Category
🎥
Short filmTranscript
00:00Muzyka
00:30Na ten unikatowy szlak wodny składają się rzeki, jeziora i śluzy.
00:34Turyści korzystający ze statków Białej Floty pokonują najczęściej jedną przewięź.
00:39Pokonywanie śluz na kanale augustowskim to wielka przygoda.
00:44Przewięź to była myszka Miki.
00:46Przed nami paniewo.
00:48Prawdziwy chrzest bojowy dla kajakarza.
00:51Tutaj podnoszą albo opuszczają człowieka w łódeczce na wysokość 6 metrów.
00:56Całe szczęście, że jest ze mną Jarek.
00:58Jarek Szczęsny od lat zajmuje się organizowaniem spływów kajakowych z Wigier do Augustowa.
01:04Część trasy wjedzie kanałem, który mimo 170 lat jest ciągle spławny.
01:10Nic dziwnego, wszak przedwojenne generały ten kanał budowały.
01:16Kręcąc korbą podnosi się zastawki umieszczone w drewnianych wrotach śluzowych.
01:21Wtedy woda wypełnia komorę.
01:23Wrota obsługiwane są ręcznie.
01:25Paniewo to jedna z 14 śluz kanału augustowskiego znajdujących się po stronie polskiej.
01:32Trzy są na Białorusi.
01:35Pomysł budowy drogi wodnej łączącej Wisłę z Bałtykiem przez Niemen poddał minister skarbu Królestwa Polskiego Franciszek Drudzki-Lubecki.
01:43Miało to pomóc w gospodarczych rokowaniach z Prusami, które nakładając wysokie cła na towary polskie zablokowały ich transport Wisłą do Gdańska.
01:52W 1825 roku za zgodą cara inżynierowie wojskowi rozpoczęli budowę kanału augustowskiego.
01:59Wysokość ścian komory w Paniewie jest imponująca.
02:03Gdy kajaki płyną ławą jest dużo raźniej, ale nie byliśmy sami.
02:07Wraz z nami postanowiła się prześluzować kacza rodzinka.
02:19Kanał liczy się od biebrzy.
02:21Śluza Paniewo to jego 60. kilometr.
02:25Pierwszym kierownikiem budowy i głównym projektantem tej drogi wodnej był pułkownik Ignacy Prądzyński, późniejszy uczestnik powstania listopadowego.
02:33W 1839 roku inwestycja została ukończona, ale sytuacja się zmieniła.
02:40Prusy wycofały się z wojny celnej i rozbudowano kolej.
02:43Kanał augustowski stracił rangę.
02:46Stał się lokalnym połączeniem wodnym służącym do spławiania drewna.
02:50Podrzędne znaczenie wykluczało większe modernizacje, stąd przetrwał do naszych czasów w niemal niezmienionej formie.
02:58Jest dziś cennym zabytkiem polskiej techniki.
03:00Drewno z puszczy wożą samochody, a po kanale pływają turyści.
03:07Dla wojskowych inżynierów budowa kanału i urządzeń hydrograficznych była pracą pionierską.
03:13Wyjechałem w augustowskie, zabrawszy ze sobą całą brykę książek, z których dopiero w drodze uczyłem się zakładania kanałów i prostowania rzek, pisał w pamiętniku Ignacy Prądzyński.
03:24Tę śluzę budował jego przyjaciel, porucznik Julian Piędzicki.
03:57To jest najcenniejszy fragment puszczy augustowskiej – rezerwat w Perkuć.
04:00Na szlaku czarnej hańczy mogą być kłopoty z aprowizacją, ale gdy już wpłyniesz w kanał augustowski, nie potrzeba zapasu.
04:12Przed nami obowiązkowy nakaz skrętu w prawo.
04:15Ta karczma starożyn się nazywa, zachodzi tu każdy, kto tędy spływa. Można w niej przespać, można w niej zjeść, oczom dziewczyny dać się uwieść.
04:29Jedna z sal myśliwska została ozdobiona skórami zwierząt z pobliskiej puszczy.
04:33Ponad dwa wieki temu na wysepce w Studzienicznej osiadł Wincenty Morawski.
04:40Zjednał sobie ludzi pobożnością i ziołolecznictwem.
04:43Podczas pielgrzymki do Rzymu Morawski wyjednał od Piłusa VI odpusty dla tego świętego miejsca, słynącego cudownym obrazem Matki Boskiej.
