• 3 gün önce
Tarihi sevdiren ve merak uyandıran program Tarihte Yürüyen Adam geçmişten günümüze kadar ayakta kalmayı başaran tarihi yapıları ve hikâyelerini izleyicilerle buluşturuyor.

Mekanların tarihçesi, gündelik hayatta sıkça kullanılan deyişlerin kökeni ve tarihe farklı bir bakış Ülke TV’de… Kimi zaman mimari yapıları ile ilk olma özelliğine sahip yerleri ekrana taşıyor.

“Dünü bilmeyen bugünü anlayamaz; bugünü anlamayan yarını göremez, yarını inşâ edemez; hattâ dünden gelen hamlelerin nedenlerini bile düşünemez.” diyen Abdulbaki Gölpınarlı’nın sözünden ilhamla ‘Tarihte Yürüyen Adam’ dünü anlatıyor, bugünü gösteriyor ve yarının rotası için ışık tutuyor.

Tarihi camiler, kervansaraylar, üstünde birçok medeniyetin yaşadığı Mezopotamya ve Anadolu şehirlerinin bilinmeyen hikâyeleri Tarihte Yürüyen Adam ile her Cumartesi Ülke TV’de…
Döküm
00:00Vakıf Katılım tarihte yürüyen adamla vakıf eserlerimizi sunar.
00:30Vakıf Katılım tarihte yürüyen adamla vakıf eserlerimizi sunar.
01:01Efendim merhabalar.
01:03Tarihte yürüyen adam vakıf eserlerimiz olarak bu hafta Fatih'de Ayvansaray semtindeyiz.
01:08Arkamda bulunan Kazasker İvaz Efendi Camii'ni sizlerle beraber gezeceğiz.
01:13Buyurun başlayalım gezimize.
01:30Ayvansaray semti tarihi aramada İstanbul'un en eski semtlerinden bir tanesidir.
01:42Roma döneminin İstanbul'unun gelişim dönemlerinden itibaren bugüne kadar uzanan
01:49Ayvansaray bölgesinin tarihi pek çok gizemleri, pek çok mimari eserleri de bünyesine barındırmaktadır.
01:57İşte buradaki yapı yani Kazasker İvaz Efendi'nin yaptırmış olduğu bu yapı
02:03meşhur anima sindanları diye ifade edilen eski Blakarna Sarayı'nın temelleri üzerine inşa edilmiştir.
02:10Ayvansaray'ın önemli mabetlerinden bir tanesi yani bölgenin süliyetini tamamlayan,
02:32bölgenin en anısal yapılarından bir tanesi olan İvaz Efendi Camii'nin inşa ettiği
02:37yerinin konumu itibariyle çok önemli ve çok da ilginçtir.
02:42Çünkü konumu itibariyle bu bina 16. yüzyılı Osmanlı'nın karakteristik cami mimarisi içerisinde
02:50farklılıklar arz eder.
02:52Öte noktada yapının bahanesi İvaz Efendi de hayatı Osmanlı bürokrasisindeki hizmetleri
03:00ve ilim dünyasındaki dikkate çeken çalışmalarla beraber de çok önemli bir şahsiyettir.
03:06Esasında şunu söylemek istiyorum, 16. yüzyılın enteresan bir yapısının hemen yanındayız.
03:13Ve bu binanın bahanesi İvaz Efendi de dönemi ve şahsiyeti olarak da ilgi çekici, dikkat çeken birisidir.
03:22Bütün bunlar bir yapıda bir dönemde birleşmiştir.
03:26Bugün İvaz Efendi Camii'nin bulunduğu yerdeki yere anima sindanları deniliyor.
03:33Onun hikayesi de apayrıdır.
03:35Esasında İslam coğrafyasının Roma İmparatorluğu'nun yönetim entrikalarının ve Türklerin kültürel ve siyasi olarak birbirinin içerisine girdiği,
03:48kaynaştığı ve birbirinden çok noktada siyasi ve kültürel alışveriş yaptığı bir dönemin sonucudur İvaz Efendi Camii.
03:58İvaz Efendi Camii'ni gezmeye başladığınızda buranın anima sindanlarından çok daha öte olan Roma dönemindeki siyasi hırsın,
04:07iktidar mücadelerinin ve sosyal hayatının da tarihini bilmesi gerekiyor.
04:12Öbür tarafta İvaz Efendi Camii'ni araştırırken, gezerken Roma yani Bizans-Osman ilişkilerinde değinmeden geçmemek gerekiyor.
