Youtube kanalımıza abone olun: ►https://goo.gl/USTWfS
Whatsapp iletişim Numaramız: ►+90 530 850 4500
Asker TV Canlı Yayın: ►http://www.askertv.com/canli-yayin
Instagram: ►https://www.instagram.com/askertv
Facebook: ►https://www.facebook.com/AskerTV
Twitter: ►https://twitter.com/askertv
Telegram: ►https://t.me/askertv
İnternet sitemiz: ►http://www.askertv.com
Haber sitemiz: ►http://www.asker.tv.tr
Whatsapp iletişim Numaramız: ►+90 530 850 4500
Asker TV Canlı Yayın: ►http://www.askertv.com/canli-yayin
Instagram: ►https://www.instagram.com/askertv
Facebook: ►https://www.facebook.com/AskerTV
Twitter: ►https://twitter.com/askertv
Telegram: ►https://t.me/askertv
İnternet sitemiz: ►http://www.askertv.com
Haber sitemiz: ►http://www.asker.tv.tr
Kategori
🗞
HaberlerDöküm
00:00:00MÜZİK
00:00:01Küreselleşen dünyanın küreselleşen sorunlarına yanıt arandığında ilk akla gelen örgüt o.
00:00:16Uluslararası ilişkilerde ve kentilerin en büyük olduğu örgüt.
00:00:20Ama aynı zamanda en çok tartışılan, en çok eleştirilen ama vazgeçilmeyen, daha doğrusu vazgeçilemeyen tek örgüt.
00:00:28İnsanoğlunun 5 bin yıllık yazılı tarihinde en çok atıfta bulunulan konuyu, barışı kurumsallaştırması istenen,
00:00:36ancak tüm iyi niyetli çabalara karşın büyük devletlerin hedef ve hevesleri altında ezilen,
00:00:42takındığı tavırlarla uluslararası ilişkileri uluslararası çelişkilere çeviren bir örgüt.
00:00:50Birleşmiş Milletler
00:00:58Şimdi neredeyse Birleşmiş Milletler yeni bir yüzleşme ile karşı karşıya.
00:01:08İdeolojik temeli soğuk savaş kadar belirgin olmasa da, uluslararası sistemde yeni bir dönem başlıyor.
00:01:14Bu yeni dönemin parametrelerini ortaya koymak, doğru değerlendirmek gerekiyor.
00:01:35Bu dönüşüm Birleşmiş Milletler'de de yeni arayışları gündeme getirecek.
00:01:45Tabi Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin geçici üyesi olarak,
00:01:49Türkiye'de artık tüm bu fırtınanın ortasında önde gelen karar vericilerden biri.
00:01:54Mevcut kırmızı hatlarına yenilerini eklemiş şekilde.
00:01:58İzlediğiniz için teşekkür ederim.
00:02:28İzlediğiniz için teşekkür ederim.
00:02:58İzlediğiniz için teşekkür ederim.
00:03:00İzlediğiniz için teşekkür ederim.
00:03:03İzlediğiniz için teşekkür ederim.
00:03:04İzlediğiniz için teşekkür ederim.
00:03:06İzlediğiniz için teşekkür ederim.
00:03:0821. yüzyılın yani bugünümüzün savaş ve çatışmalarla dolu tablosu,
00:03:12İnsanoğlunun bu 5000 yıllık geçmişi düşünüldüğünde çok da şaşırtıcı değil.
00:03:18Çünkü bu 5000 yıllık yazılı tarihin sadece 336'sında barış içinde yaşamış insanlar.
00:03:27Ama bu 5000 yılın 5000'inde de barışı aramışlar.
00:03:32Sonunda 20. yüzyılın başında bir araya gelmedin, tarafsız ve üst bir kurumsallaşmanın gerekliliğini anlayabilmişler.
00:03:40O güne kadar yaşanan en kanlı tablonun 1. Dünya Savaşı'nın ardından...
00:04:10Milletler Cemiyeti adıyla Ocak 1920'de çalışmalarına başladığı ilk üst örgüt.
00:04:17Temel hedef barışı sağlamak, yeni bir dünya savaşına yol açmayacak düzenlemeleri hayata geçirmek olarak konmuştu.
00:04:23Ama kısa sürede dönemin egemenlerinin, yani Fransa ve İngiltere'nin çıkarlarına hizmet eden bir örgüt haline geldi ve amacından saptı.
00:04:35Doğal olarak da hedefini kaybetti.
00:04:37Milletler Cemiyeti başarısız bir örnek oldu.
00:04:54Neden başarısız oldu?
00:04:56Çünkü 2. Dünya Savaşı'nı engelleyemedi.
00:04:5950 milyondan fazla ölü
00:05:10Tamamen mahvolmuş şehirler
00:05:17Yerinden edilmiş milyonlar
00:05:24Kullanılan atom bombaları
00:05:30Bir soykırım
00:05:46Bu başarısızlığın mahiyeti çok büyüktü.
00:06:00Doğal olarak arayışların yönü de değişti.
00:06:04Yeniden uluslararası barış ve güvenliği sağlayacak evrensel nitelikte bir örgüt kurma çabaları aslında savaş sırasında başladı.
00:06:131941'de Atlantik Demirci'dir ilk adım.
00:06:18Bu Atlantik bildirisinden sonra çeşitli toplantılar yapılmıştır savaş sırasında ve savaş sona ererken 1945 yılının Haziran'ında Birleşmiş Milletler kuruldu.
00:06:34Türkiye kurulmadan biraz önce Almanya'ya savaş ilan ederek kurucu olarak Birleşmiş Milletler'e katıldı.
00:06:43Sonunda 1945 yılında Birleşmiş Milletler kuruldu.
00:06:50Milletler Cemiyeti deneyiminden alınan pek çok ders bu yeni teşkilatın yapısına yansıtıldı.
00:06:55Örneğin yeni konsey mekanizmasında oy birliği arayışından vazgeçildi.
00:07:06Daha güçlü, daha tarafsız, daha hızlı ve etkin bir yapıydı istenen.
00:07:11Tabi yeni güç dengelerine dikkat edilerek.
00:07:13Uluslararası sistemin yapısını, güç yapısını da yansıtmak üzere Güvenlik Konseyi'nde beş daimi üye söz konusu ve bu üyelerin de veto hakları söz konusu.
00:07:27Soğuk savaş yıllarında denge ve diyalog anlamında çok önemli bir işlevi yerine getirdi Birleşmiş Milletler.
00:07:38Krizler, savaşlar eksik değildi bu dönemde de.
00:07:41Ama mavi bayrak altında ve masa başında çözüm bulmak mümkündü.
00:07:45Pek çok önemli işlevi yerine getirdiğini görüyoruz.
00:07:52Örneğin dekolonizasyon hareketi, yani sömürgelerin bağımsızlıklarını kazanmasında Birleşmiş Milletler çok etkin rol oynadı.
00:08:01Ama bir gün duvarlar yıkıldı ve dünya inanılmaz bir değişim yaşadı.
00:08:11Dünyanın güç dengesi değişti ve soğuk savaş sona erdi.
00:08:14Tek kutuplu dünya sorun ve tartışmaların sonunu getirmedi.
00:08:44Süper güç Amerika bu yeni dönemde kendini dünyanın jandarması ve hamisi ilan etti ve bunu dünyaya kabul ettirmek için baskıya başladı.
00:08:53Bundan Birleşmiş Milletler de nasibini aldı.
00:09:04Amerika'nın istemediği hiçbir şey Birleşmiş Milletler'den geçmemeye başladı.
00:09:12Her yol kullanıldı bunun için.
00:09:14Saygın ekonomi gazetelerinden Financial Times'ın, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi geçici üyelerine
00:09:20ABD tarafından yapılan yardımlardaki dikkat çekici artışa ilişkin raporu yine bu anlamda önemli bir veri.
00:09:29Var olan uluslararası sistemi Birleşmiş Milletler özellikle iki kutuplu sistem sona erdiğinden beri ele geçirmek istiyor.
00:09:41Yani hegemonyasını bütün dünyaya dayatmak istiyor ve bu dayatma yolunda aslında en uygun ortam Birleşmiş Milletler.
00:09:48Çünkü Birleşmiş Milletler bir meşruiyet kaynağı aynı zamanda uluslararası sistemde yapacağınız her türlü eylem için.
00:09:55Yani Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nden çıkan bir karara uluslararası hukukta da tartışmakla birlikte o karara herkes saygı göstermek durumunda.
00:10:05Onun için Birleşmiş Milletler'in bunu yapması yapmış olacağını düşünebilirim.
00:10:18Özellikle 11 Eylül sonrası iklim Birleşmiş Milletler'in ezilip bir kenara atıldığı bir dönemi beraberinde getirdi.
00:10:28Birleşmiş Milletler artık dünya devletlerinin buluştuğu, uluslararası anlaşmazlıkların barışçıl yollardan çözümlenmesinin ve bir devletin başka bir devlete tehdit oluşturmasını engellemenin güvencesi olarak görülmüyordu.
