Category
📚
LearningTranscript
00:00Od dżungli Ameryki Środkowej po wysuszone pustkowia Sudanu.
00:10Piramidy stanowią tajemnicze pomniki pradawnych cywilizacji.
00:15Ludzie podziwiają precyzję, wysiłek oraz wielkość,
00:18ale zadają też pytania, jak je zbudowano, w jakim celu.
00:26To maszyna do wskrzeszania,
00:28czyli piramida jest nagrobkiem, czego nadal nie wiemy.
00:34I jakie są najdziwniejsze teorie wypełniające luki w naszej wiedzy.
00:39Istnieje pogląd, że kształt piramid jest święty i potrafi kumulować energię.
00:46To ponad zdolności starożytnych.
00:51Zbadam tajemnice tych niezwykłych budowli.
00:55Niesamowite!
00:56Na świecie jest ponad pięć tysięcy piramid.
01:01Fascynują nas od mileniów.
01:03Podróż najlepiej zacząć w Egipcie.
01:06O rety!
01:08Pomoże mi archeolog Raksha Dave.
01:11Dlaczego nie mielibyśmy upiększyć swoich grobów?
01:15I egiptolog Chris Norton.
01:20Egipcjanie widzieli w tym o wiele więcej.
01:23Uważali, że Faraon zamieni się w gwiazdę?
01:25Oczywiście!
01:27Poznajcie razem ze mną sekrety piramid.
01:33Sekrety piramid.
01:34Oto majestatyczne piramidy w Gizie, wzniesione cztery i pół tysiąca lat temu, gdy Stonehenge było jeszcze bagnem.
01:46Zaczynamy przy największej i najbardziej zagadkowej spośród nich.
01:55Ostatnim z siedmiu cudów starożytnego świata, wielkiej piramidzie.
01:59Stoi tu od przeszło czterech i pół tysiąca lat.
02:04W tym czasie ludzie się na nią wspinali, podkopywali i penetrowali wnętrze.
02:10Nawet dziś, gdy mamy łatwy dostęp do całej wiedzy ludzkości, z budowlą wiąże się więcej pytań niż odpowiedzi.
02:19Przytłaczająca bryła skrywa labirynt wąskich przejści ukrytych komór.
02:24To wejście do tunelu prowadzącego do piramidy.
02:34Wszystkie te kamienie ułożono dla jednego człowieka.
02:37Trasa powinna doprowadzić nas do miejsca spoczynku faraona Hufu.
02:44Hufu rządził przez trzy dekady, 2600 lat przed naszą erą.
02:50Pozostawił siedmiu synów, w tym dwóch przyszłych faraonów
02:54oraz tę oszałamiającą budowlę.
02:57Orety.
02:59Niezwykłe.
03:02Potężny korytarz.
03:04Ma trzy piętra wysokości.
03:07Po pokonaniu serii dusznych i klaustrofobicznych tuneli
03:11dotarłem do przestronnego atrium zwanego Wielką Galerią.
03:15To jedynie wejście, a nie miejsce pochówku.
03:19Ogromna przestrzeń.
03:21Można by ją jakoś wykorzystać.
03:25Oczywiście nie tylko do zamieszkania.
03:28Trudno byłoby zapukać do drzwi.
03:32Niesamowite miejsce.
03:35Miał tu spocząć Hufu.
03:38Powoli przybliżam się do głównej komory.
03:41Niezwykłe.
03:50Komora grobowa króla.
03:53Potężne pomieszczenie wewnątrz gigantycznego gmachu.
03:59Jest i sarkofag.
04:01Wyobraźcie sobie, że wchodzicie tu jako pierwsi i odkrywacie pustkę.
04:11Tak.
04:11Nie ma tu szczątków Hufu.
04:14Nikt nie wie, gdzie się znajdują.
04:17To jedna z wielu tajemnic tych piramid.
04:19Na szczęście jest ze mną egiptolog Chris Nonton.
04:23Jemu również jest gorąco.
04:25Cześć.
04:27Cześć, Dara.
04:29Co słychać?
04:29Za grubo się ubrałem.
04:32Jest cieplej niż się spodziewałem.
04:34To komora grobowa.
04:36Tak sądzimy.
04:38Przy czym nic tu nie ma.
04:40Tak.
04:41To pewien problem.
04:43Nie ma zmumifikowanych zbłok króla.
04:45W tych piramidach nie znaleźliśmy prawie żadnych szczątków.
04:50Sądzimy, że splądrowano je bardzo dawno temu.
04:55Ponoć może istnieć inna komora grobowa.
04:58Tak.
04:59Jeśli spojrzysz na potężne granitowe sklepienie,
05:03to zobaczysz spękania.
05:09Płyty naprawiano być może jeszcze w okresie budowy.
05:13Pęknięcia mogły powstać wskutek nacisku ogromnej masy kamienia,
05:18która znajduje się nad nami.
05:19Niektórzy twierdzą, że skoro komnacie grobowej groziło zawalenie,
05:24to w żadnym wypadku nie pochowano w niej króla
05:27i na pewno zrobiono to gdzieś indziej.