04:22İvaz Efendi Camii'nin tarihinden bahsederken esasında bir dönem Osmanlı ve Roma siyasi ve sosyal hayatından da bahsetmeden geçmemek gerekiyor.
04:33Şimdi hem Camii'yi gezerken hem de dönemin pek çok yaşanmışlıkları size aktarmaya çalışacağız.
04:39Buyurun efendim Camii'nin içine doğru gezmeye başlayalım.
04:52İstanbul mabetleri içerisinde en sevdiğim camilerden bir tanesidir.
05:08Ayvansaray, İvaz Efendi Camii.
05:10Şu an biz caminin içerisindeyiz ki muhakkak İstanbullulara ya da İstanbul sevdalılarına tavsiye edebileceğim mabetlerden bir tanesidir.
05:18Muhakkak görülmesi gereken bir mabettir burası.
05:21Sanat tarihçiler ve mimarlar içinde inanılmaz bir yapıdır.
05:2416. yüzyılın Mimar Sinan döneminin ekolü yani hasta mimarlar ocağı tarafından inşa edilmiş bu yapının.
05:34Yani mimar olarak Mimar Sinan oluğu ifade edilir ama tezkireler yani Mimar Sinan'ın eserlerinin kaydedildiği eserlerde ismi geçmez.
05:44Mimar Sinan mı falan değil mi diye tartışmalar götüren bu yapı esasında 16. yüzyıl Osmanlı Mimar Sinan'ın hasta mimarlık ocağının projelerinden bir tanesi olarak ortaya çıkar.
05:57Ama yapının sadece bir karakterisi 16. yüzyıl yapısından çok daha ötedir.
06:04Yapının inşa edildiği yer animas zindanları diye ifade edilen eski Blackarna Sarayı'nın yani Roma Sarayı'nın bir teras kısmında bu yapıyı inşa ediliyor.
06:15Ve bu yüzden de statik olarak muhteşem bir yapıdır.
06:19Altındaki temelleri dikkate alarak inşa edilmiştir.
06:23Bugün bile animas zindanları altı altında yeni keşifler yapılıyor yeni arkeolojik kazılar temizliklerle beraber yeni katlar ortaya çıkartılırken
06:33o dönem içerisinde bu tamamen altyapısındaki statik yapı dikkate alınarak üstüne bu kütle inşa ediliyor.
06:42Ve bu kütle inşa edilirken minare klasik kuzeybatı köşeye değil güneybatı köşeye inşa ediliyor.
06:49Yapıda avluda şadırvan olmuyor.
06:52Şadırvan bağımsız bir şekilde şu an yapının hemen dışında sokağın oraya şadırvan teşekkül ettiriliyor.
06:58Yapının son cemaat kısmı standart bizim alıştığımız son cemaat kısmından çok daha farklı.
07:06Üç tarafını dolanan bir sundurmayla oluşturuyor ki bu buraya hele bilhassa kışın gelenler daha net görecekler.
07:16Bugün Beyoğlu pilotosundan ve Trakya bölgesinden gelen o rüzgarın kesmek için Mimar Sinan ekolündeki mimarla
07:24burada bir sundurma teşekkül ettirerek bir çatı sistemi teşekkül ettirerek rüzgarı kesmişlerdir.
07:31Öte noktada yapı klasik bir içeriye giren bir kapı sistemiyle yapılmamıştır.
07:38Kapılar kenara alınmıştır.
07:40Hem kadınlar mahfiline çıkış ayrı bir kapı şekli düzenlenmiştir hem de iç mekana giren bir kapı.
07:46Yan yana iki kapı ama kapılardan bir tanesi kadınlar mahfiline çıkıyor öbürsü iç mekana giriyor ve iki köşeye de yerleştirilmiştir.
07:54Yani ortada bir kapıyla karşılaşmazsınız ve orta kısımda bir pencere düzenlemesi yapılmıştır.
08:01Bu 16. yüzyıl camilerinde ve Mimar Sinan ekolündeki çok büyük farklılıklardan bir tanesidir.
08:08Bu Osmanlı mimarisindeki birbirini tekrar eden yapılar olarak değil,
08:14Osmanlı mimarisinde her yapında hem arazinin inşa edildiği arazinin konumu hem de yaptıranın karakteristik yapısına,
08:23düşünce yapısına, onun geçmişine birer gönderme olarak inşa edilen yapılardır.