00:10:58Ama buluşulabilecek başka bir çatı da yoktu.
00:11:06Şimdi neredeyse Birleşmiş Milletler yeni bir yüzleşme ile karşı karşıya.
00:11:12Çünkü Kafkaslar'da son yaşananlarla birlikte Washington'ın liderliğini yaptığı tek kutuplu dünyanın ipi çekildi pek çoklarına göre.
00:11:20Daha üzerinden sadece birkaç ay geçti.
00:11:40Dünya gönderlerindeki yeni bir bayrağın hikayesini anlatmıştık.
00:11:44Yaşananları, gelinen noktayı ve tartışmaları.
00:11:47Bu tabela kısa süre öncesine kadar Misevisa'dan çıkan bir şoförün gideceği istikameti seçmesine yarıyordu.
00:11:56Bugünlerde ise bu tabela uluslararası ilişkiler anlamında pek çok soruyu, sorunu, görüşü birbirine katan bir tabela durumunda.
00:12:06Kosova'nın tek taraflı bağımsızlığının ardından bazı ülkeler kreşi neden yana tavır aldılar?
00:12:13Bazıları belgiratlar.
00:12:14Ancak dünyanın çok önemli bir kısmı hala bu tabelanın önünde ne tarafa döneceğini düşünmekle meşgul.
00:12:22Görecekleri karar son derece önemli.
00:12:24Çünkü dünyanın dört bir yanındaki kırmızı hatlar buradan çıkacak.
00:12:29Kararın ardından netleşecek, derinleşecek.
00:12:32Ve dünya belki de pek çokların sevdiği klişeyle açılan Pandora kutusu ile birlikte gerçekten kaymakarışık olacak.
00:12:39Bir dizi sorunlu bölge saymıştık.
00:12:49Eğer Pandora'nın kutusu açılırsa ortaya çıkacak fırtınaların kasıp kavurabileceği.
00:12:56Kıbrıs, Türkiye için hayati konumuyla bizim aklımıza ilk gelendi.
00:13:02Hatta o sırada Rusya'nın devlet başkanı olan Putin'in,
00:13:05Kosova'nın tanınması için çaba sarf eden Avrupa Birliği,
00:13:08neden yıllardır Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin tanınmasına engel oluyor sözleriyle bu konuyu gündeme getirmesi tartışmalara neden olmuş.
00:13:17Kosova, Kıbrıs karşılaştırmaları çeşitli boyutlarıyla gündeme gelmişti.
00:13:22Ama karşılaştırma Kıbrıs'la sınırlı değildi.
00:13:26İskoçya, İrlanda, İspanya'da Basklar ve Katalanlar,
00:13:30Moldova'nın Rus çoğunluklu bölgesi Transdiniyesler,
00:13:34Filistin, Keşmir, Çeçenler, Abazya, Osetya, Sudan,
00:13:38Irak, Karabak, Bosnalı Sırflar, Hong Kong, Tayvan, Tibet, Doğu Türkistan,
00:13:44hatta ve hatta Amerika Birleşik Devletleri'nin bazı eyaletlerine kadar uzatılabilecek bir listeydi söz konusu olan.
00:13:50Kısaca, etnik ya da mezhepsel farklılıklar içeren her bölge için istenirse bir emsalli Kosova'da.
00:14:02Sırbistan, Birleşik Milletler Güvenlik Konseyi kararı olmadan,
00:14:09Birleşik Milletler'in Kosova'daki yönetiminin sona eremeyeceğini,
00:14:14Avrupa Birliği'nin Birleşik Milletler yönetimini devralamayacağını iddia ediyor.
00:14:18Ve Rusya'da Sırbistan'ı destekliyor.
00:14:22Ama baktığımız zaman,
00:14:25Kosova'da, arazide ne olduğuna baktığımız zaman,
00:14:29Avrupa Birliği bu misyonu kurmak üzere gerekli çalışmaları yapıyor.
00:14:34Zira Avrupa Birliği,
00:14:351244 sayılı Güvenlik Konseyi kararının
00:14:39Avrupa Birliği'ne
00:14:42orada, Kosova'da
00:14:45misyon kurma yetkisi
00:14:47verdiğine inanıyor.
00:14:53Avrupa Birliği'nin varlığının birinci nedeni
00:14:55bağımsız Kosova Devleti'nin davetidir.
00:14:58Avrupa Birliği'nin ve tabii Türkiye'nin de içinde bulunduğu
00:15:00Kosova İcra Grubu'nun kararları da var.
00:15:03Bu yapının tüm amaçları
00:15:04Birleşmiş Milletler'in
00:15:061244 sayılı kararıyla da
00:15:07birebir uyumludur.
00:15:16Yani aslında soru,
00:15:18kim, nerede, kimin için ister
00:15:20ya da istemezdi.
00:15:22Daha doğrusu, süper güç dışında
00:15:25kim ister ya da istemezdi.
00:15:29Soğuk savaş sonrası Amerikan
00:15:30Hegemonyasındaki küresel siyasette
00:15:32Amerika dışında kim
00:15:34kim buna cesaret edebilirdi?
00:15:37Birileri cesaret etti.
00:15:38Dünyanın yabancı olmadığı bir ses
00:15:40yüksek tonda konuşmaya başladı.
00:15:43Kosova'nın bağımsızlığı ardından yaşanan gelişmeleri,
00:16:10tartışmaları ve tartışmaları yansıttığımız programlarımızın üzerinden çok da bir zaman geçmedi.
00:16:14O programlarımızda bundan sonra olası korkulu senaryolar başlığı altında incelediğimiz bölgelerden bir tanesinde kriz çok da çabuk bir şekilde hayata geçti.
00:16:25Gerçi Kosova'nın bağımsızlığıyla tanınırlık anlamında tabi Güney Ossetya ve Abazya'nın bağımsızlığını tartışmak, karşılaştırmak mümkün değil.
00:16:35Ama etkisi itibariyle hiç şüphesiz bu iki bölge dünya politikalarında Kosova'nın çok ötesinde bir deprem etkisi yaratmış durumda.
00:16:43Yeni 11 Eylül, yeni soğuk savaş diyenler bile var bu yaşananlara.
00:16:48Belki iddialı açıklamalar ama şurası kesin.
00:16:51Dünyanın dört bir yanındaki kırmızı atlar artık çok daha derin.
00:16:54Kısa bir zaman önce dünya kamuoyu yine sıcak saatlere tanıklık etti ve zihinlerden silinmeyecek sahneler izlendi bir kez daha.
00:17:13Bugünlerde silahlar suskun sıra sözcüklerde ama aynı dilin konuşulmadığı kesin.
00:17:37Kosova'nın bağımsızlığına karşı çıkanlara karşı kullanılan en son cümle hep aynıydı.
00:17:42Neticede tabi bunlar hep siyasi ayağında yapılan tartışmalardır ama sahadaki bir gerçeği değiştirmez.
00:17:50Ve şimdi başka bir sahada başka gerçekler var ve yeni iki bayrak.
00:17:56Fakraslarda son yaşananlar bir Gürcistan-Rusya savaşından ziyade uzun zamandır sinyalleri alınan bir Rus-Amerikan gerilimi olarak algılandı.
00:18:05Oysa birkaç yıl önce iki ülke liderleri 2. Dünya Savaşı'nın sona erişinin 60. yıl dönümü kutlamaları için Moskova'da buluştuklarında çok daha başka bir hava vardı.
00:18:17Sıcak tokalaşmalarla ortak vizyon ve geleceğe dair umutlar paylaşılıyordu.
00:18:22Bugün ise yeniden soğuk savaş mı? diye soruluyor.
00:18:38Ve yine karşılıklı başkentlere çevrilebilecek füzeler üzerinden siyaset yapılıyor.
00:18:44Yeni soğuk s*** savaş dönemi mi? Yeni büyük oyun mu? Tek kutuplu dünyaya elveda mı?
00:18:59Ne denilirse Dens'in oyunun kuralları bir kez daha değişiyor.
00:19:03Oyunun kurallarını Rusya'nın gücü ve potansiyeli belirleyecek.
00:19:14Rusya'nın gücü ve potansiyelinin ne olabileceğine ilişkin en somut örnekse İsrail'in tavrı.
00:19:23Amerika'nın vazgeçilmez stratejik müttefiki olarak kabul edilen İsrail'in Gürcistan krizi boyunca takındığı tutum çok şey anlattı aslında.
00:19:33İsrail kuruluş yıllarında bugün sanılanın aksine Amerikan değil Sovyet yanlısı bir politika izliyordu.
00:19:50İşçi partisi önderdiğindeki kuruluş yıllarında atılmaya çalışılan aslında küçük sosyalist bir devletin filizleriydi.
00:19:58Rusya hem Avrupa'nın vicdanına etki edebilecek bir müttefik kazanmış hem de Orta Doğu'da etkin bir üst olarak değerlendirmişti bu gelişmeyi.
