Kategori
🛠️
Yaşam tarzıDöküm
00:00İNTRO
00:30Efendim merhaba bugün sizinle Philadelphia meydanını iki haftadır bahsettiğim Philadelphia meydanından başlayarak
00:55Bovis Forumuna doğru yani Aksaray'a Tarı alanına doğru yürüyeceğiz.
01:02Bugün beyaz CV ekranlarında geçmişe yürüyen adam programı
01:073 numaralı tepenin eteklerinden 4 numaraya doğru tırmanan vadi üzerinde bulunacağız.
01:15İstanbul, tepeler, vadiler ne kadar da yabancı değil mi İstanbul için bu söylemler?
01:23Şu an Roma İmparatorluğu zamanında halkın yerleşim birimi,
01:28Osmanlı İmparatorluğu zamanında bürokrasi ve eğitim kurumlarının aynı anda olduğu yer,
01:35Türkiye Cumhuriyeti zamanının bir kısmında halkın yerleşim yeri ama 80 ve 90'lardan sonra bilhassa,
01:44bilhassa Rusya'nın dağılmasıyla birlikte oluşan cumhuriyetler yalnızca Türk cumhuriyetleri değil,
01:52İskandinav bölgesinde, Baltık bölgesinde bulunan ve özgürlüğünü kazanmış olan milletlerin,
01:58milletlerin ticari anlamda Türkiye'ye İstanbul'u akınlarıyla birlikte,
02:03Romen, Rus ve Polonya pazarının ve ticaretinin olmasıyla meşhur Laleli bölgesindeyiz.
02:11Bugününü anlattım, Laleli bölgesini anlattım.
02:15Darülfünunuyla önünden geçen tramvaylarla, bir insan kalabalığıyla ve her şeyiyle,
02:2140 saniyede bir geçen tramvaylarıyla birlikte artık burası bir ticaret merkezi.
02:29Kim derdi ki Osmanlı zamanında burası bir eğitim bölgesi,
02:34medreseleriyle, tekkeleriyle, üniversite ve Darülfünunlarıyla birlikte bir okullar kompleksi.
02:43Bugün onlar kalmadı.
02:44Bugün oteller, döviz buraları, önünden ve ortasından geçen tramvaylar,
02:49iş hanıları, yerleşim birimleri vs. vs.
02:53Sizlerle birlikte bugün Beyazıt'ın bittiği yer, Laleli'nin başladığı yer,
02:59Aksaray'a doğru yani Roma İmparatorluğu zamanında olsaydık,
03:04Theodosius meydanı bitmiş,
03:06Philadelphia meydanından Bovis ve Tarı meydanına doğru yürüyor olacaktık.
03:13Roma'daki isimler bunlardır.
03:14Haydi şimdi Philadelphia'dan Bovis'e doğru adım adım fotoğraflar eşliğinde yürüyelim.
03:22Fotoğraflarımız var elimizde.
03:24Uzun yıllara dayanan fotoğraflar.
03:26Bakalım bu fotoğraflar bu bölgenin tarihi için neler söylüyor Beyaz TV.
03:3270'e yürüyen adam başladı.
03:34Tam 43 yıl öncesine gidelim.
03:49Çok da uzak değil değil mi?
03:51Artık bizim programı izleyenler için yarım yüz yıl öylesine uzak bir tarih değil.
03:59Çünkü biz 250 yılları anlattık size.
04:03270 yılların gravürlerini, minyatürlerini gösterdik.
04:07150-160 yılın fotoğraflarını gösterdik.
04:11Şuvan önümüze 43 yıllık bir hatıra bulunmakta.
04:14Biz fotoğraflara hatıra olarak bakıyoruz.
04:17Ve 43 yıllık bir hatıra şuvan karşımızda bulunmakta.
04:221983 tarihi.
04:24Oldu mu seçim bilmiyorum.
04:26Özal başa geçti mi ana vatan konuşuluyordur.
04:31Fakat Türkiye şu an siyasi anlamda hangi konjöktür tarafından idare ediliyor?
04:371980 darbesi ne oldu?
04:40Herhangi bir bilgimiz yok.
04:43Sadece şunu biliyoruz.
04:4543 yıl.
04:47Çok ciddi trafik var.
04:48Tek bildiğimiz Ragıp Paşa Kütüphanesi'nin önünde bulunan bina boylu boyunca 5 katlı olarak durmakta.
04:58O gün de orada, bugün de burada.
05:01Bu fotoğrafın 1960 versiyonunu göstermiştim daha önce.
05:06Başka bir açıdan.
05:07O apartman yine orada bulunuyordu.
05:10Bu tarafta ise döviz bürolarının ve noterlerin bulunduğu bu apartmanların ise birkaç katı görünmekte.
05:19O kadar ve boylu boyunca Aksaray'a doğru inen Ordu Caddesi karşımızda.
