Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Sevgili Cumhuriyet TV izleyicileri hoş geldiniz yayınımıza yıl sonu yaklaşıyor yurttaşın da gözü yeni yılda yapılacak zam oranlarında peki iktidarın aklındaki zam oranı ne kadar daha da doğrusu yapılacak zamlar yurttaşı rahatlatacak mı bütün bunları
00:29Profesör doktor aziz konukmanla konuşacağız aziz hocam hoş geldiniz
00:33Hoş bulduk sağol sevgilerden
00:36Şimdi ilk olarak hocam iktidarın aklında ne kadarlık bir zam oranı var yeni yılda asgari ücretliği emekliliği neler bekliyor olacak
00:46Şimdi aklındaki zam oranı asgari ücret için geçer onu bir kere koyalım yani diğerleri örneğin memur ve memur emeklisinin zamları toplu iş sözleşmesi ile belirleniyor sadece siyasi iktidarın burada refah payı verip vermeyeceği ile ilgili bir problem oluyor
01:11O da bir kanun teklifiyle parlamentoya sunuluyor tabi cumhurbaşkanı talimatıyla yasal olarak mevcut zaman bir de o etkileniyor zaman zaman değil mi bu yollara da başvurdular özellikle seçim öncesinde
01:28Bakur ve SSK emeklilerinde zaten yasaları gereği gerçekleşen 6 aylık enflasyona göre yani 2024'ün temmuzundan aralık sonuna kadar hangi tüfe enflasyon oranı varsa o kadar zam alıyor
01:49Şimdi şu ana kadar yani ne oluyor ocak 4 ay değil mi ekim itibariyle yeni yayınlandı çünkü kasım her ayın 3'ünde yayınlanıyor tüfe 3 aralıkta öbürkü de 3 ocakta yayınlanacak son 2 ay hariç enflasyon ne kadar diye baktım 12 şurada hemen hesapladım çünkü 12.02 hafızam yanıltmıyorsa
02:19Bakayım şuraya bir daha evet yani sırayla vereyim bizi izleyenler not etsin diye 3.23 temmuz ayı 2.47 ağustos ayı 2.97 eylül 2.88 ekim kümülatif fark 12.03 kasım ve aralık belli değil peki kasım ve aralık belli olunca ne olacak 6 aylık enflasyon belli olmuş olacak
02:496 aylık enflasyon belli olunca otomatikman bankur ve ssk emeklilerin zamı belli olmuş olacak o da nerden baksanız ocak 3 ocakta filan ancak belli olacak yani ha deyince onu bilme şansımız yok yani 3 ocağı bekleyeceğiz aynı şekilde enflasyon farkının ne olacağı da yine 3 ocak tarihinde şey yayınlanacak aralık enflasyonu yayınlandığında o da kesinleşecek
03:18şimdi tahminler yapabiliriz biliyorsunuz merkez bankası her ay düzenli bir şekilde real ve finansal sektör temsilcileriyle profesyonellerden oluşan 68 katılımcıyla anket yapıyor 15 kasımda ekim ve sonrası için anket sonuçları yayınlandı
03:40buna göre mesela ekim ayındaki şey 201 çıkıyor yani sormuşlar bunlara çokta şey oluyor çünkü bunlar resmi rakamları ciddiye alıyorlar hani diğer başka enak şu bu istanbul ticareti onlara bakmıyorlar daha çok onlar piyasa içinde biraz da resmi rakam çünkü zamlar resmi rakama göre belirlendiği için herhalde
04:08onun üzerine beklenti yapıyorlar 201 iki ay sonrasını da soruyorlar ne olur diye mesela ilginç bir ay sonrası 167 ama iki ay sonrası ikisinin toplamı değil mesela çok ilginç 374 yani aralık sonu itibariyle iki ayda piyasa katılımcılarının beklediği enflasyon oranı 374 daha önceki kaçtı 1203'tü değil mi?
04:37toplayalım 6 aylık enflasyon 15.77 oluyor dikkat edin ama bu tahminler tutarsa yani piyasa katılımcılarının bu tahmini tutarsa 2024'ün ikinci 6 aylık enflasyonu 15.77 peki gerçekçi mi?
04:58valla şeyin tahminini sorarsak merkez bankası biliyorsun revize etmişti 38'den 44'e bunların ise bu piyasa katılımcılarının yıl sonu beklentisi 44.81 merkez bankasındaki 44 şeyinki 44.80 yani bu rakam bunun biraz altı olabilir bilmiyorum üstüde olabilir yani bunlar hep tahmin çünkü ama kabaca 15.77 bu tahminler geçerli ise tamam mı?