00:20:08Ama 1967 savaşı ile birlikte dengeler değişti.
00:20:15Devreye Amerika girdi.
00:20:28Üstelik o başlangıçta Amerika'daki Yahudi lobisinin etkisinden ziyade Orta Doğu'da yeni bir üst fikri daha başlattı.
00:20:36Bu yeni üst Sovyet kartına açıkça oynayan Mısır ve Suriye'ye karşı Türkiye için de ciddi bir nefes alma imkanıydı.
00:20:46Bunun herkes için bir bedeli vardı.
00:20:50Amerika İsrail'e ciddi askeri ve ekonomik yardım yapıyor, Arap müttefikleriyle huzursuzluk yaşamayı göze almak durumunda kalıyordu.
00:20:57Sovyetler için ise yeni bir politik oyuncak demekti bu.
00:21:02Soğuk savaş boyunca Varşova Fakti Amerikalıları hedef almak uğruna Orta Doğu'daki İsrail karşılığını yoğun şekilde kullandı.
00:21:16Kurulan resmi ve gayri resmi ilişkiler İsrail'in en ciddi tehdit algılamalarıydı.
00:21:22Dengeyi sağlayansa komünizmin materyalist felsefesi oldu.
00:21:27Amerika inanç kartını etkin şekilde kullandı.
00:21:36Arap hanedanları ile birlikte Sovyetlerin Orta Doğu'ya açılmalarının önüne geçti.
00:21:40Hatta Yeşil Kuşak projesi ile bağlantısız pek çok Müslüman ülkelere İsrail yanlısı tutumunu unutturdu.
00:21:47Bugün ise durum çok farklı.
00:21:54Bölgede Türkiye dışında İsrail'in askeri gücünü dengeleyebilecek bir güç yok.
00:21:59Hatta buna aday da yok.
00:22:01Aradan geçen yıllar boyunca İsrail kendi askeri sanayiliğini oluşturup gücüne güç katarken bölge ülkeleri dış yardıma daha fazla muhtaç kaldı.
00:22:14Bugün bu ülkelerin hiçbiri kendi gücüyle İsrail'e karşı duracak seviyede değil.
00:22:25Dış yardım şart.
00:22:27Ama nereden?
00:22:28Amerika zaten böyle bir arayışın ilk hedefi.
00:22:31Yani düşman.
00:22:32Dolayısıyla NATO'da böylesi bir senaryoya dahil değil.
00:22:35Avrupa Birliği genişlemenin sancılarını ya da karar verme mekanizmalarındaki güçlükleri aşmakta henüz somut bir başarı gösteremedi.
00:22:45Çin ve Hindistan da bu potansiyele sahip.
00:22:48Ama bu ülkelerin Orta Doğu'da Amerika'nın karşısına geçmelerini gerektirecek çıkarları ya da tarihi hevesleri yok.
00:22:56Tam tersine Amerika ile burada uzlaşmak onların menfaatine.
00:23:01Onların önceliği ucuz ve güvenilir petrol temini.
00:23:05Ve bu petrolü temin edecek başlıca ülkeler Amerika'nın müttefiki.
00:23:13Yani Amerikan karşıtı destek gibi bir arayışın içinde değiller.
00:23:18Bir tek İran enerji kartını bir noktada elinde tutabiliyor.
00:23:23Ama o da bu iki güçlü pazara enerjiyi tehdit olarak kullanabilecek güçte değil.
00:23:29Tabi başka gerçekler de var.
00:23:31Tüm ekonomik gelişimine karşın 56 ayrı milletin yaşadığı,
00:23:3560 ayrı lehçenin konuşulduğu,
00:23:391,5 milyarlık Çin uluslararası alanda hep dikkatli olmak zorunda.
00:23:44Kafkas krizindeki çekinceli tavrı bunun net göstergesi.
00:23:49Üstelik Çin parasını dolara bağlamış, ekonomisini Amerikan pazarına dayamış bir ülke.
00:23:54Söz edilen trilyon dolarlar ve Çin'in son ekonomik krizde Amerikan ekonomisine yönelik katkıları,
00:24:00yine bu durumun somut yansımaları.
00:24:05Hindistan-Amerika ilişkilerinde son dönemde yaşanan bahar havasının da altını çizmek lazım.
00:24:12Özellikle bilişim sektörüyle başlayan yakın ilişkiler,
00:24:15iki ülke ekonomisini giderek daha fazla birbirine bağlıyor.
00:24:19Amerika'nın Pakistan'la yaşadığı gerilim de bu ilişkilerin gelişiminde önemli bir başka konu.
00:24:25Ekim ayı başında Amerikan senatosunun Hindistan'a nükleer teknoloji ihraçını engelleyen 30 yıllık yasağı kaldırması,
00:24:32bu anlamda bir zirve demek.
00:24:34Yani Amerikan şirketleri artık Hindistan'a nükleer yakıt, teknoloji ve reaktör satabilecek.
00:24:40Tüm bu gelişmeler su yüzündeyken, Çin ve Hindistan'ın Orta Doğu için Amerika ile yüzleşebilmesi ihtimali dışı.
00:24:57Geriye bir tek Rusya kalıyor.
00:25:00Yeniden filizlenen Rus-Amerikan mücadelesi,
00:25:04Rusya'yı yine Amerika karşıtlığı uğruna,
00:25:07Suriye ve İran gibi İsrail düşmanı rejimlerle bir ittifaka yönlendirir mi?
00:25:13Kafkas krizi devam ederken bir araya gelen Suriye ve Rusya devlet başkanları,
00:25:18bu konuda kalem oynatmak zorunda bıraktı onlarca dış politika analistini.
00:25:22En kritik soru, İsrail basınında tartışıldı uzun uzun.
00:25:26İran ve Suriye'nin ötesinde Rusya, Mısır üzerindeki etkisini arttırıp,
00:25:32mübarek muhalifleriyle uzlaşarak,
00:25:34kendisiyle dost, İsrail'le düşman bir yönetimi iş başına getirebilir mi bir zamanlar olduğu gibi?
00:25:40Ve Orta Doğu'da bir denge için gerekli askeri altyapıyı bu ülkeye verebilir mi?
00:25:58İsrail için yıllık 4 milyar dolarlık yardım ve bir dizi ticari imtiyazla sürdürülen Mısır-Amerika dostluğu çok da güvenilir değil hala.
00:26:18Bugünlerde Amerikan basınında Rusya tarafından Hizbullah ve Suriye'ye silah satışı iddiaları arka arkaya yayınlanmaya başladı.
00:26:26Bunun psikolojik etkileri önemli ama hemen herkes biliyor ki,
00:26:31İsrail için Hizbullah'ın birkaç füzesinin daha olması varlığını tehdit edecek bir sorun değil.
00:26:37Ama Mısır için aynı şeyleri söylemek mümkün değil.
00:26:41İsrail, savaşın hemen öncesinde Gürcistan'a silah satışını durdurduğunu açıklarken,
00:26:53Rusya'da etkinliğini giderek arttıran Rus kökenli Yahudilerin yoğun diplomatik çabaları gözlerden kaçmadı.
00:26:59İsrail, ciddi bedeller pahasına da olsa daima kendisini koruyup kollayan Amerika için yeni soğuk savaşçılıklarının atıldığı bir dönemde bedel ödemeye pek de hazır olmadığı imajını verdi birdenbire.
00:27:13Pek çok kişi için bu uluslararası siyasette küçük ama ilginç bir çatlak.
00:27:23Tabi kısa vadede İsrail'in kazanımı ortada.
00:27:26Moskova'daki Esad Medveden zirvesinde Suriye,
00:27:30çok istediği S-300 füzeleri konusunda en ufak bir ışık bile alamadı.
00:27:34Esad'ın Rusya'nın pozisyonunu anlıyor ve askeri tepkisini Gürcistan'ın provokasyonuna bir yanıt olarak değerlendiriyoruz diyerek verdiği açık desteğe rağmen.
00:27:55Moskova, Suriye'nin isteğine karşın masaya MiG-29 gibi taktik savaş uçakları,
00:28:04Huk-M gibi basit füze savunma sistemlerini koydu.
00:28:08Ancak bunlar asla S-300'lerin yanında bahsi geçebilecek silahlar değil.
00:28:21Medveden'in görüşme sonrası Orta Doğu'da güç dengeleri konusunda aktif role pek de hevesli olmadığına yönelik açıklamaları da yine İsrail'in aldığı pozisyona bağlanıyor.
00:28:34İsrail'in bu süreçte Amerika Birleşik Devletleri Rusya arasında aktif diplomasinin bir parçası olacağı kesin.
00:28:42Bundan böyle Orta Doğu'da atılacak adımlar çok daha hassas.
00:28:48İnançlı Amerika, ateist Sovyet kartı yok artık.
00:28:51Büyük oyunun bu yeni roundunda Orta Doğu her iki tarafı da açık.
00:28:59Bugünlerde yapılan analizlere göre bölünmenin bir tarafı eskisi gibi.
