Tarihi sevdiren ve merak uyandıran program Tarihte Yürüyen Adam geçmişten günümüze kadar ayakta kalmayı başaran tarihi yapıları ve hikâyelerini izleyicilerle buluşturuyor.
Mekanların tarihçesi, gündelik hayatta sıkça kullanılan deyişlerin kökeni ve tarihe farklı bir bakış Ülke TV’de… Kimi zaman mimari yapıları ile ilk olma özelliğine sahip yerleri ekrana taşıyor.
“Dünü bilmeyen bugünü anlayamaz; bugünü anlamayan yarını göremez, yarını inşâ edemez; hattâ dünden gelen hamlelerin nedenlerini bile düşünemez.” diyen Abdulbaki Gölpınarlı’nın sözünden ilhamla ‘Tarihte Yürüyen Adam’ dünü anlatıyor, bugünü gösteriyor ve yarının rotası için ışık tutuyor.
Tarihi camiler, kervansaraylar, üstünde birçok medeniyetin yaşadığı Mezopotamya ve Anadolu şehirlerinin bilinmeyen hikâyeleri Tarihte Yürüyen Adam ile her Cumartesi Ülke TV’de…
Mekanların tarihçesi, gündelik hayatta sıkça kullanılan deyişlerin kökeni ve tarihe farklı bir bakış Ülke TV’de… Kimi zaman mimari yapıları ile ilk olma özelliğine sahip yerleri ekrana taşıyor.
“Dünü bilmeyen bugünü anlayamaz; bugünü anlamayan yarını göremez, yarını inşâ edemez; hattâ dünden gelen hamlelerin nedenlerini bile düşünemez.” diyen Abdulbaki Gölpınarlı’nın sözünden ilhamla ‘Tarihte Yürüyen Adam’ dünü anlatıyor, bugünü gösteriyor ve yarının rotası için ışık tutuyor.
Tarihi camiler, kervansaraylar, üstünde birçok medeniyetin yaşadığı Mezopotamya ve Anadolu şehirlerinin bilinmeyen hikâyeleri Tarihte Yürüyen Adam ile her Cumartesi Ülke TV’de…
Kategori
📺
TV ve DiziDöküm
00:00Vakıf Katılım tarihte yürüyen adamla vakıf eserlerimizi sunar.
00:30Vakıf Katılım tarihte yürüyen adamla vakıf eserlerimizi sunar.
01:01Efendim merhabalar tarihte yürüyen adam vakıf eserlerimiz olarak bu hafta Beşiktaş'ta Yıldız Hamidiye Camii'ndeyiz.
01:09Efendim eski Beşiktaşların Selamlık Camii dediği, halkın Yıldız Camii'de ifade ettiği, devlet bürokrasisinde Hamidiye Camii dediği,
01:19bugünkü ifadesiyle Yıldız Hamidiye Camii'ni sizlerle beraber gezeceğiz.
01:24Sultan 2. Abdülhamid dönemi Osmanlı'nın önemli bir dönemi.
01:29Bugün Sultan 2. Abdülhamid'in dönemi, saltanatı ve o dönemin sosyolojisi üzerine halen hamasetle nefret arasındaki bir çizgide kalmış durumda.
01:42O dönemi maalesef net bir şekilde ifade edilecek kaynak sayısı sınırlı.
01:49Sultan 2. Abdülhamid dönemiyle ilgili çok güzel eserler ortaya çıktı.
01:54Orada pek çok detay var.
01:56Osmanlı döneminin ve Osmanlı saltanatının değişimin yaşandığı gözden kaçırılıyor.
02:03Sultan 2. Abdülhamid'in mimariden, eğitime, eğitimden, sosyal hayattaki düzene kadar ciddi bir şekilde yeni reformlara doğru yol aldığını
02:16bunlardan bir tanesinde Hamidiye Camii ve Hamidiye Camii'nin hemen altında yaran Ertuğrul Tekkesi ile beraber çok büyük toplumsal mesaj verildiğini hep kaçırıyoruz.
02:26Bugün mimarlarda, sanat tarihçileri, şehir tarihi çalışanlarda, Sultan 2. Abdülhamid dönemiyle ilgili uğraşanlarda
02:35Sultan 2. Abdülhamid'in yaptırmış olduğu Hamidiye Camii ve Ertuğrul Tekkesi'ni çok incelemeden ve oradaki çok büyük sosyolojik tespitleri gözden kaçırarak maalesef dönem yazılmaya çalışılmıştır.
02:51Biz de sizlerle beraber Hamidiye Camii'ni gezerken biraz da bunlara değineceğiz.
02:57Hamidiye Camii'ni gezmeden önce şunu net belirtmek gerekiyor.
03:02Osmanlı İstanbul'undaki son Selatın Camii'dir.
03:05Evet Sultan 2. Abdülhamid'in yaptırdığı son Selatın Camii değildir.