08:29O yüzden de bu yapı bir sanat tarzı, bir mimar tarafından tekrar tekrar incelenmesi gereken bir yapıdır.
08:36Tabiri caizse biblo gibi bir yapıdır ve çok farklılıklar vardır içerisinde.
08:41Mimar düzenleme olarak da bu bakımdan üzerine çok bahsedilebilmesi gereken yapılardan birisidir.
08:49Efendim, İvaz Efendi 16. yüzyıl Kanunlu Sultan Süleyman döneminin önemli bir müderrislerinden,
08:55yani öğretim yöylerinden hem de o dönemin bürokratlarındandır kendisi.
08:59Kendisinin yetiştiği yer Fatih Sultan Mehmed'in kurduğu İvaz Efendi'dir.
09:06İvaz Efendi'nin kurduğu yer Fatih Sultan Mehmed'dir.
09:10Hem de o dönemin bürokratlarındandır kendisi.
09:12Kendisinin yetiştiği yer Fatih Sultan Mehmed'in kurduğu Fatih Medreselerindendir.
09:19Sahne-i Saman Medresesinden yetişiyor.
09:21Sahne-i Saman Medresesi o dönem içerisinde hem ilahiyet ilmiyle beraber,
09:25hem de akli ve fenli ilimlerin bir arada verildiği bir medrese, eğitim sistemidir.
09:31Bu noktada yetişen İvaz Efendi hemen hemen Osmanlı coğrafyasındaki en önemli medreselerde müderrislik yapmıştır.
09:41Selemiye Camii'nin müderrisliğinde de bulunmuştur.
09:45İkinci Beyazıt Külliyesi'nin müderrisliğinde de bulunmuştur.
09:48İstanbul'daki büyük medresenin tamamında hatta Sahne-i Saman Medresesi'nde de tekrar gelip yetiştiği yerde müderrislik yapmıştır.
09:56Yani öğretim yöyleri yapmıştır kendisi.
09:58Dönemin içerisinde iyi bir bürokrattır.
10:01İstanbul Kadınlığında bulunmuştur.
10:03Kazaskerlik görevinde bulunmuştur.
10:05Rumali Beylerbeyliği yapmıştır.
10:07Bu konuda da hem müderrislik ilmiyle hem devlet bürokrasisi içerisinde tecrübeli bir insandır.
10:14Vefat ettiğinde 96 yaşını geçmişti ve divan toplantısında rahatsızlanarak kalp krizine vefat etti.
10:22İvaz Efendi Anadolu Türklerindendir.
10:25Manavgatlı, Alanyalı ve Manavgatlı olarak kabul edilir.
10:28Zaten Alanyalı Manav İvaz Efendi olarak geçer.
10:32Manav yerli yerleşmiş yörüklere verilen bir isimdir bunlar Manavlar.
10:38Yani Anadolu'ya gelmiş yörüklerin yerleşik hayata geçmiş tarımla uğraşan ilk yerli Türk yerleşimcileridir.
10:48Kendisi Alanya Manavgat bölgesinde olmasının sebebiyle Manav yani yerli halk olmasına göre Manav İvaz Efendi olarak ifade edilir.
10:57Manavgatlıdır hem de Alanyalıdır.
10:59Bugün Manavgatlılar ve Alanyalıların gururla ifade edebileceği hatta İstanbul'a gelirlerse Antalyalıların muhakkak ziyaret etmesi gereken bir muhabettir.
11:08İvaz Efendi bu bölgeden seçilmiş zekası, pratik düşünce yapısı ve analitik yapısı ayrı nükledarlığıyla dikkati çeken birisi.
11:19Hatta öyledir ki İstanbul Kahvaneleri dediğimizde onun İstanbul Kadılığı döneminde ilk İstanbul Kahvaneleri açılmıştır.
11:27Hatta o dönemde buna izin vermesinden dolayı da ulema tarafından da eleştirilmiştir.
11:33Sultan Üçüncü Murat'a çok şikayet edilmiştir.
11:35İstanbul Kahvanelerine izin vermesi, kıraathanelerin çoğalmasını teşvik ediyor diyerekten.
11:40Bir noktada İvaz Efendi hem ilahiyatçılık noktasında hem devlet bürokrasisindeki tecrübesiyle beraber toplumun nabzını iyi tutan birisiydi.
11:51Ve İstanbul'un bu bölgesinde inşa ettirdiği külliye ve muhabet esasında o dönem içerisinde bölgenin şenlendirmesinden başka bir şey ifade etmemektedir.
