Kategori
🗞
HaberlerDöküm
00:00Sevgili Cumhuriyet TV izleyenleri, hoş geldiniz yayınımıza.
00:03Efendim Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan, önceki gün mecliste Plan Bütçe Komisyonu'nda bir sunum yaptı.
00:09Ardından da milletvekillerinin sorularını yanıtladı.
00:12Orada elbette kendisine son zamanlarda özellikle 19 Mart'tan bu yana eriyen dolar rezervi soruldu.
00:18Kendisi de rezervlere ilişkin aslında ilginç bir yanıt verdi.
00:22Diyor ki, zaten rezervler eksi 60 milyarlık seviyelerdeydi.
00:28Buradan pozitif rakamlara geldik.
00:30Bir maç 5-2 bitiyorsa neden 2 gol yediniz diye sormazsınız.
00:36Diyor böyle bir yanıt veriyor.
00:37Bunun yanında enflasyonla ilgili, yıl sonu enflasyon tahminiyle ilgili de kaydettiği önemli noktalar var.
00:43Bugün biraz bu gündemi değerlendireceğiz.
00:46Konuğumuz ekonomist Prof. Dr. Oğuz Oyan.
00:48Oğuz Hocam merhaba, hoş geldiniz.
00:51Hoş bulduk sevgili İrem, iyi yayınlar.
00:53Şimdi bir süredir aslında ekonomiyle ilgili biz bu eriyen rezervleri konuşuyoruz.
00:59Fatih Karağan'dan da az önce bahsettim.
01:01İlginç bir yanıt gelmiş.
01:03Siz ne dersiniz bu yanıta?
01:06Yani bir kere bu maç hesabına itirazım var.
01:09Yani acaba 5-2 mü gerçekten?
01:125-4 mü?
01:13Yoksa tersten 6-5 mi?
01:15Yani ona kim karar veriyor?
01:17Herhalde kendisi hakem konumunda değil.
01:19Dolayısıyla yani böyle bir hesap yapılamaz bence.
01:23Yani bu bir maç değil.
01:24Ortada bir ekonomik tablo var.
01:28Bir yönetim şeyi var.
01:31Fiyaskosu var aslında.
01:32Bunun da tabii çok belirgin nedenleri var.
01:37Bir kere ortaya konulan program, yani 2023 Haziran'dan itibaren adına program dinler.
01:44Ama aslında bence program değeri bile taşımayan bir uygulama var.
01:49Bu uygulamada Şimşek bildiği ezberi uygulamaya çalıştı.
01:53Karağan ekibiyle birlikte.
01:55Yani önce tabii Merkez Bankası o değil, başkanı o değil ama işte kısa süre sonra Gaye Hanım gidince ona kaldı.
02:03Ocak 2024'ten itibaren dolayısıyla uzun bir dönem birlikte yönetiyorlar ekonomiyi.
02:09Şimdi bu tabloda bir kere şunu görmek lazım.
02:132023'te ve 2024'te çok yüksek enflasyonlarla karşılaşacak.
02:182023'ü Haziran'da %38 ile aldılar.
02:24Oraya kadar düşmüştü.
02:26Tabii büyük zorlamalarla oldu, kuru korumalı mevduattır, şu durumudur ama biz olsunlar.
02:32Peki ne oldu yıl sonu?
02:33Yıl sonu %64 oldu, unutmayalım.
02:362023'ü %64 enflasyonla tamamladı.
02:39Enflasyon bir anlamda talebi kısmanın bir aracı olarak da başlangıçta kullanıldı.
02:44Fakat sonrasında da işler çok iyi gitmedi.
02:46Çünkü 2024'te de %44'te tamamladık 2024'ü.
02:512025'te tam işte şimdi enflasyon biraz kırıkın altına geliyor gibi olmuşken birdenbire
03:0119 Mart, 18-19 Mart darbeleriyle yeniden enflasyon süreci körükleyen, tabii bu arada
03:07TÜİK baskılıyor sürekli bunu, yıllık da çok ortaya çıkmaması çalışıyor ama %3'ler
03:13aylık düzeyde %3'lerle giden bir enflasyonun hafife alınacak bir şey değil, bir başarı
03:19haline yazılacak bir şey değil, eğer 5 golden birini enflasyon sayıyorsa bir kere
03:24yanlışı var, çok ciddi bir orada da gol yemiş vaziyetteler.
03:29Yani dünyanın en yüksek enflasyon nesli ülkelerinden biriyiz yani Arjantin ile
03:34yarışıyorsunuz sadece ki Arjantin rekomisi zaten çok şey yani kötü durumda.