00:29:03Amerika'nın ve İngiltere'nin başını çektiği NATO.
00:29:06Ama eski düşmanlarının bir kısmını da içine katmış, eskisinden çok daha ilginç, çok daha etkili bir NATO bu.
00:29:17Karşısında ise Rusya'nın ve Çin'in liderliğindeki Şangay İşbirliği örgütü var.
00:29:21Çin'in 2001 yılında tek kutuplu dünyada kendi nüfuz alanını korumak için başlattığı girişim,
00:29:33Rusya'dan büyük destek aldıktan sonra önce Kazakistan, Özbekistan, Kırgızistan ve Tacikistan'ı kapsadı.
00:29:40Ardından Pakistan, Afganistan, Hindistan ve İran gibi önemli ülkeleri de gözlemci sıfatıyla saplarına kattı.
00:29:47Güçlendi.
00:29:49Dünya yüz ölçümünün %25'ini kapsar hale geldi.
00:29:54Rusya, Çin, İran ve Kazakistanlı kadro bir enerji ve iş üretme devi.
00:30:03Dünyanın dört bir yanında bu iş birliğine sıcak yaklaşılması da boşuna değil.
00:30:07Bu Washington'daki neokonların Amerika'nın elinde benzeri olmayan bir güç olduğunu düşünerek
00:30:23uluslararası hukuku hiçe saymalarıyla başlayan güvensizliğin masaya getirdiği karşıt kutup arayışının sunucudur.
00:30:29Gürcistan-Güney Osetya çatışması dünyaya yayılan bu güvensizliğe karşı ülkelerin bir araya gelmelerini çabuklaştırdı.
00:30:47Yani Gürcistan'ın Güney Osetya'ya saldırması tek kutuplu dünyadan iki ya da çok kutuplu dünyaya geçişi çabuklaştıran bir katalizör oldu çoklarına göre.
00:30:59Stop Rusya, Rusya'yı durdurun.
00:31:09Başkent Tiflis'in dört bir yanında bu afişler asılmış durumda.
00:31:13Gürcistan'ın bu çağrısı aslında toprak bütünlüğünü yeniden kazanmak için.
00:31:17Bu çağrının Avrupa başkentlerindeki yansıması ise Rusya'nın bundan sonraki muhtemel adımlarını nasıl durduracakları üzerinde yoğunlaşıyor.
00:31:26Bir kere işleri hiç kolay değil çünkü Rusya ciddi bir askeri güç, ciddi bir bölgesel güç üstelik de nükleer silahlara sahip ki bunları masanın üzerine getirmekten de çekinmeyen bir liderlik yapısına sahip.
00:31:39Tabi hepsinden önemlisi enerji kartı.
00:31:42Avrupa başkentlerinin pek çoğu ve tabi Türkiye'de enerji konusunda Rusya'ya bağımlı.
00:31:47Ve bu bağımlılık ciddi bir ekonomik maliyetin de böyle bir yaptırımda üstlenilmesini gerektiriyor.
00:31:54Ki pek çok ülke böyle bir maliyeti üstlenmeye hele ki Gürcistan için üstlenmeye pek de hazır değil.
00:32:01Tabi bu da soğuk savaşın bitip tek kutuplu dünyada Amerikan egamonyasının başlamasından sonra pek çok devletin o eski dengeyi arar hale gelmesi.
00:32:12E bugün ideolojik kutuplarda bittiğine göre Rusya'nın bu çıkışı İran başta olmak üzere Venezuela, Küba gibi pek çok ülkede acaba bu dengeyi yeniden bir şekilde sağlamanın yolu mu açıldı sorusunu gündeme getiriyor.
00:32:26Ve bu da dünya politikalarında aslında çok kökten bir değişimdir.
00:32:30Şimdi beklenen Amerika'nın NATO'yu da işin içine sokarak Rusya-Çin ve hatta Rusya-Çin-İran üçgenine karşı kendi gücünü tescil ettirmeye çalışması.
00:32:53Karadeniz'deki NATO gemileri ve tatbikatlarının devam etmesi.
00:33:00Ukrayna'nın Avrupa Birliği süreci ve NATO ilişkilerinin hızlandırılması.
00:33:10Amerika-Hindistan yakınlaşması da yine son derece dikkat çekici bugünlerde.
00:33:16Hindistan'a uzatılan nükleer destek ili Türkiye'de pek tartışılmadı.
00:33:21Ancak uluslararası analistler için öncelikli bir konu.
00:33:25Hele ki Pakistan'da karmaşa her geçen gün artarken.
00:33:30Tabi bu süreç Amerika'da Kasım ayında yapılacak seçimlerin sonucuna göre ya karşılıklı anlayış ve çok taraflı diplomasi sayesinde yumuşayacak ya da tam tersi daha da sertleşecek.
00:33:49Obama uzlaşının, McCain sertleşmenin sembolleri şimdilik.
00:33:54Ama Amerikan başkanlarının dünyayı yanıltmaları hiç de yabancısı olunmayan bir gerçek.
00:34:08Tabi Gürcistan bir süre daha Washington ile Rusya arasındaki itişmenin sahnesi olmaya devam edecek.
00:34:14Kırım gibi yeni sıcak sahnelerinde oyunda yer almaları muhtemel.
00:34:22Buna karşılık Rusya ise, Şangay İşbirliği Örgütü'nü yeni bir konseptle genişletmeye ve belki de Latin Amerika'da Bolivya ve Venezuela gibi ülkeleri de yanına almaya çalışacak.
00:34:33Güney Osetya ve Abazya'nın bağımsızlığını tanıyan Nicaragua benzeri, saf belirleyen yeni ülkelerin de ortaya çıkması muhtemel.
00:34:49Bu arada batı ile bağlarını güçlendirmiş bir Çin ve nükleer teknolojiye sahip bir İran'da Amerika Birleşik Devletleri'ne karşı oluşacak dengenin içinde yer alacak.
00:35:03İsrail'in bile Amerikan yanlısı net bir tavır alamadığı böylesi bir noktada,
00:35:15ceostratejisiyle, son dönemdeki aktif politikasıyla Türkiye'nin yaklaşımları çok önemli.
00:35:26Türkiye önceden gerekli önlemleri alıp harekete geçmezse,
00:35:30kendini doğal gaz ve petrolde bağımlı olduğu Rusya'yla,
00:35:34NATO üyeliği ve tarihi bağları yüzünden müttefiki olduğu Amerika arasında sıkışmış bulabilir.
00:35:41Orta Doğu'da atılacak yeni adımlar,
00:35:44Irak, Kıbrıs, Ermeni iddiaları gibi,
00:35:47Türkiye için hayati önemdeki konularda yaşanacak gelişmeler,
00:35:51fırtınalar estirebilir.
00:35:52Obama ve Biden ikilisinin Ermeni iddialarına yönelik sıcak satışları,
00:36:11McCain-Pellan ikilisinin İran'a yönelik çatışmacı yaklaşımları,
00:36:19Türkiye için korkutucu senaryolar.
00:36:23Ama kartların ne şekilde dağıtılacağını şimdiden kestirmek son derece zor.
00:36:27İşin böylesine karışmasına ramak kalmış bir dünyada,
00:36:34Birleşmiş Milletler nasıl bir misyon üstlenebilir,
00:36:38nerede yer alabilir, neler yapabilir?
00:36:44Uluslararası örgütler ister bu kadar,
00:36:48Birleşmiş Milletler gibi evrensel düzeyde olsun,
00:36:50ister bölgesel olsun,
00:36:51zaman zaman NATO'nun yaptığı gibi kendi varlık nedenini,
00:36:57işlevini değiştirebilmektedir.
00:36:59Bu tür tartışmalar da Birleşmiş Milletler'in geleceği açısından
00:37:03oldukça yararlıdır düşüncesindeyim.
00:37:07Tabii ki uluslararası sistemdeki güç yapısı değiştikçe,
00:37:12bunun Birleşmiş Milletler'e yansıması,
00:37:13Birleşmiş Milletler'in uluslararası barış ve güvenliği sağlamada,
00:37:18ona olumlu katkıda, Birleşmiş Milletler'e olumlu katkıda bulunacağını düşünüyorum.
00:37:23Birleşmiş Milletler, dünya devletlerinin ve temsil ettikleri halkların,
00:37:28günümüz sorunlarıyla başa çıkmak için bir araya geldikleri,
00:37:31tek evrensel teşkilat.
00:37:33On binlerce uzman görev yapıyor ve milyarlarca dolarlık bir bütçesi var.
00:37:38Birçok devletten daha güçlü.
00:37:40Aslında tüm ülkelerden daha güçlü olması gereken bir kurum.
00:37:44Ama aslında ne devletler üstü bir kuruluş,
00:37:48ne de hükümetler üstü bir hükümet.
00:37:51Birleşmiş Milletler'in herhangi bir devletin iç işlerine karışma yetkisi hiçbir şekilde yok.