05:261983 yılında hatta daha öncelerde, hatta 2020'lerde bu caddeler trafiği açıktı.
05:34Buradan arabalar geçiyordu.
05:36Mesela biz şu an bir cadde ortasındayız eğer o yıllarda olsaydık, ışıklarla karşıya geçiyorduk.
05:43Bakın hala o ışıklar şu an karşımızda bulunmakta.
05:49Burası trafiğe kapatıldı, yayalaştırıldı.
05:53İlki trafiğe kapatıldı ve ilki yayalaştırıldı.
05:5783 tarihinde hemen şuralarda, şurada bir araç var.
06:03Sarı bir taksi var 83'te, bugünse oralar kapalı bir cadde olarak karşımızda bulunmaktadır.
06:141983'ün sükuneti bizim şu an en çok istediğimiz değil mi?
06:19Ama o günlerde yaşayan insanlar, arkadaş bu ne gürültü, biz yaşayamıyoruz burada diyorlardı.
06:28Onlar keşke zaman makinesinde binseler, 43 yıl sonraya, 2025 İstanbul'una gelseler ve şu trafiği görseler.
06:39Sevgili dostlar, burası 1983'ten 2025'e kadar bu ses, bu insan sesleri, bu gürültüler, ne diyelim?
06:54Sizleri 43 yıl arayla aynı açıdan çekilen iki fotoğrafla baş başa bırakıyorum.
07:021955'li yıllara yani günümüzden tam 70 sene öncesine gidelim mi?
07:25Takvimler 1957'yi göstermekte.
07:281957 yılı yani günümüzden 68 yıl önce, 70 yıl önce, 1957'lerde burada Fransız şehir mimarı Henry Prost'un yapmış olduğu bir proje kapsamında,
07:44İstanbul'da her yer, ızgara biçiminde tıpkı Paris gibi, tıpkı Avusturya, Viyana gibi, tıpkı Strasbourg gibi, tıpkı tıpkı tıpkı Avrupalı şehirler gibi yapmaya çalıştı.
08:00Unuttukları bir şey vardı.
08:03Bu saymış olduğum şehirler, Hitler zamanında yıkıldı, parça parça oldu, tamamen yıkıldı ve bir daha yapıldı.
08:11Fakat İstanbul öyle bir işgali uğramadı, öyle bir yıkımla muhatap olmadı.
08:17Dolayısıyla zaten Paris'te, Eiffel'e çıktığımızda ancak görebiliriz, ızgara biçiminde olan şehir şekli İstanbul'da olamaz, olursa pek çok eser yıkılır.
08:30Sadece Vatan Caddesi açılırken, oraya doğru iniyoruz yavaş yavaş, Vatan Caddesi açılırken 20 küsur tarihi eser yıkıldı.
08:40Bunlardan 5 tanesi Mimar Sinan'a ait, 5 adet Mimar Sinan eseri yalnızca bir cadde açılsın diye yıkıldı.
08:50Bu bir kıyımdır, bu bir kayıptır.
08:53Dolayısıyla 1950'li yılların ortalarından sonra Henry Prost'un, aslında İsmet İnönü zamanında 1942'de başlayan,
09:03Adnan Menderes zamanında 1957-59 yıllarında biten bu şehirleşme Avrupalılaşma akımı pek çok kıyımı ortaya çıkarttı.
09:16Aslında burası bir caddeydi, insanların yürümüş olduğu yer bir cadde, tramvayların olduğu yer sokak bir cadde,
09:26diğer tarafta insanların yürüdüğü yer bir cadde.
09:29Yani biz şu an aslında bir apartmanlar bloğunu yıkarak, ortadan bir sokağı kaldırarak,
09:36iki tane sokak ve bir caddeyi birleştirerek, üç kapsamlı bir yol yaptık.
09:44Neler yıkıldı, envanterimizde olan var, olmayan var.
09:47Olanları size zaten anlatıyoruz, adım adım yavaş yavaş.
09:52Bir tane örnek verelim mi?
09:53İleri de şu daha önce bir tane fotoğraf göstermiş olduğum sarı bir bina var.
10:00Şu an görüyorsunuz, şu an bir otel, beş yıldızlı bir otel.
10:04Osmanlı zamanının sonlarında ve Cumhuriyet zamanının başlarında harik ateş demektir.
10:11Harik zedeganlar, ateşten mağdur olanlar, yangında evleri yanmış olanlara,
10:16devletin yapmış olduğu ilk toplu konutlardır onlar.
10:22Çok karakterli, çok kimlikli bir mimar kemaliyet din eseridir.
10:27İşte onun tam önünde, şu an kırmızı belediye arabasının geçtiği yerde aslında,
10:34Bektaş Efendi adı verilen bir hamam vardı.
10:37Bektaş Efendi aslında, Karaköy meydanında Bektaş Efendi mektebi,
10:42Bektaş Efendi medresesi, Bektaş Efendi hamamı ve külliyesi,
10:48Karaköy meydanında bol miktarda size Bektaş Efendi'den bahsedeceğim.