03:10İkincisi de Selanik'teydi ve iki tane Hamidiye Camii vardı. Kardeş camilerdi bunlar.
03:17Beşiktaş'taki yani Yıldız Sarayı'nın hemen yanındaki bu selamlık Hamidiye Camii'yi Osmanlı mimarisinde bir dönemdir.
03:29Artık Selatın camilerinin format olarak Selatın camilerinin algı olarak mimari zevk olarak tezin açısından bir değişimin yaşandığı bir unsurdu.
03:42Evet Osmanlı döneminin son Selatın Camii bugünkü Beşiktaş'taki Yıldız Hamidiye Camii'ydi.
03:49Ve bu caminin Osmanlı mimaristeki Selatın yani padişahlar tarafından yaptırılan camilerin mimari formlarına farklılıklar, yenilikler getiriyordu.
04:00Şimdi Hamidiye Camii'ni daha yakından tanımak üzere buyurun beraber gezelim.
04:19Şuan Hamidiye Camii'nin iç mekandayız. Hamidiye yani Yıldız Camii'nden bahsederken Osmanlı mimarisi içerisinde ve Osmanlı saltanatı içerisinde.
04:41Osmanlı'nın son Selatın Camii olduğunu ifade ettik ve bu Selatın Camii diğer Selatın camilerinden çok daha farklıydı.
04:48Hem mimari tarz hem de tezinatı bakımından.
04:52İşte bunlardan bahsetmeden önce esasında şu cümleyi, şu esası dikkate almamız gerekiyor.
04:59Hiçbir Osmanlı padişahı, hiçbir Osmanlı padişahı, hiçbir Osmanlı padişahı, hiçbir Osmanlı padişahı,
05:08hiçbir Osmanlı padişahı babasının yaşadığı mekanın içerisinde bulunmamıştır.
05:18İşte Osmanlı dinamizmi buradan gelir.
05:21Bu yüzden her Osmanlı döneminde, her padişah değişiminde kıyafetten, sosyal hayata, sosyal hayattan yemek kültürüne, yemek kültüründen mimariye kadar bir değişim vardır.
05:35İşte bu yüzden Osmanlı toplumu, Osmanlı tarihi üzerine bir şeyler yazılıp konuşulurken bunlara çok dikkat edilmesi lazım.
05:44Bu hiçbir zaman bir gerileme veya bir ilerleme değildir.
05:47Bu bir değişimin, dinamizminin çok güzel bir örneğidir.
05:51Bu yüzden Türkler devamlı bir dinamizm içerisi oldukları için her büyük felakette daha pratik bir şekilde adapte olma ve kendini bu zararlardan bertaraf etme yoluna daha hızlı bir şekilde gitmiştir.
06:07Osmanlı toplumunun, Osmanlı coğrafyasının yaşadığı iklim başta olmak üzere tarihi coğrafyadaki ve siyasi aranadaki pek çok yıkımlar, pek çok kıtlıklar içerisinde imparatorluğun çok daha önce dağılması gerekirdi.
06:22Ama işte bu sebepten dolayı Osmanlı imparatorluğu, Osmanlı devleti ahalisi sürekliliğini bu şekilde koruyabilmiştir.
06:33Öte noktada Osmanlı mimarisinin zenginliği, mimarisinin hangi bir dehanın ortaya çıkmasının altındaki temel sebep budur.
06:41Bu yüzden de Sultan 2. Abdülhamid'in yaptırmış olduğu Son Salatin Camii yani Hamidiye Camii'ni gezerken bu şekilde düşünmek gerekiyor.
06:51Şimdi Osmanlı mimarisinin ve Osmanlı sosyal hayatındaki bir değişimin ilk ifadeleriydi.
06:58Hamidiye Camii ve Hamidiye Camii'nin hemen altında yer alan Ertuğrul Tekkesi.
07:04Bugün Hamidiye Camii, Yıldız Sarayı'nın bir parçası olarak teşekkül eder.
07:10Yıldız Sarayı esasında şehir içerisinde bir şehir niteliğinde oluşturulmuş.
07:16Yani Osmanlı saray geleneğinin dışında kendi kendine yetebilen bir saray haline dönüştürülmüştür.
07:25Bu artık Osmanlı saray geleneğinde yeni bir arayıştı.
07:29Öte noktada Osmanlı coğrafyası içerisinde sarayların konumu içerisinde farklı bir biçimlenişe doğru gidiyordu Yıldız Sarayı.
07:39Ve Yıldız Sarayı'nın bu topografik yerleşim düzeni ve sosyolojik yapısıyla ilgili maalesef Yıldız Sarayı bir bütün olarak değerlendirilmedi.
07:48İşte bu sarayında bir camisi yani Salatin Camii olarak inşa edilen Hamidiye Camii'ne geldiğinizde bir saat kulesi, çeşmeleriyle beraber bir kompleks olarak size yansır.