05:31Wiemy o istnieniu innych komór.
05:34Są też pewne poszlaki,
05:36wskazujące na istnienie nieznanych jeszcze komór.
05:39Być może król nadal spoczywa wewnątrz piramidy,
05:43ale w pomieszczeniu, którego jeszcze nie odnaleźliśmy.
05:49Skąd taki pomysł?
05:54Są pewne wskazówki,
05:56że za ścianami, które dotychczas uważaliśmy
05:59za wybudowane z litego kamienia,
06:02mogą znajdować się jakieś przestrzenie.
06:04Oczywiście wyobraźnia będzie podsuwać różne scenariusze,
06:10dopóki tego nie zweryfikujemy.
06:13Już na początku podróży natrafiliśmy na szereg tajemnic.
06:18Przemierzając trzewia budowli i widząc jej skalę,
06:21nie sposób nie zapytać,
06:23dlaczego zadano sobie tyle trudu,
06:25by wybudować grobowiec.
06:29Naprawdę niezwykła przestrzeń.
06:31Tak, to wspaniałe osiągnięcie.
06:35Trudno jednak nie zastanowić się,
06:37po co w ogóle to zrobiono.
06:40Egipcjanom chodziło o coś więcej.
06:43Faraon był Bogiem.
06:45Jeśli życie ma toczyć się dalej,
06:48a Egiptowi ma się powodzić,
06:50to trzeba było wznosić te potężne budowle.
06:54Nie wydaje się to efektywne.
06:56Obiekt jest naprawdę majestatyczny,
06:58ale tak naprawdę wewnątrz praktycznie niczego nie ma.
07:02Jeśli jest, to o tym nie wiemy.
07:08A ponieważ nie wiemy wielu rzeczy,
07:10niektórzy wypełniają białe plamy szalonymi teoriami.
07:15Alternatywnym, bardziej duchowym,
07:17bądź paranormalnym spojrzeniem na wielką piramidę
07:21jest pomysł, że wskazuje ona kierunek starożytnej Atlantydy.
07:25Jej mieszkańcy posiadali dużo większą wiedzę o świecie
07:31niż dostęp na dzisiaj.
07:33Mieli dysponować technologią
07:34umożliwiającą budowę wielkich piramid,
07:37co było poza zasięgiem innych cywilizacji.
07:40Ja oczywiście w te wariactwa nie wierzę,
07:50ale widzę, jak łatwo się rozprzestrzeniają
07:53w sytuacji, gdy sama piramida dostarcza niewielu odpowiedzi.
07:58Jest najbardziej tajemnicza z nich wszystkich.
08:02Tam nic nie ma.
08:04Tak, jednym z powodów, dla których tak nas zadziwia,
08:07jest fakt, że w przeciwieństwie do innych grobowców
08:11tu nie ma żadnych inskrypcji.
08:14Być może w innym miejscu dowiedzielibyśmy się czegoś więcej.
08:22Powinniśmy obejrzeć inne piramidy.
08:24Byłoby to pomocne.
08:26Tak zróbmy.
08:31Jadę 34 kilometry na południe od Kairu,
08:35by zobaczyć piramidę, która mówi dużo więcej.
08:41Przyjechałem do Sakkary, gdzie spotkam się z Salimą Ikram,
08:45która poszerzy moją wiedzę na temat przeznaczenia piramid.
08:50Salima?
08:51Cześć, co słychać?
08:53Mam mnóstwo pytań.
08:56Może uda mi się na nie odpowiedzieć?
08:59Salima jest egiptolożką specjalizującą się
09:02w staroegipskich zwyczajach pogrzebowych.
09:06A ta piramida, 100 lat młodsza od tej zgizy,
09:09interesuje ją szczególnie.
09:11Uważaj na głowę.
09:12Uważam.
09:13Nie budowali ich dla wysokich osób.
09:16Wzniesiono ją dla faraona Unisa.
09:18Jest pierwszą, która posiada inskrypcję.
09:20To pierwsze hieroglify.
09:23Tak.
09:24Patrz.
09:26Tego się spodziewałem.
09:29Bardzo mi ich brakowało w Wielkiej Piramidzie.
09:32Nie są jedynie dekoracją.
09:34Nie.
09:35Miały umożliwić królowi przeistoczenie się w jedną z wiecznych gwiazd.
09:40To magiczne teksty, które miały pomóc mu przejść do następnego świata.
09:45To maszyna przenosząca króla do życia.
09:48Po życiu maszyna do zmartwychwstania.
09:51Miała chronić króla.
09:53To infrastruktura mająca doprowadzić go do świata umarłych.
10:01Idea była taka, że jakiś czas po złożeniu do grobu
10:05król powstanie i zacznie czytać wskazówki pozostawione przez kapłanów.
10:12Tak.
10:13Wedle legendy, przed przejściem w zaświaty,
10:17Bugozyrys sądził duszę faraona razem z 42 innymi przerażającymi bóstwami,
10:24w tym łamaczem kości i pożeraczem wnętrzności.
10:29Pokażę ci, jak jest wykończona komora grobowa.
