Category
📚
LearningTranscript
00:00Na całym świecie piramidy stanowią dowód potęgi dawnych cywilizacji.
00:07Potężny serkofag.
00:10Chcę poznać tajemnice tych imponujących budowli.
00:14Robię to w ich ojczyźnie, Egipcie.
00:19Oto wielka piramida w Gizzie, szczytowe osiągnięcie wśród takich budowli.
00:24Przez tysiące lat ludzie podziwiali ich dokładność i wielkość oraz wysiłek, którego wymagały.
00:31Mimo to piramidy zawiodły.
00:35Miały do wykonania tylko jedno zadanie.
00:38Tak nazwę ten odcinek.
00:40Mieliście jedno zadanie.
00:42Niezwykłe.
00:46Poznamy towarzyszący piramidom wyścig zbrojeń.
00:50Rabusie byli równie pomysłowi co konstruktorzy.
00:54To jedna z największych ironii w dziejach.
00:58To?
00:58W gablocie?
00:59Tak.
01:00Spekulacje żyją własnym życiem.
01:03Nie interesuje mnie czym jest Sphinx, ale to co znajduje się pod nim.
01:08Wyrzeźbili go w ziemi ze skały macierzystej.
01:13Niezwykłe.
01:14To musiał być poważny projekt.
01:18Pomogą mi archeolog Raksha Dave.
01:21Przyłapanym groziła śmierć.
01:23Wspaniałe.
01:25Oraz egiptolog Chris Nonton.
01:28W pewnym momencie pojawiły się pęknięcia.
01:33Zbadamy ukryte korytarze, które miały chronić zmarłych faraonów
01:37i staniemy twarzą w twarz z jednym z nich.
01:41Poznajmy wspólnie sekrety piramid.
01:44Sekrety piramid.
01:52Kair.
01:59Śledztwo zaczynam nie w zakurzonym starożytnym grobowcu,
02:03ale w Han al-Halili, słynnym kairskim bazarze.
02:07Są tu najdroższe, pieczołowicie wykonane i bogato zdobione skarby.
02:14Egipskie artefakty były bardzo poszukiwane od chwili zamknięcia ich w grobowcach.
02:20Starożytni wierzyli, że do zaświatów trafią nie tylko faraonowie,
02:26ale też różne przedmioty.
02:28Chowano więc ich ze skarbami, jakie można zobaczyć na tym targu.
02:32Problem w tym, że ludzie wiedzieli o skarbach, a to zachęcało do kradzieży.
02:37Egiptolog Chris Nonton wyjaśni nam, jak starożytni Egipcjanie
02:46zaczęli walczyć z plagą plądrowania grobowców faraonów.
02:54Jedziemy do Sakkary.
02:57Tak, tam stanęła pierwsza piramida.
03:02Dowiemy się, jak włamać się do piramidy.
03:05Plądrowanie monumentalnych grobowców ma równie długie tradycje, co ich budowa.
03:11Pomysłowość rabusiów dorównywała budowniczym.
03:18Zanim wymyślono piramidy, arystokrację chowano w prostszych budowlach,
03:23zwanych mastabami.
03:25Znajdujące się w Sakkarze budowle o płaskim dachu
03:28posiadały proste zabezpieczenia przeciw złodziejom.
03:32Okazały się jednak niewystarczające,
03:38więc Egipcjanie wymyślili coś innego.
03:44Piramidy.
03:47To pierwsza z nich.
03:49Zbudowana przez faraona Dżesera jako grobowiec.
03:59Panował 2660 lat przed naszą erą,
04:03więc budowla ma prawie 5000 lat.
04:06Czyli chowano ich pod płaskim budynkiem.
04:12Potem zjawił się człowiek, który zaproponowałby ustawić kolejną platformę.
04:17Kolejną i kolejną.
04:20Obiekt wygląda jak stos malejących platform.
04:24Tak, w ten sposób sięgali ku niebu.
04:26Tak narodziła się piramida.
04:32Piramida schodkowa stała się ostatnim miejscem spoczynku
04:36nie tylko dla Dżesera,
04:38ale też jego majątku,
04:39w tym szczególnie pożądanych przez rabusiów skarbów.
04:44W przypadku każdego faraona
04:46zdobione trumny i amulety z cennymi kamieniami
04:49okazywały się bardzo kuszące.
04:51Gdy balsamiści zaczęli umieszczać złotą i srebrną biżuterię
04:57pomiędzy bandażami,
04:58zagrożone stały się nawet zwłoki.
05:02Złodzieją groziła śmierć
05:04przez rozczłonkowanie albo ucięcie nosa lub uszu.
05:09Zdarzało się też wbijanie na pal.
05:14Dziś handel z rabowanymi zabytkami
05:17stanowi trzeci największy czarny rynek na świecie.
05:20Zaraz po narkotykach i broni.
05:22Dziś w Egipcie grozi za to dożywocie
05:25i milion dolarów grzywne.
05:27Przynajmniej już nie wbijają na pal.
05:34Pomimo ryzyka skarby przyciągały kolejnych rabusiów,
05:38więc nie powinno dziwić,
05:40że Egipcjanie coraz mocniej fortyfikowali piramidy.
05:43Pewnie będzie ciemno.
05:49Dużo ciemniej niż tutaj.
05:52Powstanie piramidy schodkowej
05:54jest zasługą geniuszu Imhotepa,
05:57doradcy króla,
05:58który powszechnie jest uważany
05:59za pierwszego architekta.
06:03Imhotep, który był także kapłanem i lekarzem,
06:06uzyskał później wśród Greków
06:08status bóstwa,
06:09a także wzbudził zainteresowanie Hollywood.
06:12Chris uzyskał specjalne zezwolenie
06:16na zbadanie przejścia,
06:17którego większość turystów
06:19nigdy nie zobaczy.
06:22To prawdziwy labirynt
06:25i nie jestem pewien,
06:26czy doprowadza nas do komory grobowej.
06:29Czeka nas niezła zabawa.
06:32Cieszę się!
06:34Szybko napotykamy
06:36na antykradzieżowe rozwiązania Imhotepa.
06:40Wyobraźcie to sobie
06:41w absolutnej ciemności,
06:43jedynie ze świecą w ręku.
06:46Zbudował ślepe korytarze
06:47i fałszywe komory.
06:49Im większa plątanina,
06:50tym rabusią było trudniej.
06:55Nawet nie wiesz,
06:56jaka to dla mnie atrakcja.
07:00Oczywiście mamy do czynienia
07:02z historią i wiele się tłucze,
07:04ale też świetnie bawię.
07:05To rozwidlenie?
07:09Tak.
07:10Ciekawe.
07:12Dylemat egiptologa?
07:14W lewo czy w prawo?
07:16Myślę, że w lewo.
07:17Niech będzie.
07:19O, Rety.
07:20Jakie to wielkie.
07:21Uwaga na schody.
07:29Przed nami kolejna decyzja.
07:31Proponuję tędy.
07:33Nie wiem, jak z rabusiami,
07:35ale mniej
07:36Krisa Imhotep
07:37przechytrzył.
07:38Teraz tędy?
07:41Tak, potem w lewo
07:42i powinniśmy wrócić.
07:47Może tędy?