04:52Papież pielgrzym Jan Paweł II odwiedził Studzieniczną.
04:55Ze statku na ląd zszedł w tym miejscu, gdzie stoi pomnik. Najpiękniejszy ze wszystkich, jakie widziałem.
05:01Według przekazów Studzienkę także wykopał pustelnik morawski.
05:05Ludzie twierdzą, że woda z niej ma cudowną moc, leczy chore oczy.
05:10Największe tłumy wiernych przybywają tu na odpusty, w zielone świątki oraz w drugą niedzielę lipca, kiedy odbywają się modły o jedność kościoła i świata.
05:19Liczne wota umieszczone w ołtarzu kaplicy świadczą, że modlitwy wielu ludzi zostały tu wysłuchane.
05:31Obraz Matki Boskiej Częstochowskiej jest XVIII-wieczną kopią pierwowzoru z Jasnej Góry.
05:41Kapliczka na Studzienicznym stoi na 64 dębowych palach.
05:47Do jej budowy użyto specjalnej cegły i wapna wodoodpornego.
05:54Z tych samych surowców wybudowano wszystkie śluzy kanału augustowskiego.
05:58Być może więc było to zwieńczenie całego dzieła hydrograficznego.
06:04Bierzemy kurs na augustów.
06:06Na wysokim brzegu zajętym przez kolonie domków jednorodzinnych była kiedyś binduga, miejsce składania drewna i zbijania go w tratwy.
06:13Statki Białej Floty pływają w sezonie turystycznym od maja do października.
06:19Można je też czarterować.
06:20Jezioro Studzieniczne z Białym łączy śluza Przewieź.
06:23Przeprawa trwa kilkanaście minut, bo różnica poziomów jest niewielka.
06:27Niespełna metr.
06:28Tę śluzę budował porucznik August Szulc.
06:31Postać niezwykle barwna.
06:33Po powstaniu listopadowym wyemigrował z Polski i przeszedł na machometanizm.
06:37Jako Jusuf Aga zrobił karierę w służbie paszy egipskiego.
06:40Powietrze wokół Augustowa ma walory lecznicze.
06:45Zabija bakterie, wyrównuje ciśnienie tętnicze krwi i korzystnie wpływa na drogi oddechowe.
06:50To zasługa sosnowo-świerkowych lasów.
06:53Mikroklimat oraz bogate złoża wysokogatunkowej borowiny i źródła mineralne sprawiły, że Augustów uzyskał status uzdrowiska.
07:00Znanym ośrodkiem sportów wodnych był już w okresie międzywojennym.
07:06Ze zdobyciem łódki czy kajaka nie ma żadnych kłopotów.
07:09Na turystę czekają liczne wypożyczalnie i ośrodki wodne.
07:13Ta przystań należy do PTTK.
07:15Za to urządzenie Augustów dostał Przebi Śniega.
07:23Nagrodę Polskiej Organizacji Turystyki za najlepsze przedsięwzięcia.
07:29Jest to pierwszy w Polsce profesjonalny wyciąg do nart wodnych.
07:34Dzisiaj tu spokojnie, ale w weekendy i w wakacje szkoda gadać.
07:39Bums!
07:43Bums! To trzech razy sztuka.
07:46Jak widać dużo łatwiej jeździ się na jednej narcie.
07:50Prędkość wyciągu jest regulowana.
07:52Gdy na wodzie są lepsi narciarze, operator zwiększa tempo.
07:57Trzeba przyznać, że inwestycja była mistrzowskim posunięciem gospodarzy miasta.
08:03W gonitwie o gości i turystów Augustów wyprzedza teraz inne kurorty.
08:09Na dawnym półwyspie portowym rozciąga się park zarządu wodnego.
08:16Stoi w nim stuletni pałacyk i drewniany domek nazywany niesłusznie Dworkiem Prądzyńskiego.
08:21Mieści się tu Muzeum Kanału Augustowskiego.
08:26Rynek Zygmunta Augusta, nazwany tak na cześć założyciela tego królewskiego miasta.
08:30Mieszkańcy dumni są też z pierwszego pułku ułanów krechowieckich, legendy polskiej kawalerii, który stacjonował tu od 1921 roku.
08:39W kampanii wrześniowej krechowiacy skapitulowali dopiero 5 października pod Kockiem.