00:37:57Yani Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri,
00:38:00gücü, prestijinin karşısında aslında çok sınırlı olan bir kişi.
00:38:04Temel hedef olarak ortaya konan barış için,
00:38:10Genel Sekreter'in üstlendiği en önemli rol,
00:38:13iyi niyet girişimlerinde bulunması.
00:38:30Bu iyi niyet misyonlarının etkinliği ise tartışmalı.
00:38:33Birleşmiş Milletler Teşkilatı,
00:38:37Genel Kurul, Güvenlik Konseyi,
00:38:39Vesayet Konseyi,
00:38:40Ekonomik ve Sosyal Konsey,
00:38:42Milletler Arası Adalet Divanı ve
00:38:44Sekreterye olmak üzere
00:38:456 asli organdan oluşuyor.
00:38:54Birleşmiş Milletleri oluşturan
00:38:556 ana organa ek olarak
00:38:57çok sayıda alt kuruluşla
00:38:59Birleşmiş Milletler Şemsiyesi altında faaliyet gösteriyor.
00:39:02Birleşmiş Milletler Sistemi olarak adlandırılan
00:39:05bu yapıya giren kuruluşlar
00:39:07iki gruba ayrılıyor.
00:39:09İlk grupta genel kurul tarafından kurulan
00:39:11bir dizi program, fon ve enstitü yer alıyor.
00:39:15İkinci grupta yer alan
00:39:16ihtisas kuruluşları ve
00:39:17özel kuruluşlar olarak adlandırılan
00:39:19örgütler ise,
00:39:21Birleşmiş Milletleri,
00:39:22özel hükümetler arası anlaşmalarla
00:39:24ve ekonomik ve sosyal konsey kanalıyla
00:39:27bağlılar.
00:39:28Bu kuruluşların kendi üyeleri, işleyiş kuralları,
00:39:31yönetimleri, bütçeleri ve sekreteryaları var.
00:39:35Ama organlardan
00:39:35Vesayet Konseyi,
00:39:37Birleşmiş Milletler Anlaşması'nın
00:39:39kendisine verdiği görevi tamamladığı için
00:39:41çalışmalarını 1994 yılında
00:39:43dondurmuş durumda.
00:39:46Birleşmiş Milletler'in
00:39:48ana yargı organı olan
00:39:49Uluslararası Adalet Divanı,
00:39:51Hollanda'nın Lahye şehrindeki merkezinde
00:39:54devletler arasındaki yasal anlaşmazlıkları
00:39:57çözüme kavuşturmakla hükümlü.
00:40:13Birleşmiş Milletler Kuruluşları'nın
00:40:15ekonomik ve sosyal alanlardaki çalışmalarının
00:40:18eş güdümünü sağlamak üzere kurulan
00:40:20Ekonomik ve Sosyal Konsey ise
00:40:21UNDP ve UNICEF gibi programlarla
00:40:24Dünya Sağlık Örgütü ve UNESCO gibi
00:40:27özel teşkilatların çalışma ve raporlarıyla
00:40:30sıkça ön plana çıkan
00:40:31belki de en etkin işleyen
00:40:34mekanizma.
00:40:34MÜZİK
00:40:46MÜZİK
00:40:47Tabi bu organların en önemlisi genel kurul.
00:41:07Her devletin eşit olarak temsil edildiği,
00:41:10kararların oy çokluğuyla alındığı bir yapı.
00:41:13ve her ülkenin eteğindeki taşları döktüğü,
00:41:24ilginç söz düellolarının yaşandığı,
00:41:27zaman zaman çok medyatik bir organ.
00:41:30MÜZİK
00:41:30En önemli görevi aslında
00:41:40uluslararası barış ve güvenliğin korunması.
00:41:43Ama bu görev
00:41:44Güvenlik Konseyi'ne bırakılmış durumda.
00:41:46Bu da Güvenlik Konseyi'ni
00:41:48ön plana çıkarıyor.
00:41:5015 üye devletten oluşan Güvenlik Konseyi'nin
00:41:53ayrıcalıklı 5 üyesi var.
00:41:55Bu ayrıcalık
00:41:56daimi Beto yetkisi.
00:41:58İkinci Dünya Savaşı'nın galip ülkeleri kabul edilen
00:42:02ABD, İngiltere, Rusya, Çin ve Fransa
00:42:06bu kulübün üyeleri.
00:42:10Güvenlik Konseyi'ne giden bir konu
00:42:12esasa ilişkinse,
00:42:14yani barış ve güvenliğin korunmasıyla ilgili bir kararsa,
00:42:18bu 5 daimi Beto ülkesinin hepsinin onayı şart.
00:42:22Toplamda da 9 onay gerekiyor.
00:42:24Konu usule ilişkinse,
00:42:26yani hangi konuların görüşüleceği sırası gibi bir konuysa,
00:42:30herhangi 9 kabul yeterli.
00:42:32Tabi teoride.
00:42:34Çünkü bu 5 ayrıcalıklı ülke,
00:42:36konunun esası mı, usule mi
00:42:38ait olduğu konusunda da
00:42:39Beto yetkisine sahip.
00:42:41Yani bu 5'liden herhangi biri,
00:42:43istemediği bir konunun gündeme gelmesini engellemek isterse,
00:42:47ilk vetosunu
00:42:48bu konu usul değildir diye verip,
00:42:50ardından esasa ilişkin konuyu Beto etme hakkına sahip.
00:42:58Pek çok kalemin,
00:43:00Birleşmiş Milletler Tiyatrosu olarak değerlendirdiği bu sistem,
00:43:03eleştirilerin odağında.
00:43:05Tabi bu sistemin de delinmesi mümkün.
00:43:09Örneği de var.
00:43:101950'de Kore Savaşı'na ilişkin,
00:43:12Güvenlik Konseyi'nde yaşanan,
00:43:14anlamsız,
00:43:15bir o kadar da trajikomik oturumların ardından,
00:43:18yeni bir karar alındı.
00:43:19Buna göre Güvenlik Konseyi daimi üyeleri arasında oy birliği olmadığında,
00:43:24barışın tehdidi,
00:43:26ihlali veya bir saldırı varsa,
00:43:28Güvenlik Konseyi pas geçilebiliyor ve genel kurul,
00:43:32üye devletlere kolektif tedbirlerin alınmasını tavsiye edebiliyor.
00:43:39Afganistan ve Irak savaşlarında,
00:43:41Güvenlik Konseyi'nin,
00:43:43hatta bütünüyle uluslararası hukukun pas geçilmesi,
00:43:46İran'a ilişkin tartışmalarda,
00:43:49bir saldırı ihtimalinin yatsınmaması,
00:43:51işte bu karardan kaynaklanıyor.
00:43:56Bir başka örnek,
00:43:5826. madde.
00:44:00Silahlanmanın önlenmesi için konan bu maddeye,
00:44:03Güvenlik Konseyi'nin kararlarında,
00:44:05sıkça atıf yapılıyor.
00:44:06Ama silahlanmaya ayırdıkları bütçeyi,
00:44:10her geçen gün biraz daha arttıran,
00:44:12Birleşmiş Milletler'in 5 daimi veto hakkı olan ülkesi için,
00:44:16değil bu konuda bir karar almak,
00:44:18konuşmak bile olanaksız.
00:44:24Diğer yanda ise,
00:44:25bu madde gerekçe gösterilerek silahsızlandırılan Irak'ın,
00:44:29bugün düşürüldüğü durum var.
00:44:30Bu tabloda,
00:44:39Birleşmiş Milletler tartışmaların odağında.
00:44:44Öyle ki,
00:44:46Nobel Barış Ödülü'nün,
00:44:47Birleşmiş Milletler'e ve,
00:44:48Teşkilat'ın genel sekreterine verilme kararı bile,
00:44:52ateşli bir tartışma konusu olabiliyor.
00:44:55Dünya çapında pek çok kişi olmaz,
00:44:58diyor ve soruyor.
00:44:59Birleşmiş Milletler,
00:45:01barışı sağlama konusunda,
00:45:03nasıl ve nerede bir başarı sağladı?
00:45:11Tartışmanın bir başka boyutunda,
00:45:13insan hakları oluşturuyor.
00:45:15Birleşmiş Milletler'in temel dayanağı,
00:45:17insan hakları olmalıyken,
00:45:19tam tersine bir dizi insan hakkı ihlalinin,
00:45:21bizzat Birleşmiş Milletler tarafından yapıldığı öne sürülüyor.
00:45:25Örneğin Somali'de,
00:45:36Birleşmiş Milletler gücüne bağlı askerlerin,
00:45:38Somalili bir çocuğu,
00:45:40ateş üstünde kızartırken,
00:45:42çekilen fotoğraflarının,
00:45:43travması atlatılmamıştı henüz.
00:45:45Şimdi ödül verilmek istenen Kofi Annan,
00:45:50bu olaylar yüzünden görevdeki ilk raporunda,
00:45:53Birleşmiş Milletlerin barışı ve insan haklarını korumada başarısız kaldığını,
00:45:57özellikle de küreselleşmenin olumsuz yönleri ve etnik çatışmalarla baş edemediğini itiraf etmişti.