10:33Przypomina sypialnię.
10:34Chodźmy.
10:36Uważaj na głowę.
10:38Będę.
10:38Każda prośba o łaskę miała ogromne znaczenie.
10:44Porażka oznaczała potworną, ponowną śmierć.
10:48Sąd nie tylko decydował, czy faraon trafi w zaświaty.
10:52Zależała od niego przyszłość Egiptu.
10:54Coś pięknego, prawda?
11:07Gdzie należy spojrzeć po powstaniu z grobu?
11:11Sarkofag znajduje się tutaj.
11:14Zakładano, że gdy król będzie opuszczać swoją sypialnię,
11:18zobaczy pierwsze zaklęcie, które brzmi, uwaga, powstał unis.
11:22Następnie miał czytać kolejne zaklęcia, będące szczegółową instrukcją.
11:29Taki był cel.
11:31Tak.
11:32Robiono to wszystko po to, by mógł powstać, stać się jedną z gwiazd i żyć wiecznie.
11:38Do jego zadań należało dbanie o równowagę wszechświata,
11:43pilnowanie wschodów słońca oraz bezpieczeństwa Egiptu.
11:46Zmartwychwstanie było kluczową częścią procesu.
11:50W którą stronę należy to czytać?
11:53Najłatwiej spojrzeć, w którą stronę zwrócone są zwierzęta.
11:59To jego imię.
12:02Króliczek jest wdzięczną wskazówką, gdzie go szukać.
12:05Zaletą zaświatów była możliwość zabrania mnóstwa rzeczy doczesnych.
12:15Zabierali przedmioty zapewniające bezpieczną przeprawę i wygodę w życiu, po życiu.
12:20Brali to, co chcieli.
12:25Zamierzali wieść w zaświatach wygodne życie, więc zabierali różne przedmioty, ponieważ nie wiedzieli, co ich czeka.
12:34Nie musiał to być pięciogwiazdkowy hotel.
12:37To niezwykłe, że w Egipcie piramida stanowiła maszynę chroniącą faraona i umożliwiającą mu zabranie przydatnych rzeczy w zaświaty.
12:48Ponad dwa tysiące lat później, w oddalonych o 11 tysięcy kilometrów Chinach, istniały podobne zjawiska.
12:56Piramidy dynastii Han wznoszono dla potężnych władców.
13:01W grobowcu cesarza Wudiego umieszczono miecze i łuki mające zapewnić ochronę.
13:08To jednak nic.
13:10W oddalonym o 1200 kilometrów grobowcu Chin Shihuanga umieszczono terrakotową armię liczącą 8 tysięcy naturalnej wielkości żołnierzy.
13:22Odkryto ją w 1974 roku.
13:26Piramida Unisa niedawno ujawniła jedną ze swoich tajemnic.
13:31Czy możemy wyłączyć światło?
13:36Oczywiście, zgaście lampy.
13:39Pięknie.
13:42Sprawdźmy, czy będzie widać orety.
13:44Widzisz?
13:45Wcześniej tego nie było.
13:49Widmową postać odkryto w 2007 roku.
13:53Przedstawia króla noszącego koronę dolnego Egiptu.
13:56W ręku trzyma harpun, poluje na hipopotamy.
14:01Jest ukryty.
14:04Hieroglify ujawniają jedynie początek jego imienia, ale wielu egiptologów sądzi, że to sam Hufu.
14:11Niesamowite.
14:14Czy kamień odzyskano z jego grobowca, czy jednej ze świątyń?
14:18A może celowo uhonorowano króla, który wzniósł najwspanialszą z piramid?
14:24Te miejsca naprawdę są magiczne.
14:30Zagłębiam się w podróż Hufu w zaświaty.
14:33Czy uważano, że faraon zamieni się w jedną z gwiazd?
14:39Jak najbardziej.
14:40Badam tajemnice wspaniałych cudów starożytnego świata.
14:53Witajcie w Egipcie!
14:55Lubię liczby, a wartości związane z piramidami dają wiele do myślenia.
15:05Najbardziej imponująca jest skala osiągnięcia technicznego.
15:09Przez pierwszych 100 lat prac przy piramidach przetransportowano tu 15 milionów ton kamienia.
15:16Wewnątrz znajduje się granitowy blok ważący 80 ton.
15:21Nawet zwyczajne bloki przywożono tu w liczbie od 200 do 300 sztuk dziennie.
15:28To oznacza, że trafiały na swoje miejsce średnio, co 3 minuty.
15:33Każdy 2-3 minuty.
16:03Budowla idealnie wskazuje północ.
16:10Pewnie wyznaczono ją w odniesieniu do gwiazd.
16:14Można też wykorzystać słońce.
16:17W dzień letniego przesilenia należy wbić patyk i śledzić jego cień.
16:26Wtedy oczywiście nie mieli telewizji.
16:29Można było więc siedzieć tu cały dzień i zaznaczać ruch cienia.
16:33Następnie za pomocą sznurka wyznaczało się oś wschód-zachód.
16:38Później rysowano linię krzyżującą się pod kątem prostym, która wskazywała północ.