08:44Na osiedlu Baraki budowali się najbiedniejsi.
08:46W nocy zwożono elementy chaty i szybko ją montowano.
08:52A na zajutrz, by chronić się przed policją i ewentualnym nakazem rozbiórki, wystawiano przed Barak świętą ikonę i portret cara.
09:02Takie tradycje budowlane kultywowano tu z powodzeniem także w okresie międzywojennym.
09:06Przy czym wtedy przed Barak wynoszono portret Matki Boskiej i Piłsudskiego.
09:13Ciekawe, co dzisiaj najskuteczniej chroni samowolę budowlaną przed urzędnikami.
09:19Mówią, że portreciki z Waszyngtonem.
09:23Ten żeliwny parkan został zrobiony półtora wieku temu w fabryce hrabiego Karola Brzostowskiego,
09:29którą założył w sztabinie na potrzeby budowy kanału.
09:32Zdobne ogrodzenie, filary, aniołki odlano na kaplicę cmentarną dla Adolfa Gershowa,
09:39inżyniera gubernialnego i budowniczego kanału, a nadto przyjaciela pana hrabiego.
09:45Kaplica stoi na augustowskim cmentarzu.
09:47Główną aleję cmentarną nazywają Traktem Napoleońskim, bo ciągnęło nią wojsko na Moskwę.
09:53Jeden z korpusów prowadził książe Józef Poniatowski.
09:57Rybka z jezior augustowskich? Nie może być.
10:00Już do państwa idę.
10:04Zapraszam na najbardziej oryginalną ulicę Augustowa, ulicę Delfina.
10:10Stoi przy niej dziewięć różnych domków, w których wspaniale karmią.
10:15Jeśli jesteśmy tutaj pierwsi, możemy sobie wybrać domek.
10:20Ten dla czterech osób.
10:25Tutaj dla większej gromadki.
10:30Kukuk.
10:33Tutaj też jest sympatycznie.
10:37Zobaczmy, co jest za rogiem.
10:39Specjalnością tutejszej kuchni są ryby i jeszcze raz ryby.
10:43Do tego kartacze, kiszka i babka ziemniaczana.
10:46Szkoda słów. Smacznego.
10:47No to nie. Będzie tutaj.
10:56Zapamiętajcie ten adres.
10:57Delfina 7.
10:59Na noc zamiast piosenki augustowska legenda.
11:02Mieszkaniec puszczy, daszbur, nie znosił chciwych.
11:05Pewnego razu na targu posłyszał wrzask przekupki.
11:08Odganiała staruszka proszącego o stłuczone jajko.
11:10Kupił dla dziadka trzy.
11:11Gdy wbijał je do garnuszka, za każdym razem stukało coś o dno.
11:15Były to złote monety.
11:17Czarodziejskie jaja.
11:18Kupię wszystkie, rzekł daszbur.
11:20Nie sprzedam, wrzasnęła baba i po chwili wokół niej żółciła się olbrzymia jajecznica, w której grzebała paluchami.
11:27A daszbur trząsł się ze śmiechu.
11:29Legenda augustowska?
11:31Pasuje do każdego miejsca, gdzie są chciwe baby z jajami.
11:35Kanał augustowski doprowadził nas do Biebrzańskiego Parku Narodowego, chroniącego największe bagna środkowej Europy.
11:44Wszystko, co tutaj piękne, zawdzięczamy jej.
11:47Biebrza nie jest normalną rzeką.
11:49Jest przygodą, która ma na imię Biebrza, głoszą jej wyznawcy.
11:54Na co dzień wojsko budowało forty i schrony, a nie kanały.
11:58Pod koniec XIX wieku pośród rozlewisk Biebrzy stanęła potężna carska twierdza Osowiec.
12:04Składała się z czterech fortów.
12:06Zarzeczny straszy dziś betonowym rumowiskiem.
12:09Centralny ożył dla turystów za sprawą Mirosława Worony, wojskowego dzielnikarza i poety.
12:15Jeden z jego tomików wierszy nosi tytuł Nietoperz historii.
12:19W wale fortecznym stworzyłem coś, co nazwałem schodami do nieba.
12:23Kiedy przyjdzie właściwa pora, sami aniołowie z tego miejsca zabierą mnie na niebiański szlak.
12:30Podczas I wojny światowej, mimo użycia gazów bojowych, Niemcom nie udało się zdobyć twierdzy.