12:2116. Yüzyıl tarihi yarımada İstanbul'un önemli muhabetlerinden bir tanesi olan İvaz Efendi Camii küçük bir külliye olarak inşa ettirilmişti.
12:34İvaz Efendi Camii'nin içerisinde bulunduğumuz cami Şadırvanı, Sıbyan Mektebi, Medrese ile beraber küçük bir külliyeydi.
12:42Bugün Şadırvan ve Camii günümüze kadar ulaşmıştır.
12:45Medrese ve Sıbyan Mektebi maalesef bugünlere kadar gelmemiştir.
12:5018. Yüzyılın başlarında 1729 ve 1780'li yıllarda bölgede meydana gelen yangınlarda Sıbyan Mektebi ve Medrese'nin tahrip olduğu bilinmektedir.
13:00Efendim animas zindanlarının hemen üzerindeki platformda inşa edilen İvaz Efendi Camii'nin banisi de hemen mihrap duvarının önünde yatmaktadır.
13:13Yapının statik olarak Bizans yani Roma dönemi yapısı üzerine inşa edilmesinden dolayı yapının statik bakımından İstanbul'un en ilginç yapılarından bir tanesi olduğunu net ifade edebiliriz.
13:29İvaz Efendi Camii üzerinden esasında şehir tarihçilerine, sanat tarihçi ve mimarlara çok büyük bir veri taşıyan bir özelliği vardı.
13:39Birincisi yapının statik olarak konumundan dolayı minare güneybatı köşeye alınmıştır.
13:45Yapıda şadırvan yapının kıble tarafına inşa ettirmiş, bağımsız olarak inşa ettirmiştir.
13:51Avluda şadırvana yer verilmemiştir.
13:53Bunun sebebi zaten altının boşa olmasıdır.
13:56Hem de bulunduğu konumdaki statiği bozmasından dolayı olacaktır ki o şadırvana su getirilmesi için belli bir zeminin bozulması gerekiyordu.
14:05Bu göz önüne alınarak böyle bir şey eltenmemiştir.
14:08Yapının toprakla ilişkili olan noktasına şadırvan inşa edilmiştir.
14:12Bu bakımdan yapıldığı tarih noktasında geçmişi ve altyapının ne kadar dikkatli bir şekilde incelendiği ve ona göre de bir statik oluşturduğunun çok güzel bir göstergesidir.
14:24Osmanlı mimarisi içerisinde, mabetlerde kadınlar mahfili kısmı şu an için pek çalışılmamıştır.
14:31İvaz Efendi Camii olsun Edirnekapı Mihrimah Sultan yapısı üzerinden başlanarak kadınlar mahfili üzerinde çalışılabilir.
14:42Hatta bu geleneğin bu cami ile beraber kadınlar mahfili düzenlemesinin Antalya Elmalı Camii'nden itibaren bile başlatılabilir.
14:53Çok ilginçtir nasıl Edirnekapı Mihrimah Sultan Camii'nde kadınlar mahfilinin kapısı son cemaat kısmından ayrı bağımsız olarak verildiyse burada da İvaz Efendi Camii'nde bu şekilde verilmiştir.
15:0816. yüzyıl yapılarında kadınlar mahfili düzenlenmesinde bir arayış vardır.
15:14Konuma yani demografik hareketle ve bölgedeki yoğunluğa göre kadınlar mahfili büyütülmüş ya da oluşturulmamıştır.
15:23Bugün bütün camilerdeki üst katlardaki yapıya tamamen kadınlar mahfili denmesi hatadır.
15:30Burada İvaz Efendi Camii üzerinden bu konu işlenmesi gereken bir mimar özellik olarak hala önümüzde bir dosya olarak duruyor.
15:41Efendim caminin giriş kapıları kenarları alınmıştır.
15:46Yani cephenin kenarlarını alınmıştır.
15:48Bunun sebebi yukarıdan yani Beyoğlu üzerinden ve Eyüp sırtlarından gelen rüzgârlardan yapıyı koruyabilmekti.
15:56Yapının ana artanına yani iç mekana ana bir kapı yerleştirildiğinde yapının içinin ısıtılması çok zordu.
16:04Bu yüzden de o dönem içerisinde atmosferinin rüzgâr yapısı hesaplanarak yapının iki kenarına iki ayrı giriş olarak düzenlenmiştir.