07:49Spróbujmy.
07:51Chyba za dużo grałem
07:52na komputerze.
07:56Wierzcie lub nie,
07:58ale 12 tysięcy kilometrów stąd
08:00w podobnym okresie
08:01piramidy schodkowe
08:03wznosili starożytni Peruvianie.
08:06Największa znana
08:07jako templo major
08:08ma blisko 30 metrów wysokości,
08:11a podstawa zajmuje
08:12powierzchnię
08:13trzech boisk piłkarskich.
08:16Trudno określić
08:17jej przeznaczenie.
08:19Odnaleziono tu
08:20kipu,
08:21sznureczki z węzełkami
08:22stanowiące sposób
08:23zapisu informacji
08:24numerycznych.
08:26Wskazuje to
08:27na istnienie
08:27zaawansowanego społeczeństwa
08:29rozumiejącego matematykę.
08:32Datowanie metodą
08:33radiowęglową
08:34wskazuje,
08:34że piramidy są
08:35w zbliżonym wieku
08:36co te
08:37w Gizie.
08:41Egipt
08:42Dwie zaawansowane
08:47cywilizacje
08:48budujące
08:49piramidy
08:49w tym samym czasie
08:50wprawiły w osłupienie
08:52niektórych ludzi,
08:53co dało pożywkę
08:54szalonym teoriom.
08:57Porozmawiam
08:58z Nikiem Popem,
08:59który przez
09:0020 lat
09:01zajmował się
09:01UFO.
09:02Fakt,
09:04że działo się to
09:05w różnych zakątkach
09:07świata
09:07w podobnym okresie
09:08dla niektórych
09:10nie stanowi dowodu
09:11na to, że ludzie
09:12lubią się gromadzić
09:13i budować,
09:14lecz wskazuje
09:15na istnienie
09:16zewnętrznej siły.
09:20Wyznawcy teorii
09:21spiskowych
09:21twierdzą,
09:22że te kultury
09:23nie miały ze sobą
09:24bezpośredniego
09:25kontaktu,
09:26więc coś
09:27musiało je
09:28ze sobą
09:29połączyć.
09:33To mogła być
09:34jakaś
09:35zaginiona
09:35cywilizacja
09:36albo przybysze
09:37z kosmosu,
09:38którym łatwo
09:39było dotrzeć
09:39do ludzi
09:40w różnych
09:40częściach
09:41świata
09:41w okresie,
09:42gdy kultury
09:43nie miały
09:43między sobą
09:44styczności.
09:46Tak właśnie
09:46miały
09:47upowszechnić się
09:48niezwykle
09:49podobne
09:49budowle.
09:54Bardzo lubię
09:55takie opowieści.
09:59Ciekawe
10:00w ludzkiej naturze
10:01jest jednak to,
10:02że nawet
10:02na wstępnym
10:03etapie rozwoju
10:04lubiliśmy
10:05budować
10:06i usypywać,
10:07a piramidy
10:08oferują
10:08najprostszą
10:09formę.
10:11Tak twierdzą
10:13naukowcy
10:13głównego
10:14nurtu.
10:15Jeśli chcesz
10:16coś zbudować,
10:17to jest to
10:18najprostsza rzecz.
10:19Są jednak
10:20ludzie,
10:21którzy upierają się,
10:22że piramidy
10:23były
10:23poza zasięgiem
10:25ludzkopolskim.
10:25nowe
10:27wygląda to
10:28na niezwykły
10:29zbieg okoliczności,
10:30ale snucie
10:31takich wizji
10:32wymaga
10:32fenomenalnej
10:33wyobraźni.
10:37Tymczasem
10:37w piramidzie
10:38schodkowej
10:39nadal
10:39nie odnaleźliśmy
10:40miejsca
10:40spoczynku
10:41Faraona.
10:42W końcu
10:43tam dotrzemy.
10:45Racja,
10:46taka jest
10:47natura
10:47labiryntu.
10:48Wiadomo,
10:49że prędzej
10:49czy później
10:50osiągnie się
10:51cel.
10:52Tak.
10:52wspaniałe.
10:55Mój Boże.
10:58Nie spodziewałem się tego.
11:03Oto komora grobowa.
11:06Nie sądziłem,
11:07że będzie
11:07tak oszałamiająca.
11:09Jesteśmy
11:10wewnątrz
11:11piramidy?
11:12Nie.
11:12Poziom gruntu
11:13jest nad nami.
11:14Zeszliśmy
11:15tak nisko?
11:16Tak.
11:16To wszystko
11:17wycięto
11:17w skalę macierzystej.
11:19Cała ta przestrzeń
11:20znajduje się
11:21pod ziemią.
11:22Nad nią
11:22jest
11:23cała piramida.
11:25Niewiarygodne.
11:28Czyli
11:28wykopali tę jamę
11:30i wybudowali
11:31w niej
11:31komorę grobową,
11:32a piramida
11:33stanowi
11:33nagrobek.
11:35Tak.
11:37Miała stanowić
11:38potężną
11:38barierę
11:39pomiędzy
11:39rabusiami
11:40a skarbami
11:41wewnątrz.
11:42W blokach
11:43komory grobowej
11:44wycięto
11:44okrągły
11:45otwór.
11:46Wniesiono
11:47przez niego
11:47ciało
11:48oraz wyposażenie.
11:50Następnie
11:50otwór
11:51zaślepiono
11:51blokiem
11:52ważącym
11:53sześć ton.
11:54To powinno być
11:55nie do
11:56sforsowania.
11:57A jednak
12:06zawiodło
12:06jak
12:07wszystko
12:07inne.
12:12Trudno
12:13mi się jednak
12:14nachwalić.
12:16Poranne
12:16zwiedzanie
12:17tuneli
12:17pod piramidą
12:18było
12:19wielką
12:19frajdą,
12:20ale też
12:21okazją
12:21do
12:21poszerzania
12:22wiedzy
12:23o tym
12:23jak
12:23zbudowano
12:24labirynt
12:25oraz
12:25dlaczego
12:26umieszczono
12:27komorę
12:27grobową
12:28na dnie
12:28wielkiej
12:29dziury,
12:30by powstrzymać
12:30rabusiów.
12:32To jednak
12:32nie pomogło.
12:34Ważne jest jednak
12:35to, że król
12:36Jesser
12:36rozpoczął
12:37najwspanialszą
12:38na świecie
12:39erę
12:39budowy
12:40piramid.
12:41Później
12:41przyszła
12:42Giza
12:42i okres
12:43wielkich
12:43piramid,
12:44który
12:44rozpoczął się
12:45właśnie
12:45od
12:45piramidy
12:46schodkowej
12:47w Sakkarze.
12:51I już
12:52za chwilę.
12:53Co z
12:53robotnikami,
12:54którzy w
12:54palącym
12:55słońcu
12:55ciągnęli
12:56liny,
12:56przenosili
12:57cegły
12:57i wciągali
12:58bloki?
12:59Co oni
12:59z tego
13:00mieli?
13:08Podoba mi się,
13:10ale chyba
13:10nie o to
13:11im
13:11chodziło.
