Bulkang Kanlaon sa Negros at Bulkang Bulusan sa Sorsogon, nagbanta sa loob lang ng isang buwan! Ang vasectomy journey ni Biyahe Ni Drew host na si Drew Arellano, ikinuwento niya sa #KMJS!
Samantala, lalaki mula Zamboanga Sibugay, kinagat at kinaladkad ng buwaya matapos mangahas na tumalon sa loob ng hawla nito. Higit 100 relics ng mga poon at santo, iprinusisyon sa Batangas!
Habang mga katutubong Aeta sa ilang sitio sa Mt. Pinatubo sa Capas, Tarlac, nagbarikada kamakailan sa daanan ng mga turista.
At lalaki mula Maguindanao na sinasabing namatay sa loob ng limang oras, diumano, muli raw nabuhay? Panoorin ang video.
“Kapuso Mo, Jessica Soho” (One at Heart, Jessica Soho) is the Philippines' top-rating news magazine program, hosted by one of the most-awarded broadcast journalists in the country, Jessica Soho. It features human interest stories, food, news personalities, travel, trends and pop culture.'KMJS' airs every Sunday, 8:15 PM on GMA Network. Subscribe to youtube.com/gmapublicaffairs for our full episodes. #KMJS
Samantala, lalaki mula Zamboanga Sibugay, kinagat at kinaladkad ng buwaya matapos mangahas na tumalon sa loob ng hawla nito. Higit 100 relics ng mga poon at santo, iprinusisyon sa Batangas!
Habang mga katutubong Aeta sa ilang sitio sa Mt. Pinatubo sa Capas, Tarlac, nagbarikada kamakailan sa daanan ng mga turista.
At lalaki mula Maguindanao na sinasabing namatay sa loob ng limang oras, diumano, muli raw nabuhay? Panoorin ang video.
“Kapuso Mo, Jessica Soho” (One at Heart, Jessica Soho) is the Philippines' top-rating news magazine program, hosted by one of the most-awarded broadcast journalists in the country, Jessica Soho. It features human interest stories, food, news personalities, travel, trends and pop culture.'KMJS' airs every Sunday, 8:15 PM on GMA Network. Subscribe to youtube.com/gmapublicaffairs for our full episodes. #KMJS
Category
😹
FunTranscript
00:00:00Let's go to the finalists at the 2025 New York Festivals!
00:00:05KMJS na!
00:00:15It's one of the most active volcanoes in the Philippines.
00:00:22It's one of the most active volcanoes that happened in 2010 and 2011.
00:00:28Pero nitong madaling araw ng April 28, isang hindi inasahang pangyayari ang gumising sa mga residente.
00:00:36Ang pang-apat kasi sa pinakaaktibong vulkan sa Pilipinas, ang Mount Bulusan muling sumabog.
00:00:45Vulkan Bulusan.
00:00:47Hindi ulan ang bumagsak mula sa langit, kundi abo.
00:00:52Parang snow sa labas.
00:00:54Nagpuga ito ng volcanic plume o parang uso na umabot sa 4,500 meters ang taas.
00:01:03Guys, ashfall na po dito sa Barangay Tinampo.
00:01:062022 nung huling sumabog ang Bulusan volcano sa Sorsogon, sa Kabikulan.
00:01:18Sa linggong ito, muli itong nag-alboroto.
00:01:22Kamustahin natin ang ating mga kababayan doon.
00:01:25Ingat po tayo guys.
00:01:26Grabe oh, mag-zero visibility na.
00:01:31Pagsikat ng araw, ito ang bumungad sa mga residente.
00:01:41Ang buong paligid, putim-puti, nababalot ng abo.
00:01:47Ang mga tiga irusin na abutan ng aming team na abala sa paglilinis ng kanilang mga bakuran.
00:01:59Si Aldrelin naman nag-als sa balutan.
00:02:15Ang kanya kasing tahanan nakatayo sa loob ng tinatawag na TDZ o Permanent Danger Zone ng Mount Bulusan.
00:02:24Overviewing po siya sa bahay namin.
00:02:26Kaya pag may kakaibang itsura yung Bulusan volcano,
00:02:29alam namin na talaga mag-alert to siya.
00:02:32Mag-aalas 8 ng gabi nitong Martes,
00:02:35nung may narinig na ingay si Aldrelin.
00:02:37Para raw tunog ng mga naglalakihang batok na bumabagsak mula sa bulkan.
00:02:43Talagang makapal pa yung abo at saka ang baho ko nung asopre.
00:02:47Natatakot po, kaso pananalig na lang po sa Diyos ang tanging sandata na lang po namin.
00:02:51Ito yung main crater niya.
00:02:54Last 28, ito yung mga na tinamaan.
00:02:57Nung pumutok naman siya ng 29,
00:03:00dito naman bumagsak sa part ng ito hanggang dito.
00:03:04Meron tayong naitala na nag-request na ma-evacuate sila
00:03:08because of the difficulty of breathing.
00:03:10Si Loyola naman isinugod sa ospital matapos magsuka at mahirapang huminga.
00:03:16Pagpasok ko ngayon sa bahay,
00:03:19maya-maya sumuka na ako ng sumuka
00:03:21hanggang nanghihina na po ako sa kasusuka.
00:03:23Nahihilo ako.
00:03:25Nagkaroon po ng irritation sa airway.
00:03:27Yung pagsusuka po na yun ay apparently po ay nag-resulta po sa pagkakaroon po ni nanay ng hypokalimya.
00:03:35Yan po yung pagbaba po ng potassium sa ating sistema.
00:03:40Ang magsasaka namang si Sancho,
00:03:43wala nang nagawa kundi manlumo sa naabutan niya sa kanyang taniman.
00:03:48Ang aanihin na niya kasi sanang mga nyog at saging,
00:03:52hindi na mapakinabangan.
00:03:53Yung aboy, yung nakakapit na sa mga dahon,
00:03:55parang mga lanta.
00:03:56Kung ulanin yan, maganda.
00:03:58Sa kasalukuyan, nakataas po sa alert level 1 ang Bulusan Volcano.
00:04:02Meron din po tayong pagtaas ng sulfur dioxide emission.
00:04:06Mataas ang tsansa na magkaroon tayo ng mga pagputok.
00:04:09Samantala, ilang linggo lang bago nag-alboroto ang Bulusan,
00:04:17ang Mount Canlaon na ilang buwan nang binabampaya ng kilos,
00:04:22muling niyanig ang isla ng Negros sa kabisayaan.
00:04:29Pusok na kayo?
00:04:31Pusok na kayo ang buga o.
00:04:33Pusok na kayo pabaw. Galiok naman.
00:04:35Pusok na pagliok ang pabaw.
00:04:36May koneksyon nga ba ang halos magkasunod na pagputok
00:04:41ng dalawa sa pinakaaktibong bulkan ng Pilipinas?
00:04:46Susunod na!
00:04:49Ilang linggo lang bago nag-alboroto ang Bulusan,
00:04:53ang Mount Canlaon na ilang buwan nang binabampaya ng kilos,
00:05:00muling niyanig ang isla ng Negros sa kabisayaan.
00:05:04Pusok na kayo?
00:05:05Pusok na kayo?
00:05:06Pusok na kayo ang buga o.
00:05:08Pusok na kayo?
00:05:09Pusok na kayo ang galihok naman.
00:05:12Ang pagputok ng Canlaon, nasaksihan ni Regina.
00:05:16Sa'yo ka ikang ka-aso dira.
00:05:19Talagang tanawag ang!
00:05:21Tanawag ang aso kaitom na kayo ang ninggawas ikaduha o.
00:05:25Nakakatakot talagang tumira malapit sa bulkan kasi anytime pwede siyang sumabog.
00:05:31Dahil nananatili pa rin sa alert level 3 ang bayan ng Canlaon sa Negros Oriental,
00:05:38marami sa mga residente hindi pa rin makauwi sa kanilang mga tahanan.
00:05:42Si Noel, limang buwan nang nakatira sa eskwelahang ito na ginawang evacuation site.
00:05:49Mahirapan kami dito kasi wala kaming hanap buhay.
00:05:53Hindi kasabot sa muang kaguling ang mga asa may magsugod.
00:05:57Gustuhin man daw niya sanang umuwi sa kanilang bahay.
00:06:00Imposible raw ito.
00:06:02Nasira kasi ng ashfall ang kanilang bahay.
00:06:06Nakikita na ko ma'am ang sin.
00:06:08Wa na, wa buslok na tanan.
00:06:10Masakit po ma'am kasi ang muang kuge.
00:06:14Hindi pa tungkol magbalay.
00:06:15Dahil mahigpit na ipinagbabawal na bumalik muna sa mga bahay na sakop ng danger zones,
00:06:24si Betty napilitang ibenta ang kanyang mga alagang hayo.
00:06:29Ang baka, 30,000 na bili lang o 28.
00:06:32O niya ang karabaw, 48,000 na halin raong ko ang 35.
00:06:37Wala na may choice kayo.
00:06:38Padala lang ang 33 ang hayo, wala ba may kabutangan.
00:06:41Wala na rin daw kasing makain ang mga ito.
00:06:43Ang mga damo at halaman kasi sa kanilang lugar,
00:06:46nahaluan na ng abo.
00:06:48Mayroon naman pong plano po ang local government unit ng Kanlaon
00:06:52for a relocation site.
00:06:54Pero ang tanong ngayon ang marami.
00:06:56May connection nga ba ang halos magkasunod na pagputok
00:07:00ng dalawa sa pinakaaktibong vulkan ng Pilipinas?
00:07:04Wala pong koneksyon ang activity ng Kanlaon volcano at Bulusan volcano
00:07:10dahil sila po ay magkaiba po ang pinanggagalingan ng kanilang magma.
00:07:15Madalas po talaga sa ating kasaysayan na meron pong nagsasabay-sabay
00:07:20na mga vulkan na pumuputok.
00:07:23Ang Kanlaon volcano po ay nakataas sa Alert Level 3
00:07:26dahil mataas po ang tala ng volcanic earthquakes sa Kanlaon volcano.
00:07:31Tumataas din po o patuloy pa rin po ang dahan-dahang pamamaga ng vulkan
00:07:36na naghuhudyat po na meron po tayong deep magma intrusion sa ilalim.
00:07:41Naghahanda ang Kanlaon volcano sa isang major eruption.
00:07:45Sana wala nang susunod pa na pagputok.
00:07:48Sana po yung ano po ng vulkan humigil na po.
00:07:52Dapat nakahanda na yung ating mga emergency kits, yung ating go bag.
00:07:56Kaya na kailangan natin ng mga face masks upang makaiwas na makalanghap ng abo ng vulkan.
00:08:01Umiwas sa mga danger zones at makinig po sa mga payo ng gobyerno at ng mga eksperto
00:08:08para po tayo ay hindi mapahamak.
00:08:11Ano natap yung vulkan bulusan?
00:08:15Parang snow sa labas.
00:08:17Dahil sa lokasyon ng Pilipinas sa tinatawag na Pacific Ring of Fire
00:08:23kung saan madalas ang mga pagsabog ng vulkan, lindol at iba pang mga sakuna,
00:08:29hindi na tayo dapat magulat kung paulit-ulit na may sumasabog na vulkan sa ating bayan.
00:08:36Kusog na din kayang bugao.
00:08:39Kaya sa bawat minuto, maghanda dahil hindi natin alam ang susunod na pag-alboroto
00:08:47ng ilan sa mga napakaaktibo nating mga vulkan.
00:08:51Lalo pat sa bawat pagsabog, buhay ang nakataya.
00:08:56Guys, Ashfall na po dito sa Barangay Tinampo.