16:14Bu girişlerden sağ taraftaki kadınlar mahfiline direk çıkış, sol taraftakilerde iç mekana giriş sağlamıştır.
16:21Böylece yapının girişindeki o darlık köşeleri alınmış giriş kapıları kışın rüzgârın o şiddetini kesmiştir.
16:31İşte o dönem içerisinde bunlar hesaplanarak yapılmıştır.
16:33Yani Osmanlı mimarisinde coğrafi etki topografya bütün bunlar rüzgâr akımları hesaplanarak yapıldığının en güzel örneği İvaz Efendi Camii'dir.
16:45İvaz Efendi Camii üzerinden Osmanlı mimarisindeki mabedin inşa edildiği zeminin topografyanın dikkat arınarak artı iklim ve bölgenin rüzgâr akımları hesaplanarak nasıl yapılar inşa edildiğinin güzel bir örneğidir.
17:00Esasında bu genel akayit üzerinden Osmanlı mimarisinin tekrardan incelenip yazılması gerekmektedir.
17:15Tarih yarımada İstanbul'a yani Fatih'e geldiğinizde Edirnekapı'dan Ayvansaray'a doğru yürümeye başladığınızda Tekfur Sarayı'ndan itibaren Eğrikapı,
17:35İvaz Efendi'nin bulunduğu Ayvansaray ve hemen aşağıda da Topluca'da mezarlığına kadarki güzergahta sizi bir zaman tüneli karşılamaktadır.
17:46Efendim Roma döneminin saray kalıntılarından Tekfur Sarayı günümüze ulaşmış nadir yapılardan bir tanesi.
17:54Bugün içerisinde bulunduğumuz İvaz Efendi Camii o Glakarna Sarayı'nın animasyondanları denilen altyapısı üzerine inşa edilmiştir.
18:03Ve bunun devamında da Eğrikapı'dan itibaren Ayvansaray'a kadar da çok fazla sahabe kabiri bulunmaktadır.
18:11Esasında İvaz Efendi Camii İstanbul sahabelerine komşu camilerinden bir tanesidir.
18:16Bugün nasıl Eyüp Camii çok önemliyse bugün Yeraltı Camii ne kadar sahabe kabiri olanların komşuluklarıyla veya ev sahipliği yapan mabette olarak ön plana çıkıyorsa
18:26İstanbul'un sahabelerine ev sahip yapan ona komşuluk yapan mabetlerden bir tanesi de İvaz Efendi Camii'dir.
18:35Efendim İvaz Efendi Camii'ye çıktığınızda Resulullah Efendimizin süt kardeşi El Hudre'nin kabri ile karşılaşıyorsunuz.
18:44Hemen surlarının içerisi Toktu Dede mezarının olduğu yer eski Bizans şapelinin olduğu bir küçük ölçekli kilisenin bulunduğu bir noktaydı.
18:54Ve İstanbul'un fethiyle beraber orası bir nimel cehiş kabrine dönüşüyor.
19:00Ondan öncesi zaten orada Resulullah Efendimizin süt kardeşinin şehit düşmesiyle beraber hem Müslümanlar için önem taşıyan hem de bölgedeki Hristiyanlar için büyük bir önem taşıyan bir ziyaretgah bölgesi oluşmuştu.
19:14Ta ki Emeviler dönemindeki oradaki kuşatmayla beraber.
19:187. yüzyıldan itibaren o bölgede Hristiyanlar Müslüman kabirlerini ziyaret ediyorlardı.
19:26Ve bugün eğri kapıda Ayvansaray'a kadar olan bölge sahabe kabirlerine dikkati çeker.
19:33Burası İstanbul'un ikinci Medine'si vasfını taşıyan bir koridor şeklindedir.
19:38Burası İstanbul'un Medine'si özelliğini taşıyan güzergahın başlangıç noktasıdır.
19:45Efendim İvaz Efendi Camii 16. yüzyıl klasik Osmanlı mimarisinin güzel bir denemesidir.
19:52Giriş kapısıyla, kadınlar mahfiliyle, yapının biblo gibi yerleştirilmesiyle bulunduğu yerinin altında Bizans altyapısıyla beraber Osmanlı İstanbul'un mimar Sinan döneminin karakteristik yapılarından bir tanesidir.
20:08Bu sebepten İvaz Efendi Camii'ni görmeden, İvaz Efendi Camii'ni incelemeden Osmanlı 16. yüzyıl mabet mimarisi yazılamaz.