10:53İşte o Bektaş Efendi'nin 18. yüzyıl, 1700 yıl yıllarda yaşayan Bektaş Efendi'nin yaptırdığı bir hamam vardı.
11:03Tam olarak orada, o da yıkıldı bu cadde uğrunda.
11:07Şimdi elimizde bir fotoğraf var.
11:09Bu fotoğraf 70 yıllık, 1957 yılına ait.
11:13Ve bu fotoğrafta şu an tramvayın geçtiği, dümdüz, tertemiz bu caddenin aslında o kadar da düz ve temiz olmadığını görüyoruz.
11:26Yıkımlar yapılmış, hafriyat temizlenmiş.
11:30Henüz hafriyat tam temizlenmemiş.
11:32Henüz cadde açılmamış.
11:35İnsanlar yıkıntıların, harabelerin arasında yürüyorlar 70 sene önce.
11:44O insanların yürüdüğü yerde, şu an tramvay geçiyor.
11:47Yani bu tramvayların geçtiği yerde,
11:50günümüzden 70 sene önce,
11:52yani görmüş olduğunuz fotoğrafta insanların yürüdüğünü görüyoruz.
11:5770 yıl geçmiş, buradan pek çok şey değişmiş.
12:02Değişmeyen tek bir şey,
12:04apartmanların arasından Aksaray meydanının ve Aksaray bölgesinin görünmesi.
12:12Buradan baktığımızda, şu an bir Aksaray görüyoruz.
12:15O fotoğrafta da baktığımızda,
12:1970 yıl önceki fotoğrafa da baktığımızda,
12:22buradan Aksaray'ı görüyoruz.
12:25Her iki fotoğrafta da,
12:27Aksaray'la biten bir laleli fotoğrafı.
12:31Cadden iki tarafında yükselen binalar.
12:34Ama bu kadar kalabalık,
12:36bu kadar insan yığını,
12:39bu kadar gürültü,
12:41bu kadar ses,
12:42o günlerde yokmuş.
12:4370 yıl önce sanki bu topraklar biraz daha huzurluymuş.
12:491957-2025.
12:52Aradan geçen 68 yıl,
12:54aynı açı,
12:55iki farklı fotoğraf şu an karşınızda.
13:13Tıpkı insanların arasından çıkıp,
13:15size geldiğim gibi,
13:17fotoğrafların arasından çıkıp,
13:19gelen 97 yıllık bir fotoğraf var karşımızda.
13:23Harik Zedeganlar apartmanı.
13:26Osmanlı Devleti'nin,
13:281918 yılından sonra,
13:30Mondoroz Ateşkes Antlaşması'ndan sonra,
13:33çır çır çır bölgesinde çıkan bir yangından dolayı,
13:37evleri yanmış yüzlerce kişiye,
13:40devlet bir toplu konut yaptı.
13:43Toki yok o aralar,
13:45ama toplu konut yapan insanlar var.
13:47Ulaştırma Bakanlığı var,
13:49Bayındırlık Bakanlığı var,
13:51bakanlıklar bakıyor bu işe.
13:52Burada bir,
13:54evleri yanmış olan insanlara,
13:56bir blok yapıldı.
13:59Harik Zedeganlar konutları.
14:021924 yılında,
14:05bu konutlar,
14:06artık evi yanan insanların,
14:08yeni evleri olduğu için,
14:10boşaltıldığından dolayı,
14:12Türk Hava Kuvvetleri'nin,
14:13ve Türk Hava Kurumu'nun,
14:15pilotlarına,
14:17lojman olarak yapıldı.
14:18Bir dönemler,
14:20evsizlere,
14:20evleri yandığı için,
14:23dışarıda kalmak zorunda olan,
14:25evsizler için,
14:26yapılan bu konutlar,
14:28bir süre sonra,
14:29şanlı pilotlarımız için,
14:31Türk Hava Kuvvetleri,
14:32ve Türk Hava Kurumu'nun,
14:34pilotları için,
14:35lojman olarak yapıldı.
14:37Bugün otel,
14:3870'li yıllardan itibaren,
14:40boşaltılan,
14:41Türk Hava Kuvvetleri tarafından,
14:44Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından,
14:45boşaltılan,
14:46bu bina,
14:4790'lı yıllar,
14:48işte benim,
14:49gençlik yıllarımda,
14:50iş hanı olarak,
14:52iş merkezi olarak,
14:53kullanıldığını,
14:54hatırlıyorum.
14:55Bugün ise,
14:565 yıldızlı bir otel olarak,
14:58Türk Turizmi'ne,
15:00hizmet etmekte.