13:16Myślę, że
13:16można
13:17stwierdzić,
13:18że projekt
13:18zakładał
13:19nieco
13:19inny
13:19wygląd,
13:20ale i tak
13:21mamy do
13:21czynienia
13:22z innowacją.
13:30Chris
13:31zabrał mnie
13:32do
13:32Dachshur
13:33na południe
13:33od
13:33Kairu,
13:34by pokazać
13:35mi,
13:35jak piramidy
13:36zmieniały się,
13:37by powstrzymywać
13:38rabusiów
13:38i jak osiągnęły
13:40swój
13:40ikoniczny
13:41kształt.
13:42Nie był to
13:43łatwy
13:43proces.
13:44W pewnym momencie
13:48w komorze grobowej
13:49pojawiły się
13:50pęknięcia.
13:51Wiadomo, że
13:51masa budowli
13:52była ogromna.
13:56Zamiast
13:57dalej
13:57piąć się
13:58do góry,
13:58postanowiono
13:59zrobić
14:00zgięcie.
14:04To miała być
14:05niezwykle
14:06smukła
14:06piramida
14:07o największym
14:08możliwym
14:08nachyleniu.
14:09Miała
14:10nie tylko
14:10pełnić
14:11rolę
14:11grobowca,
14:12ale też
14:12dążyć
14:13do
14:13matematycznego
14:14ideału.
14:16Wzniósł ją
14:17faraon
14:18Snefru.
14:19Odpowiedzialny
14:19też za
14:20co najmniej
14:20dwie inne
14:21piramidy.
14:22Jedną
14:23w Majdum,
14:24daleko
14:24na południu,
14:25a drugą
14:25tutaj,
14:26tak zwaną
14:26czerwoną
14:27piramidę.
14:29W tym
14:30przypadku
14:31się nie
14:31udało,
14:32ale w końcu
14:32osiągnął
14:33to,
14:33co chciał.
14:35Czerwona
14:36piramida
14:36jest prawdziwym
14:37cacuszkiem.
14:38Wyszła
14:38idealnie.
14:42Racja.
14:42Snefru był
14:44innowatorem.
14:45Jeśli przyjrzymy się
14:46ewolucji tych
14:47trzech budowli,
14:48to zobaczymy,
14:49że obiekt
14:49w Majdum
14:50jest przerobioną
14:51piramidą
14:52schodkową.
14:55Gdyby udało się
14:56w przypadku
14:57piramidy
14:57łamanej,
14:58Egipcjanie
14:59w pełni
14:59opanowaliby
15:00tę sztukę.
15:02Sukces
15:02przyniosła
15:03czerwona
15:03piramida.
15:05Kiepska próbka,
15:06dobry produkt
15:07końcowy.
15:08To wykonanie
15:09testowe,
15:09które nie do końca
15:10się udało.
15:11Właśnie.
15:14W krótkim czasie
15:15nastąpiła
15:16erupcja
15:17budownictwa
15:17piramidowego
15:18w Egipcie.
15:19Nie wszędzie
15:20tak jednak było.
15:24Dwa milenia
15:25później
15:25i 12 tysięcy
15:27kilometrów dalej
15:28działo się
15:28zgoła
15:29odmiennie.
15:30Wielka
15:31piramida
15:31w Choluli
15:32w Meksyku
15:33dzierży
15:33tytuł
15:34największej
15:34na świecie.
15:36Trudno
15:36to jednak
15:37dostrzec.
15:38Jest
15:38cztery
15:39razy
15:39większa
15:40od tej
15:40w Gizie
15:41i ma
15:41dwukrotnie
15:42większą
15:42kubaturę,
15:43ale ten
15:44ogrom
15:44nie jest
15:45widoczny,
15:46ponieważ
15:46duża część
15:48znajduje się
15:48poniżej
15:49poziomu
15:50gruntu.
15:51W przeciwieństwie
15:53do egipskich
15:53odpowiedników,
15:54tę budowano
15:55przez tysiąc
15:56lat i
15:57można
15:57dostrzec
15:58w niej
15:58ślady
15:59różnych
15:59grób
16:00etnicznych.
16:01Do budowy
16:02wykorzystano
16:03suszoną
16:03cegłę.
16:04Piramida
16:05górowała
16:05kiedyś
16:06w centrum
16:06pięćdziesięciotysięcznego
16:08miasta.
16:10Choć obecnie
16:11na jej szczycie
16:12stoi kościół,
16:13prywatnie była
16:14ośrodkiem
16:15kultu
16:15Ketzal
16:16Kotla,
16:17jednego z
16:17najważniejszych
16:18bóstw
16:19Majów.
16:24Dwa tysiące lat
16:26wcześniej w Egipcie
16:27nastąpiła
16:28piramidowa
16:29rewolucja
16:29napędzana
16:30przez jednego
16:31człowieka,
16:32faraona
16:33Snefru.
16:34Ten wizjoner
16:35geniusz
16:36wzniósł
16:36właściwą
16:37piramidę
16:38w ciągu
16:38trzydziestu lat.
16:44Z gotowego
16:45projektu
16:46jego następcy.
16:48W ciągu
16:48następnych
16:48stu dwudziestu
16:49lat
16:49wycieli
16:50i
16:50przetransportowali
16:52trzydzieści pięć
16:53milionów ton
16:54wapienia,
16:54granitu
16:55i nieco
16:56bazaltu.
17:02Osiągnięcia
17:03starożytnych
17:03Egipcjan
17:04są niezwykłe,
17:05dlatego
17:05załamuje ręce,
17:07gdy są
17:07przypisywane
17:08kosmitom.
17:10Badaczka
17:11zjawisk
17:11paranormalnych
17:12Laura
17:13Roughton
17:13widzi to
17:14inaczej.
17:16Teoria
17:16o starożytnych
17:17kosmitach,
17:18o której
17:19mówi się
17:19w kontekście
17:20takich budowli
17:21jak
17:21piramidy,
17:22na pierwszy rzut
17:23oka
17:23wydaje się
17:24zabawna.
17:26Jednak
17:27zagłębienie
17:28się w temat
17:28i spojrzenie
17:29na te
17:30tak zwane
17:31byty
17:31w kategoriach
17:32wierzeń,
17:33szczególnie
17:33religijnych
17:34i sposobów,
17:35jaki ludzie
17:35na przestrzeni
17:36dziejów
17:37wierzyli
17:37w różne
17:38bóstwa
17:38sprawia,
17:39że nie jest
17:40to takie
17:41niepoważne.
17:45Jeśli można
17:46wierzyć
17:47w chrześcijańskiego
17:48Boga,
17:48to dlaczego
17:49nie w istoty
17:50pozaziemskie?
17:51Ludzie
17:52szukają
17:52oświecenia
17:53i celu
17:54istnienia
17:54w różny
17:55sposób.
17:55Mamy
18:01prawo
18:02się nie
18:03zgodzić.
18:04Przez
18:04tysiące
18:04lat
18:04wielkie
18:05piramidy
18:05były
18:06najwyższymi
18:07budowlami
18:07na świecie.
18:09Ich
18:09białe
18:10okładziny
18:10i złote
18:11zwieńczenia
18:12musiały
18:12robić
18:12wrażenie,
18:14wynosząc
18:14pochowanych
18:15w nich
18:16królów
18:16do
18:16rangi
18:17bóstwa.