05:28peki şimdi memurlar için hesap biraz karmaşık ama bakur ve ssk emeklerin zam mı belli oldu bu tahminler tutarsa nedir o 15.77 bir yere yazalım ssk ve bakur emeklerin zam mı bu rakam bu ise belli oluyor peki memurlar bir enflasyon farkına bakacak değil mi?
05:5415.77 ama bir de toplu sözleşmeden geçen yılın 2.6 ayı için onlar %10 aldı yani geçen senenin memurlarının toplu sözleşmesini hatırlayalım 1.6 ayı için %15 aldılar 2.6 ayı için %10 enflasyon ne çıktı?
06:1615.77 şimdi bizim gazeteci arkadaşlar kusura bakmasınlar kabaca bunu hesap ediyorlar yani 15.77 den onu düşürüyorlar 14.77 diyorlar bu daha böyle ne diyelim daha bilimsel hesaplama yöntemi işte bölme yöntemi diyoruz yukarıda bir artı gerçekleşen enflasyon 0 15.77
06:43yani yüzdesini öyle yazıyoruz bölü diyoruz bir artı zam ne kadardı toplu sözleşmeden 10'du 0 10 diyoruz buradan bir rakam çıkıyor bunu birden çıkarttığımız zaman gerçek rakamı buluyoruz yani 6 aylık enflasyon farkı bu diyoruz sonra da bunun üstüne neyi ekleyeceğiz?
07:052025 yılından 6 aylık zam toplu sözleşmeden ne belirlediyse onu ekleyeceğiz ona da bakalım o ne kadarmış?
07:14Aylık onlara yani toplu sözleşmeden şey 2025 için onu da çıkarttım 2025'e bakalım 2025'e ilk 6 ayda %6 ikinci 6 ayda %5 zam yapılacak demek ki memur ve memur emekleri de var ikisi de dahil onlara o zaman 2025 yılında yapılacak zam ne kadar olacak dersek bir tanesi %6 bir kere.
07:42Bir de ne var enflasyon farkı kabaca ne demiştik 15.77'den 14.77'yi çıkarttık kabaca ne oldu 15'ten 10'u çıkarttık özür dilerim 15'ten 10'u çıkarttık 5.77'lik bir fark oldu.
08:04Yanlışım yok 15.77'den 10'u çıkartırsak 5.77'lik bir fark oluştu bu 5.77'lik fark bilimsel yöntemle yaparsak daha farklı bir rakam çıkacak yine buna yakın ama hani kesin zamlar biliyorsun kesin rakamla olur.
08:23Onu nasıl hesaplayacağız 1.1577 bölü 1.10'a böleceğiz eksi birden çıkar buna yakın bir şey çıkacak neyse kabaca şöyle diyelim mi kabaca enflasyon farkı 5 %5 zam mı neydi şeyin 6 aylık toplu sözleşmeden 6 11 oldu.
08:51Bakın 11 ha bu bilimsel dediğim yöntemi kullansak biraz daha farklı olacak tam 11 olmayabilir burası anlaşıldı mı bilmiyorum.
08:59İkinci zam ise Bağdur emeklilerin onlarınki belli oldu zaten 15.77 bakın ikisinin arasında fark var.
09:09Bazen cumhurbaşkanı işte mecliste bir kanun teklifi verdiriyor bu iki zamı eşitleme yapabiliyor.
09:17Nasıl yapar eşitleme refah payı vererek mesela bağ kurulara, işçilere başka bir refah payı memur ve memur emeklisine başka bir refah payı vererek sonunda 2025'in Ocak ayındaki zamları eşitleyebilir.
09:35Bunlar tamamıyla cumhurbaşkanı iki dudağı arasında ama şimdi görünürde olan olay şu memur ve memur emeklilerine %11 bir zam 15.77'den şeyi çıkarttık onu çıkarttık değil mi 15.77.
09:53Çünkü gerçekleşen 15.77 ama toplu iş sözleşmesi ile aldıkları 10 arada 5.77 bir fark doğdu bunun üstüne bir de 6'yı ekledik 11.77 oldu ama dediğim gibi kesin rakam bu kabaca kesin rakam bundan farklı yani ben de gazeteciler gibi kaba rakamı kullandım.
10:16Şeylerin ise 15.77 bak arada ciddi bir fark var nereden baksanız değil mi 4 puanlık bir fark var bunu mesela refah payı verilerek eşitlenebilir.
10:30Cumhurbaşkanına bağlı.
10:48Asgari ücrete gelince fotoğraf değişiyor.
10:52Asgari ücretle biraz daha merak konusu şu anda.
10:56Asgari ücret bir de ortalama ücret oldu ya.