15:01Nasıl güzel bir bina ama,
15:03bir zamanlar evi olmayanlara,
15:05hizmetkardı,
15:07ardından pilotlara,
15:08hizmetkardı,
15:10şimdi ise,
15:10Türk Turizmi'nin,
15:12gelişmesi için,
15:13bir otel olarak,
15:15hizmet vermektedir.
15:16Bu güzel.
15:16işte burası,
15:181928 yılında,
15:22tam 97 sene önce,
15:24sizin şu an gördüğünüz gibi,
15:26görülmekte,
15:27şuralarda,
15:28Fötür Şapkalı,
15:29Şapka İnkılabı yapılmış,
15:31artık,
15:31Fes çıkartılmış,
15:35Fes'in çıkartılmasından,
15:363 sene sonra,
15:371928 yılında,
15:40yani,
15:41yapıldıktan da,
15:424 sene sonra,
15:43görünen bir görüntü.
15:44Tam olarak böyle.
15:46Bugün mü güzel,
15:47o gün mü güzel,
15:48cevap her gün güzel.
15:50Çünkü,
15:50siyah beyaz bir fotoğraf olduğu için,
15:53o günkü renk görünmüyor ama,
15:55o günde böyle bir rengi vardı,
15:57sarı bir rengi vardı.
15:58efendim,
16:0097 yılara,
16:01takvimler 1928,
16:04takvimler 2025,
16:06neler değişmiş?
16:07Aslında,
16:08değişen çok bir şey yok.
16:10Teferruatlar var,
16:12Fötür Şapkalı insanlar bitti,
16:14bugün,
16:152025'in,
16:16kıyafetlerini giyen insanlar geldi,
16:19ama,
16:19genel yapı,
16:20ama genel görüntü,
16:22ama,
16:22binalar aynı.
16:2397 yılara,
16:25aynı açı,
16:27iki fotoğraf,
16:28şu an karşınızda.
16:291760'lı yıllardan geliyor gibi durmuyorum,
16:52değil mi?
16:52Yani,
16:531760'lı yıllardan,
16:54halbuki o yıllardan geliyor olmam gerekiyor.
16:57Şu an,
16:58Sultan 3. Mustafa döneminde,
17:011763,
17:0366 yılları arasında yapılan,
17:05müthiş bir caminin önünde bulunmaktayız.
17:08Laleli Camii,
17:10açıyı bozduk,
17:11ve konsepti bozduk,
17:13biraz hareketli olmak zorundayız.
17:15Çünkü,
17:17eğer ben bunu,
17:18tam olarak o açının içinden,
17:20anlatabiliyor olsaydım,
17:22şu an bu caddede olmam gerekiyordu.
17:25Bu caddede de,
17:26şu an arabalar bulunmaktadır.
17:281763,
17:2966 yılları arasında,
17:303. Mustafa,
17:32Mehmet Tahir Ağa'ya yaptırdığı,
17:35Koca Ragıp Paşa,
17:36hatırlayın,
17:36bir kütüphanesi vardı.
17:38Kütüphanenin önünden,
17:39size biz oraları anlatmıştık.
17:421766 tarihinde,
17:43Koca Ragıp Paşa'nın sadrazamlığı döneminde,
17:46Fatih Camii'nin yapılışı,
17:49esnasında mimarlık yapan,
17:51Mehmet Tahir Ağa,
17:52buranın da mimarı,
17:54uzadı biraz.
17:561765'te bitmesi gerekiyordu,
17:5866'da bitti.
18:00Sebebi,
18:01İstanbul'da çok önemli depremler oluyor ya,
18:05keşke olmasa,
18:06belirli zaman dilimleri arasında,
18:08olmak durumunda olan,
18:10bir deprem periyodu,
18:121348,
18:131509,
18:151765,
18:161894,
18:18ve artık bir daha ne zaman olacaksa işte,
18:21şu an beklediğimiz,
18:22İstanbul depreminden,
18:23iki önceki,
18:25büyük depremde,
18:26bütün İstanbul yıkıldı.
18:28Bu camiye bir zarar gelmedi.
18:30Sadece sıvaları döküldü,
18:32ufak tefek taş oynamaları oldu.
18:34Bu yüzden,
18:35restorasyonu ile beraber,
18:371766'ya uzadı.
18:40deprem sadece,
18:42bir yıl uzattı.
18:44Ne var burada?
18:45Sıbyan mektebi var,
18:47medrese var,
18:48aş evi var,
18:50arka tarafta bir,
18:51Sıpahihan adı verilen,
18:53bir ticaret merkezi var,
18:54ve burası,
18:56laleli babanın,
18:58lale işiyle uğraşan,
19:01lale bahçesi olan,
19:03laleli babanın bahçesi varmış.
19:06Meğerse burada,
19:083. Mustafa'ya burayı vakfetmiş,
19:11ve demiş ki,
19:12bana bir cami yap,
19:13ama bu cami benim bahçemde olsun,
19:16hiçbir şey istemiyorum,
19:17senden bir şey istemiyorum,
19:19ben Allah'tan istiyorum isteyeceğimi,
19:22bana bir cami yap demiş.