00:46:03Aradan geçen dört yılda değişen ne olmuştu?
00:46:08Yine de Kofi Annan ödülü aldı.
00:46:18Ama özellikle 11 Eylül sonrası yaşananlar,
00:46:22ödülü verenlerin değil, eleştirenlerin haklı olduğunu gösterdi.
00:46:26Birleşmiş Milletler, özellikle Afganistan Savaşı'nda aldığı yanlış kararlarda,
00:46:32diplomatik bir çözüm olanağından çok,
00:46:35askeri bir harekata meşruiyet kazandırdığı gerekçesiyle eleştiriliyor.
00:46:41Birleşmiş Milletlerin askeri harekatlar sırasında üzerine düşeni yapamaması,
00:46:46Amerika Birleşik Devletleri ve müttefiklerinin harekat sırasındaki keyfi tutumları karşısında etkisiz kalması şiddetle eleştiriliyor.
00:46:56Guantanamo, Amerika'nın kural tanımazlığı kadar Birleşmiş Milletlerin yetersizliğinin de bir sembolü.
00:47:06Yine 11 Eylül sonrası iklimde Birleşmiş Milletlerin gerekli inisiyatifi alamaması
00:47:11ve genel olarak terörizme karşı başlatılan mücadelenin niyetini aşarak
00:47:17sivil haklar ve özgürlüklere tecavüz noktasına gelmesi de bir diğer tartışma konusu.
00:47:23Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nun 2001 yılındaki 56. oturumunda tartışmaya açılan
00:47:29Uluslararası Terörizm hakkındaki kapsamlı taslak sözleşme yine bu anlamda büyük tartışmalara neden olmuştu.
00:47:38Sözleşmede yer alan terörizm tanımının devletlere pek çok keyfi uygulama için olanak tanıması,
00:47:44kimi maddelerin ifade özgürlüğü ve örgütlenme hakkının ihlaline yönelik tehditler içerdiği,
00:47:50hatta işkence, yargısız infaz ve kaybedilme gibi ciddi hak ihlallerine yol açabileceği tartışmaları
00:47:57uluslararası kamuoyunda büyük fırtınalar koparmıştı.
00:48:04Bu tartışmalar daha sıcakken, başta Amerika Birleşik Devletleri ve İngiltere olmak üzere
00:48:10pek çok batılı devletin arka arkaya çıkarttığı ya da düzenlediği anti terör yasaları
00:48:15okların bu ülkelerden çok Birleşmiş Milletler'e çevrilmesine yol açtı.
00:48:20Temel neden, ortak aklın yetersiz kalışıydı çünkü.
00:48:26İnsan hakları evrensel bildirgesinin hamisi olan Birleşmiş Milletler'in bu durumu trajik bu kesimlere göre.
00:48:38Şimdilerde ise yeni bir başarısızlık Birleşmiş Milletler'in kapısını çalmış durumda.
00:48:502000 yılında Birleşmiş Milletler üyeleri yoksullara büyük vaatlerde bulunmuştu.
00:48:58Bin yıl kalkınma hedefleri, açlık ve yoksulluğun kökünün kazınması,
00:49:03tüm dünyada çocukların ilk öğretime devam edebilmesi,
00:49:07cinsiyet eşitliğinde ilerleme sağlanması,
00:49:09çocuk ölüm oranlarının azaltılması,
00:49:12anne sağlığında ilerleme sağlanması,
00:49:14AIDS, sıtma ve diğer hastalıklarla mücadele edilmesi,
00:49:18sürdürülebilir bir çevre hedefine ulaşılması ve
00:49:21kalkınma için küresel bir ortaklık kurulmasını öngörüyordu.
00:49:26Tüm hedefler iddialıydı.
00:49:282015 yılına kadar da hepsi başarılmış olacaktı.
00:49:32Dünyanın bugünkü durumu çok da iç açıcı bir tabloyu ortaya koymuyor.
00:49:36Bu şartlarda Birleşmiş Milletler'in ortaya koyduğu
00:49:40milenyum hedeflerine ulaşılması pek de kolay değil.
00:49:43Araştırma ve öngörüler önümüzdeki dönemde çok radikal politikalar ortaya konmazsa,
00:49:51dünya genelinde açlığı yarı yarıya indirme hedefine
00:49:54daha 27 yıl boyunca ulaşılamayacağını ortaya koyuyor.
00:50:02Su kaynaklarının temizlenmesi hedefine ulaşılması içinse
00:50:06en az 100 yıla ihtiyaç var.
00:50:132005 yılında zenginler kulübü G8 ülkeleri
00:50:16bu hedefler için biraz kıpırdanır gibi oldular sana
00:50:20sözlerine pek sadık kalmadılar.
00:50:23Üstelik son küresel ekonomik krizle birlikte
00:50:26durum çok daha farklı.
00:50:28Artan gıda fiyatları
00:50:32Hayiki'den Somali'ye
00:50:33pek çok yoksul ülkede
00:50:35protesto ve toplumsal olaylara yol açtı.
00:50:43Şimdilerde aksiyan yardımların neden olacağı
00:50:46büyük trajedilerden söz ediliyor.
00:50:49Üstelik Birleşmiş Milletler'in
00:50:50bütçesi bile tartışmalıyken.
00:50:5820 yıldan beri Birleşmiş Milletler çatısı altında
00:51:07bütçe konusunda ilk defa karşı oy kullanılmış oldu.
00:51:122007 aralığında kabul edilen
00:51:142008 ve 2009 yılını kapsayacak
00:51:162 yıllık dönemde
00:51:18Birleşmiş Milletler'in bütçesi
00:51:204.17 milyar dolar olarak kabul edildi.
00:51:23Oylama sonucu 141'e karşı 1.
00:51:28Ama bu karşı oyun sahibi
00:51:33Amerika Birleşik Devletleri.
00:51:35Birleşmiş Milletler bütçesine
00:51:37%22 ile en büyük katkıyı sağlayan ülke yani.
00:51:44Amerika Birleşik Devletleri'nin
00:51:45karşı oyunun nedeni
00:51:47Kongre programı içinde bulunan
00:51:49İsrail karşıtı bir toplantı oldu.
00:51:522001 yılında Güney Afrika'da
00:51:53ırkçılığa karşı düzenlenen
00:51:55uluslararası konferansın
00:51:57gelecek dönemde yeniden tekrar edilmesi için
00:52:00bütçeden
00:52:016.7 milyon dolar
00:52:02ayrılmasına karşı çıktı bildirildi.
00:52:04Amerikan Heyet'i 2001'de düzenlenen konferansın
00:52:18İsrail Alektarlığı'na dönüşmesi üzerine toplantıda.
00:52:22Amerikan Heyet'i 2001'de düzenlenen konferansın
00:52:32İsrail Alektarlığı'na dönüşmesi üzerine
00:52:34toplantıdan çekilmişti.
00:52:41Ama bu bir bahane gibi görünüyor.
00:52:44Çünkü bütçedeki asıl sorun
00:52:45Amerika Birleşik Devletleri'nin
00:52:47Birleşmiş Milletler bütçesinin
00:52:49İdari kısmının %25 oranında artmasından hoşnut olmaması.
00:52:54İşte böyle bir ortamda
00:52:56Türkiye Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nde
00:52:58yer almaya hazırlanıyor.
00:53:00Pek çoklarına göre
00:53:01Birleşmiş Milletler için
00:53:03en kritik dönemde.
00:53:05Güvenlik Konseyi'nin yapısı bile tartışma konusu.
00:53:08Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi
00:53:10şu anda 5 daimi
00:53:1210'da geçici olmak üzere
00:53:1315 üyeden oluşuyor.
00:53:14Ancak bir grup ülke
00:53:16daimi üye sayısının arttırılması için
00:53:19lobi yapıyor.
00:53:20Japonya, Brezilya, Hindistan ve Almanya
00:53:22bu amaçla güçlerini birleştirme kararı aldı.
00:53:26Bu arada Güvenlik Konseyi'nde
00:53:27reforma gidilmesi ve genişletilmesi
00:53:29konusunda uluslararası bir heyet tarafından
00:53:32çalışmalar yapılıyor.
00:53:33Son olarak New York'ta
00:53:36dörtlü toplantıda bir araya gelen
00:53:37üst düzey Japon, Alman, Hintli ve Brezilyalı yetkililer
00:53:41Güvenlik Konseyi'nde daimi
00:53:43üyelik statüsü kazanmak için
00:53:44birlikte çalışmaya karar verdi.
00:53:47Birleşmiş Milletler'in yıllık genel kurulu
00:53:49sırasında yapılan toplantıda
00:53:50dört ülkenin yetkilileri
00:53:52Güvenlik Konseyi'nin genişlemesi durumunda
00:53:55birbirlerinin adaylıklarını
00:53:56destekleme konusunda uzlaşmaya vardı.