03:40Şimdi dolayısıyla bir bir kere enflasyonda çok ciddi başarısızlık var ama bunun ötesinde
03:46bir şey var, şimdi şunu yapmaya çalışıyorlardı, enflasyon belli bir seviyeye geldikten
03:51sonra biz faizleri düşürelim diyorlardı.
03:55Çünkü faizler yüksek olunca ekonomi küçülmeye başlıyor, yatırım olmuyor vesaire.
04:00Bunu geçenlerde şeyde işte AKP'nin ekonomiden sorumu Genel Başkan Yardımcısı Zeybek de
04:06açıkladı diyeyim yani ne dedi, arz yönlü bir takviyesi olmadan programın arz yönlü politikası
04:13yok diye yani tabii bu kadar yüksek faizi kimse yatırım yapmaz diye doğru söyledi.
04:18Evet kimse yapmaz ama düşürme konusunda çıkmaza girdiler.
04:22Yüzde elliden kırk iki buçuğa kadar geril etmişken yüzde kırk altıya çıkarmak zorunda kaldılar.
04:28Hatta fonlama faizi yüzde kırk dokuz yani gecelik fonlama faizi.
04:32Kim yatırım yapar Allah aşkına?
04:33Yani faize koyup ben dün bir şeyde toplantıda bir COBI sahibi yer bir orta boy işletme sahibiyle koyup
04:43ya bu faizlerle ben diyor şeye koysam yani serbest fonumu faize koysam daha karlıyım diyor.
04:53Yani öbürümde daha bu kadar şey olamam diyor.
04:57Yani şimdi dolayısıyla burada çok ciddi bir sıkışma var.
05:00Şimdi ekonomi programı dediğimiz şey neye dayalıydı?
05:05Dövizleri döviz kurunu düşük tut yani TL'yi değerli tut.
05:10Şöyle açıklayayım 2024 örneğini alalım.
05:13Yüzde kırk dört enflasyon varken dolar kurun Türk lirasının dolara karşı değer kaybı yüzde on yedide kaldı.
05:22Yani böyle olunca TL değerlenmiş oluyor.
05:25Değerlenince de ithalat artıyor ve ihracat köstekleniyor.
05:32Yani bir tarafıyla böyle bir şey var.
05:35Burada tabii belli kesimler çok rahatsız oluyor.
05:37Belli kesimler açısından işte enflasyonu da böyle baskılamış oluyorsunuz kuru baskılarken.
05:43Ama başka bir şey daha yapıyor kuru baskılarken.
05:45Ey yabancı sermaye, ey sıcaklara gel Türkiye'ye gir.
05:50Gel devlet tahvilimi alacağım, borsayım ya ne yapacaksan yap.
05:54Biz sana çıkarken kuru garanti ediyoruz.
05:57TL'nin değeri yüksek kalacak.
06:01Yani dolara karşı bir devalasyon ya da değer kaybı diyelim.
06:07Çok kuvvetli bir şekilde asla olmayacak.
06:10Her zaman enflasyonun altta kalacak kuru artışı.
06:12Dolayısıyla çıkarken de sen iyi para alacaksın.
06:16Yani %44 enflasyon varken %17 kuru artışı varsa aradaki fark kadar dolar bazına faiz almış olacaksın.
06:23Yani %27'ler falan.
06:25Dünyada böyle bir şey yok.
06:26Yani böyle bir yüksek getiri oranı yok.
06:29Ama bu bile şimdi artık bu 19 Mart olayından sonra kesmiyor yabancı sıcak parayı da.
06:39Çıkışlar arttı.
06:40Girişlere kıyasla çıkışlar artmış bazen.
06:42Şimdi tam da bu ortamda Merkez Bankası Başkanı bize diyor ki, bize bir hikaye anlatıyor.
06:47Çünkü ben işte yani şey rezervler şöyleydi.
06:52Evet altın stoklarında yerime var.
06:5315 milyar dolarlık bir yerime oldu.
06:56Şey yakın dönem itibariyle.
06:57Ama geçen yıla bakarsak işte 50 milyar dolar artışı var.
07:01Altın rezervler.
07:02Şimdi altın rezervlerine çok yatırım yaptılar geçen sene.
07:05Bu doğru.
07:05Ama son zamanda yani dünyada bu 2025 itibariyle altına talep artarken tam da olması gerektiği dönemde çünkü altın fiyatları yükselmeye başlamıştı.