19:24Laleli babanın,
19:26bahçesinin üstüne,
19:28yapılan bu caminin adı,
19:31aslında Sultan Mustafa Camisi,
19:34ya da 3. Mustafa Camisi olması gerekiyorken,
19:37halk tarafından da,
19:39saray tarafından da,
19:41laleli camiyi,
19:43veya laleli baba camiyi olarak anılmıştır.
19:46Dedim ya açıyı bozduk,
19:49açıyı bozmak zorunda kaldık.
19:51Şu an anlattığım şey,
19:531890'lı yılların sonlarında,
19:57İstanbul'a gelen,
19:591910'lara kadar İstanbul'da yaşayan,
20:02Saba ve Jollier'ler var.
20:05Beyoğlu'nda fotoğraf dükkanları var.
20:08Saba ve Jollier,
20:10eline fotoğraf makinesini alıyor,
20:12tripodlu fotoğraf makineleri bunlar.
20:14Fotoğraf,
20:15hani şu buradan ışığı patlatılan makineler yani,
20:17o makinayla İstanbul'un her yerini çekiyor.
20:22Takvimler tam 1900.
20:25Yani günümüzden,
20:26125 sene önce,
20:30tam 1900'de,
20:32şu an Fikret kardeşimin bulunduğu yere,
20:35hatta biraz da şuraya,
20:37aslında tam olarak,
20:39açı şurası.
20:39Aslında buradan anlatmak gerekiyor.
20:43Ama bakın ne oluyor?
20:45Buradan anlatırsam nereye girecek?
20:47Aslında,
20:49kameranın şurada olması,
20:51ve buradan çekmesi lazım.
20:52Fakat bir,
20:54tramvay yolu,
20:55iki,
20:56direkler,
20:57benim de şurada olmam lazım.
20:59Ama burada cadde.
21:01Bu yüzden biz bu fotoğrafta açıyı,
21:03bozmak zorunda kaldık.
21:05Hepinizden özür diliyoruz.
21:07Efendim,
21:081900,
21:09yani üzerinden,
21:10yaklaşık,
21:11125 yıl,
21:13geçmiş,
21:14Saba ve Jollier'ler,
21:16iki,
21:16arkadaş bunlar.
21:18Fotoğraf çekiyorlar.
21:21Şuraya koymuşlar,
21:23tripodu.
21:24Tabi o ara buralar yol,
21:26cadde her taraf bomboş.
21:27Buradan çekmişler.
21:30Hazır açıyı bozmuşken,
21:31bakın ben şu an neredeyim?
21:33Şu an tam arkamda,
21:35Harik Zedeganlar apartmanı,
21:37yani toplu konut idaresi.
21:39Daha sonra lojman,
21:40şimdi otel.
21:42Sonra arkamda,
21:43üniversiteye kadar,
21:44hamama kadar,
21:45Beyazıt ve Çemberli Taş.
21:47Bu tarafsa,
21:48bir tramvay yolu.
21:50Açıyı bozduk ya,
21:51tam bozalım,
21:53bu kadar bozmak yeter.
21:54Haydi şimdi,
21:55camiye devam.
21:56Şimdi,
21:57tekrar Laleli Camii,
21:59tekrar 1763,
22:01tekrar İstanbul depremi,
22:03tekrar Mehmet Tahir Efendi,
22:05ve 3. Mustafa Efendi.
22:07Takvimler 1900,
22:10takvimler 2025.
22:12Aradan geçen 125 yıl.
22:14Aynı açı,
22:142 farklı fotoğraf,
22:16şu an karşınızda.
22:331957'ye ait bir fotoğrafla karşı karşıyayız.
22:37yani yine,
22:38üzerin 68 sene geçti.
22:4170 diyelim mi yuvarlak hesap,
22:4370 yıl önce,
22:45aslında bizim,
22:47az evvelde anlattığımız,
22:482 fotoğraftır anlattığımız,
22:50Laleli Camii,
22:521763,
22:5366,
22:5465 olması lazımdı,
22:5766 yılları arasında,
22:59depremden dolayı,
23:00bir yıl uzayan,
23:02bu cami,
23:03çok fazla fotoğraflara,
23:05konu olmuş durumda.
23:07Hem önün,
23:07hem solunda,
23:09hem sağında,
23:11hem önünde,
23:12hem arkasında,
23:14kubbe, kubbe,
23:15blok, blok,
23:16dükkanlar bulunmakta.
23:17birkaç fotoğraf sonra,
23:20bu dükkanlardan,
23:21birkaçını size göstereceğim.
23:23Bu dükkanlar,
23:24neden var,
23:25hem sağında,
23:26hem solunda?
23:27Efendim,
23:28akarı olsun diye.
23:30Efendim,
23:30burada okuyan öğrencilere,
23:32ve burada çalışan,
23:33öğretim üyeleri ne?