08:01Ama bunların hepsinin yapılış tarihleri farklı farklıdır.
08:04Osmanlı döneminin son Salatin Camii olarak Sultan Abdülhamid'in bu yaptırmış olduğu mabette iç mekandaki düzenleme ile ilgili olarak neogotik biraz oryantalist uslup diye ifadedir.
08:20Esasında Osmanlı Devleti'nin Kuzey Afrika ve Orta Doğu'ya doğru yaklaşma projesinin bir ürünüdür bu.
08:28Bugün Abdülhamid'in yaptırmış olduğu bu caminin içerisinde daha sonra Teşvike Camii'nde de görebileceğimiz Hünkar Mahfili'nin ahşap kafesleri esasında Mısır coğrafyasındaki pencere düzenlerinin küçük bir yansımasıydı.
08:45Esasında burada yavaş yavaş toplumun hazırlanmasını görüyoruz.
08:50Osmanlı Sarayı içerisinde ve paşa konaklarında ifade edilen sahil saraylarda, yıllarda ve tarih yarımada sur içindeki konakların harem bölgesi veya divanhane denilen noktalarındaki süsleme tezinin camide kullanıldığını görmek şaşırtıcı olmaktaydı.
09:11Esasında devlet bürokrasisinin çok da yabancı olmadığı bu tezinin halka yavaş yavaş göz aşınağının hazırlanmasıydı.
09:22Hamidiye Camii'nin iç tezinatı.
09:24Tabi bu iç tezinat üzerinden çok şeyler konuşulabilir ama Osmanlı mimarisinde yeni arayışların ve yeni düzenlemelerin en güzel örneğidir.
09:36Bugün Yıldız Hamidiye Camii ve Selatin camilerinin genel karakteristik özelliği olan çoklu minare, çoklu şerefenin burada tek minare ve tek şerefe indirgenmiş olması esasında Osmanlı saadeliğine doğru da bir gidişi göstermektedir.
09:54Bu cami ile ilgili mimarisi ile beraber dönemli sosyolojisinin de konuşulması ve yazılması, yazılı kaynaklara dönüştürülmesi gerekmektedir.
10:06Esasında lokomotiv bir camidir ve Sultan 2. Abdülhamit döneminde mimari ile beraber sosyolojik pek çok başlangıçlar Güneş Dil Teorisi gibi Cumhuriyet döneminde gerçekleşecektir.
10:20O yüzden de Abdülhamit dönemi Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşundaki ve ilerleyişindeki devrinlerin temel noktasıdır.
10:27İşte Hamidiye Camii üzerinden çok geniş bir perspektifle bakabiliriz tarihteki pek çok olaylara.
10:50Eski Beşiktaşlıların Selamlık Camii diye ifade ettiği Yıldız Hamidiye Camii'nin temelleri 20 Aralık 1881 yılında atılıyor.
11:07Bölgenin eğimli arazi olması sebebiyle zemindeki taş katmanı bulmak üzere temeller oraya kadar indirgeniyor.
11:16Ve sağlam temeller üzerinde inşa edilen bu yapı 1885 yılının Eylül ayının sonlarına doğru da tamamlanmış ve ibadete açılmış oluyor.
11:27Yapının mimarı dönemin padişahı Sultan 2. Abdülhamit'e planlar ve mimaket üzerinden bu yapının nasıl inşa edeceğine dair projeler sunuyor.
11:41Buranın mimarı yaklaşık 30 yıldır Osmanlı saraylarının ve hanedan mensuplarının meskenlerini tamirat ve tadirat işleriyle uğraşan mimar Rum asıllı Nikolaos Kalfa'dır.
11:58Nikolaos Jelpuyo diye ifade edilen Rum mimar yani Osmanlı kayıtlarına Nikolaos Kalfa olarak geçen mimar tarafından inşa ediliyor.
12:10Ve onun ve Sultan 2. Abdülhamid'in bellediği tezin anlayışı ve mimari formda bu yapı tamamlanmış oluyor.
12:18Yapının içerisine girdiğinizde yapının mihrabının tamamen klasik uslupta inşa edilirken yine minberinin klasik uslupta yeni arayışlara doğru gittiğini görüyoruz.
12:31Mermer minberin caminin ilk yapılmak için planlandığı maketin hazırlandığı dönemlerde ahşap minber olarak tasavvur ediliyor.
12:39Fakat daha sonra ahşap minberin yapı ve minberle tam uyuşmayacağı kanaat getirilerek vazgeçiliyor.
12:47Ahşap minberde de modern olarak Bursa Ulu Camii'nin minberi esas alınmıştı.
12:52Yapıdaki hünkar mahfilinlerin iki ayrı yapılanması yani iki ayrı hünkar mahfilin yer alması ve bu iki hünkar mahfilin pencerenin iç mekanı açılmasındaki farklılıkların yanında
13:06esasında bugüne kadar bu caminin ibadete açıldığı tarihe kadar olmayan bir özellik uygulanıyor.
