Youtube kanalımıza abone olun: ►https://goo.gl/USTWfS
Whatsapp iletişim Numaramız: ►+90 530 850 4500
Asker TV Canlı Yayın: ►http://www.askertv.com/canli-yayin
Instagram: ►https://www.instagram.com/askertv
Facebook: ►https://www.facebook.com/AskerTV
Twitter: ►https://twitter.com/askertv
Telegram: ►https://t.me/askertv
İnternet sitemiz: ►http://www.askertv.com
Haber sitemiz: ►http://www.asker.tv.tr
Whatsapp iletişim Numaramız: ►+90 530 850 4500
Asker TV Canlı Yayın: ►http://www.askertv.com/canli-yayin
Instagram: ►https://www.instagram.com/askertv
Facebook: ►https://www.facebook.com/AskerTV
Twitter: ►https://twitter.com/askertv
Telegram: ►https://t.me/askertv
İnternet sitemiz: ►http://www.askertv.com
Haber sitemiz: ►http://www.asker.tv.tr
Kategori
🗞
HaberlerDöküm
00:00Müzik
00:02Merhaba sevgili seyirciler Kırmızı Hatta hoş geldiniz.
00:25Yine bir aralık zirvesini geride bıraktık ama bu zirvenin yankıları uzun süre konuşulacak hatta belki de tüm 2007 yılı boyunca konuşulacak gibi görünüyor.
00:37Her ne kadar zirve sonuç bildirgesinde Türkiye'den bir cümleyle söz edilmiş olsa da her ne kadar liderler bu bir Türkiye zirvesi değildi deseler de bu bizim açımızdan Türkiye zirvesiydi.
00:50Açıkçası Avrupa özellikle Kıbrıs bağlamında Türkiye ile ilgili ciddi kararlarını ilerleyen yıllara ertelemiş oldu.
01:00Bir anlamda bu zirve Avrupa Birliği evin içini toparlayana kadar Türkiye'yi bekleme odasında tutma kararının alındığı zirve oldu.
01:10Evin içini Avrupa anayasası toparlar belki de hiç toparlamaz dağınık kalır bunu önümüzdeki günlerde göreceğiz ama ne olursa olsun Türkiye yoluna devam etmekte kararlı.
01:23İşte bu anlamda özellikle yılbaşından sonra bu konuda atılacak adımları iyi izlemek izlerken de tarihsel süreci iyi bilmek gerekiyor.
01:32Bu yüzden bu hafta Kırmızı Hat gözüyle, Kırmızı Hat analizleriyle bir Avrupa Birliği dosyası getiriyoruz ekranlarımıza.
01:41Türkiye, yüzyıllardır Avrupa'nın bir parçası olan, Avrupa'nın kimliğini tanımlayan, Fatih Sultan Mehmet'ten bu yana yüzünü batıya dönmüş, Avrupa'ya rağmen inatla Avrupalılaşan ve kendi kimliği itibariyle dünya üzerindeki en eşsiz ülkelerden biri.
02:02Ve 47 yıl önce Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne üyelik başvurusuyla başlayan, inişli çıkışlı, çoğu zaman sancılı, uzun ve ince bir yol.
02:22Yarım asır önce Avrupa'da ekonomik birliktelik için yola çıkan 6 ülkenin yerini, üye sayısı 25'e ulaşan bir Avrupa Birliği aldı.
02:31Ancak ana parametre, ana mantık pek de değişmedi.
02:37Bir yanda bu ilişkiyi kendi çıkarlarını zedelemeyecek düzeyde tutma çabası içinde olan bir Avrupa,
02:43diğer yanda Osmanlı'nın son dönemlerinde başlayan modernleşme çabalarında,
02:48bu süreci Avrupalılaşmadan ayırmamış ve hiçbir zaman Avrupa'ya sırt çevirmemiş bir Türkiye.