20:38Tarih yarımada İstanbul'un geçmiş tarihine baktığımızda bugünkü İstanbul'un kültür varlıklarını oluşturan Sebil'inden Sıbyan Mektebi'ne,
20:56camisinden mescidine kadar yapıların yüzde ellisinin aşkın, banisinin kadınlar tarafından oluşturulduğunu görmekteyiz.
21:06Biliyorsunuz İstanbul kadınlar şehridir ve Adem Aleyhisselam'ın yaratılışında Halep, Şam, Kahire bölgesinin toprakları alındığı ifade edilirken,
21:16pek çok kıssada, kadının yaratılışında ise İstanbul toprağının kullanıldığı pek çok İslami kıssalarda ifade edilir.
21:25İşte bu sebeple İstanbul kadınlar şehridir ve İstanbul'un bir özelliği daha vardır.
21:31İstanbul vakıflar şehridir. Bu vakıflar geleneği Sad Osmanlı ile beraber başlamaz.
21:36Roma döneminde yani Hristiyanlaşan Roma ile beraber ve Hristiyanlığın Roma İmparatorluğu'nun resmi dini oluşuyla beraber bir vakıf kültürü başlar.
21:47Manastır ve kiliselerden itibaren halkın temel ihtiyaçlarını afet zamanlarında veya tabi kıtlıklar oluştuğu dönemlerde hemen bu vakıflar devreye girer.
22:01Osmanlı dönemine kadar uzanacak bir vakıf kültürünün temelleri atılmıştır.
22:07Osmanlı dönemi İstanbul vakıf medeniyetinin merkezidir.
22:12Osmanlı İmparatorluğu içerisinde Devlet-i Ali Osmaniye'nin sınırları ve o sınırların etki alanları içerisinde vakıf geleneği bugüne kadar yaşatılmıştır.
22:22Ve bu gelenek hala da bu miras devam etmektedir.
22:26İçerisinde bulunduğumuz İvaz Efendi Camii de dahil olmak üzere bu vakıf geleneği içerisinde bu mabet tekrardan restore edilmiş ve ibadet açılmıştır.
22:36Bugün İvaz Efendi Camii'ni gezerken vakıf kültürümüzü, vakıf geleneğimizi de tekrardan hatırlamak gerekiyor efendim.
22:43Müzik
23:02Efendim İvaz Efendi Camii'nden çıktığınızda Ayvansaray animasyindanlarının bitiminden itibaren size önemli bir sürpriz karşılar.
23:10İstanbul'u fethetmek için buralara kadar gelen Resulullah Efendimiz'in süt kardeşi Şeybe El-Hudri'nin kabri.
23:19Evet Peygamber Efendimiz'in süt kardeşi Halime'nin çocuklarından El-Hudri'nin kendisi İstanbul'un fethinde yani Resulullah Efendimiz'in hadis-i şerifine nair olabilmek için buralara kadar geliyorlar.
23:33Ve İstanbul'un Ayvansaray surlarının dibinde şehit düşüyor ve kabri orada oluşturuyor.
23:41Bizans İmparatorluğu'yla yapılan barış görüşmeler içerisinde onun da kabri hemen surun dibinde yani surları aşıp girip şehit düştüğü için kabri orada şeşek yürettiriliyor.
23:55Ve çok ilginçtir İstanbul'un fethiyle beraber ki bugün Ayvansaray Eyüp bölgesindeki ilk nimel cehiş yani mutlu askerler Resulullah Efendimiz'in hadis-i şerifine nair olmuş İstanbul'un fethi için gelmiş olanların da ilk mezarlığı oradadır.
24:12Ve burası Toktu Dede mezarlığıdır. Toktu Dede mezarlığı İstanbul'un ilk nimel cehiş kabirlerinden bir tanesidir ve İvaz Efendi Camii öyle bir konuma inşa edilmiştir ki altında Bizans Sarayı'nın temelleri onun ilerisinde Resulullah Efendimiz'in süt kardeşi ve orada defnedilmiş pek çok sahabe kabirleri ve İstanbul'un fethinin son şehitleri.
24:40İvaz Efendi Camii'nin bulunduğu anima zindanları da apayrı bir hikaye barındırır. Bu hikayenin içerisinde ilk Osmanlı, Selçuklu Sultanları ve Osmanlı ile beraber Roma döneminde yani Bizans döneminde yaşanan siyasi entrikalar, hırslar ve sonunda da gözyaşları yer almaktadır.