13:15Caminin müezzin mahfilleri diğer camilerden farklı olarak harimin içerisinden yukarıya doğru yer almıştır.
13:24Ve burada iki ayrı mekan olarak teşekkür ettiren müezzin mahfilleri de bağımsız localar halinde oluşturulan bölümlerden ibarettir.
13:34Ve ahşap teyzinleri ve süslemeleriyle beraber esasında Osmanlı cami mimarisindeki yeni arayışların ilk güzel örneğidir.
13:44Buradaki caminin tezindeki o arabeks denilen ya da neogotik denilen pencere süslemelerinden pencere korkulukları demir döküm korkuluklarından takip edilen
13:56iç tezinata kadar bini bir arayışın esasında güzel bir örneğidir.
14:01Burada ifade ettiğim gibi Osmanlı sivil mimarisindeki paşa konaklarındaki yer alan tezinin cami mimarisine doğru yansıtılması yer alırken
14:14esasında Kuzey Afrika, Mısır ve Suriye bölgesine doğru bir öykülenme vardır.
14:22Yani o bölgenin tezine doğru yaklaşıma vardır.
14:26Hatta ve hatta burada memluklu izlerini yavaş yavaş görmeye başlarız.
14:30Memlükler döneminden itibaren oluşan ve gelişen Suriye'deki ve Mısır'daki daha çok bugün Mısır'da pek çok örnekle göreceğiniz pencere sistemleri
14:44artık hünkâr mahfili olarak hünkâr mahfilin pencere olarak uygulandığını görüyor.
14:49Oradaki mabetlerde pek çok motif detaylarının burada yer aldığını görüyoruz.
14:57Esasında sanat tarihçiler ve tezinciler olarak araştırıldığında Osmanlı mimarisi içerisinde Kuzey Afrika'ya doğru öykülenerek
15:06biraz da duygusal bağlar kurma yoluna gidildiğini bu cami içerisinde ifade edebiliriz.
15:12Efendim Rum ustanın ortaya koyduğu bu caminin bir benzerini daha sonra Selanik'te göreceğiz.
15:27Yıldız Hamidiye Camii'nin ön cephe düzenlemesi artık yeni arayışın belki de en gösterişli noktasıdır.
15:47Tek minare ve tek şerefe ile beraber dengelenmiş olan Yıldız Hamidiye Camii'nin iki tane hünkâr mahfiline yer verilmiştir.
16:08Merdivenlerle çıkılan hünkâr mahfillerinde ilk yapıldığı tarihlerde ahşap cemekanlı kısımlar yer almakta.
16:16Caminin harim bölgesi düz ayak olarak planlanmış olup mimar Sinan'ın o ikili son cemaat kısmı gibi bir düzenleme yapılmış.
16:28İki tane son cemaat kısmı teşekkül ettirilmiştir.
16:31Ve buranın son cemaat kısımlarından yine de hünkâr mahfile açılan iki tane de kapı yer almaktaydı.
16:39Yapının içerisine size girdiğinizde yapının tezinatı ve aydınlığıyla beraber sizi kavsayan esasında çok da gözünüzü yormayacak ama muhteşem bir denge içerisinde kurulmuş olan müezzin mahfili.
16:53Yapının içerisinde yapıyla tamamen bir uyum içerisinde inşa edilmiştir.
17:00Yapının mermer düzeni içerisinde oluşturulmuş olan vaiz kürsüsü, minber ve mihrap müthiş bir denge oluşturur.
17:08Burada mermer ile ahşabın ve tezinin uyumu kadar harikulade bir dengeleme böyle yoğun bir süslemenin olduğu bir mabedde göremezsiniz.
17:23Buradaki uyum o kadar güzel ifade edilmiştir ki bu Orta Doğu'dan itibaren gelen o yoğun bezeme ve nogatik uslubun normalde insanın gözünü rahatsız etmesi gerekirken burada o kadar ahenkli bir şekilde yer almaktadır.
17:45Zeminde yer alan mavi ve onun üzerine yer alan sarı altın varaklarla beraber kırmızı yer yer zeminlerin atıldığı bu tezin içerisinde dengeler o kadar güzel hazırlanmıştır ki bu caminin yan beden duvarlarının iç mekanlarında yer alan ithal çini motifleri içerisinde yapılmış tezinler ise çok daha yapıyı tamamlayıcı olmuştur.
18:10Caminin ana aydınlatmasını sağlayan ve benim de altında bulunduğum bu avize Alman İmparatoru 2. Wilhelm'in buraya olan hediyesidir.
18:20Yapının içerisindeki yer alan hatlar ise hem Osmanlı tezinatı tarihinin hem de dönemin sosyal içerisinde apayrı bir farklılıkları vardır.
18:40Şuan müezzin mahfinin olduğu yerdeyiz ve bu kapıyla girilen bağımsız iki tane nokta müezzin mahfinin.