02:54Bir başka deyişle, bir yanda 21. yüzyılda küresel bir aktör olabilmek için Türkiye'ye ihtiyacı olduğunu bilen,
03:02ancak yıllardır bünyesini alacakmış gibi davranan, birlik olmaya çalışan ancak bunun nasıl yapacağı belirsiz bir Avrupa,
03:11diğer yanda bir süre birliğe girecekmiş gibi davranan, ancak daha sonra girmek için canını dişine takan ve değişim hızıyla Avrupa'yı bile şaşırtan,
03:22ancak sonuçta yine Avrupa'nın haklı ya da haksız gerekçelerine, komplekslerine ve pek çok siyasi karmaşaya takılıp kalan bir Türkiye.
03:33Roma Anlaşması'nın yükümlülüklerini yerine getirmeliydik.
03:37Bunu yapamayıp bir de yeni ülkeler gelince ideal yok oldu.
03:41Bazı ülkeler veto hakkını çok keyfi kullandılar.
03:45Dünya diplomasi tarihinin en çetrefilli ve aynı zamanda en eşsiz, hem Avrupa'nın hem de Türkiye'nin kaderini çizen, çizecek,
03:54bu özelliğiyle de son derece kritik bir süreç Türkiye-Avrupa Birliği ilişkileri.
03:5940 yıllık serüven içinde Türkiye bu kadar merkezde değildi.
04:06Türkiye biraz tartışılıyordu ama yoğun tartışılmıyordu.
04:10Şimdi tabii Avrupa'nın geldiği noktada, Avrupa bütünleşme sürecinin geldiği noktada, Avrupa genişleme sürecinin geldiği noktada,
04:18Türkiye tartışması çok merkeze oturmuştu.
04:21Bunu belirlemek lazım ve bunun da nedenlerini düşünmek lazım.
04:25Bazen tek bir kelime çoğu şeyi açıklamaya yetiyor.
04:30Birliğin yürütme organı komisyonun Türkiye'yi en çok ilgilendiren üyesi Oli Ren'in Kasım ayındaki sözleri de,
04:37yarım asırlık bu parametrenin pek de değişmediğini ortaya koyuyordu.
04:42Ankara'ya karşı ciddi yaklaşmak gerektiği kadar adil davranmak da gerekli.
04:46Türkiye'nin başta temel özgürlüklere saygı göstermesini beklerken Avrupa Birliği de sözlerini tutmalı.
04:52Türkiye'ye hazır olduğunda üyelik sözü verdik ancak ilişkilerimiz şizofrenik.
04:58Biz Türkiye'nin stratejik önemini küçümsüyoruz ancak Türkiye ise tam aksine stratejik önemini o kadar büyütüyor ki temel kriterler konusunda birlikten daha büyük hoşgörü bekliyor.
05:09Bu böyle olmayacak.
05:10Yarım asırda çok şey değişti, ilişki şizofrenikleşti ancak bir şey değişmedi.
05:20O da Kıbrıs sorunu.
05:21İkinci Dünya Savaşı'nın ardından Türkiye, Batı Dünyası ile birlikte hareket etme kararını vermişti.
05:341949'da Avrupa Konseyi'ne kurucu üye olarak katılan Türkiye'nin hedefi Yunanistan'la birlikte Avrupa topluluğuna girebilmekti.
05:421959'daki üyelik başvurusunun ardından 1963'te Ankara Antlaşması imzalandı.
05:51Ve Türkiye ile o zamanki adıyla Avrupa Ekonomik Topluluğu arasında 1 Ocak 1973'te başlayan ve 22 yıl içinde tamamlanacak olan Gümrük Birliği hedefi çizildi.
06:031963 Antlaşması öncesi dönemin başbakanı İsmet İnönü bütün kurmaylarını toplar ve şunu sorar.
06:11Bu Avrupa Ekonomik Topluluğu bizim için iyi midir?
06:15İyidir yanıtını alan İnönü şunu da sorar.
06:19Biz istediğimiz zaman çıkabilir miyiz?
06:22Evet yanıtı üzerine de İnönü o zaman imzalayalım der.