23:34Bir dakika.
23:35Öğretim üyesi ne?
23:37Burası cami.
23:38Ne öğretim üyesi?
23:40Efendim,
23:40camilerde,
23:41Osmanlı zamanında,
23:43öğretim üyeleri,
23:44vazife yapardı.
23:46Buralarda,
23:47medreseler vardı,
23:48ve medreselerde,
23:50hocalar,
23:51ders yapardı.
23:52Dolayısıyla,
23:53öğretim üyelerine,
23:55öğrencilere,
23:56para vermek lazım,
23:58burs vermek lazım.
23:59Bir adem,
23:59o konuya giriyorum.
24:01Takvimler,
24:011957.
24:03Yani,
24:03günümüzden,
24:0468,
24:0670 sene önce,
24:07şuralarda,
24:09şu an gayet düzenli olan,
24:10şuralar,
24:11inşaat,
24:12olmuş gibi.
24:13Sanki bazı binalar yıkılmış da,
24:16hafriyatı yerde kalmış gibi,
24:18değil mi?
24:19İşte o hafriyat,
24:21programlardır anlattığım,
24:24fotoğraflardır izah etmeye çalıştığım,
24:26Henry Prost projesi.
24:30Aslında bir Fransız.
24:32Bir dönem Almanya'da kalmış.
24:34Ardından Fransa'ya yerleşmiş.
24:36Sonra,
24:37Türkiye'ye geldi.
24:391942-57.
24:40Üç defa,
24:42uzun süre İstanbul'da kalmak şartıyla,
24:44üç defa İstanbul'a geldiğini,
24:47üç defa ayrı ayrı projeler hazırladığını,
24:50ve bu şehrin,
24:51ana kimliğini,
24:52ve ana karakterini,
24:54karakteristik yapısını,
24:56bozmak için,
24:58çok fazla uğraştığını biliyoruz.
25:00Bilerek mi yaptı?
25:02Şahsi fikrim.
25:04Herhangi bir şeye bağlı olarak söylemiyorum.
25:06Şahsi fikrim,
25:07evet bilerek yaptı.
25:09Zira,
25:10mesela,
25:10un kapanı,
25:11imeçe bloklarının yanında,
25:13ayın biri diye bir kilise var.
25:15Ayın biri denilen kiliseyi yıkmamış,
25:17yol genişletmek için,
25:19onun yanında bulunan,
25:20Hızır Bey,
25:21camiini,
25:22Hızır Bey'in evini,
25:23Hızır Bey,
25:24tekkesini yıkmış.
25:25Şimdi şöyle,
25:28burası cami,
25:29burası tekke,
25:31burası kilise,
25:33camiyi ve tekkeyi yıkıyor,
25:35ama kiliseyi yıkmıyor.
25:37E hani yol yapımı vardı,
25:38hani genişletme vardı,
25:40yol şöyle geliyor,
25:43ayın birine geldiğinde,
25:44şöyle oluyor,
25:45sonra yine böyle oluyor.
25:47O kilise yıkılmamışken,
25:49art niyet yoktur.
25:51Bence çok doğru değil.
25:53Bu yüzden,
25:54buralardaki binalar da yıkıldı.
25:57Bu yıkılan binaların,
25:59hafriyatı hala yerde.
26:0170 sene önce,
26:02otobüslerin,
26:03şu insanların yürümüş olduğu yollarda,
26:06hafriyatın olduğunu görüyor musunuz?
26:09Bugün yok.
26:10Ama o günler varmış.
26:12Bu kapı,
26:13taş kapıdır.
26:14Her caminin taş kapısı var ya,
26:16burası da taş kapıdır.
26:18Ve hemen yanında,
26:19şu an önünde bir simit,
26:21içinin durduğu,
26:22bir dükkan var,
26:23büyük bir dükkan.
26:24O dükkandan gelen gelir,
26:27ve yan taraflarda bulunan,
26:29dükkanların gelirleri,
26:31kira gelirleri,
26:32doğrudan doğruya,
26:33camiye veriliyordu.
26:35Caminin mütevelli heyeti,
26:37içinde bulunan,
26:39imama, müezzine ve temizlikçilere,
26:41para veriyordu.
26:41Bu kiralardan,
26:44yaklaşık olarak,
26:4525-30 civarı burada,
26:47dükkan bulunmakta.
26:48Ve bu dükkanların gelirleri,
26:50imamlara,
26:51müezzinlere,
26:52temizlikçilere,
26:53temizlik malzemelerine,
26:54medrese mücarrislerine,
26:56medresede okuyan talebelere,
26:58dikkat,
26:59sıkı durun.
27:00Osmanlı'da,
27:01üniversite,
27:02Osmanlı'da,
27:03tetimmeyani,
27:04lise,
27:05bedava değildi.
27:06Osmanlı'da,
27:07eğitim ücretliydi.