18:20Łatwo
18:21zrozumieć,
18:22dlaczego
18:22faraonowie
18:23i ich architekci
18:24lubili
18:24ambitne
18:25założenia.
18:26Ale co
18:26z robotnikami?
18:28Co
18:28z ludźmi,
18:29którzy w pełnym
18:30słońcu
18:30przeciągali
18:31liny,
18:31przenosili
18:32cegły
18:32i podnosili
18:33bloki?
18:34Co
18:34oni
18:35z tego
18:35mieli?
18:37Trudno
18:37sobie
18:37wyobrazić
18:38ich życie,
18:39tym bardziej,
18:40że latami
18:40twierdzono,
18:41że ich
18:41praca
18:41odbywała
18:42się w
18:42rytm
18:43uderzeń
18:43bata.
18:46W
18:47wielowiekowej
18:48batalii
18:48pomiędzy
18:49faraonami
18:50a
18:50rabusiami
18:50pracownicy
18:51stanowili
18:52armię,
18:53bez której
18:53król
18:54był
18:54bezradny
18:55w drodze
18:56w zaświaty.
18:58Po więcej
18:59informacji
18:59muszę wrócić
19:00do Gizy.
19:03Cześć,
19:04Raksha.
19:05Nie
19:05spieszyłeś się.
19:06Przepraszam.
19:07Znalazłaś
19:08piękne miejsce
19:08do przeczekania.
19:11Raksha
19:11chce mi
19:11pokazać
19:12wspaniałe
19:13odkrycia
19:13u stóp
19:14piramid.
19:16Czy
19:17budowniczowie
19:18byli
19:18niewolnikami
19:19czy nie?
19:21Nie
19:21byli.
19:22To powszechny
19:24błąd.
19:25Całkowita
19:25nieprawda.
19:26Myślę, że
19:26wizję
19:27budowy
19:27piramid
19:28rękoma
19:28niewolników
19:29zawdzięczamy
19:30Hollywood.
19:32Gwarantuję
19:33jednak, że
19:33nie ma
19:34tu żadnego
19:35Charltona
19:36Hestona.
19:38W
19:38ostatnich
19:38dekadach
19:39archeolodzy
19:40odkryli
19:40miasteczko,
19:41w którym
19:41mieszkało
19:4230 tysięcy
19:43robotników.
19:454,5
19:46tysiąca
19:46lat temu
19:47żyły tam
19:47trzy pokolenia
19:48rzemieślników
19:49i ich
19:50rodziny.
19:51Swoich
19:51zmarłych
19:52chowali w
19:52grobach,
19:53w piramidach
19:54królów.
19:57Cmentarz
19:58i odnalezione
19:58kości pokazują
19:59prawdziwe życie
20:00robotników
20:01i to,
20:02jak bardzo
20:02byli szanowani
20:03i dopieszczani.
20:08Niesamowite.
20:10To nie mała
20:11budowla.
20:13Racja.
20:14Z dzisiejszej
20:16perspektywy
20:17nazwalibyśmy
20:18ją
20:18mauzoleum,
20:19a chowano
20:20tu jedynie
20:21rzemieślników.
20:22Tak,
20:24robiono to
20:24na podobieństwo
20:25pochówków
20:26faraonów.
20:28Dlaczego
20:28mieliby tego
20:29nie robić?
20:30Pracowali
20:30dla faraona.
20:32Dlaczego
20:32nie mieliby
20:33upiększyć
20:33swoich grobów?
20:35Ja bym
20:36tak zrobiła.
20:40Jestem
20:41pod wrażeniem
20:42budowlanej
20:43eksplozji,
20:43która nastąpiła
20:444,5 tysiąca
20:45lat temu
20:46na przestrzeni
20:47zaledwie
20:47120 lat.
20:50Wspaniale
20:51było zobaczyć
20:52groby ludzi,
20:52których umiejętności,
20:54geniusz
20:54i pracowitość
20:55uczyniły
20:56to wszystko
20:56możliwym.
21:00Żyli w tym
21:01miejscu
21:02na co dzień.
21:03Czy wiemy,
21:03jak to wyglądało?
21:06Myślę,
21:07że blisko
21:08się kolegowano.
21:09W Gizie
21:10odnaleziono
21:10graffiti,
21:11a jeden
21:12z napisów
21:12wykonał
21:13gang nazywający
21:14siebie
21:14Pijakami
21:16Mykerinosa.
21:17Dobrze się tu
21:18bawili.
21:23Wewnątrz piramidy?
21:24Tak.
21:26Książki historyczne
21:27opowiadają o zwycięzcach,
21:28ale archeologia
21:29zajmuje się
21:30zwykłymi ludźmi.
21:31podejmowano
21:33podejmowano
21:38wielki
21:38zbiorowy wysiłek,
21:40by faraonowie
21:40dotarli
21:41w zaświaty,
21:42ale zastanawiam się,
21:43czy budowa piramid
21:44doprowadziła
21:45do czegoś więcej.
21:47Mam teorię,
21:48którą chcę
21:48skonsultować
21:49z Chrisem.
21:50Czy mogę
21:51zadać Ci
21:52teflonowe pytanie?
21:54Tak,
21:54choć nie wiem,
21:55co przez to
21:56rozumiesz.
21:57Duży,
21:58ogólnonarodowy
21:59wysiłek
21:59kojarzy się na przykład
22:00z wyścigiem kosmicznym.
22:03Dzięki niemu
22:03dotarliśmy na księży
22:05coraz zyskaliśmy
22:06lepsze patelnie.
22:08Czy tu też
22:09wystąpił ten efekt?
22:11Czy budowa
22:12rozwinęła
22:12naukę,
22:13architekturę
22:14i sztukę?
22:16W zakresie
22:17architektury
22:18i projektowania
22:19rozwój
22:19był nieustanny.
22:21Oni robili to
22:22przez kolejnych
22:22dwa tysiące lat
22:24albo i dłużej.
22:26Do tego
22:26dochodzą kwestie
22:27biurokratyczne.
22:28Przecież
22:29trzeba było
22:30zamówić
22:31w kamieniołomie
22:31określoną
22:32liczbę bloków.
22:34Ktoś inny
22:34musiał przeliczyć,
22:35że to będzie
22:35wynosić
22:36na przykład
22:36sto razy sto.
22:38Wynik trzeba
22:39jakoś zapisać,
22:40ale czy mamy
22:41odpowiednio
22:41zaawansowany
22:42system zapisu?
22:44Jeśli nie,
22:45to lepiej
22:45taki stworzyć.
22:47To uczyniło
22:48Egipcjan
22:48potężnym,
22:50zaawansowanym
22:51i trwałym
22:52społeczeństwem.
22:53Dobrze wiedzieć,
23:01że pomimo
23:02tych wszystkich
23:02mitów,
23:03piramid nie
23:04wznieśli
23:04niewolnicy.
23:06Co więcej,
23:06budowniczych
23:07dobrze karmiono,
23:08dbano o nich,
23:09a oni sami
23:10mieli między sobą
23:11bliskie relacje.
23:12Mimo to
23:13wiedzieli,
23:13że budują
23:14grób pełen
23:15niewyobrażalnych
23:16skarbów.