00:08:59120 Milyon na tayong mga Pilipino.
00:09:15Lumolobo ang ating populasyon.
00:09:17May mga nanganganak na hindi naman kayang tustusan ang kanilang mga anak.
00:09:22Kadalasan, mga nanay ang pinipiling magpatali.
00:09:26Pero si Drew Arellano, siya ang nagpa-vasectomy.
00:09:32Matagal niya na tayong isinasama sa pagtuklas sa iba't ibang magagandang tanawin sa loob at labas ng Pilipinas.
00:09:41The T from Bubble Tea stands for Taiwan.
00:09:45Ibinabahagi ang iba't ibang adventure at karanasan.
00:09:49Pero sa linggong ito, ang biyahe ni Drew hindi sa anumang tourist spot,
00:09:55kundi sa ospital.
00:09:58Si Drew kasi nagpa-vasectomy.
00:10:01Happy vasectomy!
00:10:05Ang vasectomy, isang male birth control kung saan pinuputol ang vas deferens o daluya ng sperm mula sa scrotum.
00:10:15Hindi na makadaan yung sperm cell.
00:10:17So konting percentage lang ng fluid ang nababawas pag ginawa yung vasectomy.
00:10:22Marami ang bumilib sa ibinahaging ito ni Drew.
00:10:26Bilib po ako sa ganun para makontrol niya rin po yung sarili niya.
00:10:29Makokontrol na niya yung bilang nung pagdami ng anak niya.
00:10:32Laging maganda rin po yung respect din po niya dun sa may partner niya.
00:10:35Lalo't maraming mga lalaki pa rin ang takot itong gawin at pag-usapan.
00:10:40Parang nakakababa po siya ng pagkalalaki.
00:10:43Bagay na hindi naman totoo.
00:10:45Hindi po ako familiar sa backstaysomy.
00:10:48At tila hindi nag-iisa si Drew sa biyaheng ito
00:10:52dahil marami na rin ibang mga lalaki ang sumailalim dito
00:10:56para sa pagplano ng kanilang pamilya.
00:10:59Tara, sama tayo sa biyahe ng usapin tungkol sa vasectomy.
00:11:04Happy vasectomy!
00:11:07Tatlong araw makalipas ang kanyang vasectomy procedure,
00:11:11si Drew kinumusta ng aming team.
00:11:14Every day, I feel better.
00:11:16But definitely, I'm not yet even 90%.
00:11:20I still have a little bit of pain on my right lower abdomen.
00:11:25Noong nakaraang taon pa raw nila,
00:11:27plinano ng kanyang misis na si Iya na mag family planning.
00:11:30We already had that thought when we had our fourth kid.
00:11:33Wala naman akong takot sa procedure, sa totoo lang.
00:11:37You see the gravity ng pagpanganak ng asawa ko
00:11:41and you relate that to the vasectomy
00:11:43na sobrang maliit lang na bagay compared to that.
00:11:45Kaya nung isinilang ni Iya ang kanilang bunso nito lang febrero,
00:11:51nagpasya na si Drew.
00:11:53Minessage ko na nga yung urologist ko.
00:11:55We already set a date.
00:11:56At yung date nga yun ay last Monday which was April 28th.
00:11:59May dalawang taraan ng vasectomy.
00:12:01Ang conventional vasectomy,
00:12:03kung saan gumagawa ng maliit na hiwa sa scrotum
00:12:07para maputol ang vas deferens.
00:12:09At ang NSV o no scalpel vasectomy.
00:12:14Sa prosesong ito, hindi na raw kailangang hiwain pa ang scrotum.
00:12:19May instrumentong ginagamit para gumawa ng maliit na butas sa palat.
00:12:25Si Drew, NSV ang napiling procedure.
00:12:28You just feel a bit of pressure but not much pain.
00:12:32There are no regrets.
00:12:33Para sa amin, happy na kami sa lima.
00:12:35At ito yung kailangan namin gawin para sa aming pamilya.
00:12:38Hopefully, tama din yung mga choices namin.
00:12:42Ang vasectomy, isa lang sa napakaraming paraan ng family planning.
00:12:46Pero hindi ito ang madalas piliin ng mga mag-asawa dito sa Pilipinas.
00:12:50Kadalasan, ang mga babae ang nagpapatali
00:12:53o yung tinatawag na tubal ligation.
00:12:56Sa prosesong ito, ang fallopian tubes ng babae
00:13:00o yung mga tubo na nagdadala ng egg cells mula sa ovaryo patungo sa matris,
00:13:06pinuputol o hinaharang para hindi magtagpo ang itlog at semilya.
00:13:11Si Naeman at Marifel, may tatlong anak.
00:13:15Dahil ito na raw ang gusto nilang bilang ng kanilang mga anak,
00:13:19naisip ni Marifel na magpa-ligate na.
00:13:21Yung kakailanganin na anesthesia ay medyo mabigat.
00:13:27So, kailangan ko nang magpa-confine.
00:13:29Eh, may trabaho po ako nun.
00:13:30So, medyo naging ano ako, nag-isip muna kami.
00:13:33Hanggang naisip ni Eman ang isa pang paraan na sinabi sa kanila ng doktor.
00:13:38Baka may gusto nyo i-considered, sir, na pwede kayo for vasectomy.
00:13:41Kasi sa misis mo, kailangan niya mag-bedrest for a month.
00:13:45Hindi siya magtatrabaho.
00:13:46Yung procedure ng bagation is mas medyo ma-proseso kesa sa vasectomy.
00:13:50Ayoko i-impose sa kanya na magpa-vasectomy siya
00:13:53kasi ayoko naman na pinipilit ko siya.
00:13:57Nung araw na ng operasyon ni Marifel,
00:13:59piglang nag-iba ang ihip ng hangin.
00:14:01Nakita ko yung isang nanay doon.
00:14:03Naka-wheelchair na palabas.
00:14:04Kumbaga, parang grabe yung bog-bog na.
00:14:07Nag-desisyon si Eman na siya na lang ang magpa-opera.
00:14:10Napakadali lang na proseso.
00:14:1215 minutes lang talaga at wala akong naramdaman.
00:14:14Yung anesthesia lang.
00:14:15Sa amin lalo na mag-asawa,
00:14:17hindi na namin kailangan mag-contraceptives.
00:14:19Yung maliit na bagay na yun ay napatunayan ko
00:14:21na nagbunga na napakalaki para sa kanya.
00:14:23Gusto ko na magpasalamat sa kanya
00:14:25kasi nga doon sa ginawa niya.
00:14:28Kasi nga sabi rin naman niya sa akin,
00:14:30responsibilidad naman po niya yun
00:14:32as padre de familia na masagurado na matutugunan namin
00:14:35yung pangangailangan ng mga anak namin.
00:14:38Ang hindi pagplano sa pamilya,
00:14:40kadalasa nagiging problema
00:14:42lalo na sa mga mag-asawang kapos sa buhay.
00:14:45Bagay raw na naranasan ni Joe
00:14:47na galing sa malaking pamilya.
00:14:49Walo kasi silang magkakapatid.
00:14:51Namumulot kami ng basura,
00:14:53nanghihingi pa nga kami ng pagkain
00:14:54sa mga taong dumadaan.
00:14:55Dumating kami sa point na namamalimos na kami.
00:14:58Kaya si Joe, sa murang edad,
00:15:00nagsumikap.
00:15:01Kailangan kong pagsabayin lahat.
00:15:03Sa umaga, nasa school ako,
00:15:04pagdating naman ng gabi,
00:15:05call center agent ako.
00:15:07Hanggang unti-unti niya raw
00:15:09na iaho ng sarili sa hirap.
00:15:11Kalaunan,
00:15:12nakilala niya si Krizia,
00:15:13na naging misis niya.
00:15:15Dapat yung pamilya ko,
00:15:16yung kaya ko lang buhayin,
00:15:18ipinapangako ko sa sarili ko
00:15:19na mapaprovide ko lahat.
00:15:21Ang mag-asawa,
00:15:22nabiyayaan ng dalawang anak
00:15:24hanggang nagdesisyon na silang
00:15:26mag-birth control.
00:15:27Ang time na nagpipils ako,
00:15:29sabi ko nga na palagi ako nahihilo.
00:15:31Parang pilin ko palagi,
00:15:32buntis ako.
00:15:33Parang napakalaw ng energy niya.
00:15:35Mas maraming effect
00:15:36dun sa sexual function
00:15:38and other functions
00:15:40sa katawan ng babae
00:15:41since it has its hormonal effects talaga.
00:15:44Kaya si Joe,
00:15:46naghanap ng ibang paraan
00:15:47hanggang nalaman niya
00:15:48ang tungkol sa vasectomy.
00:15:51Tinignan din namin kasi
00:15:52yung history ng family namin po.
00:15:54Yung side ko,
00:15:55walo kami.
00:15:56Yung side niya,
00:15:57they are seven.
00:15:58It was part of the consideration.
00:15:59Para makamenos gastos,
00:16:01lumapit siya sa isang grupong
00:16:02nag-aalok
00:16:03ng libreng vasectomy.
00:16:05Diyan po ang aming mobile clinic.
00:16:07Pumupunta po sa iba't ibang bahagi
00:16:08ng Pilipinas
00:16:09para po magbigay ng libreng serbisyo
00:16:12katulad po ng ligation,
00:16:14vasectomy,
00:16:15at iba't iba pa pong
00:16:16mga methods
00:16:17ng family planning.
00:16:18Kung libring vasectomy,
00:16:20para ma-avail siya
00:16:21sa DKT Philippines Foundation,
00:16:22meron po kaming
00:16:24registration link
00:16:25na ibinibigay
00:16:26sa lahat po
00:16:27na nagbe-message
00:16:28sa aming Facebook page.
00:16:30Kaya nakailangan lang
00:16:31na wala siyang
00:16:32previous escrotal operation.
00:16:34Ang operasyon,
00:16:35hindi raw umabot ng isang oras.
00:16:37Pag uwi ko,
00:16:38nag-drive pa nga ako ng motor.
00:16:40Yung fourth to fifth day
00:16:41after ng procedure,
00:16:42yung pakiramdam is parang nasipay.
00:16:44Pero wala naman siyang kirot.
00:16:45In two weeks,
00:16:46okay na siya.
00:16:47Karamihan ng mga Pilipino,
00:16:48ayaw magpagawa ng vasectomy
00:16:50kasi akala nila
00:16:51mawawala yung desire.
00:16:53Hindi rin totoo yun.
00:16:54Hindi siya nakaka-apekto
00:16:56dun sa pagkalalaki.
00:16:58Reversable naman siya.
00:17:00Reversal ng vasectomy,
00:17:01ipagdudugtong ulit
00:17:03yung vast difference.
00:17:06Nagagawa siya,
00:17:07microscopically,
00:17:09but the results are not 100%.
00:17:12We are still expecting that population numbers
00:17:16will continue to grow.
00:17:17Responsible parenthood and family planning
00:17:19is key to better quality of life.
00:17:23Pero ang simbahang katolika,
00:17:25hindi pabor sa tubal ligation
00:17:27or vasectomy.
00:17:29Ang family planning
00:17:30talagang dapat gawin.
00:17:32Hindi talik kayo ng talik,
00:17:33hindi mo niisip yung kinabukasan.
00:17:35Sa pagtatalik ng mag-asawa,
00:17:37alam din nila
00:17:38na nagbubuka sila
00:17:40sa bagong buhay.
00:17:41Ngayon,
00:17:42siyempre isipin mo
00:17:43paano ko alagaan ito.
00:17:45Kaya nga okay naman
00:17:46ang family planning.