16:44Dzięki patykom, sznurkowi i wiedzy o Układzie Słonecznym,
16:49Egipcjanie osiągnęli dokładność 40 razy większą niż oferuje kompas w telefonie.
16:58Być może zamierzali wznieść coś, co jest dokładnie zestrojone z zaświatami, by uhonorować zmarłego króla.
17:05Umieli to zrobić, ponieważ posiadali niezbędną wiedzę.
17:09Perfekcja piramid intrygowała każdego, kto je zobaczył, w tym pewnego Francuza.
17:16Napoleona?
17:18Tak.
17:19Jego przybyciu podczas podboju Egiptu i Syrii w 1798 roku towarzyszyła propaganda.
17:26Oczywiście chciał przejąć kontrolę nad szlakami handlowymi i Morzem Czerwonym,
17:32ale zabrał też naukowców, by zbadali, co działo się w starożytnym Egipcie.
17:38Wśród nich był młody chłopak, 19-letni Jomart, który dostał obsesji na punkcie piramid.
17:45Zaczął je mierzyć, określił wysokość i szerokość, potem rozpoczął szeroko zakrojone badania.
17:56Ustalił, że odległość od środkowego punktu podstawy do czubka wynosi dokładnie jeden stadion.
18:04To stara grecka miara oparta na obwodzie ziemi.
18:08W amoku przeoczył jednak istotną rzecz.
18:12Czy miał rację?
18:14Nie bardzo.
18:15O czymś zapomniał.
18:18Fragment tego czegoś widzimy tutaj.
18:21Tak.
18:22Nie nazwiesz tego elewacją.
18:23Preferuję okładzinę.
18:26Właśnie.
18:27To termin archeologiczny.
18:29Jak więc nazwać to?
18:30Nazywamy to rdzeniem.
18:33Bloki są ze sobą bardzo dobrze spasowane.
18:37Budynek powinien jednak prezentować się okazale.
18:40Dlatego wyłożono go białym, gładkim piaskowcem.
18:44Piramida posiadała płaskie, trójkątne ściany i wyglądała spektakularnie.
18:49Wyobraź to sobie.
18:51Pozostałości widać na szczycie.
18:54Całe były tak obłożone?
18:57Aż do ziemi.
18:59Okładzinę z czasem wykorzystano przy innych budynkach.
19:02Tak, ale Jomart o tym zapomniał.
19:08Późniejsze, dokładniejsze badania ujawniły inne wymiary,
19:12ale to nie osłabiło jego entuzjazmu.
19:15Poświęcił 30 lat na pisanie książki,
19:17w której zawarał mnóstwo spekulacji.
19:21Nieprawidłowo je pomierzył.
19:24Dostał na ich punkcie obsesji i spisał różne szalone wnioski,
19:28często niepoparte analizą.
19:31Mnóstwo ludzi korzystało z jego opracowania.
19:34Pewne rzeczy uważane są za ważne, choć wcale takie nie są.
19:38Ludzie jednak w to wierzą.
19:40Racja.
19:47Konstrukcyjna precyzja piramid wzmaga fascynację.
19:53Była niesłychana jak na potrzeby.
19:57Przecież to były grobowce i świątynie.
19:59Taką dokładność nawet dzisiaj trudno uświadczyć.
20:03Skąd więc tak daleko idące rozwiązania?
20:07Niektórzy twierdzą, że chodzi o wodę.
20:10Istnieje teoria, że wlewano ją do środka,
20:14a potem wpompowywano i wytwarzano energię.
20:18Wchodząc do wielkiej piramidy,
20:21nie ma się poczucia, że to świątynia czy grobowiec,
20:25że to święta przestrzeń.
20:27Ma się wrażenie przebywania w maszynie.
20:31Oczywiście nie ma na to naukowych dowodów.
20:35Taki poziom obsesji na temat piramid nie jest niczym nowym.
20:40Nie powinno dziwić, że kolejne pokolenia
20:42odczuwały fascynację wszystkim, co egipskie.
20:48W 30 roku p.n.e. władzę przejęli Rzymianie.
20:54Dzieje Antoniusza i Kleopatry sprawiły,
20:57że styl i elegancja egipskiej architektury stały się modne.
21:01Do tego stopnia, że szereg piramid pojawił się w starożytnym Rzymie.
21:08Piramidę Cestiusza z 12 roku p.n.e.
21:11wzniesiono z najnowocześniejszych wówczas materiałów.
21:15Posiada betonowy rdzeń i elewację z marmuru.
21:19Mierzy 36 metrów wysokości i jest 600 razy mniejsza od wielkiej piramidy.
21:25Do dziś stanowi element murów obronnych Rzymu.
21:31Kompleks w Gizie liczy 4,5 tysiąca lat.
21:35Rozmiar, precyzja i układ piramid prowokują szalone teorie na temat budowniczych.
21:42Jestem twardym zwolennikiem nauki i patrzę na nie z dużą rezerwą,
21:47aby ustalić, dlaczego są tak powszechne.
21:51Porozmawiam z Nikiem Połpem,
21:54który w Ministerstwie Obrony Narodowej zajmował się UFO.