10:59Asgari ücret olarak da kalmadı doğru söylüyorsunuz.
11:02Altısıyla eksisiyle bakarsan hani rakamın birazcık üstü biraz komşu rakamlar diyorum ben ona bakarsan toplumun neredeyse orada çalışanların yarısına yakın hatta bazı hesaplarda yarısından fazla bu ücret alıyor herkesin kulağı gözü orada.
11:18Bir de bu bütçeden verilmiyor yani genellikle özel sektörde çalışan insanlar bunlar.
11:24Devlet de zaten onun altında çalışamaz, çalıştırılamaz.
11:28Dolayısıyla ne oluyor sonuçta bir oran bulması lazım.
11:34İşte o ipuçları verildi yani ipuçlarını bir hatırla bir OVP'de verildi.
11:40Mehmet Şimşek'in demeçleri, Merkez Bankası Başkanı üstüne vazife olmadan değil mi hatırla onları.
11:46Öngörülen enflasyon dediler falan.
11:49IMF gözetim anlaşması çerçevesinde Türkiye ile ilgili raporunu hazırlamıştı.
11:57Biraz böyle yani çok toplumun sunumuna basınım bilgisine ayrıntıları verilmeden hemen böyle bir yönetim kararıyla IMF yöneticilerinin kararıyla yayınlandı onu hatırlayalım.
12:14Sonuçta hatta Korkut Polatov yangından mal kaçırıcısına bu rakamların kaçırıldığını falan da söylemişti.
12:21Oralarda enflasyon 2025 tahmini şeyden yüksek.
12:27Bizim OVP'de 17,5 hatırlarsın.
12:31Ama şeyde 21 mesela.
12:36Merkez Bankası'nın mesela son yayın adında 21 yaptı.
12:43Onlarda 24 küsur yani IMF'in gözetim anlaşması raporunda 25'e yakın.
12:49Hatta sonuçta böyle bir birden bir 25 lafı dolaşmaya başladı.
12:53O biraz IMF'in telkinleriyle öngördüğü rakam oldu.
12:58Ama sonunda işte 20-25 rakamları konuşuldu.
13:03Biz buna itiraz ettik.
13:05Benim de bulunduğum iktisatçılar, farklı siyasi tercihleri olanlar bir araya gelip bir bildiriyle gerçekleşen enflasyona göre olsun.
13:14Kardeşim öngörülene göre değil.
13:16Çünkü öngörülene göre yaparsan ya insanlık şeyi diyorum ben ayıbı diyorum.
13:22Çünkü asgari ücret artık bir iktisadi olay olmaktan da çıktı.
13:26Yani ya utanır insan.
13:30Evet insanlar çok zor durumdalar.
13:33Tabii açlık sınırları, yoksulluk sınırları yayınlanıyor.
13:36Açlık sınırının altında kalmış 17.200.
13:39Peki yapılacak zamla birlikte de yurttaş bu yeni o zam bile sağlayamıyor.
13:44Yani düşün bu dedikleri zamları yapsa.
13:46Yine açlık sınırının altında kalacak yani.
13:48Açlık sınırının altında.
13:50Bu insanlık ayıbı yani.
13:52Ben artık olaya şöyle diyorum.
13:54Bunu bir iktisadi tartışma olmaktan çıkartın kardeşim.
13:58Bu bir insanlık ayıbı.
13:59Bunu çözün bir şekilde çözün.
14:01Şimdi biz orada gerçekleşen enflasyon dedik.
14:05Ama gerçekleşen enflasyon tabii hangisi olacak?
14:08Yani hangisine bakmamız lazım?
14:10Mesela şey yıl sonu diye bakarsan 44.
14:15Biliyorsun en son.
14:17Evet Merkez Bankası'nın.
14:19Merkez Bankası'nın.
14:21OVP'de 41.5.
14:23Bu da bir tuhaf.
14:24Yani Allah aşkına.
14:25Her telden çalıyorlar bunlar ya.
14:27Ya Merkez Bankası bağımsızlığı şu mudur ya?
14:31Ya OVP ne derse desin kardeşim.
14:33Benim rakamım bu diyebilir mi ya?
14:35İkisinin bir uyum içinde olması lazım.
14:37Peki zam yapılırken de Merkez Bankası mı referans alınacak sadece?
14:41Ya genellikle öyle olur yani.
14:43Başka türlü de olmaz ki yani.
14:45Başka bir kurumun şeyine niye ihtiyaç var?
14:48Birlikte çalışacaklar.
14:50Yani Merkez Bankası hükümetin iktisat politikalarından bağımsız bir hedef belirlemesi.