00:17:47Ayaw lang ng simbahan
00:17:48yung mga contraceptives
00:17:50kasi hindi natural
00:17:51sa pananaw
00:17:53ng simbahan.
00:17:54Talagang importante ang pagpaplano
00:17:56ng pamilya
00:17:57upang magkaroon sila
00:17:59ng sapat na oras
00:18:00ang isa't isa,
00:18:01mga anak nila
00:18:03and mapag-aaral sila
00:18:05ng mabuti.
00:18:06Sa mga tatay,
00:18:07considered nila yung vasectomy.
00:18:08Walang mawawala
00:18:09sa pagkalalaki mo.
00:18:10It is happier
00:18:11kung napro-provide mo
00:18:12yung needs
00:18:13ng family na binuo mo.
00:18:15Sa patuloy na paglobo
00:18:16ng populasyon
00:18:17ng Pilipinas,
00:18:18mas nagiging mahalaga
00:18:19ang bukas
00:18:20at matalinong usapan
00:18:22tungkol sa family planning.
00:18:23Sa natural mang paraan
00:18:25o sa hindi.
00:18:26Dahil ang sakripisyo
00:18:27sa loob ng tahanan
00:18:29hindi lang responsibilidad
00:18:30ng mga babae.
00:18:32Ito'y dapat
00:18:33pagpasyahan
00:18:34ng mag-asawa
00:18:35ng magkasama,
00:18:36magkapantay
00:18:37at may malasakit
00:18:39sa isa't isa
00:18:40at sa bawat ama
00:18:41na marunong umunawa,
00:18:43magparaya
00:18:44at tumindig
00:18:45para sa kinabukasan
00:18:46ng kanyang pamilya
00:18:47naroon
00:18:48ang tunay na
00:18:49kadakilaan.
00:18:50Happy blessed to me!
00:18:53Happy blessed to me!
00:19:00Sa Zamboanga,
00:19:01si Bugay!
00:19:02Akalain niya po
00:19:03may lalaking nangahas
00:19:04na pumasok
00:19:05at tumaloon
00:19:06sa kulungan
00:19:07ng buwaya.
00:19:08Ayon tuloy!
00:19:09Kinagat siya
00:19:10at kinalagkad pa.
00:19:12Makaligtas kaya siya?
00:19:14Makapigilhin nga
00:19:16ang pagsagip
00:19:17sa lalaking ito.
00:19:19Isang maling galaw lang,
00:19:21maaari na siyang
00:19:23sakmalin
00:19:24ng kamatayan.
00:19:25Ang lalaking kasi
00:19:27natrat sa kulungan
00:19:29ng buwaya.
00:19:31Ang lalaking kasi
00:19:33natrat sa kulungan
00:19:34ng buwaya.
00:19:35Hanggang sa
00:19:45sinakmal
00:19:51kinaladkad
00:19:52at pinakot-ikot na
00:20:02ng buwaya
00:20:03ang tilang
00:20:04magiging
00:20:05hapunan niya.
00:20:15Yung ginawa ko
00:20:16is naglive na lang
00:20:17para makita ng mga
00:20:18rescuer.
00:20:19Alangan naman na
00:20:20pumunta ako sa cage din.
00:20:21Hindi dalawa kaming
00:20:22kakainin.
00:20:24Nahirapan kaming
00:20:25ma-rescue
00:20:26yung tao kasi
00:20:27buwaya yung
00:20:28kalaban namin.
00:20:29Paano ba
00:20:30nakapasok sa kulungan
00:20:31ng buwaya
00:20:32ang lalaki?
00:20:33Plastic daw yung buwaya.
00:20:34Gusto niyang sakyan.
00:20:35Mahilig din siya
00:20:36sa mga hayop
00:20:37kasi gusto niyang
00:20:38kaibiganin.
00:20:39Higit sa lahat,
00:20:40makakalabas pa kaya
00:20:41rito siya
00:20:42ng buhay.
00:20:43Hinyay mong paagang.
00:20:45Lord, malung...
00:20:46Agoy, ginaok ko Lord!
00:20:47Jesus!
00:20:48Lahay!
00:20:49Malungkoy ka lahay!
00:20:50Ang insidente
00:20:55nangyari sa park na ito
00:20:57sa CI
00:20:58Zambuanga,
00:20:59Sibugay.
00:21:00Kabulang Maglum Park and
00:21:01Wetlands po is
00:21:02ecotourism site po siya.
00:21:03Yung local people
00:21:05mismo yung actively
00:21:06could participate
00:21:07in the planning and
00:21:08managing of the
00:21:09operation.
00:21:10Kwento ng empleyado
00:21:11ng park na si Arlene.
00:21:13Nasa kalagitnaan daw siya
00:21:14ng trabaho
00:21:15ng may nanghingi
00:21:16ng saklolo.
00:21:17Auntie,
00:21:18bilis-bilisan mo
00:21:19kasi yung tao
00:21:20inatak na ang buhaya.
00:21:21Tumakbo ako
00:21:22at tinignan ko
00:21:23yung tao
00:21:24doon.
00:21:25Dito na raw nanghina
00:21:26ang tuhod
00:21:27ni Arlene
00:21:28nung nakita niya
00:21:29ang lalaki sa loob
00:21:30ng kulungan
00:21:31ng buhaya.
00:21:32Ang buhaya,
00:21:33isang saltwater
00:21:34crocodile
00:21:35na pinangalanan nila
00:21:36Alay.
00:21:37Tinatansyang nasa
00:21:3917 feet
00:21:40ang haba nito
00:21:41at nasa
00:21:42300 kilos
00:21:43ang bigat.
00:21:49Ang lalaki,
00:21:50itago natin
00:21:51sa pangalang Arthur.
00:21:52Hindi naman siya gumilaw.
00:21:53Walang kibo.
00:21:58Sa pag-asang mapaamo
00:21:59si Alay.
00:22:00Hinaplos-haplos daw
00:22:01ito ni Arthur.
00:22:02Pero ayaw niya
00:22:03hawakan yung ulo
00:22:04kaya...
00:22:06Ang kapatid ni Arthur
00:22:15na si Alberto
00:22:16nanlumo
00:22:17sa inabutang lagay
00:22:18ng kanyang kapatid.
00:22:19Wala na kong i-expect
00:22:21nga akong friend nako
00:22:22nagtawag sa kuah.
00:22:24Isa nga,
00:22:25Uy, no, your brother
00:22:26ano,
00:22:27pinain daw ng ano,
00:22:28crocodiles.
00:22:29Naabot ko rito ma'am.
00:22:30So, napadyo siya
00:22:31sa ano,
00:22:32buhaya.
00:22:33Wala ko'y mahimok.
00:22:34Ma-audio na akong
00:22:35isa ko muna-una.
00:22:36Lagi pag-asa.
00:22:37Ang rumespon
00:22:38ding mga polis
00:22:39naging maingat
00:22:40ang bawat kilos.
00:22:41Nung tinawagan ko
00:22:43yung kasama ko,
00:22:44ang option niya
00:22:45is barilin niya.
00:22:46Yung buhaya.
00:22:49Pero nag-aalangan ako,
00:22:50baka mas lalong
00:22:52maging wild.
00:22:54Hanggang sa may naisip
00:22:55silang paraan,
00:22:56tawagan at papuntahin
00:22:57ang caretaker ni Alay
00:22:59na si Tata.
00:23:00Kaya niyang pamuhin
00:23:01yung buhaya
00:23:02kasi siya lang
00:23:03talaga ang makalapit
00:23:04doon.
00:23:05Sa katunga time,
00:23:06naamis ang balay
00:23:07na ay niabot
00:23:08dito balong,
00:23:09nakasala si Alay.
00:23:10Diritso rin ko glakaw.
00:23:11Habang hinihintay si Tata,
00:23:12ang anak niyang si Jolliver,
00:23:14sinubukan ng
00:23:15pakalmahin ang buhaya.
00:23:16Sa puntong ito,
00:23:31ang walang kalaban labang
00:23:33si Arthur,
00:23:34walang ibang nagawa,
00:23:35kundi humiyaw na lang
00:23:37sa sakit.
00:23:38Magkakalahating oras na rin
00:23:45kasing sakmal-sakmal
00:23:46ng buhaya
00:23:47ang kanyang binti.
00:23:53Maya-maya pa,
00:23:54dumating na si Tata.
00:23:55Pag-abot din ako dito
00:23:56sa Sulod,
00:23:57nalooy yung katanao
00:23:58sa tao,
00:23:59tapang,
00:24:00tabang,
00:24:01hindi na daw siya
00:24:02mausap.
00:24:03Ikuha din ako
00:24:04ito ako ang steak,
00:24:05muna ipag-train ako
00:24:06sa yahagikan
00:24:07kasi sa gamay.
00:24:12Walang ako biyaya
00:24:13ang steak,
00:24:14dito ako sa gilingaw
00:24:15dahil akong ginagang
00:24:16mga tao
00:24:17nakuhaan ninyo
00:24:18katong napakan.
00:24:19Si Arthur,
00:24:21dalidaling lumabas
00:24:23ng kulungan.
00:24:24Nandun na sa tabi,
00:24:27tinulungan na ng mga
00:24:28rescuer.
00:24:32Binabandage
00:24:33saka dinala doon
00:24:34sa hospital.
00:24:35Si Arthur,
00:24:36himalang nakaligtas.
00:24:38Nagbigay kami ng
00:24:39pain meds,
00:24:40antibiotics
00:24:41kasi very risky
00:24:42ang patient
00:24:43sa infeksyon.
00:24:44Ang lalaki,
00:24:45nagtamo
00:24:46ng sugat
00:24:47sa kanan niyang tuhod
00:24:48na sinlaki
00:24:49ng dalawang kamao.
00:24:50Nagpapagaling siya ngayon
00:24:52sa Margo
00:24:53sa Tubig Regional Hospital
00:24:55sa Zamboanga del Sur
00:24:56dahil sa tinamong
00:24:58subluxation
00:24:59o partial
00:25:00displacement
00:25:01sa tuhod
00:25:02at tibial
00:25:03plateau fracture
00:25:04o balik
00:25:05sa itaas
00:25:06na bahagi
00:25:07ng binti.
00:25:08sagit yun siya.
00:25:09Antosan yun siya.
00:25:10Kaya naitabok naman yun.
00:25:11Gilak na na niya yung mga paakang.
00:25:12Agad!
00:25:13Ginokulay!
00:25:14Plastic daw yung bahaya.
00:25:15Gusto niyang sakyan.
00:25:16Wala ko rin ako nga
00:25:18plastik.
00:25:19Tinood yun yung bahaya.
00:25:20Gusto rin ako nga
00:25:21katong bahaya yun
00:25:23last nako nga
00:25:24ku anong
00:25:25mamaak
00:25:26bagdili.
00:25:27Wala nila yung rasoon.
00:25:28Yan kasi,
00:25:29kinusto mong magpakagat.
00:25:31Wala nga sila
00:25:32yung respect ba
00:25:33sa mong pamilya po.
00:25:34Ningana,
00:25:35wala nga sila
00:25:36kailanan sa kongigsyon
00:25:37kung ningana ba nga
00:25:39ilang gi
00:25:40buli nila nga
00:25:41buang daw.
00:25:42Ano mabait yan.
00:25:43Pero si Arthur,
00:25:45may inamin sa aming team.
00:25:50Mahilig daw kasi siya talaga
00:25:51sa mga hayo.
00:25:52Kaya nung nakita niya si Alay
00:25:54na interes daw siyang
00:25:55hawakan ito.
00:25:56Dito pa akong maagis
00:25:57saka itong portahan
00:25:58bitawunta.