21:57Czy piramidom zawsze towarzyszyły dziwne teorie?
22:02Czy to współczesne zjawisko?
22:05One od zawsze budziły fascynację,
22:08a ludzie często zapominają, jak stare są te budowle.
22:12Już w czasach rzymskich miały tysiące lat.
22:15W średniowieczu toczono spekulacje o charakterze religijnym.
22:20Ludzie zastanawiali się, czy wzniósł je szatan,
22:22czy inne postacie z Biblii, stanowią nieustającą zagadkę.
22:31Opowiedz o najpopularniejszych teoriach.
22:37Dzielą się na dwie kategorie.
22:39Pierwsza opowiada o tajemniczej, zaginionej rasie budowniczych piramid,
22:44ludziach posiadających pradawną wiedzę
22:46i szerzących ją po świecie.
22:52W wielu kulturach i dawnych cywilizacjach
22:56obecne są opowieści o ludziach, którzy przybyli nauczać.
23:01Powiązana z tym jest teoria o starożytnym astronaucie,
23:05wedle której ludzkość posiadała nauczycieli,
23:08będących istotami pozaziemskimi,
23:11którzy byli czczeni jako bogowie.
23:14Ludzie mieli wznieść potężne budowle,
23:24by upamiętnić ich wizytę,
23:27być może z ich pomocą
23:29lub wykorzystując technologie i techniki,
23:32które dzięki nim poznali.
23:37Lubię opowieści o kosmitach,
23:39ale trzeba przyznać, że piramidy są niezwykłym osiągnięciem.
23:44Niezależnie od tego, jaka jest prawda,
23:47uważam, że starożytni Egipcjanie
23:49wiedzieli o astronomii, matematyce,
23:52geometrii i architekturze więcej niż sądzimy.
23:57Bardzo dziękuję za rozmowę.
24:03Na całym świecie piramidom
24:06towarzyszą teorie spiskowe,
24:08a spekulacje o zaangażowaniu kosmitów
24:10nie ograniczają się do Egiptu.
24:13Ponad dwa tysiące lat temu
24:16Majowie założyli w Meksyku
24:18miasto Palenkę,
24:20w którym wznieśli świątynię inskrypcji,
24:23największą na świecie piramidę Majów.
24:29Pochowano pod nią króla Pakala,
24:31a płaskorzeźba na jego sarkofagu
24:32przypomina niektórym astronautę
24:35w statku kosmicznym.
24:37Istotne jest umiejscowienie sarkofagu.
24:43Jest zawieszony pomiędzy żywymi,
24:46a zmarłymi światem poniżej
24:48i kosmosem powyżej.
24:50Postanowiłem popatrzeć na nocne niebo Kairu
24:57w towarzystwie egiptologa Arto Belegdaniana,
25:01by wspólnie zgłębić powiązania
25:03starożytnych Egipcjan z kosmosem.
25:06W tamtych czasach widok byłby niezwykły.
25:10Dziś otacza nas 22-milionowe miasto,
25:14a przez jego blask widać jedynie
25:15Jowisza, Syriusza i Oriona.
25:18Cieszę się z tego ostatniego,
25:20ponieważ pas Oriona
25:21przez długi czas uważano za niezwykle ważny.
25:27Tak, chodzi o teorię korelacji Oriona.
25:33Polega na tym, że piramidy w Gizie
25:35rzekomo mają odzwierciedlać
25:37ułożenie gwiazd w pasie Oriona.
25:42Nic jednak nie wskazuje,
25:43by to była prawda.
25:45Teoria zyskała popularność
25:52po ukazaniu się w latach 90-tych
25:55książki piramidy
25:56Brama do gwiazd.
25:59O ile układ piramid jest
26:00mniej więcej zgodny,
26:02nie ma dowodów na to,
26:03by stało się tak celowo.
26:05To trzy punkty w jednej linii.
26:07Tak, to ciekawy zbieg okoliczności.
26:10Niektórzy czasem wspominają
26:11o dwóch kanałach wentylacyjnych
26:14wychodzących z wnętrza Wielkiej Piramidy.
26:17Rzekomo mają wskazywać na konkretne punkty na niebie.
26:20W tym przypadku dysponujemy zestawem odpowiedzi,
26:24ponieważ kanały, nazywane też szybami wentylacyjnymi,
26:27wydają się przejściem z podziemnego świata do niebios i przodków króla.
26:33One prowadzą duszę, wskazują kierunek.
26:36Wskazujące kosmos szyby od zawsze wywoływały dyskusję.
26:46W 2020 roku robot zbudowany przez zespół z Uniwersytetu w Leeds
26:51został wprowadzony do szybu wychodzącego z Komnaty Królowej.
26:56Ma 20 centymetrów szerokości i 45 stopni nachylenia.
27:01Po przebiciu się przez kamienną blokadę
27:03odkryto niewielką komnatę z nietypowymi malowidłami.
27:15Dalej robot napotkał kolejną blokadę.
27:19Niestety nie udało się jej sforsować,
27:21a zagadka pozostała nierozwiązana.