25:10İstanbul'un fethinin hemen akabinde Fatih Sultan Mehmed İstanbul'un fethettiğinden sonra 20 gün kadar bugünkü Edirnekapı surlarının olduğu yerdeki Tekfur Sarayı'nda kalıyor.
25:28Tekfur Sarayı bugünkü İvaz Efendi Camii'nde bulunduğu alandan itibaren Edirnekapı'ya kadar uzanan eski Blakarna Sarayı'nın bölümlerinden bir tanesiydi.
25:38Tekfur Sarayı'nın tekrardan restore edilerek o dönemin izleri yaşatılmaya çalışılan Tekfur Sarayı esasında buradaki ihtişamlı sarayın küçük bir izidir.
25:50Eski Blakarna Sarayı'nın bodrum katları bugün anima zindanları olarak ifade edilmektedir.
25:57İvaz Efendi bu anima zindanlarının üzerine yükselmektedir.
26:01Anima zindanlarının bir Müslüman'ın ismini taşıdığını biliyor muyduk?
26:07Anima zindanlarının ismini veren Mihail Animas'ın babası Girit bölgesinin Müslüman komutanıydı.
26:17Ve Girit bölgesinin Bizanslı kuvvetler tarafından ele geçirilmeden önce ki o bölgedeki son Müslüman kalesi toprağıydı.
26:30Uzun bir kuşatmadan sonra kale komutanı Abdülaziz mecburen Romalı yani Bizanslı kuvvetlere teslim olmak zorunda kalıyor.
26:40Kendisiyle beraber üç oğlu ve ailesi İstanbul'a getiriliyor.
26:44Pek çok dönemin çağdaş yazarları Abdülaziz'in o muhteşem komutan Girit'in savunmasını yapan o Müslüman komutanın Hristiyan olduğu ifade edilir.
26:57İlerleyen tarihlerde oğlu Mihail Animas ve diğer kardeşleri imparatoru tahttan indirmeye kalkacak kadar güçlü bir yapıya sahiptirler.
27:09Komutan Abdülaziz'in oğlu Mihail Animas'dır.
27:15Mihail Animas ve Abdülaziz imparator tarafından orduda önemli mevkilere getirirler.
27:23Yani Bizans ordusunda önemli bir komutan olarak görev alırlar.
27:28Girit Kandiye kalesi komutanı Abdülaziz ve üç oğlu Bizans ordusunda önemli mevkilere getirirler.
27:38Hatta oğlu Mihail Animas Bizans imparatorunun yakın korumasından sorumlu askeri kuvvetlerin komutanıdır.
27:47Ve o kadar güçlüdür ki ordu içerisinde onların saygınlığı bürokraside de karşılığı vardır.
27:54Kandiye komutanı Abdülaziz'in çocuklarının Bizans ordusundaki statüsü ve artı Bizans imparatorluğunun koruyan özel kuvvetlerin komutanı olması sebebiyle büyük bir güce sahiptiler.
28:09Onların sadece askeri komutadaki gücünün yanında bürokraside de etkendiler.
28:14Ve İstanbul Bizans sarayında da büyük bir taraftarları vardı.
28:19Hal, davranış ve fiziki yakışıklılık bunlara pek çok katkılar sağlamaktaydı.
28:25Ve sonunda da imparatoru tahttan indirmeye kalktılar.
28:29İşte bu ihtilal teşebbüsü sonucunda tutuklandılar.
28:33Ve buradaki yani bu Black Arda Sarayı'nın bodrumlarında bir yere yerleştirildiler.
28:39İşte bu tutuklanmanın ardından biliyorsunuz Bizans geleneğinde gözlere mil çekme diye bir unsur var.
28:47Yani gözler kör ediliyor ve ölümüne kadar da zindanlarda ya da manastırlarda kalıyorlardı.
28:53İşte Mihal Anamas'ın gözüne mil çekilmesi imparatorun kızı Anna tarafına engelleniyor.
29:00Çünkü Anna Mihal'e, Mihal Anamas'a aşık.
29:05Ve Anna'nın yazmış olduğu Bizans tarihinde de bu anlatılmaktadır.
29:10İşte bu sebepten dolayı da gözüne mil çekilmeden itibaren buradaki inşa edilen kule de hapsediliyor.
29:20Bu yüzden de buraya Animas zindanları deniliyor.
29:23Tabii ki Mihal Anamas'ta bu olay bitmiyor.
29:26Bu zindanlarda enteresan olaylar da yaşanıyor.