23:18To musiało
23:18rodzić pokusy.
23:19Zbadam
23:24najsłynniejszą
23:25rzeźbę świata
23:26i zapytam,
23:26czy wykonano
23:27ją, by
23:27odstraszyć
23:28rabusiów.
23:30Wykryto ją
23:31w ziemi.
23:32Tak, powstała
23:33ze skały macierzystej.
23:45Muzeum
23:45Egipskie
23:46Kair
23:48Krążenie
23:51wewnątrz
23:52piramid
23:53było dobrą
23:53zabawą,
23:54ale niewiele
23:54dowiedziałem się
23:55o kulturze,
23:56ponieważ nic
23:57w nich
23:58nie ma.
23:59Jednocześnie
24:00w okresie
24:00ich budowy
24:01nastąpił
24:02znaczny
24:02rozwój
24:03sztuki
24:03rzemiosła
24:04i rzeźby.
24:05Przyjechaliśmy
24:06do Muzeum
24:07Egipskiego
24:07zobaczyć skarby
24:08oraz poznać
24:09wygląd
24:10niektórych
24:10faraonów.
24:16Aby wiedzieć
24:17na co patrzę
24:18spotkam się
24:18z egiptologiem
24:19Arto
24:20Belegdanianem.
24:23Dziękuję
24:23za możliwość
24:24wizyty
24:25w tym
24:25legendarnym
24:26muzeum.
24:27Wspaniale jest
24:28zobaczyć te
24:29wszystkie skarby.
24:30Jest ich tak
24:31dużo, że
24:31praktycznie
24:32nie ma miejsca
24:33na więcej.
24:33co jest
24:37niezwykłe,
24:37ponieważ
24:38piramidy
24:38stoją
24:39puste.
24:40Wszystko
24:40co w nich
24:40było
24:41znajduje się
24:41tutaj.
24:43Oto
24:44nie kto
24:44inny
24:45jak
24:45Jesser.
24:50Od
24:51piramidy
24:51schodkowej
24:52masz
24:52dobrą
24:53pamięć.
24:54Dziękuję.
24:54w tunelach
24:57pod piramidą
24:58umieszczono
24:58pojemniki
24:59pełne
24:59wszystkiego,
25:00co król
25:01chciał
25:01zabrać
25:02w zaświaty.
25:05Czyli
25:06domyślną
25:07zasadą
25:07było to,
25:08że
25:08przedmioty
25:09z grobowców
25:09trafią
25:10razem z
25:10faraonem
25:11na drugą
25:11stronę.
25:12Tak,
25:14duch
25:14będzie mieć
25:15do nich
25:15dostęp.
25:19Rabusie
25:20zbeszcześcili
25:21święte
25:21miejsca,
25:22ale
25:22prawda
25:22jest też
25:23taka,
25:23że
25:23bez
25:24nich
25:24być może
25:25nigdy
25:25nie
25:26zobaczylibyśmy
25:27tych
25:27wspaniałości.
25:28To
25:29jest
25:29niezwykłe.
25:30Tak.
25:31Moim
25:32zdaniem
25:33to
25:34najwspanialsza
25:36rzeźba
25:36nie tylko
25:38w dziejach
25:39Egiptu,
25:40ale i
25:40całej
25:41ludzkości.
25:42Przedstawia
25:47Hefrena,
25:48budowniczego
25:49drugiej
25:49piramidy
25:50w Gizie.
25:50Tej,
25:52która wciąż
25:52ma okładzinę
25:53na szczycie
25:54Tak,
25:55był synem
25:55Hufu,
25:56twórcy
25:56wielkiej
25:57piramidy.
25:59Trzy piramidy
26:00w Gizie
26:00powstały
26:01dla trzech
26:01pokoleni
26:02egipskich
26:02królów.
26:03Hufu,
26:04jego syna
26:05Hefrena
26:05i wnuka
26:06Mykerinosa.
26:08Widać
26:09pewne
26:10siebie
26:11oblicze
26:11i
26:11bijącą
26:12emanację
26:13władzy.
26:14Patrzy
26:14w dal,
26:15niemal
26:16w zaświaty.
26:21To miał być
26:24wizerunek
26:24oraz miejsce
26:25zakotwiczenia
26:26duszy
26:27na wieczność.
26:30Każdy
26:30chciał pokazać
26:31siebie w kwiecie
26:32wieku.
26:32Każdy
26:33chciał mieć
26:33ładne ciało,
26:34w końcu jednak
26:35tracimy urodę.
26:36To nie
26:37twój etap.
26:37Wolałbym
26:38wizerunek
26:39w wieku
26:3925 lat.
26:43Widzieliśmy
26:43budowniczych
26:44dwóch piramid
26:45w Gizie,
26:45ale nie
26:46tej
26:46najwspanialszej.
26:48Czy czeka
26:48nas
26:49niespodzianka?
26:50Tak.
26:51Zadziwiająca,
26:52ale niekoniecznie
26:52robiąca wrażenie.
26:54Ta figurka
26:55to
26:56Hufu.
26:59Ta malutka.
27:01Ta miniatura
27:02w gablocie?
27:03Tak.
27:03Hufu,
27:05budowniczy
27:05najwspanialszej
27:06piramidy?
27:07To jedna
27:08z największych
27:09ironii w dziejach.
27:10Jedynym
27:11potwierdzonym
27:11trójwymiarowym
27:12wizerunkiem
27:13faraona,
27:14który przetrwał
27:15do dzisiaj,
27:15jest ta
27:167-centymetrowa
27:18statuetka.
27:21Niezwykłe.
27:24By
27:24uzmysłowić,
27:26jaka jest mała,
27:26zrobię to
27:27po raz pierwszy.
27:30Wow.
27:33Irak.
27:35W regionie
27:36nie tylko
27:36Hufu
27:37wznosił
27:37piramidy.
27:39Na terenie
27:39dzisiejszego
27:40Iraku,
27:41raptem
27:41400 lat
27:42później,
27:43Sumerowie
27:43zbudowali
27:44Ziggurat
27:45w Ur.
27:46W tym
27:47przypadku
27:47obiekt
27:48służył
27:48jako
27:48ośrodek
27:49administracyjny
27:50i świątynia
27:51boga
27:51księżyca
27:51Nanny,
27:52patrona
27:53miasta
27:53Ur.
27:58Budowla,
27:59której
27:59podstawę
27:59zbudowano
28:00z 750
28:01tysięcy
28:02cegieł,
28:02wielokrotnie
28:03popadała
28:04w ruinę.
28:05W VI wieku
28:06przed naszą erą
28:07odbudował ją
28:08król
28:08Nabonid.
28:09W 1850
28:11roku
28:11odkrył ją
28:12brytyjski
28:13archeolog
28:13William
28:14Loftus.
28:16W latach
28:1680-tych
28:17renowację
28:17zlecił
28:18Saddam Hussein,
28:19ale ucierpiała
28:20podczas wojny
28:21w zatoce.
28:27Wracamy do
28:29Gizy.
28:29Kolejnym
28:30współcześnie
28:31przebadanym
28:31obiektem
28:32jest
28:35Sphinx.