00:53:58Japonya ve Almanya'nın taleplerinde
00:54:02hatlılık payı yüksek.
00:54:03Zira bu iki ülkenin Birleşmiş Milletler'e
00:54:06tek tek katkıları
00:54:07Amerika hariç diğer daimi üyelerin
00:54:10toplam katkılarından daha fazla.
00:54:14Ancak bu konuda doğabilecek engeller
00:54:17hesaba katıldığında
00:54:18genişlemenin yıllar sürebileceği
00:54:20hatta hiç gerçekleşmeyebileceği
00:54:22de ortaya çıkıyor.
00:54:24Birleşmiş Milletler yasasında bir değişiklik
00:54:26için üye ülkelerin
00:54:28üçte ikisi ve Güvenlik Konseyi'ndeki
00:54:30daimi üyelerin tamamı tarafından
00:54:32onaylanması gerekiyor.
00:54:35Çin geçmişte Japonya'nın üyeliğine
00:54:37ilişkin kuşkuları bulunduğunu açıklamıştı.
00:54:40Diplomatik kaynaklar
00:54:41Berlin'in Irak Savaşı'na muhalefetinin ardından
00:54:44Amerika'nın da Almanya'nın adaylığına
00:54:46soğuk baktığını belirtiyor.
00:54:48Pakistan da Hindistan'ın adaylığına
00:54:50karşı çıkıyor.
00:54:53Güvenlik Konseyi üyesi olmak için
00:54:54çabalarını birleştiren dört ülke
00:54:56Afrika'yı temsilen beşinci bir ülkenin de
00:54:59konseyde yer alması konusunda
00:55:01görüş birliği içinde.
00:55:02Ancak bu itibarlı koltuğa hangi ülkenin
00:55:05oturması gerektiği konusunda bir uzlaşma yok.
00:55:08En şanslı adaylar olarak
00:55:09Mısır, Güney Afrika ve Nijerya'nın adı geçiyor.
00:55:13Bu projenin başarı şansı
00:55:14hemen hemen hiç yok.
00:55:16Ama Türkiye tartışmaların içinde
00:55:19bir şekilde yer alacak.
00:55:20Bir süredir Türk dış politikası
00:55:26tartışmaların göbeğinde.
00:55:29Ankara'nın İsrail ile Filistin arasında
00:55:31ara buluculuk yapma girişimleri,
00:55:36Suriye ile İsrail arasındaki heyetler arası
00:55:38görüşmelerde bir nevi ev sahibi rolüne soyulması,
00:55:42İran ile Amerika arasında
00:55:46kolaylaştırıcı olarak yer almaya çalışması
00:55:49ve nihayet
00:55:50Kafkaslar'daki sorunlara karşılık
00:55:52bir Kafkas Fakti fikrini ortaya atması,
00:55:55Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki
00:55:57dağlık karabağ sorununun çözümü için
00:55:59tarafları bir araya getirme girişimleri.
00:56:01Öyle ki Kıbrıs gibi hassas ve hayati bir konuda bile
00:56:12atılan radikal adımlar.
00:56:18Hızlı atılan bu adımlar
00:56:20kimilerine göre vakti gelen
00:56:21hatta geciken bir kabuk kırılması,
00:56:24kimine göre Türk dış politikasının
00:56:26tüm kazanımlarını tehlikeye atan
00:56:28gereksiz bir agresiflik.
00:56:30Uluslararası arenada
00:56:32Türkiye'nin bir bölge devleti,
00:56:34yani kendi bölgesindeki gelişmelerle
00:56:36yakından aktif olarak ilgilenen,
00:56:38bölgesindeki olaylarda söz sahibi olan,
00:56:42üstelik sadece kendi bölgesiyle değil,
00:56:44tüm dünyadaki gelişmeleri yakından takip eden
00:56:46bir bölgesel güç olma yolunda
00:56:48dev adımlar attığı yazılıp çiziliyor.
00:56:52Tüm bu sürecin taçlanma noktasıydı
00:56:54bir anlamıyla Türkiye'nin
00:56:55Güvenlik Konseyi Geçici Üyeliğine kabulü.
00:56:58Türkiye
00:56:58151
00:57:02Austria
00:57:06Birleşmiş Milletler'in en etkin organı olan,
00:57:12dünya meselelerinde son sözün söylendiği
00:57:14Güvenlik Konseyi'nin 15 üyesinden biri,
00:57:17artık Türkiye.
00:57:191 Ocak 2009'dan itibaren
00:57:202 yıl süreyle bu koltuk Türkiye'nin.
00:57:23Artık dünya sorunlarında daha çok söz sahibi olabilecek
00:57:27ve bölgesel konularda da daha yönlendirici bir konuma ulaşabilecek.
00:57:31Adaylık süreci bile Türkiye'yi çok daha farklılaştırdı.
00:57:35Bu dönemde atılan adımlar her şeyden önce Türkiye'yi daha önce pek ilgilenmediği coğrafyalarla ilgilenmeye,
00:57:43sınırda ilişkileri bulunan Afrika başta pek çok coğrafyaya açılıma gitti.
00:57:47Çünkü üyelik için Birleşmiş Milletler'e üye ülkelerden 128'inin oyunu alması gerekiyordu.
00:57:57Bunun için yapılan 3 yıllık çalışmada özellikle Dışişleri Bakanlığı,
00:58:12Afrika, Asya, Pasifik, Latin Amerika ve hatta Hint okyanusundaki ülkelere açıldı
00:58:18ve düzenlediği bölgesel toplantılarla buralardaki ülkelerin sempatisini ve desteğini kazanmaya çalıştı.
00:58:24Kurulan her yeni köprü, Türkiye'nin kendini ve politikalarını anlatabilmesi için
00:58:32yepyeni platformlarda oldu doğal olarak.
00:58:36Türkiye Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'ne 1951-52 ve 1954-55'te ikişer yıl,
00:58:451961'de de Polonya ile paylaşarak bir yıl olmak üzere 3 kez geçici üye oldu.
00:58:54Ama 47 yıldır Ankara, uluslararası politikanın şekillenmesinde en önemli görülen Güvenlik Konseyi'nde temsil edilmiyordu.
00:59:08Birleşmiş Milletler'in karar alıcı olganı Güvenlik Konseyi'nde üyelik perspektifini
00:59:13önce dönemin Dışişleri Bakanı İsmail Cem'le ilan eden,
00:59:16ancak sonra konjonktürün uygun olmaması nedeniyle adaylıktan çekilen Türkiye,
00:59:22bu başvuruyu 21 Temmuz 2003'te yeniledi.
00:59:26Ve faaliyetlerini yürütebilmek için 100 milyon dolarlık bütçe ayırdı.
00:59:30Uzun süre sessiz yürütülen çalışmalar sırasında 2004 yılında İslam Konferansı Örgütü toplantısı düzenlendi.
00:59:42Afrika, Pasifik, Karayip zirvelerine Dışişleri Bakanlığı'ndan temsilciler katıldı.
00:59:50Türkiye'ye bu ülkelerden üst düzey ziyaretler gerçekleşti.
00:59:54Son olarak da geniş katılımlı Afrika Birliği zirvesi İstanbul'da düzenlendi.
01:00:03Afrika zirvesi 900 belegenin katıldığı, neredeyse bütün Afrika ülkelerinin katıldığı zirve,
01:00:09aslında bu stratejinin ne kadar iyi planlandığını ve nasıl hedefe doğru götürüldüğünü gösteriyor.
01:00:15Türkiye'nin özellikle son bir yıldır, bugüne kadar çok fazla ilişki içerisinde olmadığı,
01:00:20Karayip ülkeleriyle, Asya Pasifik ülkeleriyle bazı ilişkiler geliştirmeye çalıştığını
01:00:24ve oradan buraya ziyaretler yapıldığını, buradan oralara gidildiğini de görüyoruz.
01:00:29Tabii bu tür oylamalarda her zaman başvurulan bir yönteme Türkiye'de başvuruyor.
01:00:34O da nedir? Buna promosyon denebilir.
01:00:37Türkiye, Afrika ülkelerine ve özellikle bu Karayip ve Pasifik bölgesindeki küçük ülkelere
01:00:42bugüne kadar hiç Türk dış politikasında rastlanamadığımız ölçüde ekonomik yardımlar yapıyor.
01:00:47Mesela bunların birleşimiyetleri ahilat borçlarını ödüyor, ödemeyi taahhüt ediyor.
01:00:51Bunlara çok ciddi, isani yardımlar yapıyor.
01:00:56Türkiye tanıtımına 2. Dünya Savaşı ertesinde 26 Haziran 1945'te
01:01:03San Francisco'da Birleşmiş Milletler şartını imzalayan 51 kurucu ülkeden biri olduğunu vurgulayarak başladı.
01:01:11Türkiye ayrıca kampanyasında stratejik konumunu hatırlattı.
01:01:14Bugüne kadar katıldığı Birleşmiş Milletler faaliyetlerini anlattı.