00:25:59Pag abri na ako
00:26:00hindi man maabri
00:26:01gahit.
00:26:02Muto nga
00:26:03akong idea
00:26:04kudrinan ako
00:26:05mulayat
00:26:06saka itong may payag ito.
00:26:07Wala dyan ko yung
00:26:08mga pamilya
00:26:09bitong
00:26:10magna-hard look
00:26:11kay
00:26:12abin na ako
00:26:13sa butan.
00:26:14Hanggang nangyari
00:26:15na nga
00:26:16ang kanyang bangungot.
00:26:17Gilak na nangyay mo
00:26:18paagang.
00:26:20Agoy!
00:26:21Ginookulay!
00:26:22Sinakmal siya
00:26:23ng buhaya.
00:26:24Meron niyang anak
00:26:25sa buka
00:26:26nabalik na niya
00:26:27nakita niyo na ako
00:26:28niyang agawas
00:26:29ng bukog diyo.
00:26:30Agoy! Ginookulay!
00:26:31Gibalik ko niya
00:26:32dahil gidala na
00:26:33po niya diri.
00:26:34Sinubukan niya raw
00:26:35pakalmahin
00:26:36ang buhaya
00:26:37pero...
00:26:38Agoy! Ginookulay!
00:26:39Mabuti na lang daw
00:26:40at dumating na si pata.
00:26:42Mabuti na lang daw
00:26:43at dumating na si pata.
00:26:44Gidala na niyang sungkod
00:26:45pero meron niyang anak.
00:26:46Wala pa.
00:26:47Agoy!
00:26:48Agoy! Ginookulay!
00:26:49Ginookulay!
00:26:50Mabuti na lang daw
00:26:52at dumating na si pata.
00:26:54Gidala na niyang sungkod
00:26:56pero meron niyang anak.
00:26:57Wala pa.
00:26:58Siyang halay!
00:26:59Buwiin na!
00:27:00Agay!
00:27:01Agay!
00:27:02Gibalik ko niya
00:27:03then gidala na po niya diri.
00:27:04Mabuti na lang daw
00:27:05at dumating na si pata.
00:27:07Gidala na niyang sungkod
00:27:08pero meron niyang anak.
00:27:09Wala pa.
00:27:10Siyang halay!
00:27:11Buwiin na!
00:27:12Agay!
00:27:13Agay ko na katindog.
00:27:14Anak-anak,
00:27:15kiyang-kiang.
00:27:16Iba ang kwento ng diktima
00:27:18sa mga sumuri sa kanyang doktor.
00:27:21The patient claimed naman po
00:27:23na he was under the influence of alcohol.
00:27:26Nagshot ko.
00:27:27Beer.
00:27:28Gamay lang good.
00:27:29Ngad to ko sa mga group.
00:27:30During my interview,
00:27:31there was no any deviation
00:27:32at the psych level
00:27:34but in that incident,
00:27:35the patient needs
00:27:37further psych evaluation assessment talaga.
00:27:40I knew something.
00:27:41The way you talked to him,
00:27:42ang reaction na,
00:27:43late reaction,
00:27:44Dapat unda akong i-diri nga ako
00:27:47na i-secretrist ang damang bang.
00:27:48Hindi yun normal na gawain yung
00:27:50alam mo na yun buhayan.
00:27:52Kumain talaga yan ng tao.
00:27:53Ba't pumasok ka pa dyan?
00:27:55Sa pangyayaring ito,
00:27:56meron bang dapat managot?
00:27:58Kung mapatunayan nga
00:27:59na may pagkukulang sa kanilang management.
00:28:02Walang warning signs.
00:28:03Walang nagbabantay.
00:28:04They fail to adopt security measures.
00:28:06Then, posible sila maging civilly liable.
00:28:08Tulod yun may duty, mami.
00:28:10Dira at bang sa stage.
00:28:11Dira at diun may pirmi magtambay.
00:28:13Nagtuming nga.
00:28:14Nagtanaw ra siya sa buaya.
00:28:16Kaya normal ramanggod niya.
00:28:17Daghan manan audrey.
00:28:18Buntag.
00:28:19Gatong pagkahitabuan nga.
00:28:20Nana siya sa sulod.
00:28:21Wala na may kabantay.
00:28:22Wilfence naman yung facility ni Alay.
00:28:25Check yan ng DNR.
00:28:26Yung nangyari na yun
00:28:28is very isolated case talaga.
00:28:29Ibalap ko ba kayo
00:28:30nagsam pa ng kaso?
00:28:32Sa ngayon,
00:28:33wala na tayong magawa dyan, ma'am.
00:28:34Create naman tayo ng problema dyan.
00:28:36Wala ramang po.
00:28:37Hindi ako ang mga tinuyuan dyan.
00:28:38Tinuyuan dyan ako.
00:28:39Tinuyuan yun ako.
00:28:40Kung ikaw may kasalanan
00:28:41kung bakit ka nag-injury,
00:28:42then hindi ka entitled
00:28:43sa danyos
00:28:44o sa anumang pwede mo makuha.
00:28:46Si Park,
00:28:47meron silang internal rules
00:28:48o merong city ordinance
00:28:50na nag-re-penalize sa mga tao
00:28:52na kapag papasok
00:28:53o gagambalain yung mga wildlife
00:28:55agaya ng crocodile,
00:28:57papatawan ng penalty.
00:28:58Langgang?
00:28:59Ano niyong sulod,
00:29:00magkajalangga?
00:29:01Kabalo man diyo ka nga buhaya,
00:29:02nagjagang?
00:29:03Before taking any legal action,
00:29:05kailangan po natin alaman
00:29:07kung ano po yung reason
00:29:08or i-assist po talaga
00:29:10yung mental condition niya
00:29:11para po fair naman po sa kanila
00:29:13kung ano po yung
00:29:14dapat natin gawin, ma'am.
00:29:15Hindi na kumutulog
00:29:16ang back buhaya.
00:29:17Dahil sa nangyari,
00:29:18pansamantala munang ipinasara
00:29:20ang kulungan ni Alay.
00:29:22Issue po ng
00:29:23Temporary Posture and DNR
00:29:25nag-suggest kami na
00:29:27lagyan lang talaga siya ng roof
00:29:28para in the event mayroon bang
00:29:30papasok doon
00:29:31o may ating ba umakyat,
00:29:32ina talaga siya makajump.
00:29:34Since 2018,
00:29:35dito na lang sa tourism site namin
00:29:37para malagyan siya ng
00:29:38holding facility na maayos,
00:29:40safety din yun sa mga tao
00:29:42dun sa community.
00:29:45Ang lakas ng isang sagpang
00:29:47ng crocodile,
00:29:48tumahantulad natin yan
00:29:49sa isang maliit na kotse
00:29:51na dumagan sa'yo.
00:29:53Ang isang crocodile kasi
00:29:55ay highly territorial na hayop.
00:29:57So yung kulungan
00:29:58ay inisip niya teritoryo niya.
00:30:00So lahat ng mahulog doon
00:30:02ay maaari niyang gawing pagkain.
00:30:06Pagka nakagat siya ng crocodile,
00:30:08ang kailangan niya lang gawin
00:30:10ay hindi gumalaw
00:30:11para maiwasan yung pag-ikot ng crocodile.
00:30:13Ang soft spot ng buhaya
00:30:15ay yung kanyang batok.
00:30:16Yun ang pwedeng butasan
00:30:17kung meron siyang dalang paraan na pang butas
00:30:19o pwede niyang tusukin yung mata.
00:30:21Itong Merkoles,
00:30:23sumailalim siya
00:30:24sa isa pang operasyon.
00:30:26Debridement
00:30:27and
00:30:28arthroscopy
00:30:29of right knee.
00:30:30Balilagyan ng bakal
00:30:31ang bali po.
00:30:32Libre naman ang mga
00:30:33servisyo,
00:30:34ang mga gamot
00:30:35but the patient
00:30:36may still need financial support po
00:30:38for the cost of implants
00:30:39and for his daily living.
00:30:41Ang lokal na pamahalaan ng CI
00:30:43nagbigay ng assistive device.
00:30:46Nagbigay rin ang aming team
00:30:48ng cash assistance.
00:30:49Kada ko pwede nga tabang sa kuah.
00:30:52May mga magandang loob dyan
00:30:54kung may tulong kayo.
00:30:56So, salamat.
00:30:58Ang mga mababangis na hayop
00:31:00gaya ng buhaya,
00:31:02likas na nagiging agresibo
00:31:04kapag sila'y ginagambala.
00:31:06Kaya't isang mahigpit na paalala,
00:31:08igalang ang kanilang teritoryo.
00:31:11Dahil kung hindi,
00:31:12baka ikaw pa mismo
00:31:14ang maging ally.
00:31:16Agoy!
00:31:17Gino'o ko,
00:31:18Lay!
00:31:19Agoy!
00:31:20Gino'o ko, Lord!
00:31:21Ayaw sa taong ko na,
00:31:22Lay!
00:31:31Bilang bahagi ng pagdiriwang
00:31:33ng Jubilee Year ng Simbahang Katolika,
00:31:35isanda ang mga santo,
00:31:38relics ng mga santo
00:31:40at artifacts
00:31:41ipinarada
00:31:42sa Batangas!
00:31:47Ilang araw bago ang kaliwat ka ng mga pista
00:31:50ngayong Mayo,
00:31:51nauna na ang libu-libong mananampalataya
00:31:54at deboto
00:31:55sa Padre Garcia sa Batangas
00:31:57sa pagbibigay-pugay
00:31:59sa mga santo.
00:32:07Sa 44 na naggagandahang mga karosa,
00:32:10iprinusisyon nila
00:32:11hindi lang ang naglalakihang mga imahen,
00:32:14pati na ang kanilang relics
00:32:16o yung mga bagay
00:32:18na may kaugnayan sa mga banal.
00:32:20Ito ang kauna-unahang relic procession
00:32:24ng Archdiocese of Lipa.
00:32:29Isa sa may pinakamaraming ipinaradang relic
00:32:32ang Works of the Saints Apostolate Movement
00:32:35mula Paranaque City.
00:32:37We have around 40 plus relics.
00:32:40Ang isa sa pinakamahalaga nilang relic
00:32:43nakasilid sa frame na ito
00:32:45kung saan nakapaloob
00:32:46ang 13 relics ni Jesucristo
00:32:49mismo.
00:32:51Nandito yung mismong piraso
00:32:54ng lahat ng mga relics ng passion
00:32:56yung na ginamit sa kanyang kamatay.
00:32:59Nandiyan yung relic ng cross
00:33:00tapos yung a piece ng nail
00:33:03yung crown of thorns
00:33:04tapos yung sponge
00:33:06yung column of flagellation.
00:33:08Ito ang tinatawag nilang
00:33:10Arma Christi.
00:33:12That's the Latin term for
00:33:13the weapons of Christ.
00:33:14Armas ni Cristo.
00:33:16Nakapaloob din sa Arma Christi
00:33:18ang 56 pang relics
00:33:20ng labindalawang apostoles
00:33:22ni Jesucristo
00:33:23at ng iba pang mga santo.
00:33:25Iraso na mismo nung buto
00:33:27ni San Roque,
00:33:28ni San Isidro Labrador,
00:33:29ni San Sebastian.
00:33:31Ang nagsisilbing tagapangalaga
00:33:33ng Arma Christi,
00:33:34si Leandro,
00:33:35na siya ring nagdala nito
00:33:37sa Pilipinas
00:33:38mula sa Rome
00:33:39sa Italy.
00:33:40Nakita namin sa isang center
00:33:41nung isang chapel nila.