28:37Potężna figura
28:38półczłowieka,
28:39pół lwa
28:40spędziła całą
28:41epokę pod piaskami.
28:43Odkryto ją
28:43pod koniec
28:44XVIII wieku.
28:46Samo jej
28:46istnienie
28:47rodzi
28:48różne
28:48spekulacje.
28:50Sphinx
28:50jest jednym
28:52z bardziej
28:53intrygujących
28:54obiektów
28:54w Gizie.
28:56Razem z piramidą
28:56stanowi
28:57jeden z
28:57symboli
28:58Egiptu.
28:59głowa nie jest
29:00oryginalna.
29:01Istnieją
29:01różne
29:01teorie
29:02na temat
29:03jego powstania.
29:06Niektórzy
29:06twierdzą,
29:07że to efekt
29:08erozji
29:09dokonanej
29:10przez wodę
29:10mniej więcej
29:1110 tysięcy
29:12lat temu.
29:13Ciekawe
29:18jest to,
29:19że jest
29:19zwrócony
29:20na wschód.
29:24Obserwuję
29:24wschodzący
29:25gwiazdozbiór
29:26lwa,
29:27który pojawiał się
29:28na wschodzie
29:28podczas równonocy
29:29mniej więcej
29:3010,5 tysiąca
29:31lat temu.
29:36Majestatyczny.
29:38Piękny
29:39widok.
29:41Wyjątkowy
29:42i bardzo
29:43ważny.
29:45Wielu
29:46rzeczy
29:46brakuje.
29:48To
29:48prawda.
29:49Stoi tu
29:50od
29:504,5 tysiąca
29:51lat.
29:52Zachował się
29:53całkiem
29:54dobrze.
29:57Ludzka
29:58aktywność
29:58zawsze
29:59pozostawia
30:00po sobie
30:00różnego
30:01rodzaju
30:01ślady.
30:03Zazwyczaj
30:04jest to
30:05ceramika.
30:06Odnaleziona
30:07tu
30:07ceramika,
30:09zachowane
30:09inskrypcje
30:10i pozostałości
30:11budynków
30:11są zgodne
30:12z epoką,
30:13z której
30:14powinny
30:14pochodzić.
30:19Ma
30:19przypominać
30:20Faraona,
30:21prawda?
30:22Tak, to na pewno
30:23Faraon
30:24świadczy o tym
30:25nakrycie głowy.
30:26Z całą
30:26pewnością
30:27jest to
30:28król.
30:33Sfinks,
30:34jedna z
30:34największych
30:35ikon
30:36starożytnego
30:37Egiptu,
30:37stał się
30:38równie
30:38niesławny
30:38jak
30:39piramidy.
30:40Jego
30:40przeznaczenie
30:40pozostaje
30:41jednak
30:42nieznane.
30:45Raczej
30:45nie miał
30:46odstraszać
30:46rabusiów.
30:48W pewnym
30:49sensie
30:49przypomina
30:50zwierzę
30:50obronne.
30:54Jeśli
30:54jednak
30:56spojrzy się
30:56na wszystkie
30:57zaawansowane
30:58rozwiązania
30:58inżynierskie,
30:59które miały
31:00odstraszać
31:01złodziei,
31:02to raczej
31:02mało
31:03prawdopodobne,
31:04że budowa
31:04wielkiej rzeźby
31:05miałaby
31:06sprawić,
31:06że ktoś
31:07się przestraszy
31:08i zrezygnuje.
31:09Dopadniecie
31:09duży kot.
31:10To jeden
31:10z obiektów,
31:11które zostały
31:12bardzo dokładnie
31:13przebadane,
31:14a i tak
31:14wiemy o nim
31:15niezwykle
31:16mało.
31:21Niezwykłe
31:22jest to,
31:22że podczas
31:23wizyty
31:23trudno
31:24go zobaczyć,
31:25ponieważ
31:25znajduje się
31:26tak nisko.
31:27Nie zbudowano
31:28go z
31:29przywiezionych
31:29kamieni,
31:30a wyrzeźbiono
31:30wprost
31:31w skalę.
31:33Wycięto
31:33go ze
31:34skały
31:34macierzystej.
31:35Uważamy,
31:36że znajdował
31:36się tu
31:37kamieniołom,
31:38pracujący
31:39na potrzeby
31:39piramid
31:40i świątyń.
31:41Możliwe,
31:41że ktoś
31:42dostrzegł
31:43kształt
31:43i kazał
31:44wstrzymać
31:45wydobycie.
31:46Dostrzegł
31:47Sfinksa.
31:48Jeśli
31:48obrobimy go
31:49tu i tam,
31:50stworzymy
31:51wielki
31:51wizerunek
31:52króla
31:52jako
31:53Boga
31:53Słońca.
31:55To wszystko
31:56tezy,
31:56a brak
31:57niepodważalnych
31:58dowodów
31:59sprzyja
31:59rozwojowi
32:00szalonych
32:00teorii.
32:01Nie interesuje
32:05mnie sam
32:05Sfinks,
32:06a to,
32:06co może
32:07znajdować się
32:08pod nim.
32:09Przez długi
32:09czas mówiono,
32:10że czegoś
32:11strzeże,
32:12że stanowi
32:13do czegoś
32:14bramę.
32:20Wiele osób
32:21twierdziło,
32:22że pod spodem
32:22znajdują się
32:23ukryte
32:24tunele,
32:25a może
32:25nawet
32:26komnaty.
32:27Badania
32:28georadarowe
32:29wskazały,
32:29że naprawdę
32:30coś może
32:31się tam
32:31znajdować,
32:32szczególnie
32:33w rejonie
32:33Łap.
32:35Nie przeprowadzono
32:35wykopalisk,
32:37ale stwierdzono,
32:38że coś
32:38tam jest.
32:45To amerykański
32:46jasnowic
32:47Case
32:47ogłosił
32:48w latach
32:48trzydziestych,
32:49że pod spodem
32:50znajduje się
32:50ukryta biblioteka
32:52zawierająca
32:53całą wiedzę
32:54ocalałych
32:55z Atlantydy.
32:57W
32:581978
32:59roku
33:00zespół
33:01archeologów
33:01zmapował
33:02teren
33:02wokół
33:03Sphinxa
33:03i nie
33:04odnalazł
33:05żadnych
33:05komór.
33:07Ludzie
33:07szukali
33:07i szukali,
33:08nic tam
33:09nie ma.
33:09Nie.
33:14To
33:14imponująca
33:15epoka,
33:16zarówno
33:17ze względu
33:17na skalę
33:18robót
33:18budowlanych,
33:19jak i
33:19zbiorową
33:20wolę,
33:21by
33:21tego
33:21dokonać.
33:23Wyobraźcie
33:24sobie tę
33:24mieszaninę
33:25dumy
33:26i przytłoczenia
33:26ówczesnych
33:27ludzi,
33:28gdy patrzyli
33:29na ich
33:29rozmiar.
33:30To przykre,
33:31że nagle
33:31te budowle
33:32przeszły
33:33do historii.
33:40Są
33:41imponujące,
33:42ale się
33:42nie sprawdziły.