14:56Belirliyorsa da OVP'de ona uyulacak.
14:59Öyle değil mi yani?
15:00Bir tuhaflık yok mu?
15:01Hatta bak bu 41.5 ilan ettiğinde unutmayalım onu.
15:0741.5 Eylül ayında orta vadeli programda.
15:10Mesela 2024 yıl sonu hedefi 41.5 ilan edildiğinde Merkez Bankası'nın enflasyon raporlarındaki rakam 38'di.
15:22Hatırlayalım.
15:2338'di 41.5 ilan edildiği zaman.
15:26Merkez Bankası geçtiğimiz şeyde son raporunda bunu 44'e revize etti.
15:32Yıl sonu tahmini 2025 hedefi diyelim.
15:37OVP'de 17.5'du.
15:39Merkez Bankası'nınki 14'tü.
15:45Merkez Bankası bunu 7 puan artırarak 21 yaptı.
15:49Yani OVP'nin Eylül'de açıkladığı 17.5'un üstüne çıktı.
15:53Biraz bu şundan da oldu.
15:55Merkez Bankası anket şeyleri yayınlıyor ya.
15:59Piyasa katılımcıları.
16:03Piyasa katılımcıları anketi çünkü 2024 yıl sonunu deminden söyledim.
16:1144.89 muydu?
16:1284.85 miydi?
16:13Onu açıklayınca bunlar 44 diye açıkladılar.
16:17Evet söylüyorum.
16:1844.81.
16:1944.81 olunca bunlar da 38'i 44'e çıkarttılar.
16:23Hocam peki bütün bunlara baktığınız zaman yeni yılda bir rakam verebiliyor musunuz?
16:28Şu kadar %25'lik %30'luk bir zam görebiliriz diye.
16:32İşte onu diyemiyorum.
16:34Neden?
16:35Yani ibre nedir?
16:36Mesela MÜSİAD çıktı.
16:38İkisinin ortalaması gibi olsun dedi.
16:40Yani gerçekleşen enflasyonla değil mi?
16:43Öngörülenin arasında bir şey olsun.
16:45Bir de böyle sosyal devlet gereği bazı ödemeler yapın.
16:49Hani şey gibi sistemin içinde olmayacak.
16:53Tamam mı?
16:54Yani oradan bir katın bir sosyal yardım yapın.
16:57İşi kurtaralım demeye getirdi.
16:59Yani AKP yandaşları bile artık bu öngörülen enflasyon rakamından tedirgin.
17:05Çünkü kamuoyunu açıklayamazlar.
17:07Bunlar değil mi?
17:08O insanlar tabandaki insanlar vatandaşlarla yüz yüze orada mecliste oturuyorsun sen burada.
17:15Cumhurbaşkanı bir rakam açıklıyor ya da komisyon bir rakam açıklıyor.
17:18O böyle çok afaki böyle havada bir yerde olursa değil mi?
17:23İnsanları tatmin etmeniz zor.
17:26Şimdi başka ne olabilir?
17:28Gerçi mesela öngörüleni attık bir tarafa.
17:30Öngörüleni artık tartışmanın bir anlamı yok.
17:33Yani öngörülen rakamlar dökülüyor.
17:35Yani hangi birisini alalım?
17:3721'i alsak ne olur?
17:3925'i alsak ne olur?
17:40Rezalet rakamlar.
17:41Peki gerçekleşenlere bakalım.
17:43Ya şeye baktığın zaman işte demin söyledik 44 olsun hadi.
17:4841.5 değil de 44.
17:50Yeniden değerleme oranına bakıyoruz.
17:5243.93.
17:53O da 44'e yakın değil mi?
17:55Şimdi kimse şunu konuşmuyor.
17:58Yani senin aracılığında ben onu duyurmuş olayım.
18:01Kimse şunu konuşmuyor.
18:03Eskiden 12 aylık ortalamalar esas alınırdı.
18:07Maaşlara zamlardı.
18:08Niye 12 aylık ortalamalar?
18:10Benim yıl sonu enflasyon rakamı bütün yıl boyunca mı geçerli kardeşim?
18:14Böyle bir rezillik olabilir mi?
18:16Bakın hepimiz acaba yıl sonu enflasyon ne olacak?
18:20Ne demek o ya?
18:21Benim her ay ki maaşım oradaki zama göre mi ayarlanıyor?
18:25Ortalama maaş diye bir şey yok mu?
18:27Yıl boyunca yayılacak olan rakam önemli değil mi?
18:30Her ay sonunda gerçekleşecek enflasyon rakamları niye hesapta değildi?
18:35En son olanın aralık ayının sonundaki rakam dikkate alınsın.