19:05Osmanlı mimarisindeki Sultan 2. Abdülhamit döneminde yeni bir arayışların güzel bir örneği.
19:11Bu camide uygulanan hat örnekleri esasında hem dönemi içerisinde çok güzel örnekler hem de işin bir de sosyolojik noktası var.
19:20Caminin içerisine geldiğinizde üst örtüye paralel olarak uzanan bir küfi yazı göreceksiniz.
19:26Küfi yazı biliyorsunuz bugünkü Kufe şehrinde gelişen bir yazı ve Hazreti Ali'nin Kufe şehrini merkez edinmesiyle beraber oradaki İslam medeniyetinin içerisine gelişen bir yazı tarzıdır.
19:43Geometrik, yatay, keskin hatları ve düzenli istifiyle oluşmuş muhteşem bir yazıdır.
19:49Bugün Azerbaycan'da Şirvanşahlar Sarayı'nda da bu yazılar mevcuttur.
19:54Bugün Hasankeyf'e giderseniz yine küfi ama damla motifli yazı örnekleri de görebilirsiniz.
20:00Burada uygulanan küfi yazının yazarı Hattat'ı esasında Osmanlı döneminin sonlarından ve Cumhuriyet dönemine kadar uzanan 3 nesil boyunca Osmanlı ve Cumhuriyet dönemi basınındaki lokomotif bir aileden.
20:18Ebu Ziya ailesinin dedeleri Ebu Ziya Mehmet Tevfik Bey'in yazdığı bir Hattat'tır.
20:26Kendisi matbaacılık sektöründe ve yazarlık olarak öne çıkan Mehmet Tevfik Bey esasında iyi bir Hattattır.
20:34Ve Ebu Ziya Mehmet Tevfik Bey'in kurmuş olduğu matbaanın gelişimi için bir paraya ihtiyaç vardır.
20:41Ve bu cami inşa edilirken Sultan 2. Abdülhamid ona matbaa kurması için bir para verecektir.
20:48Ama verdiği paraya karşılık kendisinden bu camide bir küfi hat kuşak yazması istenir.
20:56Bu yazdığı eminin kat ve katı kendisine ödenir.
21:01Ve Mehmet Tevfik Bey bugün İstanbul'da Perşembe pazarının Arap caminin bitişiğinde büyük bir matbaa oluşturur.
21:09Ve dönemin en modern matbaasıdır.
21:12Hatta Avusturya ve İtalya'daki pek çok kitapların basımı da burada gerçekleştirilir.
21:17Ve o yüzden de Avrupa'da da ünü artan birisidir.
21:21İşte Mehmet Tevfik Bey'in kurduğu matbaanın parası buradaki yazı kuşağındaki eminde çok daha ötesinde Sultan 2. Abdülhamid'in teşviki de oluşmuştur.
21:32Esasında bir sıra sonra Sultan 2. Abdülhamid de ters düşen Mehmet Tevfik Bey, Abdülhamid durmadan matbaası ve onun matbaa teknolojisi üzerine her zaman bir bahaneyle teşvik vermiştir.
21:47İşte Sultan 2. Abdülhamid'in bilinmeyen özelliklerinden bir tanesidir bu.
21:51O dönemin yazarları, düşünürleri kendisine muhalif bile olsa her zaman bir şekilde o insanlara maddi olarak farklı kararlardan destek sağlanmıştı.
22:04Bu esasında yöneticinin bir vasfı yanında Osmanlı'nın son dönemindeki insan profilinde net bir göstergesidir.
22:14Esasında siz kafası karışık, zihni karışık, imanı karışık bir dönemde yeni bir nesil oluşturmaya çalışıyorsunuz.
22:25Çok zor bir dönemde ve Sultan 2. Abdülhamid'in camisine geldiğinizde bu yazı kuşağıyla beraber Mehmet Tevfik Ebu Ziyan'ın da hayatını okuyarak o dönemi anlamanızı isterim.
22:37Efendim bu caminin içerisinde ikinci bir hattat daha vardır. Bu hattat çok ilginç bir hikayesi vardır.
22:44Sakızlı bir Rum çocuk, yetenekli, pratik, zeki birisidir.
22:49Üstelik Mehmet Paşa tarafından fark edilir ve evlat edinir kendisi.
22:56Paşa bu çocuğu matematik ve yazı konusunda eğitime sokar.
23:04Fransızca, Arapça, Farsça dersler aldırtır.
23:10Çok zeki bir çocuktur.
23:12Bu sakızlı Rum çocuk Abdülfettah Efendi.
23:16Abdülfettah Efendi bugünkü Hamidiye caminin giriş kapısında ve mihrabın üzerindeki sülüs hatları sahibidir.