12:35Później dawała schronienie polskiemu wojsku.
12:38Samym istnieniem odstraszała wroga.
12:41Podczas kampanii wrześniowej hitlerowcy nawet nie próbowali jej zdobywać.
12:45Cała twierdza powstawała w bardzo prymitywnych warunkach.
12:48Do prac zapędzono ludność wiejską z najprostszymi narzędziami.
12:51Jeśli nie było taczek, to noszono ziemię na plecach.
12:54Wkopywano się głęboko w grunt.
12:56Robiono tunele, przejścia, korytarze podziemne.
12:59Jest ich ponad 10 kilometrów.
13:01Car był przerażony kosztami budowy.
13:03Wydał na nią tony złota.
13:05A dziś...
13:07Sufit pęka.
13:09Odpada ponad stulecni tynk.
13:11Kropelki wody płodzą stalaktyty.
13:14W schronie już bez oświetlenia zerwała jej niewidzialna ręka.
13:23Rozleniwiony zimą zwisa z sufitu nietoperz.
13:26Tak wielu ludziom wisi dziś historia.
13:29Mirosławie, nie upadaj na duchu.
13:31Jesteśmy z tobą.
13:32Mopki i gacki brunatne.
13:34Te najczęściej można tu spotkać.
13:36Twierdza, osowiec należy do największych zimowisk nietoperzy w Polsce.
13:40Wszystkie występujące u nas gatunki są owadożerne i są pod ochroną.
13:44Niestety jest ich coraz mniej.
13:48Powołane przez Chorążego Woronę
13:50osowieckie towarzystwo fortyfikacyjne
13:52bada archiwa i inwentaryzuje twierdze.
13:55Według dokumentów poległo tu 60 tysięcy ludzi.
13:59Te dusze mówią.
14:00Ja odbieram ich nieszczęście.
14:02Zajmuję się parapsychologią.
14:03Widzę niektóre rzeczy inaczej, opowiada Mirosław.
14:07Podziemia mają swoje duchy i zjawy.
14:09Czarną damę widzieli już żołnierze carscy
14:12podczas ataku gazami bojowymi.
14:14Zeznawali o tym na przesłuchaniach.
14:16W tunelu śmierci pokutuje duch oficera rosyjskiego.
14:23Forty stały się częścią przyrody nadbiebrzańskiej.
14:27Tu gniazduje orzeł bielik, bocian czarny.
14:29W fortecznej fosie spotkać można bobry i zaskrońce.
14:37Przed wybuchem I wojny światowej twierdza osowiec była samowystarczalnym miasteczkiem wojskowym.
14:43Z ogromnymi magazynami, fabryką amunicji i prochu.
14:46Z własną cerkwią i cmentarzem.
14:49Archiwalne zdjęcia znajdują się w muzeum przy forcie pierwszym.
14:52I podziemia, i muzeum można zwiedzać po uprzednim zgłoszeniu w stacjonującej tu jednostce wojskowej.
14:58Poszukiwacze przesłuchują ziemię wykrywaczami.
15:02Wydzierają tajemnice ostrzem łopaty i kopią coraz głębiej i głębiej.
15:08Dla tropicieli historii twierdza osowiec to ciągle nieprzeszukany do końca sejl.
15:14Kładka trochę powyginana, ale bezpieczna i dobra na pierwszy kontakt z bagnami biebrzańskimi.
15:19Ścieżka edukacyjna wjedzie przez mokradła, które można podziwiać z tarasów i wież obserwacyjnych.
15:25Na całej trasie umieszczone są tablice opisujące przyrodę.
15:29Bocian, czapla siwa, grążel żółty.
15:35Kto ma wobec jaśnie pani Biebrzy poważniejsze zamiary, musi wynająć łódź.
15:41Tegoroczna wiosna była tak upalna, że Biebrza nam trochę wyschła.
15:45Zwykle te brzegi są w całości zalane.
15:48Z tego powodu nie wszędzie mogłem dopłynąć.
15:51Niektóre starorzecza są duże i bardzo efektowne.
15:54Właśnie one decydują o obliczu Biebrzy.
15:57Oderwańce łączą się z rzeką Matką podczas corocznych wylewów.
16:00Wymieniają wodę, uzupełniają się rybami, a jest ich tu 36 gatunków.
16:06Ci, którzy rybaczą od pokoleń, opowiadają o olbrzymich szczupakach atakujących kaczki i mewy.