06:27Böylece Türkiye'nin uzun ve ince yoldaki macerası başlamıştır.
06:31Şöyle bir soruyu da açıklıkla ortaya koydu.
06:34Peki işler ters gider yürümezsen ne olur?
06:38O zaman üzerinde durulan nokta da hazırlık dönemi olduğu için hazırlık döneminde eğer işler gerçekten ters giderse,
06:45beklenen gelişmeli olmazsa, ikinci döneme geçişin anlaşmada öngörülü şekilde uzatılabileceği
06:51ve eğer tümüyle beklenmedik olaylar olur, dünya ekonomisinde veya başka şeyle beklenmedikler olur,
06:56tümüyle işler çıkmazla girebilecek olursa hazırlık dönemi içinde olduğu için
07:00buna göre durumun yeniden değerlendirilebileceği şeklinde oldu.
07:051974 Kıbrıs Barış Harekatı ve sonrası ise ilk kırılma noktalarını da beraberinde getirir.
07:12Yunanistan'daki askeri darbenin ardından Türkiye'nin topluluğa üyelik için müracaat şansı vardır.
07:18Ancak bu tercih edilmez.
07:20Böylece Türkiye, Yunanistan'ın önüne geçme veya dengeyi koruma noktasında ilk fırsatı kaçırır.
07:291978'e gelinir.
07:33Yunanistan, birliğe üyelik için müracaat ederken Avrupa topluluğu Türkiye'ye
07:38gelin siz de başvurun der.
07:40Ecevit hükümeti dönemin kendine özgü koşulları ve
07:43onlar ortak biz pazar sloganıyla anımsanan o atmosfer içinde müracaat etmez.
07:55O dönemde Türkiye birliğe girebilir miydi, girmeli miydi?
08:00Bu yıllardır tartışılıyor, tartışılacak.
08:03Ancak sonuçta birliğe giren Türkiye değil, Yunanistan olur.
08:07Böylece Ege'nin iki yakasındaki hassas denge Yunanistan lehine bozulmaya başlar.
08:21Türkiye birlik ilişkilerinde 12 Eylül askeri müdahalesi de bir başka kırılma noktası oluyordu.
08:271982'de Avrupa Birliği, Türkiye'de özgür genel seçimlerin yapılmasına kadar ilişkileri fiilen donduruyordu.
08:38Bu arada Amerikalı General Rogers, Kenan Evren'e Ege'de dengelerin korunacağına dair asker sözü vermesine rağmen
08:46Yunanistan NATO üyesi oluyor, verilen asker sözü de tarihe karışıp gidiyordu.
08:57Askeri rejimin sona ermesi ve ardından Turgut Özal'la sembolleşen ekonomik canlanma ve özgür seçimlerle ilişkiler buzdolabından çıkarılıyordu.
09:07Başta Almanya olmak üzere Avrupa'dan gelen itirazlara karşın, Türkiye 1987'de ikinci kez tam üyelik başvurusunda bulunuyordu.
09:19Uzun ince bir yolun, yokuş yolun başındayız.
09:23Zorluklar olan bir yoldur bu.
09:28Uzun müzakereler olacaktır.
09:32Bizi kızdıracak belki çok hadise olacaktır.
09:36Hiç beğenmediğimiz, istemediğimiz lafları duyabiliriz.
09:41Ama cesaretli, aynı zamanda sabırlı, dikkatli hesaplı olmamız mecburiyeti vardır.
09:50Türkiye hep bir farklı kültür ve din perspektivinden incelenmiştir ama uluslararası ortam ve bölgesel ortam Türkiye'yi Avrupa Birliği ile siyasal anlamda aynı düzlemde iş birliğine zorlamıştır.
10:04Aynı şekilde dönemin soğuk savaş koşullarını da göz önüne aldığımızda Avrupa'nın açısından da güvenlik endişeleri tabii ki çok öncelikliydi ve Türkiye bir kanat ülkesi olarak Avrupa'nın güvenliğine doğrudan ve somut katkıda bulunan yegane ülkedir.