00:33:42Ginawa namin,
00:33:43nilapitan namin yung mismo
00:33:44superior general
00:33:45nung konvento na to
00:33:47at nag-novina kami.
00:33:48After nine days,
00:33:49ini-entrush na niya
00:33:50sa grupo namin
00:33:51yung relic.
00:33:52Para nga,
00:33:53kung sino man yung mga nasa Pilipinas
00:33:54na hindi makakapunta doon,
00:33:55sa Europe,
00:33:56sa Rome,
00:33:57o sa Holy Land,
00:33:58mapapalapit pa sa Diyos.
00:33:59Ang Arma Christi,
00:34:01nabasbasan na rin daw
00:34:02ng Yumaong Santo Papa,
00:34:03si Pope Francis.
00:34:05Ang deboto na si Christina,
00:34:07nakakatapos ng operahan sa puso,
00:34:09hindi pinalagpas na makita
00:34:11ng malapitan
00:34:13ang Arma Christi.
00:34:14Pinunas ko yung panyo.
00:34:16Lagi kong nakalagay sa dibdib.
00:34:18Every time na may nararamdaman akong
00:34:20di maganda,
00:34:21inilalagay ko lang yun.
00:34:22Parang gumaganda ang pakiramdam ko.
00:34:26Sa karosa namang ito,
00:34:28nakikita ang mga relic
00:34:29ni na Blessed Virgin Mary
00:34:31at St. Joseph.
00:34:33Ang mga relic
00:34:34dala ng grupo,
00:34:35bahagi ng relic collection
00:34:37ng Chapel of the Holy Relic
00:34:39sa Paranaque,
00:34:40kung saan binakalaga
00:34:41ang 286 na piraso ng relics
00:34:44ng mga banal.
00:34:46Andito yung mga relics
00:34:47na connected
00:34:48kay Jesus
00:34:49sumula sa kanyang pagkapanganak,
00:34:51sa mga bato
00:34:52sa Stations of the Cross,
00:34:53sa piraso
00:34:54ng lamesa
00:34:55na ginamit
00:34:56sa Last Supper,
00:34:57yung column
00:34:58ng plagellation,
00:34:59yung piraso
00:35:00ng tinik,
00:35:01yung piraso
00:35:02ng titulus crucis
00:35:03o nung inri,
00:35:04piraso
00:35:05ng ipinahid ni Veronica
00:35:06sa mukha ng Panginoon,
00:35:07yung sodario
00:35:08ay yung tela
00:35:09na ipinantakip
00:35:10sa mukha ng Panginoon,
00:35:11at yung actual
00:35:12na relic
00:35:13ay naito sa taas.
00:35:14Naka-display rin dito
00:35:19ang ilang relic
00:35:20na may kinalaman
00:35:21kay Birheng Maria.
00:35:22Sa parting ito,
00:35:23makikita natin
00:35:24ang piraso
00:35:25ng bahay
00:35:26ng mahal na ina.
00:35:27Pinisigurado namin na
00:35:28may maayos
00:35:29na lalagyan,
00:35:30yung mga
00:35:31gamit
00:35:32ay secure.
00:35:33Ang karosa namang ito
00:35:35na pinalamutian
00:35:36ng rosas
00:35:37nakalaan para
00:35:38kay St. Therese of Lisieux
00:35:39na tinaguri
00:35:40ang patron saint
00:35:41of the sick,
00:35:42missionaries
00:35:43at florists.
00:35:45Kilala rin siya
00:35:46bilang
00:35:47Little Flower of Jesus.
00:35:49Sa harap ng
00:35:50kanyang karosa,
00:35:51may mga batang
00:35:52nakabihis
00:35:53gaya ng Santa.
00:35:54Binabantayan
00:35:55ang kanyang
00:35:56first-class relic
00:35:57na piraso
00:35:58ng kanyang mismong buto.
00:36:00Ito po ay
00:36:01nagpapatunay
00:36:02na galing doon
00:36:03sa General Postulator
00:36:04ni St. Therese.
00:36:05Ito ay
00:36:06replika din
00:36:07ang matatagpuan
00:36:08sa Carmel
00:36:09ng Lisieux.
00:36:10Isa sa mga deboto
00:36:11ni St. Therese of Lisieux,
00:36:12si Lucy.
00:36:13Ito nga,
00:36:14naghiling ako
00:36:15kay St. Therese na sana
00:36:16biyaan kami ng anak.
00:36:17Tapos yun,
00:36:18awa ng Diyos,
00:36:19nagkaroon ako ng apat
00:36:20na anak.
00:36:21Isa rin
00:36:22sa mga inabangan
00:36:23sa relic procession
00:36:24ang mga relic
00:36:25ng mapaghimalang santo,
00:36:27si St. Padre Pio.
00:36:29Si St. Pio of Pietrelcina
00:36:31o Padre Pio,
00:36:32Italianong pari
00:36:34na nakilala
00:36:35dahil sa kanyang mga stigmata
00:36:36o yung mga misteryosong suga
00:36:38na lumalabas sa katawan
00:36:40ng mga banal
00:36:41katulad ng mga sugat
00:36:42ni Jesus
00:36:43nung siya'y ipinako.
00:36:45Namatay siya
00:36:46noong pang dekada
00:36:4760.
00:36:48Pero magpahanggang ngayon
00:36:49ang kanyang mga labi
00:36:51hindi pa rin na aagnas.
00:36:54Ang kanyang
00:36:55incorrupt body
00:36:56binisita ko
00:36:57kamakailan
00:36:58sa Our Lady of Grace
00:36:59sa bayan
00:37:00ng San Giovanni Rotondo
00:37:01sa Puglia
00:37:02sa Italy.
00:37:03Diyan po sa loob
00:37:05dun sa basement
00:37:06nung simbahan
00:37:08sa aking dikuran
00:37:09yung green structure po.
00:37:10Nandun yung kanyang labi
00:37:12na kinipilahan
00:37:14at dinadasaran
00:37:15ng mga deboto.
00:37:18Ilan sa mga relik
00:37:19ni St. Padre Pio
00:37:20gaya ng kanyang balbas
00:37:22nasa pangangalaga ngayon
00:37:24ng Parish and National Shrine
00:37:26of St. Padre Pio
00:37:27sa bayan ng Santo Tomas
00:37:29sa Batangas.
00:37:30Narito rin ang kanyang pianeta
00:37:32o Roman Chasuble.
00:37:34Ito yung liturgical vestment
00:37:36na isinusuot
00:37:37ng mga gaya niyang
00:37:38clergy o pare.
00:37:39Ito ay unang nakita
00:37:40ng mga tao
00:37:41noong dumating
00:37:42ang incorrupt heart
00:37:43ni St. Padre Pio
00:37:44dito po sa pambansang Dambana.
00:37:46It was even worn by
00:37:48Archbishop Gilbert Garcerath
00:37:50during one of the masses
00:37:51during the visit
00:37:52of the heart relic
00:37:53of St. Padre Pio.
00:37:55Last 2019
00:37:56nadiagnose ako
00:37:57na may ovarian cancer.
00:37:58After noon
00:37:59nag-keymon ako
00:38:00for six months
00:38:01nung pumunta ako
00:38:02doon sa relic
00:38:03isa siya sa pinagdadasalan ko.
00:38:05As of my last check-up
00:38:06sinabi na sa akin
00:38:07ng doktor ko
00:38:08na I am cured.
00:38:09Ang laking blessing.
00:38:12Ang relic procession
00:38:13bahagi
00:38:14ng Jubilee Year Celebration
00:38:16na ipinagdiriwang
00:38:17ng Simbahang Katolika
00:38:18kada 25 taon.
00:38:20Ito po yung kanilang
00:38:21Ito po yung kanilang alaala
00:38:22na nagsisilbing inspirasyon
00:38:23sa ating mga mananampalataya.
00:38:25Mag-ingat lang tayo
00:38:28sa mga fake
00:38:30na relics
00:38:31lalo ka ibibenta
00:38:32ng mahal.
00:38:33Ay!
00:38:34Oo!
00:38:35Ang mga relics
00:38:36kaya ng mga santo
00:38:37at mga santa
00:38:38hindi natin sinasamba yan
00:38:39bine-venerate natin
00:38:40kasi sila
00:38:41ay galamay lang
00:38:42ng Diyos.
00:38:43Ang Diyos lang
00:38:44at sinasamba
00:38:45hindi ang mga santo.
00:38:46Sa pamamagitan
00:38:49ng mga relics
00:38:50ng mga santo
00:38:51ipinapaalala sa atin
00:38:53na posibleng pa rin
00:38:55maging banal
00:38:56sa kabila ng magulo
00:38:57at makasalanan
00:38:59nating mundo.
00:39:00Ang mga relics
00:39:01ay hindi lang
00:39:02basta bahagi
00:39:03ng nakaraan.
00:39:04Paalala rin sila
00:39:06na sa araw-araw
00:39:07nating buhay
00:39:08posibleng piliing
00:39:10maging mabuti.
00:39:16Mga katutubong Aita,
00:39:21may ipinaglalaban
00:39:23kaya hinarangan nila
00:39:25ang grupo
00:39:26ng mga turista
00:39:27na papunta sana
00:39:28ng Mount Pinatubo.
00:39:35Ang pagputok nito
00:39:36noong dekada 90
00:39:38ang itinuturing
00:39:39na second largest
00:39:40volcanic eruption
00:39:42of the 20th century.
00:39:46Pero makalipas
00:39:49ang mahigit
00:39:50tatlong dekada
00:39:51ang mapaminsalang vulkan.
00:40:01Umaakit na ngayon
00:40:02ng libu-libong
00:40:03mga turista.
00:40:12Ang dinaanan kasi noon
00:40:13ang rumagasang lahar
00:40:16nag-iwan
00:40:18nag-iwan
00:40:19ang napakagandang
00:40:20tanawin.
00:40:29Picture perfect!
00:40:31Lalo na
00:40:32kung binabaybay
00:40:33sakay ng 4x4.
00:40:35Habang ang view
00:40:46sa crater lake nito,
00:40:48makapigilhin niya.
00:40:56Kaya naman beautiful disaster
00:40:58kung ituring
00:40:59ang pagputok
00:41:00ng Mount Pinatubo.
00:41:03Beautiful!
00:41:11Wala na po kami
00:41:12siyang sumakyan.
00:41:13Wala na muna ma.
00:41:14Pero nabulabog
00:41:15ang mga turistang
00:41:16umakyat sa vulkan
00:41:17kamakailan
00:41:18nang ang mga
00:41:19katutubong Aita
00:41:20na nakatira
00:41:21sa palipot ng vulkan
00:41:22ang siya ngayong
00:41:23nag-alboroto.
00:41:24Binarang ang trail
00:41:27paakyat sa crater lake.
00:41:29Ang goberno natin
00:41:30ang nasasabi ang
00:41:31pilang maaasahan namin
00:41:32yung
00:41:33anxiety.
00:41:34Ano nga yun ang ginagawa
00:41:35naman ng anxiety?
00:41:36Walang ginagawa
00:41:37sa taga ng panahon.
00:41:38Walang nangyayari
00:41:39na proseso na yan.
00:41:40Harangin na lang
00:41:41para taniman.
00:41:42Hindi kami sinusundan
00:41:43sa aming
00:41:45kaya ang daan
00:41:46nag-traffic
00:41:47sa dami
00:41:48ng natingang
00:41:494x4.
00:41:50Mahasal nga
00:41:51sa aming mga turista
00:41:52pero naiintindihan
00:41:53ko po sila.
00:41:55Maya-maya pa
00:41:56tumaas ang tensyon
00:41:57nang dumating
00:41:58ang mga polis.