23:25Abdülfettah Efendi o kadar enteresan birisidir ki koca hat levhalarını kısa sürede yazabilen
23:31ve çok da metre ve çizgi kullanmadan bunu başarabilen dönemin en büyük hattatlarından bir tanesi olur.
23:37Sultan Abdülmecit bile kendisine hayrandır.
23:41Ve Abdülfettah Efendi'nin son önemli eserlerinden bir tanesi, hatlarından bir tanesi de
23:47bugünkü Yıldız Hamidiye caminin giriş kapısında kitabesi ve mihrab üzerindeki kitabidir.
23:53Ayrıca içerideki yer alan ve daha sonra üzerlerinden yenilenmiş olan
23:58Hazreti Hasan Hüseyin'in ve Allah lafzını ve peygamber efendimizin ismini yer alan hatlar da esasında ona aittir.
24:06Abdülfettah Efendi hattatlığın yanında bürokrasi içerisinde de yetiştirilmiştir.
24:12Ve bir dönem Sivas ve Amasya'nın EFKAP yani vakıflar bölge müdürü olarak da görev yapmıştır.
24:20Daha sonra da Kastamonu bölgesinin mal müdürlüğü de yapmıştır.
24:24Abdülfettah Efendi hat sanatında ve devlet bürokrasisinde gösterdiği başarılarla beraber
24:30Osmanlı döneminde aranan bir hattat olarak yer alır.
24:35Bugün İstanbul'da pek çok yerde hatları vardır.
24:38Hatta Ayasofya'daki pek çok hatları da tekrardan elden geçirmiştir.
24:42Fatih türbesinin puşidesinin çizimi kendisine aittir.
24:46Abdülfettah Efendi üzerinden şunu net söyleyebiliriz.
24:50Osmanlı sisteminin en güzel örneğidir.
24:54Siz sakızda yaşayan bir Rum çocuk olarak yetim bir çocuk olarak hayata atılıyorsunuz.
25:00Ve sizi bir Osmanlı paşası sizin tavrınızın halinizden fark ediyor.
25:06Sizi alıyor yetiştiriyor ve Osmanlı bürokrasisinde ve Osmanlı dönemi hat sanatının üstadı oluyorsunuz.
25:13İşte Osmanlı dönemi sosyal hayatı dünyada en müsaitsiz örneklerden bir tanesi.
25:19Bu Türk İslam medeniyetinin güzel bir örneğiydi.
25:43Efendim şu an çekim yaptığımız mahal müezzin mahfillerinin olduğu yer.
25:54Yani iki tane bağımsız müezzin mahfillerinin olduğu yer.
25:56Bu katta çıktığınızda genelde şimdiki ustupta buraları kadınlar mahfili olarak şu an için kullanılıyor.
26:05Kadınların namaz kılma yeri olarak kullanılıyor.
26:07Ama şunu söyleyelim bu camiyi hayata geçirildiğinde kadınlar mahfili yoktu.
26:12Ve kadınlar mahfili olarak tahsis edilen yerde bugün hünkâr mahfili diye ifade edilen iki tane ayrı mekan vardır.
26:20Birisi Sultan 2. Abdülhamid'in kullandığı hünkâr mahfili.
26:23Diğeri de kadınların kullandığı hünkâr mahfildi.
26:26Bu hususiyet bilinmediği için bugün maalesef bazen yanlışlar birbirini tekrar ediyor.
26:31Ve dönülür ki Sultan 2. Abdülhamid iki tane hünkâr mahfili yaptırmıştır.
26:37Cinayetten, suikasttan korktuğu için işte hangisi daha gireceği belli olmasın diye.
26:42İşte bu bazen Sultan 2. Abdülhamid dönemiyle ilgili hamasetle, bilgi yetersizliğiyle, ön yargıyla maalesef dönemin sosyal hayatı bile ciddi bir şekilde yazılırken, zorlanırken.
26:56Mimarisiyle ilgili Sultan 2. Abdülhamid dönemi mimarisi yazılırken bile böyle basmakalıp cümlelerle bu iş geçiştirilir.
27:03Esasında müezzin mahfili olan bu bölgede müezzinler burada ayrı mekanlar açısından yer alırken,
27:11orta kısımda ise Ertuğrul Tekkesi inşa edilene kadar Kuzey Afrika bölgesindeki mevlütanlar ve müezzinler burada yer almaktaydı.
27:22Şu benim olduğum orta mekanda mevlütanlar, yan taraflarda da müezzinler yalıldı.
27:28Ve buradaki müezzinler daha sonra gelenek olarak Ertuğrul Tekke'de de devam edecekti.
27:32Mısırlı müezzinlerdi. Sesin, ahengi ve uslubu noktasında Mısırlı müezzinler tercih edilmişti.
27:41Ve dikkat edin bugün Arabeks şarkı ve türkülerdeki temel çıkış noktası da Suriye'dir.
27:47Oradaki sesin ve kelimenin, ses ahenginin uygulandığı muhteşem bir yaratılıştan gelen bir özellik vardı.