33:44Nieważne,
33:45czy komora grobowa
33:45znajdowała się
33:46pod spodem,
33:47czy w środku,
33:48ani czy
33:49na straży
33:50stał pół
33:50kot,
33:51pół
33:51człowiek.
33:52rabusie i tak
33:55dostali się
33:56do środka.
33:57Potrzebne były
33:58radykalne
33:59zmiany.
34:03Za chwilę
34:04udam się
34:05do najsłynniejszej
34:06doliny w Egipcie
34:07i poznam
34:07króla,
34:08który unikał
34:09odwiedzin
34:10przez
34:10trzy tysiące
34:11lat.
34:12Odwrócił się
34:13i powiedział,
34:14widzę
34:14piękne
34:15przedmioty.
34:16Po ponad
34:24tysiącu
34:24lat
34:24nieudanych
34:25zmagań
34:26z hienami
34:27cmentarnymi
34:27władze
34:28w końcu
34:28zmądrzały.
34:31Piramidy
34:31nie miały
34:32racji bytu.
34:33Zamiast
34:34nich
34:34preferowanym
34:35miejscem
34:36spoczynku
34:36stała się
34:37oddalona
34:37o 600
34:38kilometrów
34:39od Gizy
34:39ustronna
34:41dolina.
34:44Jestem
34:45w Dolinie
34:45Królów.
34:46Nie widać
34:47pomników,
34:47świątyń
34:48ani piramid.
34:50Są tu
34:51komory
34:51grobowe,
34:52ale ukryte
34:53głęboko
34:54pod ziemią,
34:54ponieważ po
34:55tysiącu
34:55latach łupienia
34:56miejsc
34:57pochówku
34:57starszyzna
34:58w końcu
34:58zrozumiała,
35:00że Egipcjanie
35:00nie pomagają
35:01Faraonom
35:02w ich
35:02ostatniej
35:03drodze.
35:04Wręcz
35:04ogłaszają,
35:06gdzie są
35:06skarby,
35:07ustawiając
35:07nad nimi
35:08Wielki
35:08Trójko.
35:10Wybrano
35:10więc
35:10bardziej
35:11dyskretne
35:11rozwiązanie.
35:13Przybyli
35:13do
35:13oddalonej
35:14o setki
35:15kilometrów
35:15ustronnej
35:16doliny
35:16i zbudowali
35:17tajemny
35:18cmentarz
35:18dla
35:19zmarłych
35:19Faraonów.
35:22Jadę
35:23do grobowca
35:23Setiego I,
35:25który rządził
35:25Egiptem
35:26mniej więcej
35:26trzy tysiące
35:27lat temu.
35:28To jeden
35:29z najgłębiej
35:30wykopanych
35:30i najwystawniejszych
35:32grobowców
35:32w dolinie.
35:34Czy uchronił się
35:34przed Rabusiami?
35:39Niestety
35:39nie.
35:40Złodzieje
35:41ukradli
35:41wszystko,
35:42nawet mumie,
35:43której ucięli
35:43głowę.
35:45Ciało
35:45na szczęście
35:45odzyskano
35:46i ponownie
35:47ukryto,
35:48a w
35:481881 roku
35:50na powrót
35:51połączono
35:51z głową.
35:54Faraon
35:55spoczywa
35:55teraz
35:56w muzeum
35:57w Kairze.
35:58Złodzieje
35:58nie byli jednak
35:59w stanie
35:59wynieść
36:00tego
36:00wspaniałego
36:02wnętrza.
36:09Spacerując
36:09po kolejnym
36:10pustym
36:11grobowcu
36:11dochodzę
36:12do wniosku,
36:13że coś
36:13tu nie
36:13gra.
36:15Widać
36:16pewien
36:16schemat,
36:17który może
36:17sugerować,
36:18że kradzieże
36:19były dziełem
36:20kogoś
36:20z wewnątrz.
36:23Masz
36:24całkowitą
36:25rację.
36:27Tak właśnie
36:27było.
36:28Trzeba
36:29pamiętać,
36:29że piramidy
36:30wznosili
36:31robotnicy.
36:32Pracowali
36:32w Dolinie
36:33Królów
36:33w Tajemnicy.
36:35Cały
36:35kompleks
36:36z nią był.
36:36Strzeżono
36:37go przez
36:38całą dobę.
36:39Gdy
36:39na tron
36:40wstępował
36:41nowy
36:41król,
36:42potrzebował
36:43pieniędzy.
36:49Dlatego
36:49proszono
36:50robotników,
36:50którzy
36:51znali
36:51lokalizację
36:52tuneli
36:52i grobowców,
36:54by wykonali
36:54mokrą
36:55robotę.
36:56To było
36:57organizowane
36:58przez
36:59państwo.
37:00Czyli
37:00nie powinniśmy
37:02tak jednoznacznie
37:03oceniać
37:04rabusiów.
37:04Tak naprawdę
37:05ponownie
37:06wprowadzali
37:07majątek
37:07do gospodarki.
37:10Właśnie.
37:11Król nie żyje,
37:12nie potrzebuje
37:13tych rzeczy.
37:14Złoto było
37:15potrzebne
37:15na przykład
37:16do sfinansowania
37:17kolejnej
37:17wojny
37:18z Persami.
37:20Istniało
37:21jednak ryzyko,
37:22ponieważ jeśli
37:23rabusia
37:23przyłapał
37:24ktoś
37:24niewtajemniczony,
37:26to
37:26groziła
37:27mu śmierć.
37:33Wspaniałe
37:34miejsce.
37:34pomyśl
37:35o ile
37:36lepiej
37:36musiało
37:37wyglądać,
37:37gdy wypełniały
37:38je złoto,
37:39klejnoty
37:39i rydwany.
37:41Wszystko
37:41jednak
37:42zniknęło.
37:43Jak zawsze.
37:49Jest
37:50jeden
37:51wyjątek.
37:52Faraon,
37:53którego
37:53niski
37:53status
37:54mógł
37:54skazać
37:55go
37:55na zapomnienie.
37:57Zrządzeniem
37:57losu
37:58stał się
37:58ikoną.
37:59To
38:00jedyny
38:00pochowany
38:01w Dolinie
38:01Królów
38:02faraon,
38:02który
38:03uniknął
38:03rabunku,
38:04aż do
38:05XX
38:06wieku.
38:11Młody
38:12król
38:13Tutankhamon.
38:14Był
38:21mniej
38:22znany,
38:23ponieważ
38:23krótko
38:24panował.
38:25Jego
38:25ojciec
38:25się
38:26schańbił,
38:26a on
38:27sam
38:27umarł
38:28młodo.
38:32Następcy
38:33Tutankhamona
38:34niemal w całości
38:35wymazali
38:35jego imię
38:36z kart
38:37historii.
38:38O jego
38:38panowaniu
38:39zapomniano.
38:40tuż
38:41nad
38:41grobowcem
38:42umieszczono
38:43grobowiec
38:43innego
38:44faraona.
38:46To
38:46zrządzenie
38:47losu
38:48sprawiło,
38:48że grobowiec
38:49Tutankhamona
38:50przetrwał
38:50nienaruszony
38:51przez
38:52tysiące
38:52lat,
38:53a jego
38:53odkrycie
38:54w XX wieku
38:55stało się
38:56wydarzeniem
38:57stulecia.