01:01:23Özellikle Birleşmiş Milletlerin Irak'ta daha etkin rol oynaması için Türkiye'nin alabileceği önemli inisiyatifler,
01:01:30İran'ın nükleer faaliyetleri nedeniyle yaşanan krizin çözümü için bir bölge ülkesi olarak duyarlılığı,
01:01:36kesintiye uğrayan İsrail-Suriye görüşmelerini yeniden canlandırabilmek için ortaya koyduğu kararlı tavır
01:01:43ve tabi Orta Doğu sorununda tüm tarafların güreğini kazanmış bir ülke oluşu stratejik konumun temel referanslarıydı.
01:01:51Üzerinde en çok durulan olumsuzluk ise Türkiye'nin kendi hakkında Güvenlik Konseyi'nde alınan hiçbir kararı uygulamadığının hatırlatılmasıydı.
01:02:06Tabi bu arada rakiplerimiz de boş durmuyordu.
01:02:112006 yılının ilk yarısında Avrupa Birliği dönem başkanlığını üstlenen Avusturya,
01:02:16uluslararası barış güçlerinde de aktif şekilde yer alan en büyük rakibimiz konumundaydı.
01:02:24Daha önce iki kez 1973-74 ve 1991-92 dönemlerinde geçici üyelik yapmıştı.
01:02:31Yani denilimliydi ve adaylığını açıkladığı 1998 yılından bu yana kampanyasını sürdürüyordu.
01:02:39Yani tam 10 yıldır.
01:02:43Bir yana 1960'dan bu yana 50'den fazla barış misyonunda aktif olarak yer almasını,
01:02:51Birleşmiş Milletlerin hali hazırdaki barış misyonlarında 1400 kişiyle katkı yapıyor olmasını ön plana çıkarttı.
01:02:58Uluslararası hukuk, insan hakları ve silahsızlanma konularında başarılı karnesinde Avusturya'nın artıhanesindeydi.
01:03:07Ve geçen yıl yaptığı 1 milyar 800 milyon dolarlık katkı ile 22 üyeli OECD Kalkınma Yardım Komitesi'nin ilk 7 bağışçı ülkesi arasında yer alıyordu.
01:03:17Uluslararası anlamda barış alanında çok işler yapıyoruz.
01:03:23Çevreye duyarlıyız.
01:03:25Uluslararası politikalarda aktifiz.
01:03:29Diğer rakip İzlanda'ydı.
01:03:32Ankara'da büyük elçiliği bulunmayan İzlanda, Türkiye için adeta kapalı kutuydu.
01:03:37İlk kez Güvenlik Konseyi'nde bir koltuğa adaydı.
01:03:42Kampanyasının temeline de bunu koymuştu.
01:03:45Kuzey Avrupa ülkelerinin desteği zaten cepteydi.
01:03:48Ve bir ada ülkesi olması sebebiyle özellikle Asya Pasifik bölgesindeki ada ülkelerinin sempatisini kazanma yönünde büyük gayret sarf etti.
01:03:57Danimarka, Finlandiya, Norveç ve İsveç gibi kuzey ülkelerinin aktif şekilde desteklediği bu adaylık, 21. yüzyılın tehditlerine karşı diğer ülkelerle iş birliği içinde aktif rol oynama kararlılığımızı saygılamaktadır.
01:04:15Ama küçük bir ülke olan İzlanda'nın Güvenlik Konseyi geçici üyeliği sırasında ortaya çıkacak personel ihtiyacı önemli bir sorundu.
01:04:23Diğer Avrupa ülkelerinden sağlanacak yardıma itirazlar vardı.
01:04:30Ve son küresel krizde dünyanın gözü önünde yaşananlar İzlanda'nın en büyük sıkıntısı oldu.
01:04:37Bu koşullar altında Türkiye'nin diğer iki adayın çok önünde olduğu açıktı.
01:04:43Yine de son ana kadar temkinli davranıldı.
01:04:47Expo 2015 oylamasının sonucundaki hayal kırıklığı unutulmamıştı.
01:04:57Bugün itibariyle baktığımızda bizim desteğimiz iyi görünüyor açıkçası.
01:05:05Ancak oylama gizli oylama.
01:05:07Gizli pazarlıkların yapıldığı, lobi faaliyetlerinin son ana kadar sürdüğü bir yarıştı bu.
01:05:15Kağıt üzerindeki artılar ne olursa olsun.
01:05:18Ve Türkiye ihtiyaç duyduğu oy sayısına 23 oy daha ekleyerek ciddi bir destekle kazandı seçimi.
01:05:25Türkiye 151
01:05:32Öztürk
01:05:36Böyle bir destekte Türkiye'nin yürüttüğü pozitif kampanyanın etkisi yatsınamaz elbette.
01:05:44Tabi bu desteğin getirdiği sorumlulukta.
01:05:47Bundan sonraki dönem üzerimize çok ağır bir sorumluluk yüklüyor.
01:05:51Şimdi bu kadar ülkenin desteğini aldıktan sonra artık omuzlarımızda o sorumluluğun ağırlığını, yükünü şimdiden hissediyoruz doğrusu.
01:06:01Kolay değil. Çünkü iki yıl boyunca dünyanın dört bir köşesinden sorunlar önümüze gelecek.
01:06:08Bu sorunların en el yakıcı olanı yine bulunduğumuz bölgede.
01:06:13Üstüne üstlük bölgeyi yeni bir savaşa sürükleyebilecek kadar da ciddi.
01:06:17Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi İran'la ilgili üç karar aldı.
01:06:22Son olarak aldığı dördüncü kararla da bu üç kararını teyit etti bir anlamda.
01:06:28Türkiye Birleşmiş Milletler'in bir üyesi olarak alınan kararları uyguluyor elbette.
01:06:33Ancak şimdiye kadar bu kararların alındığı ortamda yer almıyordu.
01:06:381 Ocak'tan itibaren bu kararların alındığı masada Türkiye'de olacak.
01:06:42Ve kendi bakış açısını ortaya koyma fırsatı bulacak.
01:06:45Hem İran'a yakın olan hem de NATO'nun bir üyesi olan hem Rusya'yla çok iyi ilişkili olan hem Amerika Birleşik Devletleri'yle çok iyi ilişkili olan bir ülke olarak kuşkusuz Türkiye önemli bir denge faktörü olacaktır diye düşünüyorum.
01:07:01Bu seçim konseyin beş üyeliğinin yenilenmesi içindi.
01:07:05Türkiye ve Avusturya dışında üç koltuğun daha sahipleri bulundu.
01:07:09Bulundu derken aslında ciddi de bir yarış yoktu bu koltuklar için.
01:07:14Asya ve Afrika ile Latin Amerika ve Karayip ülkeleri gruplarından da birer yeni üye konseye seçildi.
01:07:21Uganda Afrika Birliği'nin kararıyla Afrika grubunun...
01:07:28...Meksika'da Latin Amerika ve Karayip ülkeleri grubunun tek adayı olarak oylamaya girdiler ve kazandılar.
01:07:36Asya grubunda ise ilginç bir yarış vardı.
01:07:42İran ile Japonya arasında.
01:07:46Nükleer programı yüzünden tartışmaların göbeğindeki İran ile...
01:07:55...daha önce dokuz kez konseye seçilmiş neredeyse rakipsiz Japonya.
01:08:01Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin üç kez hakkında yaptırım paketi çıkardığı...
01:08:11...dördüncüsü de gündemde olan İran ile...
01:08:16...birleşmiş Milletler bütçesine en büyük katkıyı sağlayan ikinci ülke Japonya.
01:08:2153 yıl aradan sonra yeniden bu prestijlik olduğu isteyen İran'a pek kimse şans tanımıyordu.
01:08:32Ama pek çok ülke aslında gizliden gizliye...
01:08:36...İran'ın yer alacağı bir güvenlik konseyinin nasıl olacağını görmek istiyordu.
01:08:40Ama kimse Birleşmiş Milletler'in en güçlü finansörlerinden birini...
01:08:49...hele ki küresel ekonomik krizin rüzgarları hızla eserken ihmal edemedi.
01:08:56Peki bu üyelik neden bu kadar önemli?
01:09:00Üyelikle elde edilecek iki önemli kazanım var.
01:09:03Bunlardan birincisi üyelik geçici de olsa bir prestij.
01:09:06Aynı zamanda da Türkiye'nin bugüne kadar sesini istediği ölçüde duyuramadığı...
01:09:11...sorunların çözümü için bir platform şansı.
01:09:16Türkiye sıradan bir güvenlik konseyi üyesi olmamalı.
01:09:20Yani bunun çok iyi şimdiden planlanmış olmasını ümit ediyorum.
01:09:24Aksi takdirde bütün bu çabalar sadece bir an sürede...
01:09:28...işte Türkiye'de şu tarihler arasında güvenlik konseyi üyeliği yapmıştır...
01:09:31...şeklinde anılmakla sonuçlanır.