00:41:59Sasama po namin
00:42:00kayo dun sa baba
00:42:01para mag-usapan po natin
00:42:02kung ano yung problema.
00:42:03Hindi basta-basta
00:42:04kami sumama kayo.
00:42:05Pero yung ginawa po
00:42:06ninyo, bigla-bigla
00:42:07nangharang kayo
00:42:08ng mga bisita
00:42:09na kayo.
00:42:10Hindi po nila
00:42:12kami pinakita.
00:42:13Kaya nga po,
00:42:14nandito po ako.
00:42:16Nakikiusap po ako
00:42:17sa inyo.
00:42:18Sino ang pwedeng sumama?
00:42:20Hindi kami sasama, madam?
00:42:21Hindi po kayo sasama.
00:42:23O kung hindi po kayo sasama,
00:42:24pipilitin namin kayo!
00:42:25Ay!
00:42:26Ito!
00:42:27Ito!
00:42:28Ito!
00:42:29Ito!
00:42:30Ito!
00:42:31Ito!
00:42:32Ito!
00:42:33Ito!
00:42:34Pinilit nila kami!
00:42:35Ito!
00:42:36Ito!
00:42:37Ito!
00:42:38Ito!
00:42:39Ito!
00:42:40Ito!
00:42:41Ngayon lang ako
00:42:42nakusasan ng ganun.
00:42:43Huli!
00:42:44Huli!
00:42:45Lahat na pulit!
00:42:46Dadakpin ninyo
00:42:47ang katutubo
00:42:48sa kanilang lupa!
00:42:49Ang goberno natin
00:42:50ang nasasati!
00:42:51Bakit nga ba tila
00:42:52vulkan na sumabog
00:42:53sa galit
00:42:54ang mga katutubo
00:42:55sa Mount Pinatubo.
00:42:56Ito!
00:42:57Ito!
00:42:58Ito!
00:42:59Ito!
00:43:00Ito!
00:43:01Ito!
00:43:02Ang mga nangharang sa trail,
00:43:03mga miyembro
00:43:04ng iba't ibang grupo
00:43:05ng katutubong Aita
00:43:06na nakatira
00:43:07sa palibot ng vulkan
00:43:08na sakop ng Kapastarla.
00:43:10Isa sa mga ito
00:43:13ang mga tiga barangay Maruglo
00:43:16na Sibayani
00:43:17miyembro ng sumaowang clan
00:43:19at tumatayong chairman
00:43:21ng grupong Labayku
00:43:23ang ginawa raw nilang pagharang
00:43:25sa mga turista
00:43:26pagpapakita
00:43:27ng kanilang protesta.
00:43:28Ang natatanggap daw
00:43:30kasi nilang komisyon
00:43:31mula sa kita
00:43:32nang isinasagawang tour
00:43:34sa Mount Pinatubo
00:43:35kulang na kulang daw.
00:43:36Aliliitan po kami.
00:43:38Hindi rin sapat.
00:43:39Hindi rin po makakatulong
00:43:40sa edukasyon,
00:43:41sa kabuhayan.
00:43:42Pagkaubos po ng pera,
00:43:43wala po.
00:43:44Ang ilang daanan
00:43:45papuntang Mount Pinatubo
00:43:47itinuturing na
00:43:48ancestral domain
00:43:49ng mga Aita.
00:43:50Ang mga kilala nating Aita
00:43:53ngayon ay nakadating
00:43:55sa present-day
00:43:56Philippine Archipelago
00:43:5720,000 to 30,000 years ago.
00:44:00Mga Pacific Islanders
00:44:01yung kanilang mga ninuno
00:44:03at sinasabing nga sila pa
00:44:04ang pinakaunang grupo
00:44:05ng mga tao
00:44:06na nakalating sa Pilipinas.
00:44:08Ayon sa
00:44:09Indigenous Peoples' Rights Act
00:44:11of 1997,
00:44:12ang mga katutubo
00:44:13may karapatan
00:44:14sa paggamit,
00:44:15pamamahala
00:44:16at benepisyo
00:44:17mula sa kanilang
00:44:18ancestral domain.
00:44:20Pag tinawag kasi
00:44:21na ancestral domain,
00:44:22ulupahang ninuno
00:44:23ito po ay pag-aali
00:44:24ng isang community
00:44:25na IP.
00:44:26Nagkaroon po tayo
00:44:27ng memorandum o pag-read
00:44:28tungkol to sa
00:44:29Mount Pinatubo Treke.
00:44:30Ayon sa isang
00:44:31pinirmahang kasunduan,
00:44:32sa bawa 300 pesos
00:44:34na environmental fee
00:44:36na'y binabayad
00:44:37ng mga turista,
00:44:3875 pesos
00:44:39dito,
00:44:40mapupunta
00:44:41at paghahatian
00:44:42ng 37
00:44:43na mga grupo
00:44:44o clans.
00:44:45Kung susumahin po natin,
00:44:47ang natatanggap na shares
00:44:48ng mga kapatid
00:44:49nating katutubo,
00:44:50nasa 25%
00:44:51na siya.
00:44:52Sa kaso ng Cosme Clan
00:44:54na pinamunuan
00:44:55ni Joseph,
00:44:56isang porsyento lang
00:44:57mula sa kabuoang
00:44:58komisyon
00:44:59ang natatanggap
00:45:00ng kanilang grupo
00:45:01kada buwan.
00:45:02Ang isang buwan
00:45:03nasa 5,000.
00:45:04Ang naghahati po doon
00:45:05ay mga parte po
00:45:06ang pamilya.
00:45:07Sa makatuwid,
00:45:08kung 5,000 pesos
00:45:09ang napupunta
00:45:10sa kanila
00:45:11kada buwan
00:45:12at apat na pong mga
00:45:13pamilya
00:45:14ang maghahati-hati rito,
00:45:15dumalabas na 125 pesos lang
00:45:18ang natatanggap
00:45:19ng bawat pamilya.
00:45:20Hindi sapat po
00:45:21sa amin
00:45:22sa pamilya.
00:45:23Ang natatanggap
00:45:24namang komisyon
00:45:25ang grupo ni Lito
00:45:26apat na porsyento.
00:45:27Sa akin kasi
00:45:286 yung
00:45:29nahawakan kong
00:45:30pinaka-leader din namin.
00:45:3220,000 yung
00:45:34nasir ko,
00:45:35yun ang paghahatian
00:45:36namin ng 6.
00:45:37Pagdating doon sa kanila,
00:45:38hati-hatiin na naman
00:45:39sa mga pamilya.
00:45:40Halos umaabot lang
00:45:41kung 200 piso.
00:45:42Isa naman
00:45:43sa pinakamalaking
00:45:4430,000
00:45:45ang natatanggap
00:45:46ang clan
00:45:47na pinamumunuan
00:45:48ni Armando.
00:45:49Walong porsyento
00:45:50kada buwan.
00:45:51Pinakamalaking 30,000.
00:45:52Pinakamahina
00:45:53nasa 5,000 eh.
00:45:543,000, ganyan.
00:45:55Pero,
00:45:56dalawampung pamilya
00:45:57naman daw
00:45:58ang maghahati-hati rito.
00:45:59Sila rin po ang
00:46:00nag-identify
00:46:01kung kanina
00:46:02mapupunta
00:46:03ang bahaging 1%,
00:46:042%,
00:46:053%,
00:46:068%,
00:46:07at 10%.
00:46:08Kasi,
00:46:09kami dito,
00:46:10nasa
00:46:11efekted
00:46:12ng dinadaanan
00:46:13ng 4x4,
00:46:14medyo mataas.
00:46:15Pero kung nasa kabila na,
00:46:16hindi inaaba ka ng
00:46:174x4,
00:46:18binibigyan na rin namin.
00:46:19May mga katutubo rin
00:46:20hindi nakakatanggap
00:46:21ng tulong
00:46:22gaya ng pamilya
00:46:23ni Divina
00:46:24na hindi raw kabilang
00:46:25sa anumang clan
00:46:26na nabibigyan
00:46:27ng komisyon.
00:46:28Ang gusto ko naman po,
00:46:29ang buong community,
00:46:30makikinabang sila
00:46:31at mapuntuhan naman po
00:46:33yung community
00:46:34para po
00:46:35pag may emergency kami,
00:46:36may kukuhaan naman po kami.
00:46:38Meron naman daw silang kabuhayan
00:46:40ang pagtatanim ng gabi
00:46:42at pag-aani
00:46:43ng puso ng saging.
00:46:45Hindi na po namin
00:46:46maayos mataniman yan.
00:46:47Buhangin na po yan, ma'am.
00:46:48Kung bisang,
00:46:49500 ang nakikita namin lang.
00:46:50Hindi naman araw-araw yun.
00:46:51Kaya,
00:46:52para may dagdag kita,
00:46:53ang ilan sa kanila
00:46:54nagtutore guide.
00:46:56Pero maging ang sideline nilang ito,
00:46:58nangangani.
00:46:59Marami na raw kasing
00:47:00mga tigapatag
00:47:01na hindi katutubo
00:47:03na pumapasok rin
00:47:04sa ganitong trabaho.
00:47:05Gusto po namin
00:47:06mangyari sana
00:47:07isang linggo sa katutubo.
00:47:08Dapat,
00:47:09itas yung sa koleksyon
00:47:11at kami na po
00:47:12yung mamamahala
00:47:13sa aming sektor
00:47:15na katutubo
00:47:16dahil alam po namin
00:47:17sagutin
00:47:18yung mga pangailangan
00:47:19na individual.
00:47:20Sana yung patulungan
00:47:21kaming mga ayta.
00:47:22Paano naman
00:47:23ng mga katutubo?
00:47:24Wala na bang
00:47:25ikakaangat sa buhay?
00:47:27Ang hinaing nilang ito,
00:47:28makailang beses
00:47:29na raw nilang
00:47:30idinulog
00:47:31sa makinauukulan.
00:47:32Hindi po kami
00:47:33pinapakinggan
00:47:34dahil nga
00:47:35wala po kami
00:47:36pinahawakan na titulo.
00:47:37Ang hawak po namin
00:47:38yung resolution
00:47:39and bank lang.
00:47:40Ang titulong tinutukoy
00:47:42na makatutubo
00:47:43ang CABT
00:47:45o Certificate
00:47:46of Ancestral
00:47:47Domain Title.
00:47:48Approved na po
00:47:49yung CADT.
00:47:50Award na lang po.
00:47:51Wala pa po kaming update
00:47:52sa level ng ISIP.
00:47:53Yun lang ang sinasabi po nila
00:47:55nahihirapan po sila
00:47:56doon sa usaping
00:47:57overlapping.
00:47:58Meron silang ownership rights
00:48:00doon sa lupang
00:48:01iniaward sa kanila.
00:48:02Yung possession
00:48:03ng indigenous people
00:48:04should be recognized
00:48:05and should be respected
00:48:07kahit wala pa itong CADT.
00:48:08Hanggang sa ang mga
00:48:10naipong hinaing
00:48:11ng mga katutubo
00:48:12para nangaring
00:48:13vulkan
00:48:14na tuluyang pumutok.
00:48:15Ang gobyerno natin
00:48:16ang nasasabi
00:48:17ang bilang
00:48:18maaasahan namin
00:48:19yung INCIP.
00:48:20Ano nga yun
00:48:21ang ginagawa naman
00:48:22ng INCIP?
00:48:23Walang ginagawa
00:48:24sa taga ng panahon.
00:48:25Kaya sila
00:48:26nagprotesta
00:48:27nitong April 18.
00:48:28Sino ang pwedeng
00:48:29sumama?
00:48:30Hindi kami sasama.
00:48:31Hindi po kayo sasama.