29:29Arkamdaki kuleyi inşa eden Bizans imparatoru 2. İsa Kos'un da burada bir dönem hapis yattığında söyleyebiliriz.
29:40Bizans tarihinde ya da Osmanlı tarihinden bahsedilen hikayelerde hep Osmanlı'nın Bizans'la mücadelesi anlatılır.
30:02Esasında o kadar ilginçtir ki Sultan 1. Murad'ın en yakın dostu, hatta onunla beraber avlara çıktığı, onunla beraber eğlenceler düzenlediği, haftanın büyük çoğunluğunu, yılın büyük kısmını beraber geçirdiği kimdi biliyor musunuz?
30:21Bizans imparatoru Ioannis'ti.
30:23Ioannis ile 1. Murad o kadar tabir caizse bugünkü ifadeyle kankidlerdi ki ayrılmaz bir elmanın parçaları gibiydiler.
30:31Bu Bizans tarihinde pek çok sıkıntılara da sebebiyet verdi.
30:35Hatta Osmanlı yönetimi içerisinde de aynı sıkıntılar yaşanmaktaydı.
30:39Bu yüzden de İmparator Ioannis'in oğlu Andrinikos, öbür tarafta Sultan 1. Murad'ın oğlu Savcı Bey bir araya geliyorlar ve babalarına isyan ediyorlar.
30:49Bu isyan o kadar büyüyor ki sonunda İmparator, Bizans İmparator Ioannis ile Sultan 1. Murad bir araya gelip çocuklarının başlattığı bu isyanla mücadele etmek zorunda kalıyorlar.
31:03Uzun bir savaş sürecinden sonra Savcı Bey ve Andrinikos yakalanıyorlar.
31:08Yakalanınca ikisinin de gözlerine mil çekme kararı veriliyor.
31:12Sultan Murad direkt çocukları öldürülmesinden yana ama Bizans İmparatoru oğluna kıyamıyor.
31:18Sadece gözüne sirke damlatılarak yarı kör yapılıyor.
31:23Ama Savcı Bey Sultan Murad'ın emriyle gözüne mil çektirip arkasına boğduruluyor.
31:30Tabi Sultan Murad'ın ne kadar ileri görüşlü olduğu ve tecrübeli olduğu biraz ortaya çıkıyor.
31:35Çünkü o gözüne sirke damlatılarak yarı kör yapılan Andrinikos sonra tekrardan buradaki animasyon zindanlarından kaçıp tahta geçiyor.
31:47Bizans sarayındaki karışıklıklar bu iktidar mücadelesinde ölen pek çok Bizans askerler baba oğlun bu iktidar mücadelesinde telef olup gidiyor.
31:59Ve Sultan Murad'a çok ilginçtir.
32:02Gözlerine bir tanesi kör edilmiş olan Andrinikos birinci Murad'ın desteğiyle tekrar tahta geçiyor.
32:10İşte bu çok ilginç bir olaydır.
32:13Uluslararası devlet ilişkilerinde bugün dost olduğunuzda ertesi gün düşman, bugün düşman olduğunuzda ileriki tarihlerde dost olabilirsiniz.
32:21O yüzden de devletler arası aşk diye bir şey yoktur.
32:25Bu tamamen devletin çıkarları üzerinde kurulan dostluklar vardır.
32:29Bu yüzden de İmparator Ioannis ile beraber Sultan Murad'ın hikayesi bütün devlet yöneticilerine ibret olarak anlatılacak bir hikayedir.
32:39Müzik
32:54Ayvansaray'ın en eski mabetlerden bir tanesi olan İvaz Efendi Camii'ni gezerken esasında Roma İmparatorluğu'nun ve Osmanlı döneminin hikayesini de gezmiş oluyorsunuz.
33:07Burası tarih üzerine yükselen bir mabet olarak hala yerini korumaktadır.
33:14İvaz Efendi Camii tarihin kadim katmanları üzerine yükselmektedir.
33:19Ve o yüzden de İvaz Efendi Camii'ni gezerken tarihin o uzun sosyolojik hikayelerine de değinmeden geçmemek gerekiyor.
33:29Efendim tarihte yürüyen adam vakıf eserlerimiz olarak bu programımızın sonuna geldik.
33:35Haftaya yeni bir mabetimizle yeni bir vakıf eserimizle buluşmak üzere.
33:39Hoşçakalın efendim.
34:05Müzik
34:20Müzik
34:40Müzik