27:56Ve o yüzden de Osmanlı'nın son dönemlerinde Selatin camilerinde Mısırlı müezzinler tercih edilmeye başlanmıştı.
28:05Bu caminin sosyoloji teşekkülünde de Mısırlı müezzinler ve Kuzey Afrika bölgesinden getirilen mevlütanlar vardı.
28:13Bunun bir siyasi sosyoloji karşılığı vardı. Bunun sosyoloji karşılığını uzun yıllar Libya'da bunu göreceğiz.
28:21Efendim Tunus'a gittiğimde, Tunus'ta tam da böyle Arap Baharı'nın dönemine denk geldik.
28:28Tam o esnada oradaydık ve orada bir aileyle tanışmıştım ben.
28:32Ve ailenin en büyük övünç kaynaklarından bir tanesi Yıldız Camii'nin mevlütanları olan dedelerindendi.
28:41Yani Yıldız Camii'nde dedeleri uzun yıllar mevlütanlık yapmıştı Tunus'ta.
28:48Ve ailenin elindeki fotoğraflarda çok enteresandı.
28:51Bu ailenin elindeki fotoğraflarda Habeşli, Libya'lı pek çok mevlütanlar bulunmaktaydı.
28:58İşte bu özellikler önemli noktadır. O yüzden de müezzin mahfilinin olduğu nokta,
29:04bugün kadınların namaz kılma mekanı olarak kullanılan yer esasında hiçbir zaman kadınlar mahfili olmamıştı.
29:10Kadınlar mahfili olarak kullanılan yer ise ikili hünkâr mahfillerinden diğeriydi.
29:15Bir tanesi hünkâr kullanıyordu, diğeri de hanımlara tahsis edilmişti.
29:20Hamidiye Camii üzerinden günümüzle alakalı şunu net konuşabiliriz.
29:24Bir defasında bu caminin restorasyonunun vakıflar genel müdürü tarafından başarılı bir şekilde yapılması
29:30ve bugün biz burada çekim yapıyorsak bu tezinatı ve buradaki mimari güzelliği sizlere yansıtabiliyorsak
29:38işte bu vakıf kültürünün güzel bir örneği.
29:41O yüzden de burada hizmeti geçen iktisadi vakıf teşekkürleri ve vakıf müesselerine buradan tekrardan teşekkür etmek gerekiyor.
30:12Eski İstanbullular Yıldızı Bol, Yıldız Camii derlerdi.
30:15Yıldızı Bol dedikleri caminin ön cephesindeki o yıldız kuşağıdır.
30:20Küçük küçük yıldız kuşakları cami ile gerçekten de özdeşlenmiştir.
30:24Bu caminin bir külliye gibi yer almasını sağlayan önemli faktörlerden bir tanesi de
30:30camiden yaklaşık 5 yıl sonra inşa edilen yani 1890 yılında inşa edilen saat kulesidir.
30:39Saat kulesi Sultan 2. Abdülhamid'in 25. saltanatı sebebiyle onun anısına dikilmiş Osmanlı coğrafyasındaki saat kulelerinden bir tanesidir.
30:51Bugün Balıkesir'e gittiğinizde Balıkesir saat kulesi olsun.
30:55Anadolu'nun pek çok yerlerindeki Halep saat kulesi olsun.
30:58Bunlar Osmanlı döneminin yani Sultan 2. Abdülhamid dönemindeki meşhur saat kulelerinden bir tanesidir.
31:06Yapıyla tamamen mimari bir içerisinde özdeşleşen bu yapı, yapının süliyetini tamamlayan unsurlardan bir tanesidir.
31:16Esasında Yıldız Sarayı da daşta olmak üzere Hamidiye Camii ve saat kulesi bir külliyenin önemli bir parçasıdır.
31:37Hamidiye Yıldız Camii teziğin bakımından, mimari bakımından bir dönemin değişimi olduğu gibi
31:46camide kullanılan hava gazı ve elektrikle aydınlatma da bu caminin ilk dönemlerindeki yeni gelişimlerdir.
31:55Arkamda yer alan Hamidiye Çeşmesi dönemin Sultan 2. Abdülhamid döneminde yeniden oluşturulmuş olan Hamidiye Su Yolu'nun çeşmeleridir.
32:05Artık o hazneli taş çeşmeler yavaş yavaş değişime doğru gidiliyor.
32:11Hamidiye Su Teşkilatı'yla beraber bu çeşmelerin sonuçlarına bakıyoruz.
32:17Artık metal borularla su ihtiyacının ve su ulaşımının sağlandığı yeni bir dönemdi.
32:22O dönemin en önemli çeşmelerinden bir tanesi de Hamidiye Çeşmeleri ve demir döküm olarak oluşturulan bu çeşmeler ve bunların bir benzeri haznesiz, mermer çeşmeleridir.