07:18Öncesinde almak doğru bir tutumdu bir Merkez Bankası açısından.
07:23Bunun tersi yapıldı.
07:24Ve ona şimdi diyor ki ben swapları kapattım da ondan oldu bilmem ne.
07:27Ya peki şunun açıklamasını yapalım.
07:29Yani 2023'te ve 2024'te Merkez Bankası zararı 800 artı 700 milyar bir buçuk trilyonluk zararı var.
07:40Peki buna ne diyeceksin?
07:41En merkez bankası bunu sormamış gözüküyorlar şeyde bu toplantıda meclise sorulmuş.
07:46Sanıyorum sorulmuş Oğuz Hocam.
07:48Ona da şey diyor faizler sebebiyle bu zarar verildi.
07:52En büyük etken faizler diyor.
07:53Yani faizler peki kur korumalı mevduatı niye iş dinlendirmiyor?
07:59Kur korumalı mevduat üzerinden ki bunu biliyorsunuz hazine şimşek üzerinden attı dedi ki işte 2024'ün bir tarihinde.
08:07Bundan sonra biz hazineden bunu karşılamayacağız.
08:10Tamamen Merkez Bankası bunun yükümlüsü, sorumlusu.
08:14Böyle olunca yani gerçi sonuçta gene hazineye dönüyor ama dolaylı dönüyor.
08:19Merkez Bankası zarar ettiği zaman çünkü bu zararı hazine kapatıyor.
08:23Merkez Bankası kar ettiği zaman karını hazineye aktarıyor.
08:27Ama tersi durumda zarar ettiği zaman da bunu hazine kapatıyor.
08:31Yani şey vergi mükellefleri göreve.
08:35Kim o vergi mükellefleri?
08:36İşte vatandaş aynaya baksın.
08:38Hepimiz yani.
08:39Çünkü Türkiye'de gelir vergisi mükellefi olmayanlar da çok yüksek vergi ediyor.
08:44Çünkü vergilerin %70 dolaylı vergi.
08:46Dolayısıyla yani bundan kaçınma imkanı yok.
08:50Dolayısıyla sürekli olarak bir şey milletin sırtına yük biniyor.
08:57Merkez Bankası'nın burada övülecek hiçbir şeyi yok.
08:59Çünkü bu program tekrar başa sardı.
09:03Yani 2023-2024'te düşünün bu kadar ücretli kesime, emekli kesime vesaire baskı yapıldı, yük bindirildi.
09:11Şimdi şeyden sonra 18-19 Mart'tan sonra kusura bakmayın.
09:16Bu programı yeniden biz başa sarıyoruz.
09:18Hadi bakalım pamuk eller cebi.
09:20Hangi cepte bir şey kalmamış?
09:23Yani sürekli eriyen maaşlar, ücretler söz konusu.
09:28Yani daha ne kadar yani bıçak kemiğe dayanmış denir ya o noktada belki daha ilerisi.
09:35Bu noktada bu programı yeniden geliş kitlere yük bindirerek götürmeleri mümkün değil.
09:41Ama kime yükleyebilirler?
09:43Yani bakın işte gelir ve servet dağılımına bakarsanız kime yükleneceği belli.
09:48Ama programın başına itibaren bu yok.
09:51Bir bu yok, ikincisi hakikaten şey yok yani arzülü yok programın.
09:57Öyle olunca da bu program bu şekilde devam edemez.
10:02Şimşek de devam edebilir mi o da kuşkulu.
10:04Şimşek aslında kaçacak yer arıyor, öyle anlaşılıyor.
10:08Ama şey şu an ilave bir tahribat yaratacağı için buna izin vermek istemiyorlar.
10:15Çünkü şu an öyle bir hamle yani görevde alınması veya istifası zaten mümkün olmuyor.
10:21Tek taraftan biliyorsunuz.
10:23Hadi gitmek istese de gidemez.
10:26Ama öyle bir durumda çok ciddi bir döviz şoku ile karşılaşma ihtimalimiz çok yüksek olur.
10:34Şimdilik idare etmeye çalışıyorlar.
10:35Yani bu yılda böyle götürmeye çalışacaklar.
10:38Evet zaten biliyorsunuz adeta bir vergi muhafızı gibi olduğu için son zamanlarda da yapılan açıklamaları yine eleştiriliyor.
10:45Neredeyse her sokağın başına Mehmet Şimşek bir vergi memuru koymak istiyor gibi bir duruma geleceğiz herhalde günün sonunda.