00:48:33O kung hindi po kayo
00:48:34sasama,
00:48:35pipilitin namin kayo.
00:48:36Sige,
00:48:37pero dahil sa isinagawang pagkilos,
00:48:45lima sa kanila,
00:48:46tinakip.
00:48:47Ang sabi nila,
00:48:49arasme,
00:48:50pero sabi hindi kami
00:48:51nakipag-away.
00:48:52Sarili na namin lupa.
00:48:54Bakit wala pa kaming
00:48:55sariling karapatan?
00:48:57So, leader ako,
00:48:58leader ako,
00:48:59kailangan bang ikulong ninyo?
00:49:00Sino pa ang magtatanggol?
00:49:02Saka po ako katutubo.
00:49:03Kung hindi po kayo sasama,
00:49:04pipilitin namin kayo.
00:49:05Napusasan po namin sila
00:49:07kasi nga po,
00:49:08ang pangamba ko,
00:49:09dahil napilitan po silang bababa,
00:49:11baka po mamaya,
00:49:12tumalun sila doon
00:49:13sa likod po
00:49:14ng aming mobil.
00:49:15Gusto ko silang ibaba
00:49:16para once and for all po,
00:49:17matapos po yung usapan.
00:49:19Kung ikaw,
00:49:20pinapaalis mo
00:49:21o hinaharangan mo
00:49:22yung tao
00:49:23dahil pumapasok
00:49:24sa lupa mo,
00:49:25wala kang krimen
00:49:26na ginagawa
00:49:27dahil ipinagtatanggol mo lang
00:49:29yung karapatan mo
00:49:30bilang may-ari.
00:49:31Walang dahilan,
00:49:32para kadakipin,
00:49:33dapat hindi ito
00:49:34ikikriminalize.
00:49:35Kung wala namang
00:49:36nagsasakitan,
00:49:37walang dahilan
00:49:38para magkaroon ng arestuhan.
00:49:39Aligal naman po
00:49:40sa tingin po
00:49:41ang pagdakip po namin
00:49:42kasi unang-una po,
00:49:43yung pagbabarikada po nila
00:49:44ng mga kahoy po
00:49:45dun sa daanan
00:49:46ng mga sasakyan,
00:49:47yun po ay papatak po
00:49:49sa grave coercion.
00:49:50Hindi po sila nakulong
00:49:51pagdating po dito
00:49:52at wala pong kaso
00:49:53na i-final po sa kanila.
00:49:54Pinasulat po sa amin
00:49:55na hindi na po kami uulit.
00:49:57Pumirma po kami.
00:49:58Dahil sa pinirmahang kasunduan,
00:50:00tinanggal na ang
00:50:01inilagay nilang harang
00:50:02sa trail.
00:50:03Wala nang harang.
00:50:04Balik na rin sa normalang
00:50:05operasyon
00:50:06ng Pinatubo Tours.
00:50:07Bukas naman po kami
00:50:08doon sa mga programa nila.
00:50:10Kung makikinabang po
00:50:11ang tribo
00:50:12at masecure po
00:50:13yung karapantan nila
00:50:14at yung kabuhayan po nila,
00:50:16handa naman po kami
00:50:17mag-ipag-usap.
00:50:18Ang National Commission
00:50:20on Indigenous Peoples naman,
00:50:22ang sangay ng gobyerno
00:50:23na siyang nagsusulong
00:50:24sa kapakanan
00:50:25ng mga katutubo
00:50:26sa Pilipinas
00:50:27naglabas ng pahayag
00:50:28hinggil sa insidente.
00:50:30We have been actively collaborating
00:50:32with the AITA community,
00:50:33the local government unit
00:50:34of Capacer Lock,
00:50:36and other stakeholders
00:50:37to address these concerns.
00:50:39Nagkakaroon tayo ng
00:50:40ongoing negotiation
00:50:41para maribisa
00:50:42ang kasalukuyang kasunduan.
00:50:44Magkakaroon na po
00:50:45ng percentage
00:50:46bawat programa
00:50:47sa kalusugan,
00:50:48livelihood,
00:50:49willing po
00:50:50ang munisipyo
00:50:51natulungan sila
00:50:52na magkaroon po sila
00:50:53ng operatiba
00:50:54o natutulong
00:50:55para nga ma-handle
00:50:56ng maayos
00:50:57yung mga shares
00:50:58po nilang natatanggap.
00:50:59Pantay-pantay na po
00:51:00ang matatanggap
00:51:01ng bawat clan.
00:51:02Gusto po namin dapat
00:51:03itas po yung
00:51:04sa collection
00:51:05at kami na po
00:51:06yung mamamahala
00:51:07sa aming sektor
00:51:08na katutubo.
00:51:11Nitong miyerkules,
00:51:12ang NCIP
00:51:13Provincial Office
00:51:14at Tourism Office
00:51:15ng Kapastarla
00:51:16nagpatawag
00:51:17ng pagpupulong
00:51:18kasama ang grupo
00:51:19ng mga katutubong
00:51:20Ayta.
00:51:21Bakit ba kami
00:51:22pinusas?
00:51:23Kami ay lupa.
00:51:24Kami ang maggagay
00:51:25para makinapang
00:51:26ang mga katutubong.
00:51:27Ay,
00:51:29sarili na ang lupa po.
00:51:30Ang kamurin
00:51:31sa sarili ng pamahay.
00:51:33Sarili ng lumahay.
00:51:34Hindi ba
00:51:35tumangaraman yan?
00:51:36Basta tayusin lang po.
00:51:37Nababawasan po
00:51:38mga turista natin.
00:51:40Nababawasan din po
00:51:41yung bahagi
00:51:42na nakukuha po ninyo
00:51:43sa tourism.
00:51:44Meron po tayong proseso
00:51:45para po
00:51:46sa mga kahilingan ninyo.
00:51:48Nagbigay ng listahan
00:51:49ng mga katutubo
00:51:50sa nais nilang mangyari
00:51:51at mapatupad
00:51:52sa gagawing
00:51:53bagong kasunduan.
00:51:54Kung gusto nyo
00:51:55ng gate pass,
00:51:56bibigyan.
00:51:57Para makita nyo
00:51:58kung ilan talaga yung
00:51:59mapasa.
00:52:00Tuloy-tuloy po
00:52:01ang ating pag-aayos.
00:52:02Pinapakinggan namin
00:52:03ang inyong side.
00:52:05Nanginirin ang mga katutubo
00:52:06ng multa
00:52:07sa lokal na pamahalaan
00:52:08ng kapas
00:52:09bilang peace offering
00:52:10sa ginawang pagdakip
00:52:12sa kanila
00:52:13ng mga pulis.
00:52:14Papatay tayo ng baboy.
00:52:15Sa kustura po
00:52:16kasi natin
00:52:17kailangan.
00:52:18Mapagbibigyan namin.
00:52:19Hindi naman namin
00:52:20sa'yo
00:52:21karapatan na naman.
00:52:22Hindi po nila kami
00:52:23kilasi.
00:52:24Sinabi lang
00:52:25yung
00:52:26100 per head
00:52:28yung hibibiling.
00:52:29Ngayon,
00:52:30kareks nasin yan
00:52:31ang ano, tama
00:52:32para malinaw na.
00:52:33Hindi naman
00:52:34agad-agad
00:52:35ibibigyan.
00:52:36Kaya naman po tayo
00:52:37magawang
00:52:38ang sabi ngayon
00:52:39para itong
00:52:40magiging pasihan
00:52:41sa pagawa natin
00:52:42na bagong pasubukan.
00:52:45Hindi kasi nila
00:52:46mapataas agad-agad
00:52:47considering na
00:52:48it will create
00:52:49undue burdens
00:52:50sa mga turist.
00:52:51Dapat mas mataas
00:52:52yung sharing
00:52:53na mapunta sa kinila
00:52:54from the part of LGU.
00:52:55Actually, we are
00:52:56pushing for 60-40.
00:52:58Medyo nabawasan
00:52:59yung pag-alalahanin namin
00:53:01dahil pinakinggan naman.
00:53:02Lahat ng pinako ng
00:53:03ACIP at saka LGU
00:53:05umaasa kami
00:53:06na matutupad
00:53:07at gawin nila.
00:53:09Yung mga dokumento
00:53:10kung saan
00:53:11ay makakapagpatunay
00:53:12na kanila
00:53:13ang kanilang lupay ni Nuno
00:53:14is now being reviewed
00:53:15by our body
00:53:16sa regional office.
00:53:18Pabilis yung salam
00:53:19ang madala yung panahon ito.
00:53:20Matanda na po kami.
00:53:22Ang kultura,
00:53:23kabuhayan
00:53:24at paniniwala
00:53:25ng mga katutubong Aita
00:53:27nakaugat
00:53:28sa pinubuan nilang lupa,
00:53:30lupang pinagkukuna nila
00:53:32ng buhay
00:53:33at minsan ding
00:53:34pinagmulan
00:53:35ng trahedya.
00:53:36Hindi po kayo sasama.
00:53:37Pipilitin namin kayo.
00:53:38Ay, hindi.
00:53:39Sa isyong ito,
00:53:40dapat lang na maibigay
00:53:41kung ano
00:53:42ang sa kanilay
00:53:43nararapan.
00:53:52Mga anak daw
00:53:53ang dapat
00:53:54naglilibin
00:53:55sa mga magulang
00:53:56kaya bangungot
00:53:57para sa inang
00:53:58si Zenaida
00:53:59nung nabalitaan niyang
00:54:01ang anak niyang
00:54:02si Clep
00:54:03na naka-admit
00:54:04noon sa ospital
00:54:05na matay sa TB
00:54:07o tuberculosis
00:54:08at pneumonia.
00:54:09Wala na talaga
00:54:10akong pag-aasan.
00:54:11Patay na talaga siya.
00:54:15Hinawakan niya
00:54:16yung kamay ma'am.
00:54:17Wala na siyang pulso.
00:54:18Malamig na yung kamay niya
00:54:19tapos nag-itim.
00:54:20Kaya si Zenaida
00:54:25nakakauwi lang noon
00:54:27sa kanilang bahay
00:54:28inihanda na
00:54:29ang burol
00:54:30ng kanyang anak.
00:54:31Nagsabi siya sa akin
00:54:32pag namatay siya
00:54:33hindi magpabalsamar.
00:54:34Nagprepare talaga kami
00:54:35na mabilihan siya
00:54:36ng magandang kabaong.
00:54:38Pero nabuhayan si Zenaida
00:54:40ng loob
00:54:41nung may natanggap siyang tawag.
00:54:43Tumawag yung gunso ko ma'am.
00:54:44Ma'am,
00:54:45naghahinga na si Clep.
00:54:46Si Clep
00:54:47na maglilimang oras
00:54:49na raw patay.
00:54:51Muling,
00:54:52nabuhay.
00:54:53Masaya talaga ako.
00:54:54May mala.
00:54:55Kasi imposible
00:54:56na gano'n ang nangyari.
00:55:00Comeback is real?
00:55:02Dito sa Datu Odinsinswat,
00:55:09Maguindanao del Norte,
00:55:10nakatira ang pamilya ni Zenaida.
00:55:12Si Clep,
00:55:13panganay niya
00:55:14sa kanyang ikalawang asawa.
00:55:16Para makatulong sa pamilya,
00:55:18nagtrabahong security guard
00:55:20si Clep sa Maynila.
00:55:21Mabait talaga siya.
00:55:23Pinagawa niya na ako ng tindahan.
00:55:25Pero nito lang disyembre,
00:55:27si Clep nagkasakit.
00:55:28Mayroon siyang matanda na
00:55:30parang naawas talaga siya.