27:24Celem istnienia piramid było wysłanie faraona w zaświaty,
27:31a te znajdowały się w niebiosach, prawda?
27:34Tak, znamy wierzenia Egipcjan z ich tekstów.
27:38Król po śmierci i wstąpieniu do nieba stawał się jedną z gwiazd.
27:46Naprawdę wierzono, że faraon stanie się gwiazdą?
27:49Tak, ale żaden tam nie trafił.
27:57Gwiazd nie przybyło, choć przecież tak obiecano.
28:00Obietnice nie zostały dotrzymane.
28:02Czy Egipcjanie też wyróżniali konstelacje?
28:06Tak, i były powiązane z bóstwami.
28:13Egipcjanie mieli ciekawy mi do stworzenia świata.
28:15Występowały w nim Wielki Wóz, Konstelacja Oriona oraz uwielbiany Ozyrys.
28:24Ozyrys był troskliwym i mądrym władcą.
28:27Poślubił swoją siostrę, ale czasy były inne.
28:31Jego brat, Seth, był silny, ale zazdrościł Ozyrysowi.
28:35Zamienił się więc w wołu.
28:37Skopał Ozyrysa na śmierć i stał się królem.
28:40Na szczęście dzięki czarom siostry małżonki Ozyrys ożył i zdążył zapłodnić ją złotym fallusem.
28:48Nie pytajcie.
28:49Następnie żona urodziła syna Horusa, który z czasem pomścił ojca i odzyskał tron Egiptu.
28:57Lubię gwiazdy, ponieważ uwielbiam wybuchające wielkie kule helu.
29:03Dodatkowo stanowią one mapę ludzkiej wyobraźni.
29:06Każda kultura łączyła z nimi różne mity i opowieści.
29:09To wspaniałe.
29:12Egipcjanie nie byli wyjątkiem.
29:14Racja.
29:15Jest naprawdę przyjemnie, choć chciałbym zobaczyć jakąś gwiazdę.
29:21Moją wyobraźnię na chwilę pobudzi Raksza.
29:25W okresie budowy piramid działał tu port.
29:30Ale woda jest daleko.
29:32Budowa większości piramid na świecie wymagała ogromnego wysiłku.
29:42Egipskie budowle wywołują najwięcej pytań.
29:45Są tak stare, precyzyjnie zbudowane i ogromne, że pojawiają się wątpliwości, jak tego dokonano.
29:55Wiemy, jakie są wielkie, a z rozmowy z Rakszą znamy skalę precyzji.
30:03Co z kamieniami?
30:05Jak je wycinano?
30:07Uważamy, że używano młotów z twardszego kamienia.
30:11Na koniec sięgano po miedziane dłuta.
30:13Miedź jest miękka.
30:19Tak, więc wszystko sprowadzało się do techniki.
30:23Trzeba przyznać, że panowie radzą sobie naprawdę dobrze.
30:29Większość kamienia, z którego zbudowano piramidy w Gizie, stanowi wydobywany na miejscu wapń.
30:36Główne elementy konstrukcyjne wykonano z granitu.
30:39Wapień nie był tak trudny w obróbce i transporcie, jak granit, który przyjeżdżał z daleka i jest znacznie twardszy.
30:48Posiada wysoką zawartość kwarcu.
30:51Mimo to zwożono go w ogromnych ilościach.
30:54Musiał być na to sposób.
30:57Zastanawiali się nad tym współcześni inżynierowie i uznali, że Egipcjanie musieli mieć prąd i narzędzia elektryczne,
31:06ponieważ do przecięcia granitu potrzebne są diamentowe tarcze.
31:12Tak wysoka precyzja powinna przekraczać możliwości starożytnych Egipcjan.
31:19Zrobili to jednak bez takich narzędzi 4000 lat, zanim ludzie okiełznali elektryczność.
31:33Siła robocza licząca od 30 do 40 tysięcy ludzi musiała wiedzieć, co robi.
31:39Mogę spróbować? Tak.
31:41Robić to w ten sposób? Tak.
31:43Wyzwaniem jest dokładność.
31:50W razie kataklizmu ludzkość będzie musiała sobie to przypomnieć.
31:54Nie umiem niczego przydatnego. Byłbym tym, który opowiada dowcipy.
31:59Co z wapieniem, koledzy?
32:04Kamień, który obrabiałem, występował powszechnie.
32:083000 lat po wzniesieniu egipskich piramid stanowił podstawowy budulec na Jukatanie w Meksyku.
32:20Piramidy w Chichenika wznoszono przy wykorzystaniu narzędzi z dużo twardszego kamienia,
32:27jak krzemień czy obsydian.
32:31Rytorowki, w które wbijano drewniane kołki, by gładko rozdzielić bryłę.
32:35Majowie wykorzystywali zaawansowane rozwiązania do wznoszenia wysokich budowli o stromych ścianach.
32:43Robili to tak jak ja.
32:46Już prawie?
32:47Zostało 7 tysięcy kolejnych.
32:50Jak długo to robili?
32:54Idealnie.
32:56Gotowe.