27:08nasıl?
27:11Şöyle,
27:13okuyan ücret vermiyor.
27:15Devlet ya da vakıf,
27:17okuyana ücret veriyor.
27:20Dolayısıyla,
27:21burada okuyan çocuklara,
27:23buranın vakfı,
27:24Laleli Camii'nin vakfı,
27:26ücret veriyordu.
27:27Bütün bu ücretler,
27:29dükkanlardan karşılanan kiralarla oluşuyordu.
27:33Efendim,
27:3470 yıl ara,
27:36aynı açı,
27:37iki farklı fotoğraf,
27:39şu an karşınızda.
27:401955 yılına ait bir fotoğrafla,
27:59şu an karşı karşıya bulunmaktayız.
28:021955,
28:03yani günümüzden tam 70 sene önce,
28:06burada bir yapı var.
28:08Daha önce de gösterdiğimiz bir yapı.
28:10Bu yapı,
28:11aslında,
28:13bir önceki fotoğrafta,
28:15diğer tarafında görülen dükkanların,
28:17bu sefer,
28:18aşağıya doğru olan kısımlarındaki dükkanlarını görüyorsunuz.
28:22Bu dükkanlar 25 civarıdır.
28:24Ve caminin ve küllin etrafını sarmış durumdadır.
28:27Bu dükkanlar,
28:29bugün farklı farklı işler yapıyorlar.
28:31Dönerci,
28:32eczaneci,
28:34manifaturacı,
28:36lahmacuncu,
28:38helvacı,
28:38şekerlemeci,
28:39şekerlemeci,
28:40çantacı,
28:41vesaire.
28:42Görüldüğü gibi,
28:43her biri farklı alanlarda,
28:45farklı dükkanların bulunduğu bir külliyedir.
28:49Peki,
28:49bu külliyenin,
28:50bu dükkanlarından gelen kira gelirleri,
28:53az evvel anlattım.
28:55Tekrar olmasın diye,
28:56şu an anlatmayacağım.
28:57Fakat,
28:581955 yılında,
29:00Henry Prost tarafından,
29:02hafriyat kaldırması ve bina yıkmaları,
29:05başlamak üzereyken,
29:07henüz başlamamışken,
29:08bu kadar temiz görülüyordu.
29:1170 sene önce,
29:13Laleli Camii'nin depo ve sarnıç kısmında bulunan,
29:17ve Mehmet Tahira tarafından,
29:19bu camiye,
29:20gelir getirsin diye,
29:22yapılan,
29:23bu dükkanlar boş.
29:24İçinde neler var?
29:261900'lü yıllardaki fotoğraflara bakacak olursak,
29:30nalbant dükkanları var,
29:31demirciler var,
29:33bakırcılar var,
29:34vesaire.
29:36Dolayısıyla,
29:37o gün de dükkan,
29:38bugün de dükkan,
29:40ama değişiyor.
29:42Fotoğrafa gelelim.
29:431955,
29:44tertemiz bir Laleli Caddesi,
29:46tertemiz dükkanlar,
29:47henüz dükkanlaşmamış,
29:50temizliği yapılmış,
29:51ama dükkanlaşmamış.
29:52Yeni hapriyat yapılmamış,
29:55bozulmamış,
29:56güzel bir yer.
29:581955,
30:002025,
30:02üzerinden geçen 70 yıl.
30:04İki farklı fotoğraf,
30:06aynı açı,
30:07şu an karşınızda.
30:08Takvimler H-2025 olmuş,
30:27H-1763.
30:30Aynı yerdeyiz,
30:32aynı şeyi anlatıyoruz.
30:33Burası 3. Selim'in,
30:363. Musafa'nın,
30:38türbeleri.
30:40Ve burası,
30:41Laleli Külliyesi.
30:42Size,
30:43fotoğrafların dışında,
30:45göstermek istediğim,
30:46önemli bir detay bulunmakta.
30:49Burası,
30:50bu Ordu Caddesi,
30:51açılırken,
30:52bazı yapılar,
30:54örneğin,
30:54iki program önce anlattığımız,
30:56Ragıp Paşa,
30:58kütüphanesi,
30:58kütüphanesi,
30:59dibe doğru düşmüş.
31:01Cadde yukarıya çıkmış,
31:03kütüphaneyi aşağıya itmiş.
31:05Fakat burada ise,
31:07şu gördükleriniz,
31:09aslında temel taşı.
31:11Yani,
31:111957 yılında,
31:14yaşıyor olsaydık,
31:15yani günümüzden,
31:1670 yıl önce,
31:18yaşıyor olsaydık,
31:19ben buralara oturmuyor olacaktım.
31:22Ve insanların,
31:23yürüyüş yolu hizası,
31:25yani,
31:26şu an,
31:26buradan yürüyoruz ya,
31:2970 sene önce,
31:31yürüyüş yolu hizası,
31:32şurada olacaktı.