10:19Birlik 1989'da Türkiye'ye red yanıtını verdi ancak kapıları kapatmadı.
10:26Verdiği yanıt, birliğin ilişkileri koparmadan minimum düzeyde yaklaşımının ilk örneklerinden biriydi.
10:33Çekinceler, biz ortak pazara hazırlanıyoruz, meşgulüz, o yüzden yeni üye alamayız.
10:39Ayrıca insan hakları demokrasi ve ekonomi alanlarında yapmanız gereken çok şey var yolundaydı.
10:44En önemlisi, Türkiye'nin karşısına sürekli olarak dikilen Kıbrıs'ta çözüm koşulu, bundan aslında 17 yıl önce kayıtlara giriyordu.
10:551989'da Avrupa Birliği'nin yanıtıyla.
10:59Soğuk savaş bitiyor, Avrupa Birliği kapılarını teker teker Sovyet egemenliğinden çıkan ülkeleri açmaya başlıyordu.
11:06Avrupalı liderlere göre, yaşlı kıtayı barış ve özgürlük içinde birleştirecek, neredeyse 500 yıldır yakalanamayan bir fırsat ortadaydı.
11:17Avrupa Birliği bu yüzden kapılarını hızla yeni üyeleri açmalıydı.
11:22Ancak üye ülke Yunanistan'ın elindeki veto tehdidini, Rumları da birliğe dahil etmek için sürekli gündeme getireceği bir genişleme sürecine giriliyordu.
11:31Kıbrıs sorunu da 1990'ların başında nitelik değiştirerek Avrupalılaşmaya başlıyordu.
11:39Çünkü birlik, Kıbrıs Rum kesiminin 1990'da yaptığı üyelik başvurusuna 1993'de yeşil ışık yakıyordu.
11:471994 Korfu zirvesinde, Atina, Rumlara üyelik yolu açılmadıkça, Türkiye'nin Gümrük Birliği'ne girişine onay vermeyeceği tehdidini masaya yatırıyordu ve istediğini de alıyordu.
11:59Birlik, Kıbrıs sorununun çözümünü Rumlarla müzakerelere başlama şartı olmaktan çıkarıyordu.
12:12Peki, Türkiye'ye ne olacaktı?
12:15Aynı yıl yeni üyeler İsveç, Finlandiya ve Avusturya'nın yanı sıra Çek Cumhuriyeti, Slovakya, Polonya, Macaristan, Romanya ve Bulgaristan'ın liderleri Avrupa fotoğrafına girerken Türkiye dışarıda bırakılıyordu.
12:29Ve dahası, Gümrük Birliği'ne sadece bir yıl kala Türkiye'nin adı Zirve Sonuç Bildirgesi'nde de geçmiyordu.
12:38Ticari partner olarak sınıflanan Türkiye, Mısır, Cezayir, Ürdün gibi ülkelerle aynı kategoride kabul ediliyordu.
12:471995'te imzalanan Gümrük Birliği Antlaşması, Türkiye'de ekonomik bir hedeften çok, ülkeyi tam üyeliğe götüren siyasi bir süreç olarak algılandı ve bu şekilde kamuoyuna yansıtıldı.
13:08Yunanistan'ın veto tehdidi ise, Ankara'nın Kıbrıslı Rumlara Avrupa Birliği sürecinde engel olmayacağı yönündeki sözlü taviziyle aşıldı.
13:24Çünkü Türkiye ipleri koparmak istemiyordu ve ne olursa olsun ilişkilerin sürmesinden yana tavır alıyordu.
13:31Aradan 11 yıl geçti. O günlerde hararetle tartışılan Gümrük Birliği Türkiye'nin Avrupa macerasında son durak mı tartışmaları günümüzde Türkiye'ye üyelik yerine imtiyazlı ortaklık adı altında yeniden gündeme getiriliyor Avrupa'da.