18:40Şimdi bu biraz OVP'den kaynaklanıyor.
18:43IMF'nin telkinleriyle bize ezberletildi.
18:47TÜFE yıl sonu hedefi.
18:49Bak sen bile sorunu sorarken kimilerine.
18:52Ya işte enflasyon beklentisi şu.
18:55Geçen sene gerçekleşen enflasyon şu.
18:58Geçen sene gerçekleşen enflasyon denince ne anlaşılıyor?
19:022024'ün değil mi?
19:04Yıl sonu enflasyon rakamı anlaşılıyor.
19:07Oysa 12 aylık ortalama desek daha bilimsel değil mi kardeşim?
19:12Onun gerçekleşme tahminini versin.
19:15Peki var mı?
19:16Yok.
19:17Rezillik.
19:18Orta vadeli programlarda o yılın yıllık ortalama TÜFE enflasyon rakamları verilmiyor.
19:28Tahmini de verilmiyor.
19:29Halbuki zamlar o tahminle gerçekleşenler üzerinden olmalı.
19:34Şimdi ben bir fikir oluştursun diye söylüyorum.
19:37İkim ayında 10 aylık enflasyon rakamları belli oldu.
19:42Bak onun şeyini vereyim.
19:45İlk 10 ayda %62 olmuş TÜFE enflasyon oranı.
19:51Ortalama 12 aylık ortalama 62 olmuş.
19:55Yıl sonunda bu daha da yüksek olacak.
19:58Onu esas alın kardeşim.
20:00Zam mı düşünürken ona göre verin.
20:03Bir de üstüne refah payı ekleyin.
20:05Benim önerim anlaşıldı mı?
20:08Gayet net anlaşıldı sanırım hocam.
20:11TÜFE'nin yıllık ortalama yani 12 aylık.
20:14Çünkü bizim maaşlarımız 12 aylık kardeşim.
20:17Normalde öyle 12 aylık olması lazım.
20:20Bizim zamlarımız da öyle olmalı.
20:26Böyle top sözleşmedeki sistem de yanlış.
20:28O sistemin de sil baştan değişmesi lazım.
20:31Olay şudur.
20:32Yıllık ortalama enflasyon kaçsa
20:36asgari ücrete verilecek olan zam da en azından asgarisi bak.
20:41Asgarisi örneğin %65 olacak.
20:44Asgarisi çünkü bu üstüne refah payı da ne yapılmalı?
20:47Eklenmeli.
20:48Bana doğrusunu sorarsan DİSK'in önerisi.
20:51Asgari ücret toplu sözleşmeyle belirlenmeli.
20:54Teşvil diye bir şey var.
20:56Mesela sendikalı olmayanlara da o top sözleşme zamları
21:01yararlandırdığın zaman asgari ücreti de
21:04toplu sözleşme kapsamını aldığın zaman
21:06asgari ücreti aile düzeyinde belirlediğin zaman
21:09şahıs değil Türkiye şer koydu ya.
21:12Sosyal şartta Türkiye İLO'nun anlaşmalarına rağmen
21:16asgari ücret bireysel olarak belirlendi.
21:18Bir kişi için belirlendi.
21:19Olur mu öyle şey ya?
21:20Tayyip Erdoğan herkese 3 çocuk yapın diyor en az.
21:23Yani aileyi esas alıyor.
21:25Fakat asgari ücret hesabını yaparken
21:27çoluk çocuk hesabı yok.
21:29Vatandaş evli değilmiş gibi.
21:31Yani aileyi önemseyen bir siyasi iktidar
21:34nedense asgari ücreti cinsiyetten bağımsız bir ücret belirliyor.
21:40Yani onun evlilik hakkını falan düşünmeden
21:43ya bu insan evlenebilir, çoluk çocuk sahibi olabilir
21:46düşüncesini bir tarafa atıyor ve tek kişilik hesaplıyor.
21:51Bu sistemin de değişmesi lazım.
21:53Benim şimdilik söyleyeceklerim bunlar.
21:57Peki hocam çok teşekkürler bugün vakit ayırdınız.
22:00Teşekkür ederim.
22:01İyi yayınlar diliyorum sana da.
22:03Evet sevgili Cumhuriyet TV izleyicileri
22:05Prof. Dr. Aziz Konukman yayınımızdaydı.
22:08Hocamız yeni yılda bizleri nelerin beklemesi
22:12daha doğrusu nelerin bekleyeceğini açıkladı.
22:14Ancak tablo çok da iç açıcı değil sanıyorum ki.
22:17Şimdilik burada noktalayalım.
22:19Başka bir programda yeniden görüşmek üzere.