32:36Efendim Yıldız Camii'nin yaşanan olaylarından bir tanesi de biliyorsunuz Sultan 2. Abdülhamid'e uygulanan suikastlerden bir tanesidir.
32:46Bu suikast olayı 21 Temmuz 1919'de yapılmıştır.
32:51Bu suikast olayı 21 Temmuz 1919'de yapılmıştır.
32:55Bu suikast olayı 21 Temmuz 1919'de yapılmıştır.
32:59Bu suikast olayı 21 Temmuz 1919'de yapılmıştır.
33:02Bu suikast olayı 21 Temmuz 1919'de yapılmıştır.
33:05Bu suikast olayı 21 Temmuz 1919'de yapılmıştır.
33:08Bu suikast olayı 21 Temmuz 1919'de yapılmıştır.
33:11Bu suikast olayı 21 Temmuz 1919'de yapılmıştır.
33:14Bu suikast olayı 21 Temmuz 1919'de yapılmıştır.
33:17Bu suikast olayı 21 Temmuz 1919'de yapılmıştır.
33:20Bu suikast olayı 21 Temmuz 1919'de yapılmıştır.
33:23Bu suikast olayı 21 Temmuz 1919'de yapılmıştır.
33:26Bu suikast olayı 21 Temmuz 1919'de yapılmıştır.
33:29Bu suikast olayı 21 Temmuz 1919'de yapılmıştır.
33:32Bu suikast olayı 21 Temmuz 1919'de yapılmıştır.
33:35Bu suikast olayı 21 Temmuz 1919'de yapılmıştır.
33:38Bu suikast olayı 21 Temmuz 1919'de yapılmıştır.
33:41Bu suikast olayı 21 Temmuz 1919'de yapılmıştır.
33:44Bu suikast olayı 21 Temmuz 1919'de yapılmıştır.
33:47Bu suikast olayı 21 Temmuz 1919'de yapılmıştır.
33:50Orada faytoncuyla beraber atların ipini eline al geçirmiş ve Beşiktaş'a doğru gidiyor.
33:57Ve orada faytoncuyla bir muhabbeti geçiyor.
34:00Beni tanıdı mı hünkârım sizi nasıl tanıyamam diyor.
34:03Daha önce git diyor.
34:05Hünkârım bilemedim diyor.
34:08Diyor ki hatırlar mısın ben şehzadeliğim dönemimde Salaca'ya yüzmeye giderdim.
34:14Bugün Salaca kıyısı artık oradan kayalıklar kayboldu
34:19ve üzerinden bir yol geçiyor.
34:22İşte orada şehzade Abdülhamid'in yüzme merakı.
34:26Bunlar çok az bilinen hususiyetlerdir.
34:28Oraya gider ve oradan Kuz Kulesi'ne kadar yüzer ve Kuz Kulesi etrafından tur atar gelir.
34:34Ve onu da Üsküdar'a götüren kayıkçı işte o faytoncu oluyor.
34:39Sultan 2. Abdülhamid'in normaldeki fotoğraf zekasının güzel bir örneğidir bu.
34:46İkincisi güvendiği insanlara devamlı olarak yürütmesi.
34:51Düşünebiliyor musunuz?
34:52O kayıkçının oradan kayıkçı olarak vasfından dolayı sonra saraya faytoncu olarak aldırmış.
34:59Ama bu faytoncu yani eski kayıkçının bundan haberi yok.
35:02İkinci faktör biliyorsunuz Sultan 2. Abdülhamid dönemi fotoğrafları vardır.
35:08Bugün Irsika'da ve İstanbul Arslanlı Yazma Eserler Kütüphanesi'nde yer alan bu koleksiyon
35:14Sultan 2. Abdülhamid'in şehzadelik döneminden itibaren fotoğrafa büyük bir önem vermesidir.
35:19Ve Sultan 2. Abdülhamid'in bütün Osmanlı coğrafyasındaki sosyal hayatı ve mimari bir envanter olarak çektirmiştir.
35:28Bugün bu arşivin %70'i günümüze ulaşmıştır.
35:32Bu bile pek çok ülkelerdeki tarihi eserlerin bugün Suriye'deki, Irak'taki, Bulgaristan'daki, Romanya'daki, Kırım'daki eserlerin envanterini çıkarmamızı sağlıyor.
35:45Ve bu %70 bile inanılmaz bir dünya hafızasını da önümüze sunmaktadır.
35:52İşte Sultan 2. Abdülhamid'in bize bıraktığı önemli miraslardan bir tanesi de Sultan 2. Abdülhamid fotoğraf albümüdür.
35:58Ve Sultan 2. Abdülhamid döneminin mimarisinin tekrardan incelenip yazılması gerektiğini de burada ifade ederim efendim.
36:05Haftaya başka bir vakıf eserimizle buluşmak üzere. Hoşçakalın efendim.
36:28İzlediğiniz için teşekkür ederim.