13:52Bence Türkiye-AB ilişkilerinde şizofrenikten ziyade o da belirli ölçekte vardır.
14:00Asıl tek taraflı melankolik bir aşk var.
14:03Yani Türk tarafı Avrupa Birliği tarafından istenilen o minimum düzeydeki ilişkiyi bir türlü görmeden,
14:10hep maksimum düzeyde bir ilişkiyi arzu ederek taraflar arasında bir dengesizliğe neden oldu.
14:16Bunu dengeleyemediğiniz sürece Avrupa Birliği devamlı kaçan bir kız Türkiye'de arkasından onu takip eden,
14:22onunla işte bir yerde konuşmayı büyük fırsat bilen bir aşık görünümünde devam ediyor.
14:27Bu ilişki biraz daha eşit partnerlerin ilişkisine dönmek durumunda.
14:32Bence Türkiye-AB ilişkileri tarihsel olarak sürekli bir istikrar içinde olan ama iniş çıkışlarla kendini şekillendiren bir ilişki biçimidir.
14:41Hangi dünya düzenini alırsak alalım bugüne kadar yapılan tüm dünya düzeni tartışmalarında,
14:48Türkiye'ye her zaman Avrupa ile birlikte hareket eden bir yapı içine girmiştir.
14:52Bu 1856 Paris Antlaşması'ndan beri süre gelen bir durumdur.
14:56Şimdi bu şizofrenik ilişkiler konusu tabii ki Avrupa Birliği'nin özellikle son dönemlerde vermiş olduğu sözleri tutmaması,
15:03Avrupa'nın kendi içindeki reform tartışmaları,
15:06bu arada Türkiye'nin tabii hem kendi içindeki reform sürecinin hızlandırılmış olması ama aynı zamanda içeride de Avrupa Birliği'ne yönelik büyük tepkilerin olması.
15:16Çünkü Avrupa Birliği'nin politikaları Türkiye'de çifte standart olarak algılanıyor ve Avrupa'da bunun çifte standart olduğunu kabul ediyor.
15:251995'te Avrupa Parlamentosu'nun Gümrük Birliği kararını onayladığı günün ertesinde Türkiye'de gazeteler artık Avrupalıyız manşetiyle çıktı.
15:37Ne var ki kutlamalar pek de uzun sürmedi.
15:39Çünkü sadece 2 yıl sonra Aralık 1997'deki Lüksembur zirvesi Türkiye birlik ilişkilerinde fay hattı olarak tarihe geçti.
15:5011 ülke aday olarak ilan edilirken Kıbrıs Rum kesimi de bunların arasına kondu ve Türkiye resimde yine yoktu.
16:00Ağır bir hayal kırıklığı ve hakkı yenmişlik duygusu Ankara'nın üzerine kara bir bulut gibi çöktü.
16:09Gerginliği Türkiye'ye hakaret boyutuna tırmandıran Lüksemburg'un dönem başkanlığındaki böylesine bir dışlanma bardağa taşıran son damla oldu.
16:20Yani Avrupa Birliği Türkiye ile olan ilişkilerini daha iyi bir noktaya götürmek istiyorsa,
16:26bu zirvede bize önerdiklerinden çok daha fazlasını, çok daha haklı, adil bir şey yapması lazım.
16:33Yapar yapmaz o da kendi işe.
16:35Türkiye Avrupa Birliği ile Kıbrıs konusu başta olmak üzere tüm siyasi diyaloğunu askıya aldı.
16:42Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ile ilişkiler daha da derinleştirildi.
16:45Birlik Rumlarla müzakerelere başladığı anda Türkiye ile Adanın Kuzey'i arasında kısmi bütünleşme sürecinin başlatılacağı Avrupa Birliği'ne iletildi.
16:57Ne var ki sadece bir yıl sonra Kıbrıslı Rumlarla Adanın Bütünü adına tam üyelik müzakerelerine başlandı.
17:05Tren rayından çıkmış, kaza yapmıştı ve hasar yüksek olmuştu.