31:34Hatta,
31:35burası da değil.
31:36Burası temel taşı.
31:38Toprağa inmek lazım,
31:39temele inmek lazım ki,
31:40bunu görelim.
31:42Normalde,
31:43caddenin,
31:44yükseklik seviyesi,
31:46yürüme yolu burası.
31:48Zira,
31:50burası,
31:51elimle göstermiş olduğum,
31:53şu zemin,
31:53bu kadar olmalı ki,
31:55böyle geldiğimizde,
31:57bakın,
31:58burası sebil,
31:59şu toprakta,
32:01burası toprağın altında,
32:03bunlar basamak,
32:05burada yürüyen insan,
32:06yani,
32:07şu seviyede,
32:09yürüyen insan,
32:10buraya geliyor,
32:12basamaklarla,
32:12şuraya çıkıyor,
32:13ve şuradan,
32:15orası bir sebildir,
32:16ve sebilden,
32:18su içiyor.
32:19Üçüncü,
32:20Musafa'nın,
32:21üçüncü,
32:21Selim'in,
32:23türbesinin,
32:23bulunduğu yerdeki,
32:24sebil,
32:25ne kadar yukarıya çıkmış.
32:281955'li yıllarda,
32:31şu an yapmış olduğum,
32:32şey imkansız,
32:33ben şu an,
32:35yaklaşık,
32:35bir metre,
32:37toprağın altındayım.
32:38Benim üstümden,
32:39toprak geçiyor,
32:40ve insanların,
32:41yürümüş olduğu yol,
32:43insanların,
32:44yürümüş olduğu mesafe,
32:47nin altında bulunmaktayım.
32:48Şu an,
32:491970'te,
32:51şuralarda,
32:52rakadar,
32:53toprağa gömüldüm.
32:541950'lerde,
32:56şu an,
32:57toprağın altındayım.
32:59Nasıl ama,
33:00işte,
33:00tarih olunca,
33:01ve bunları da bilince,
33:03ortaya bu çıkıyor.
33:04Hiçbir türbe,
33:05böyle olmaz.
33:07Türbe böyle olur.
33:08Buraya gelirsin,
33:11ve buradan dua edersin.
33:12Hatta,
33:13şurada olur.
33:15Şurası toprağa değer.
33:17Şurada olur.
33:19Normalde,
33:20toprak seviyesi,
33:21buradayken,
33:221950'li yıllarda,
33:24Sultanahmet'ten,
33:25Aksaray'a doğru uzayan,
33:26bu Ordu Caddesi'nin,
33:28hizası,
33:29aynı seviyeye gelsin diye,
33:32bazı,
33:32binalar gömüldü,
33:35bazı binalar,
33:36yukarıya çıktı,
33:36temel taşları ortaya çıktı.
33:39Laleli Külliyesi,
33:41Laleli Camii,
33:42bu tarafıyla bakıldığında,
33:45biraz tuhaf.
33:46Karşısındaki,
33:47Ragıp Paşa Kütüphanesi,
33:49gömüldü.
33:50Karşısındaki,
33:51Laleli Camii'nin,
33:53türbe ve sebil kısmı,
33:55yukarıya doğru çıktı.
33:57Ne diyelim,
33:57bu bölgede bulunan,
33:59binaların kaderi,
34:00oynanmak olsa gerek,
34:02bunlar çok kısmetliler.
34:04Zira,
34:05tam olarak,
34:06şurada bulunan,
34:09bakın,
34:09sokak bitti,
34:11apartmanlara,
34:12binalara başladık.
34:14Şuralarda bulunan,
34:16yapılar,
34:18medreseler,
34:19külliyeler,
34:20çeşmeler,
34:22tamamen yıkıldı,
34:23ve yerine,
34:24kocaman bir,
34:26tramvay yolu,
34:27ve otobüs yolu yapıldı.
34:29Sevgili dostlar,
34:31Laleli Camii,
34:33bu hatlarla birlikte,
34:35bu taraflarıyla birlikte,
34:37sizleri bekliyor.
34:39Bir pazar gününüzü,
34:40buraya ayırırsanız,
34:42Philadelphia,
34:44Romalıların tabiriyle,
34:46Philadelphia adı verilen,
34:48bu bölge,
34:501765'li yıllardan beridir,
34:53böyle.
34:54Sizleri bekliyor.
34:55Bu haftada,
34:57bizlere ayrılan sürenin sonuna geldik.
34:59Allah fırsat ve ruhsat verirse,
35:02bir hafta sonra,
35:03buradan,
35:04kaldığımız yerden,
35:05Akseray'a doğru,
35:06bambaşka fotoğraflar,
35:08bambaşka hatıralarla,
35:10karşınızda olmak istiyoruz.
35:12Biz sizleri seviyoruz.
35:13Sizler de bizleri sevin.
35:15Allah'a emanet olun.