00:55:31Hindi niya sinabi
00:55:32na may sakit siya na tibi.
00:55:34Nahawaan siya doon.
00:55:36Pagka uwi,
00:55:37kapansin-pansing,
00:55:38malaki na
00:55:39ang ibinagsak
00:55:40ng katawan ni Clep.
00:55:41Payat na siya
00:55:42kasi nadoktor na rin siya
00:55:43sa Maynila.
00:55:44Balig,
00:55:45i-continue na lang namin
00:55:46dyan sa center
00:55:47yung mga gamutan niya.
00:55:48Pero hindi raw bumuti
00:55:50ang lagay ni Clep.
00:55:51Sabi niya,
00:55:52dalhin mo ako sa doktor.
00:55:53Hinanginap talaga siya.
00:55:55Hindi siya nagkakain.
00:55:56Tapos ubo siya ng ubo.
00:55:58Tapos nagalagnap din siya.
00:56:01Kaya isinugod siya
00:56:02ng kapatid niyang si Sandra
00:56:04sa isang ospital
00:56:05sa Cotabato.
00:56:06Madaling araw
00:56:07nitong Sabado de Gloria.
00:56:11Si Clep,
00:56:12nag-agaw buhay na.
00:56:13Hirap na hirap talaga siya.
00:56:15Nayakap ko siya,
00:56:16nag-upride din ako.
00:56:21Kaya si Sandra,
00:56:22pinapunta na sa ospital
00:56:23ang kanyang nanay Zenaida.
00:56:25Sabi ko gusto ka magkain.
00:56:27Sabi niya ayaw ko magkain.
00:56:29Nasaktan talaga ako.
00:56:30Si Clep,
00:56:31naghabilin na raw.
00:56:32Pag mamatay daw siya,
00:56:33hindi daw kami malungkot
00:56:34kasi lalo rin daw siyang malungkot.
00:56:36Huwag kayong malulungkot.
00:56:38Huwag kayong malulungkot.
00:56:40Huwag na sinigmatanga.
00:56:43Kasi,
00:56:44parang makita ko siya
00:56:45na parang wala na.
00:56:47Inawakan po ng asawa ko
00:56:54yung kamay mam.
00:56:55Wala na siyang pulso.
00:56:56Malamig na yung kamay niya
00:56:58tapos nag-itim.
00:56:59Tapos yung ano na yung ano niya dito,
00:57:01wala nang dugo.
00:57:02Wala na talaga.
00:57:03Lord,
00:57:04ikaw na lang ang bahala.
00:57:05Wala na talaga akong pag-aasana.
00:57:07Patay na talaga siya.
00:57:08Nasyak talaga kami.
00:57:10Tumakbo kami agad pumunta dito.
00:57:12Siyempre,
00:57:13naghihiko ang kami sa nanay niya.
00:57:14Ante, anong nangyari?
00:57:15Si Zenaida,
00:57:16agad nangang inihanda
00:57:18ang burol ng anak.
00:57:19Bilihan na lang natin siya ng kabaong.
00:57:21Sabi ng kapatid niya,
00:57:23opo, ibenta ko yung kambing.
00:57:25Pero sa kalagitnaan
00:57:26ng karilang pagluluksa,
00:57:28halos limang oras mula nung siklet
00:57:31ay nalagutan daw ng hininga.
00:57:33Tumawag ang isa pang anak ni Zenaida.
00:57:36Ma'am, naghahinga ng siklet.
00:57:39Siklet,
00:57:40akala nila noon,
00:57:41patay na.
00:57:42Muli raw.
00:57:45Nabuhay.
00:57:47May malaka.
00:57:49Kasi imposible na ganun ang nangyari.
00:57:53At para patunayang hindi lang ito kwentong barbero
00:57:57ang napabalitang namatay ng siklet.
00:58:01Humarap sa aming team.
00:58:03Wala na po akong nararamdaman.
00:58:05Hindi ko po alam kung patay na ako
00:58:06kasi ang ramdam ko, tulog na ako.
00:58:09Ang di umano,
00:58:10patay na muling na buhay sa Maguindanao,
00:58:13ibubunyag na
00:58:15ang mga nakakikilabot
00:58:17na nakita niya umano
00:58:18sa kabilang buhay.
00:58:20Maputing maputi po siya.
00:58:22Paganito po yung buhok niya.
00:58:23Pinakita niya sa akin yung kung ano ang ganap sa langit
00:58:27o ano-ano ang imperno.
00:58:28Sa aming pagbabalik.
00:58:30Matapos ang ilang araw na pagkaka-confine sa ospital
00:58:38ng security guard mula Mindanao na siklet
00:58:41dahil sa TB o tuberculosis,
00:58:43Sabado de Gloria,
00:58:44nung binawian din daw ito ng buhay.
00:58:47Inawakan po ng asawa ko yung kamay ma'am.
00:58:49Wala na siyang pulso.
00:58:51Malamig na yung kamay niya tapos nag-iktim.
00:58:53Patay na talaga siya.
00:58:54Pero ang pinaniniwalaan na nila noong patay,
00:58:57makalipas ang limang oras,
00:59:00bigla raw na buhay.
00:59:02Binigyan ng asawa ko ng tubig
00:59:05kaya uminom po siya.
00:59:06May mala.
00:59:07Kasi imposible na ganun ang nangyari.
00:59:09Ang lalaking sinasabing tumawid
00:59:12mula sa kabilang buhay
00:59:14at nakabalik muli sa ating mundo.
00:59:17Eto, buhay na buhay na nagpa-interview sa aming team.
00:59:26Si Klet, kasalukuyang nagpapagaling sa kanilang bahay
00:59:29dito sa Maguindanao del Norte.
00:59:31Dito na pa ako nag-stay ma'am.
00:59:33Dito na pa yung tinutulugan ko.
00:59:35Ito pa yung mga gamot na itinitake ko.
00:59:37Tandang-tanda pa raw niya ang pangyayari
00:59:40nung madaling araw na yun.
00:59:42Wala na po akong nararamdaman.
00:59:44Hindi ko po alam kung patay na ako
00:59:46kasi ang ramdam ko tulog na ako.
00:59:48Kwento ni Klet,
00:59:49sa loob daw ng limang oras na siya'y namatay,
00:59:52meron di umano siyang nakausap
00:59:54sa kabilang buhay.
00:59:55Maputing-maputi po siya.
00:59:57Paganito po yung buhok niya.
00:59:59Amataas po yung buhok po.
01:00:00Lahat po siya puti po.
01:00:03Sabi ko sa Panginoon,
01:00:04Lord, bigyan mo po ako ng panglawang buhay.
01:00:07Sabi niya, sige anak,
01:00:08kung bibigyan kita,
01:00:09sabi niya, lumaban ka.
01:00:10Meron pa daw akong dapat gawin dito sa mundo.
01:00:13Inganyo ko na yung mga tao
01:00:14na magbalik-loob sa kanya.
01:00:17Pinagitan niya sa akin yung
01:00:19kung ano ang ganap sa langit
01:00:21o ano-ano ang imperno.
01:00:22Sabi niya sa akin,
01:00:23panalo ka na anak.
01:00:25Si Klet, dati palang server sa simbahan.
01:00:28Nakapunta ko ng Manila.
01:00:30Parang nakalimutan ko na siya.
01:00:32Kaya yun.
01:00:34Kaya ngayon magbalik-loob naman ako sa kanya.
01:00:36Pasalamat din ako kay Lord.
01:00:38Kaya unti-unti na rin siya nagkakain.
01:00:40Masaya talaga ako, ma'am.
01:00:41Parang naabot ko rin yung langit.
01:00:47Yung mga nangyari sa kanya,
01:00:48hindi ko talaga makalimutan.
01:00:50Ang ospital, tumanggi magbigay ng komento
01:00:54o anumang pahayag tungkol sa nangyari.
01:00:57Ngunit sa punto de vista
01:00:59o pananaw ng siyensya at ng medesina,
01:01:02totoo bang namatay at muling nabuhay si Klet?
01:01:06Base sa kwento ng pasyente,
01:01:08meron siyang tuberculosis na pwedeng severe.
01:01:10Ang tuberculosis, pag napabayaan,
01:01:12pwede po itong mag-cause po ng severe hypoxemia
01:01:14o pagbaba ng oxygen sa katawan.
01:01:16Pwede po itong mag-lead to comatose.
01:01:18Ang pagkamatay ng tao ay nadedetermined
01:01:20by clinical assessment.
01:01:22Pag wala itong pulso, wala itong paghinga,
01:01:24wala itong mga brain reflexes,
01:01:26ang isang taong namatay na ay hindi na pwedeng mabuhay.
01:01:29Paglilinaw ng pamilya,
01:01:30wala raw opisyal na deklarasyon
01:01:33na clinically dead na noon si Klet.
01:01:36Alam po ng doktor na inatapi siya ng malalay.
01:01:39Wala ma'am kasi wala man mga doktor doon,
01:01:41mga nurse lang.
01:01:43Yung wala na siyang dextrose,
01:01:45nagpunta ako sa bilapuntahan lang nila.
01:01:47Sa iyong nangyari sa anak ko,
01:01:49totoo talaga yun.
01:01:50Oo, hindi gawa-gawa lang.
01:01:52Hindi binibiro ang sinasabing kamatayan.
01:01:55Ang tuberculosis ay isang bakterya
01:01:57na sanhin ng mycobacterium tuberculosis.
01:02:00Ito ay nakukuha sa pamamagitan po
01:02:02ng droplets or via airborne
01:02:04sa isang tao na may sakit din na TB.
01:02:07Ang mga simptomas ng tuberculosis ay
01:02:09ubo na dalawang linggo,
01:02:10pagbaba ng timbang,
01:02:11lagnat,
01:02:12at minsan pagduduran ng dugo,
01:02:13pag severe na ang sakit.
01:02:15Hindi po dapat ito katakutan.
01:02:17Pwedeng makuha ang mga gamot
01:02:18sa mga health center ng bawat barangay.
01:02:20Usually, six months ang gamutan nito.
01:02:22Ang turo ng simbahan dito,
01:02:23when a person dies,
01:02:25base sa pagtataya o pagtuturo
01:02:27ni St. Thomas Aquinas,
01:02:29doon lamang niya makikita
01:02:30ng buong-buong Diyos.
01:02:32If it is a life and death situation,
01:02:34mahalaga na ipagdasal talaga natin
01:02:36kung sino man yung pasyente
01:02:37at ibigay sa kanya ng Diyos
01:02:39unang-una yung kagalingan.
01:02:41We pray also for the forgiveness of his sins.
01:02:44Si Clep,
01:02:45walang hanggan ngayon ang pasasalamat.
01:02:48Kung may sasabihin po ko sa kanya,
01:02:50maraming maraming maraming salamat
01:02:52sa lahat ng binigay niya sa akin
01:02:54sa pangalawang buhay.
01:02:55Hindi po nila masabing
01:02:56ang Panginoon ay kakahakalang.
01:02:59Totoong-totoo ang Panginoon.
01:03:01Para kay Clep,
01:03:02binigyan siya
01:03:03ng ikalawang pagkakataon
01:03:05hindi para muling mabuhay lang,
01:03:08kundi para maging liwanag sa iba.
01:03:11Dahil minsan,
01:03:12kailangan nating mamatay
01:03:14upang tunay
01:03:16na mabuhay.
01:03:22Thank you for watching
01:03:24mga kapuso.
01:03:25Kung nagustuhan niyo po ang video ito,
01:03:27subscribe na sa GMA Public Affairs YouTube channel.
01:03:31And don't forget to hit the bell button
01:03:34for our latest updates.