17:15Ancak ilişkilerin tekrar rayına oturması fazla uzun sürmeyecekti.
17:18Bölücübaşı Öcalan'ın aylar süren bir operasyonun ardından Kenya'da yakalanarak Türkiye'ye getirilmesi,
17:30birlik Türkiye ilişkilerinde konuyu kısa bir sürede olsa gündemin gerisine itiyordu.
17:35Bunu dönemin Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'in aktif diplomasisi, yine dönemin Amerikan Başkanı Clinton'ın çabaları ve en önemlisi 17 Ağustos 1999'da yaşanan deprem felaketi izliyordu.
17:50Lüksemburg sonrasında dünyaya ve batıya kırgın olan Türkiye, bir anda batıyı yanı başında Türk halkına yardım elini uzatırken buluyordu.
18:07Bu iç ve dış dayanışma duygusu içinde, Atina'da meydana gelen deprem sonrası, Türkiye'nin yaptığı jestler ve Atina-Ankara hattındaki yakınlaşma, atmosferi ısıtan bir etki yapıyordu.
18:21Ancak Yunanistan'ın asıl hedeflerinde bir değişiklik yoktu. İşte bu gözden kaçıyordu.
18:26Yunanistan bunu yaparken tabii şunu da düşündü, Türkiye'yi dışlayarak bu işler ilerleyemez.
18:37Yani bir anlamda Türkiye'yi dışladığımız zaman daha zor durumlar olabilir Yunanistan açısından.
18:45Ve bu çarjede Yunanistan zaten 99'dan sonra Türkiye'nin üyeliğini savunmaya başladı.
18:56Daha da önemlisi, Lüksemburg'la birlikte Türkiye ile ilişkileri koparmadan belli seviyede tutma politikasına kendi eliyle darbe vuran Avrupa Birliği,
19:08Ankara'nın tutarlı tavrı karşısında geçmişi özlemeye başladı.
19:12Her ülke istediği anda Avrupa Birliği ile ilişkileri tek taraflı olarak kesebilir, dondurabilir veyahut da ben artık oynamıyorum bıktım diyebilir.
19:241997-99 arası Türkiye ile Avrupa Birliği arasında böyle bir süreç yaşandı.
19:31Siyasal diyalogsuzluk süreci olarak tanımladığımız süreç.
19:34Ama bakıldı ki iki yıl sonunda her iki tarafta bundan büyük zarar görüyor.
19:41Ve 1999 Helsinki zirvesi harifesine gelindi.
19:46Tıpkı geçen hafta Brüksel'de yapılan Avrupa Birliği zirvesi öncesindekine benzer bir diplomasi savaşı bundan 7 yıl önce Helsinki zirvesi öncesi yaşanıyordu.
19:57Tarihin cilvesi dönem başkanı yine Finlandiya'ydı ve iki tarafta kritik kararlar arifesindeydi.
20:05Yunanistan Türkiye'ye adaylık statüsü tanınması karşılığında çok büyük tavizler istiyordu.
20:14Dönemin başbakanı Ecevit böylesine koşullar altında Helsinki zirvesine katılmayacağını Avrupa'ya iletiyordu.
20:21Yine Washington devreye giriyordu.
20:23İpler kopmak üzereydi ki Finlandiya Başbakanı Lipone'nin bir son dakika mektubu Ankara'ya elden ulaştırıldı.
20:32Lipone'nin mektubu Türkiye'nin Kıbrıs ve Ege konularındaki kaygılarını gidermeyi amaçlıyordu.
20:39Yazılıydı ama en önemlisi mektup bir Avrupa Birliği kararı değildi.
20:44Helsinki'nin doruk toplantısında Türkiye'nin oy birliğiyle aday ülke olarak, Avrupa Birliği'ne aday ülke olarak kabul ve ilan edilmiş olması
20:56ve başka aday ülkelerle eşit konumda olacağının açık ve kesin bir dille ifade edilmiş bulunması olumlu bir gelişmedir.