32:58Dzięki.
33:05Patrzcie.
33:12Rety.
33:13Niemożliwe.
33:16Jeju.
33:19Ale sprytne.
33:22Opukali i gotowe.
33:27Dobrze widzieć coś takiego w świetle tych wszystkich spekulacji.
33:31Sam widziałeś.
33:32Masz rację.
33:34Wystarczy.
33:356 osób.
33:37Paru facetów z odpowiednią wiedzą i właściwymi narzędziami.
33:41W tym przypadku dochodzą też lata doświadczenia.
33:49Widzieliśmy, co można osiągnąć za pomocą najprostszych narzędzi.
33:53Co jednak z ogromnymi ilościami kamienia, które transportowano przez setki kilometrów.
33:59Raksza ma ciekawe informacje.
34:02Zaproponowała spotkanie na skraju terenu piramid przy porcie Hufu.
34:11Tu piramidy spotykają się z miastem.
34:15Nie widzę żadnego portu.
34:17Jedyną wodą w okolicy jest oddalony o 3 kilometry Nil.
34:22O co tu chodzi?
34:24Gdzie jesteśmy?
34:27Co widzisz?
34:30Kair.
34:32Kiedyś był tu port obsługujący plac budowy w Gizie.
34:39Widać nawet na brzeże.
34:41Jesteśmy daleko od wody.
34:44Jeśli się rozejrzysz, zobaczysz podmokłe miejsca.
34:50To wody gruntowe?
34:53Tak.
34:53To efekt wykopalisk.
34:55Przy okazji dokonano analizy pyłków.
34:58Odkryto rośliny rosnące na dnie nieistniejącej już od nogi Nilu,
35:03która dochodziła tu w okresie budowy piramid.
35:134,5 tysiąca lat temu Giza wyglądała zupełnie inaczej.
35:19Klimat był bardziej wilgotny.
35:21Rosła bujna roślinność.
35:24Nil wylewał każdego roku.
35:27Wykopano tu port, a woda dopływała aż do stóp piramid.
35:33Z całego Egiptu i nie tylko spływały tu łodzie z granitem,
35:39papieniem, drewnem i innymi materiałami budowlanymi.
35:45Ludzie wyładowywali bloki, zabierali je na plac budowy i obrabiali.
35:52Niezwykłe.
35:55Archeolodzy od dawna sądzili, że korzystano z transportu wodnego,
36:00ale nie mieli na to dowodów.
36:01Tych dostarczyły odkrycia z 2013 roku.
36:06Fragmenty papirusów odnalezione w rejonie Morza Czerwonego
36:10potwierdziły transport białego wapienia.
36:13Ujęto go na liście zakupów.
36:19To długi spis nudnych rzeczy.
36:22Pióra, skóry panter i tak dalej.
36:25Ale wspomniano też o blokach mających dotrzeć do tego portu.
36:28To pamiętnik Merera, nadzorcy kierującego pracą 160 osób.
36:43Opisuje transport z kamieniołomów oddalonych o dziesiątki kilometrów.
36:48Tak zwane zwoje znad Morza Czerwonego stały się mocnym dowodem na to,
36:53że te piramidy wznieśli Egipcjanie.
36:57Dla niektórych to jednak za mało.
37:00Sam fakt, że mamy dowody na zamówienie wapienia do budowy piramidy
37:05nie oznacza, że budowie nie towarzyszył wymiar duchowy.
37:08Czy były jakieś impulsy z zewnątrz?
37:18Jeśli ktoś chce, może oczywiście obstawać przy starożytnym astronaucie.
37:25Czy ludzie mogli sami wysunąć wspaniałą wizję budowy czegoś wielkiego?
37:30A może ktoś ją zaszczepił?
37:32Takie spekulacje denerwują naukowców takich jak Chris,
37:40którzy poświęcili życie naukowej analizie tematu.
37:49Mimo, że mnóstwo dowodów wskazuje na to, że były to monumentalne grobowce,
37:56niektórzy ludzie upierają się, że budowle są starsze i służyły innym celom.
38:01Dlaczego są takie duże?
38:03Przecież musieli je wznieść giganci, albo posłużono się technologią kosmitów.
38:09Niektórzy uważają, że jest mało prawdopodobne,
38:13by piramidy były grobowcami i musiały służyć czemuś innemu.
38:17Może były elektrowniami wodnymi.
38:19Ludzie na serio to mówili.
38:22Niektórzy zdają się oczekiwać, że z grobu wyskoczy mumia i powie
38:26Cześć, to ja, Hufu!
38:28Do tego czasu ludzie będą interpretować rzeczywistość wedle własnego uznania.
38:36Ciekawa jest teza, że to uszy zakopanego, gigantycznego posągu kota.
38:42Coś w tym jest.
38:43Ja w to wierzę.
38:46Za chwilę rozwikłam jedną z największych tajemnic piramid.
38:49Też bym tak zrobił.
38:51Problem rozwiązany.
38:54Egiptologia to pestka.