38:58Wszyscy
38:59szaleją
38:59na jego
39:00punkcie.
39:01Zainspirował
39:01styl
39:02Art
39:03Deco.
39:04Budynek
39:04Chryslera
39:05posiada
39:05motywy
39:06egipskie.
39:07Ludzie
39:07zwariowali
39:08na jego
39:08punkcie.
39:10Młody
39:10król
39:10i mnóstwo
39:11skarbów.
39:12Nie
39:12istniało
39:13nic
39:13porównywalnego.
39:21Brytyjski
39:22archeolog
39:23Howard
39:24Carter
39:24przyznał
39:25wyłączność
39:26Timesowi,
39:27pozbawiając
39:27inne
39:28redakcje
39:28zysków.
39:29Potrzeba
39:30było czegoś,
39:30co podniesie
39:31sprzedaż.
39:32Tak
39:32narodziła się
39:33klątwa
39:33faraona
39:34i stała
39:34się
39:35sensacją.
39:36Krążyły
39:37opowieści,
39:37że każdy,
39:38kto włamie się
39:39do grobu
39:40faraona
39:40umrze.
39:42Gdy
39:42fundator
39:42wykopalisk,
39:43Lord
39:43Carnavon,
39:45zmarł
39:45kilka miesięcy
39:46później,
39:47plotka
39:47opanowała
39:48świat
39:48i wiara
39:49w klątwę
39:50jest żywa.
39:51Nawet
39:52dzisiaj.
39:57Tunel
39:58był pełen
39:59gruzu.
40:00Musieli
40:00go
40:00odkopać.
40:01Dotarli
40:02do wejścia
40:03i je
40:05rozkuli.
40:07wziął świecę
40:09i zajrzał
40:10do środka.
40:12Odwrócił się
40:13i powiedział
40:14widzę
40:15piękne
40:17przedmioty.
40:21To słynny
40:23grób
40:23Tutankhamona.
40:24Tak.
40:24Różni się
40:25od grobu
40:25Setiego.
40:26Jest mniejszy.
40:27Dużo
40:27mniejszy.
40:28Zmarł
40:29przedwcześnie.
40:30Na ścianach
40:30nie ma
40:31rzeźbień.
40:31Żadnych
40:35reliefów.
40:36Właśnie.
40:37Ochlapali
40:37ściany
40:37farbą,
40:38wrzucili go
40:39do środka
40:39i zamknęli
40:40drzwi.
40:41Wszystko
40:42jest bardzo
40:42tajemnicze.
40:45Skąd
40:46ten pośpiech?
40:47To
40:47sekret
40:48Tutankhamona.
40:50Nikt
40:50tego nie wie.
40:51Ponieważ
40:52grobowiec był
40:53nienaruszony,
40:54mogliśmy
40:54zobaczyć,
40:55jak
40:55wystawne
40:56były
40:56te pochówki.
40:57Wyobraź sobie
41:00moment,
41:00gdy wszedł
41:01tu Howard Carter.
41:05Było
41:05tu pełno
41:06łóżek,
41:07rydwanów,
41:08ubrań,
41:09krzesełek
41:09dla dzieci.
41:11Ludzie
41:11nie wiedzieli,
41:12co jest
41:13w zaświatach.
41:15A jeśli
41:15ktoś odrodzi
41:16się jako
41:16dziecko,
41:17może
41:17potrzebne
41:18będzie
41:18jedzenie?
41:21Dlatego
41:22wkładano
41:22tam
41:22wszystko.
41:25Wiedzę
41:25o
41:25faraonach
41:26i ich
41:26życiu
41:27pośmiertnym
41:28zawdzięczamy
41:28przedmiotom
41:29z tego
41:30grobu.
41:33O
41:34młodym
41:35królu
41:35wiemy
41:35dość
41:36dużo.
41:37Miał
41:37krzywy
41:37zgryz.
41:38Fakt,
41:39że
41:39pochowano
41:40go
41:40z
41:40kompletem
41:41lasek,
41:42może
41:42wskazywać,
41:43że
41:43utykał.
41:45Wiemy,
41:45że
41:45poślubił
41:46własną
41:46siostrę
41:47i stracił
41:47dwójkę
41:48dzieci,
41:48które
41:48pochowano
41:49razem
41:50z nim.
41:51Chłopiec
41:52został
41:52faraonem
41:53w wieku
41:53dziesięciu
41:54lata.
41:54Zmarł
41:55jako
41:55dziewiętnastolatek.
41:56Miał krótkie
41:57i trudne
41:58życie.
42:00To smutna
42:02historia,
42:03ponieważ
42:03ostatecznie
42:04jego grób
42:07zbezcześcił
42:08Howard Carter.
42:09Jego trumno
42:10otwarto,
42:11a ciało
42:11wystawiono
42:12na widok
42:12publiczny.
42:13czy to
42:15dobrze,
42:16że zwłoki
42:16powróciły
42:17do grobowca?
42:20Jak
42:20najbardziej.
42:22Nie
42:22uważasz,
42:23że ludzie
42:23zasługują,
42:24by
42:24spoczywać
42:25we własnym
42:25grobie?
42:41Cześć!
42:43Wiesz,
42:44że jesteś
42:45najsławniejszy?
42:46Tak bywa.
42:47To Ciebie
42:48wszyscy
42:48znają.
42:55Wszyscy
42:56mamy nadzieję,
42:57że miejsce
42:57spoczynku
42:58zapewni nam
42:59spokój,
42:59ale dla
43:00niektórych
43:00było ono
43:01bramą
43:02do
43:02nieśmiertelności.
43:04Niektórzy
43:05owijali
43:05palce
43:06z osobna.
43:09Dziś jednak
43:10owiniemy
43:11całą dłoń.
43:12Fajne?
43:13Najważniejsza
43:14jest oczywiście
43:15głowa.
43:17Możesz
43:18oddychać?
43:19Tak.
43:19Nie chciałabym
43:20mieć Cię
43:21na sumieniu.
43:22Musiałabym
43:22Cię
43:23porządnie
43:23zmumifikować.
43:25Gotowe.
43:26Idziemy do grobu.
43:27Dobrze.
43:28Jesteś tam?
43:29Salima?
43:30Salima.
43:31Salima.
43:33Salima.
43:33Na początku programu
43:40powiedziałem,
43:41że piramidy
43:41miały jedno zadanie.
43:43Jakby ich
43:44jedyną funkcją
43:45było powstrzymanie
43:46rabusiów,
43:47czemu żadna
43:48nie podołała.
43:50Złodzieje wygrali,
43:52ale rolą tych
43:53budowli było też
43:54uczynienie
43:54faraonów
43:55nieśmiertelnymi.
43:56Dla Egipcjan
44:00największą karą
44:01było wymazanie
44:02imienia
44:03i zapomnienie.
44:06Dzięki tym
44:07niedorzecznie
44:08wielkim
44:09i doskonałym
44:10budowlom
44:10imiona
44:11Mykerinosa,
44:13Hefrena,
44:15Jessera
44:15i Hufu
44:16będą żyć
44:18wiecznie.
44:20Dobra robota!
44:24Wersja Polska
44:26Wersja Polska