21:06Böylelikle Türkiye'ye Avrupa Birliği'nde tam üyelik kapısı ön koşulsuz olarak da açılmış olmaktadır.
21:13Ancak karar metninde Yunanistan'la aramızdaki Ege sorunlarının en geç 2004 yılında Uluslararası Adalet Divanı'na götürülmesi gerekeceği biçiminde
21:24yorumlanabilecek ifadelerdeki ima bizim için kabul edilemezdir.
21:30Nitekim Avrupa Birliği Konseyi dönem başkanı Finlandiya Başbakanı Sayın Lipone'nin bana bu gece gönderdiği yazılı mesajında
21:38bunun bir zorunluluk anlamı taşımadığını, sadece Avrupa Konseyi'nin ihtilaflar konusunu yeniden gözden geçireceği
21:47tarih anlamına geldiğini ifade ederek konuya açıklık getirmiştir.
21:52Sayın Lipone'nin 10 Aralık 1999 tarihli bu yazılı mesajı bu husustaki Avrupa Birliği hukukunun bir parçasıdır.
22:00Sonuçta 1978'de kapıları kapatan Bülent Ecevit, 21 yıl sonra Helsinki'ye Avrupa Birliği'ne bu kez aday Türkiye'nin başbakanı olarak gidiyordu.
22:15Belirli bağların olmasını mutlaka istiyor ama nereye kadar o ilişki devam etsin Avrupa Birliği bunu ihtiyaç olan minimum ölçekte tutmaya çalışıyor.
22:29İhtiyaç yoksa daha fazla ilişki kurmak istemiyor.
22:32Dolayısıyla bir tarafın her şeyle ilişkiyi istediği bir tarafın da minimum düzeyde bir ilişkiyi istediği bir süreç yaşanıyor burada.
22:39Eğer Avrupa Birliği ilişkileri koparma noktasına gelirse ve koparırsa bu kendi Avrupa Birliği'nin Türkiye politikasından bir sapmadır.
22:49Bu sapma davranışını düzeltebilmek için ikinci bir sapma yapıyor Avrupa Birliği.
22:53O zaman da ne oluyor? Helsinki'de olduğu gibi aslında istemediği adaylık sürecini başlatmak zorunda kalıyor.
23:01Türkiye Helsinki'de belki aday oldu.
23:03Ancak aynı zirvede Avrupa Birliği, Kıbrıs sorununa çözüm bulunmasının Rumların tüm adayı temsilen birliğe üyeliği için bir koşul olmadığını zirve kararı olarak yayımladı.
23:16Çünkü Yunanistan, tarihi nitelikteki genişleme sürecini veto edeceğini bir kez daha ilan etmişti.
23:23Kıbrıs'ta çözümsüzlüğün baş aktörü olan Avrupa Birliği, Kıbrıs sorununun çözümü için Rum tarafını zorlayabilecek en önemli faktörü de zirve kararlarıyla ortadan kaldırıyordu.
23:40Ancak ne olursa olsun Helsinki'den çıkan adaylık uzun ve ince yoldaki en önemli adımdı.
23:47Artık top Türkiye'nin sahasındaydı.
23:49Bundan sonraki hedef, hızlı bir şekilde reformlara ve dolayısıyla tam üyelik yolunda müzakerelere başlanmasıydı.
23:59Ancak bu o kadar da kolay olmadı.
24:01Çünkü Türkiye, Cumhuriyet döneminden bu yana tarihinin en ciddi dönüşüm sürecine giriyordu.
24:07Üst üste yaşanan ekonomik ve siyasi krizlerin ardından 2002'de yapılan seçimler ve sonrasında hükümetin kamuoyu desteğiyle reformlar konusunda takındığı tavır,
24:20müzakerelere giden süreci hızlandırıyor ve 2002 Kopenhag zirvesine geliniyordu.