38:55Powoli odkrywamy tajemnicę Wielkiej Piramidy w Gizie,
39:04ale nadal nie ustaliliśmy, jakim cudem udało się ustawić
39:07dwa miliony ciężkich kamiennych bloków.
39:12Wiemy skąd przyjechały i jakie są wielkie.
39:15Wiadomo jak ułożono pierwszą warstwę.
39:18Tak.
39:19Ale co z drugą, trzecią i kolejnymi?
39:21Tego nie wiadomo.
39:24Wiemy, że korzystano z ramp.
39:26Musiały być niezwykle strome albo długie.
39:29Kilometrowej długości rampy ulepione z błota?
39:33Niektórych to nie przekonuje.
39:35Eksperci od setek lat debatują, w jaki sposób unoszono ciężkie bloki na wysokość ponad 100 metrów.
39:50Nadal nie ma co do tego zgody.
39:52W ostatnich latach francuski architekt Jean-Pierre Uda pracował nad ciekawą teorią.
40:00Opiera się na systemie wewnętrznych ramp z kluczową rolą Wielkiej Galerii.
40:05To ona.
40:09Już w niej byliśmy, tak.
40:11Wciąż jest gorąco, niestety.
40:13Nadal zdumiewa i wprawia w zakłopotanie.
40:17To wspaniałe, piękne i intrygujące miejsce.
40:22Po co kłopotano się budową wielkiego, niezwykle wysokiego korytarza?
40:27Tym bardziej, że ani nikt nie miał go zobaczyć, ani nie pomaga faraonowi w przejściu do zaświatów.
40:36Przynajmniej nic o tym nie wiemy.
40:39Jeśli jednak dokładnie się przyjrzymy, zobaczymy pewne wskazówki sugerujące możliwe wyjaśnienie.
40:47Na ścianach na tym poziomie widać niewielkie podłużne zarysowania, jakby coś dużego było wciągane w tę stronę
40:55i ocierało się o ścianę.
41:02Mam taki filmik.
41:09Teoria Udena zakłada, że Wielką Galerię zbudowano jako przestrzeń do wielkiego systemu przeciwwag.
41:18Składał się z drewnianego wózka, przewożącego najcięższe bloki po drewnianych szynach i belkach.
41:24Teraz się cofa.
41:27Moim zdaniem to by oznaczało, że część najcięższych granitowych bloków,
41:32które znajdują się wokół komory grobowej i tworzą jej sklepienie,
41:37były tędy wciągane za pomocą przeciwwag i lin.
41:41Jak na kolejce linowej, mniej więcej.
41:52Oczywiście miałbym na myśli funikular.
41:55Gdybyś od razu tak powiedział, to system oparty na przeciwwagach.
42:00Obciążnik umożliwiałby wciąganie ciężkich ładunków.
42:05Proces można powtarzać.
42:06Brawo!
42:09Podzielam twoją opinię.
42:11Też bym tak zrobił.
42:13Problem rozwiązany.
42:15Egiptologia to pestka.
42:16Wreszcie mogę zająć się Hufu.
42:25Jego ciała nie odnaleziono, ale są nowe doniesienia.
42:31Międzynarodowy zespół prześwietlił piramidy z wykorzystaniem najnowszych technologii
42:36i odkrył aż dwie, nieznane wcześniej puste przestrzenie.
42:40Pierwszą komorę obejrzano za pomocą kamery endoskopowej, ale okazała się pusta.
42:51Do zbadania pozostaje druga, wysoko nad wielką galerią.
42:55To niezwykłe, że jest tu więcej takich miejsc.
42:59Egiptologia i miłośnicy Egiptu uwielbiają ukryte komnaty.
43:04Wiemy, że często były wypełnione skarbami.
43:07Kto wie, co tam się kryje?
43:09Trzeba się dostać do środka.
43:11Jak można uzyskać zgodę na odwierty w piramidach?
43:19Władze muszą mieć pewność, że jest ku temu naprawdę solidna podstawa.
43:26Przecież to niewiadoma.
43:28Właśnie.
43:30Dlatego program nie nosi tytułu Wszystko, co wiemy o piramidach.
43:34Nazwano go Sekrety Piramid.
43:36Na początku miałem w głowie pełno pytań dotyczących tych niezwykłych budowli.
43:46Chciałem przez jakiś czas poczuć się jak Indiana Jones.
43:51Uzyskałem wiele satysfakcjonujących odpowiedzi.
43:54Wiem, jak i dlaczego wzniesiono piramidy.
43:57Zastanawiam się, gdzie może spoczywać chufu.
44:01Co to za pusta przestrzeń?
44:02Piramidy dostarczają kolejnych pytań.
44:05W kolejnym odcinku zajmę się dwoma najważniejszymi.
44:10Dlaczego zaprzestano budowania piramid?
44:14Jaki jest wynik odwiecznego starcia między faraonami a chienami cmentarnymi?
44:22Poznam młodego króla, który uniknął rabusiów mimo braku piramidy
44:26i stał się najsłynniejszym spośród faraonów.
44:29Cześć, jesteś sławny.
44:32Czasami tak bywa.
44:33To ciebie wszyscy kojarzą.
44:35Wersja Polska