16:12Ciekawe, co na to myśliwi.
16:13Może zrewanżowaliby się bocianem polującym na wąsate sumy.
16:17Wyjątkowe miejsce nad innymi rybami wędkarze dają Biebrzańskiemu linowi.
16:22Z uwagi na specyficzne środowisko ma on szczególny złocisty kolor i niepowtarzalny smak.
16:29Połowy w granicach Parku Narodowego są dozwolone po wykupieniu dodatkowej licencji.
16:35Kraina Biebrzy to szczególne miejsce dla ptaków wodno-błotnych.
16:39Na ziemi zaczyna dla nich brakować miejsca, bo wielkich mokradeł jest coraz mniej.
16:44W Polsce ptaki mogą wybierać między wartą w okolicach Słońska a Biebrzą.
16:50Szczególnie widowiskowa jest w Parku Wiosna.
16:52Wtedy zlatują na gody bataliony, cietrzewie, dubelty, czajki.
16:56O każdej porze dnia można spotkać jakiegoś śpiewającego solistę.
17:00Trzeba go tylko umieć wypatrzyć, bo jakoś tak jest w przyrodzie, że im mniejszy ptaszek, tym bardziej śpiewny i hałaśliwy.
17:07Ogromni drapieżcy nie muszą się wysilać.
17:10Im wystarczy prezencja, władza i dostojeństwo.
17:15Z punktu widokowego w ciągu dnia szanse są niewielkie.
17:20Ale gdy będziesz wędrował wśród bagien, możesz stanąć z nim oko w oko.
17:24A jeśli i to się nie uda, jedź do leśniczówki Grzędy.
17:27Tam będzie na pewno.
17:29Łoś albo jego pani Łosza.
17:32Mówią, że jeśli nie zobaczysz Łosia, wycieczka nad Biebrze jest nieważna.
17:37Czy można zostać prawdziwym królem bez armii, skarbca, jedynie z dwoma drewnianymi domami i gromadą zwierząt?
17:46Tutaj tak.
17:47Krzysztofa Kawęczyńskiego nazywają królem Biebrzy.
17:50Historia jego panowania zaczęła się niesamowicie.
17:53Gospodarzowi Suchej Barci zaginęła gdzieś żona.
17:56Długo i bezskutecznie szukał jej w bagnach.
17:58Po kilku latach znaleziono zwłoki kobiety.
18:01Rolnik wyjechał, a na jego miejsce pojawił się człowiek ze stolicy.
18:05Trochę bezradny, trochę marzyciel.
18:07Zostawił swoje inkunabuły i starodruki, na których się znał i wylądował w objęciach przyrody.
18:14Topił się w nią, zna tu każdą dróżkę.
18:17Przez siedem lat zygzakiem toczył się jego los.
18:21Co go wyniosło na tron?
18:23Chyba dobroć.
18:24Bezgraniczna dobroć do wszystkiego, co żyje.
18:27Król Krzysztof cieszy się ze swojej drewnianej łaźni,
18:33studni z krystaliczną wodą i stołu biesiadnego pod daszkiem,
18:38przy którym dla każdego zawsze jest wolne miejsce.
18:46Wieś Budy pokazywali w swoich filmach przyrodniczych państwo wieżbiccy.
18:50Ich chata kryta strzechą stoi niedaleko gospodarstwa króla Biebrzy.
18:57Ludzie od zarania dziejów szukają raju.
19:01Jeśli jest nim absolutnie doskonała natura, to znam już jego adres.
19:06Jak widać, nie tylko ja.
19:08Wyznawcy Biebrzy udają się na kolejne nabożeństwo.
19:11Chociaż raz w życiu pójdź w ich ślady.
19:14KONIEC!
19:16KONIEC!
19:17KONIEC!
19:18KONIEC!
19:20KONIEC!
19:21KONIEC!
19:22KONIEC!
19:23KONIEC!
19:24KONIEC!
19:25KONIEC!
19:26KONIEC!
19:27KONIEC!
19:28KONIEC!
19:29KONIEC!
19:30KONIEC!
19:31KONIEC!
19:32KONIEC!
19:33KONIEC!
19:34KONIEC!
19:35KONIEC!
19:36KONIEC!
19:37KONIEC!
19:38KONIEC!
19:39KONIEC!
19:40KONIEC!
19:41KONIEC