24:25Zirvede, Rum kesiminin de bulunduğu adayların üyelik için tüm şartları yerine getirdiğiyle hükmediliyor ve 1 Mayıs 2004 tarihi itibariyle üye olmaları kararlaştırılıyordu.
24:37Geri sayım başlamıştı.
24:44Ankara ya geleneksel politikalarını sürdürecek ya da sorunun çözümüne yönelik açılımlar başlatılacaktı.
24:52Ve Ankara çözüme yönelik açılımları seçti.
24:56Türkiye'nin de yoğun çabalarıyla Kıbrıs'ın 30 yıllık bölünmüşlüğüne son vermek amacıyla,
25:01Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Kofi Anna'nın adını taşıyan plan, Nisan 2004'te Adan'ın iki tarafında referanduma sunuldu.
25:10Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti halkının %65'i plana evet derken,
25:15Avrupa Birliği'nin çözüm olmasa bile üye olacaksınız garantisini verdiği Rum kesimi,
25:21%76'lık bir oranla çözümü ve Türklerle birlikte yaşamayı reddetti.
25:31Rum kesimi 1 Mayıs 2004'te Avrupa Birliği'nin resmen tam üyesi oldu.
25:55Hem de 1997'de aday ilan edilmesinden sadece 7 yıl sonra sınır sorunlarına sahip olan bir ülke olarak.
26:06Türkiye'nin yeşil ışık yakmasıyla 1980'lerin başında NATO'ya,
26:11daha sonra da Avrupa Birliği'ne üye olan Yunanistan,
26:14son yıllarının en büyük diplomatik zaferine ulaşıyordu.
26:17Çünkü artık 25 üyesi olan birlikte Türkiye karşıtı cepheye bir yenisi daha ekliliyordu.
26:25Bu süreçte Avrupa Birliği Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ne yönelik ambargonun kaldırılması sözünü verdi.
26:53Ancak bu durum yine sözde kaldı.
26:57Kıbrıs Türkler'e yönelik olarak doğrudan ticaret bir tanesi olan izolasyonları kaldırma taahhüdünü Avrupa Birliği'nin yerine getirmesini talep etmeye devam edeceğiz.
27:11Ve bunu talep ederken tabii ki sakın ha diyeceğiz,
27:17bunu sağlarken yani doğrudan ticareti sağlarken herhangi bir şekilde Kıbrıs Rum tarafının kuzeyde söz hakkı olduğunu ifade eden bir düzenlemeyi öngörmeyin.
27:29Bunu asla kabul etmeyiz, başarısızlığa uğrarsınız aksi halde.
27:33Bilmelisiniz ki Kıbrıs Rum tarafı bizi temsil etmez, bizde hiçbir söz hakkı yoktur, hiçbir şekilde söz hakkı iddia edemez Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti sınırları içerisinde.
27:46Türkiye ile de Kopenhag siyasi kriterlerini karşılaması durumunda müzakerelerin gecikmeksizin başlatılacağı sözü verildi.
27:57Ancak Kıbrıs, Türkiye'nin başında sallanan sopa olma özelliğini korudu.
28:02Çünkü artık Rumlar üyeydi ve Kıbrıs'ta çözüm sorumluluğu sadece Türkiye'nin omuzlarına yüklendi.
28:09Türkiye ile ilgili duruma baktığımız zaman eğitim kültür konusu konuşulurken bile o işin son derece politize olduğunu, Kıbrıs konusunun bu işin içine girdiğini ve bütün bu fasılları Kıbrıs konusunun etkilediğini görüyoruz.
28:24Ve bu anlamda da Kıbrıs konusu bütün süreci politize ediyor ve etkisi altına alıyor.
28:32Yani geldiğimiz nokta da bu açıkçası.
28:35Türkiye'de ise tarihi bir reform süreci yaşanmaya başlamıştı.
28:39Demokratikleşme, insan hakları ve düşünce özgürlüğü alanında atılan cesur adımların hızı Avrupa'yı bile şaşırtıyordu.
28:48Türkiye'nin çehresi hızla değişmeye başlamıştı.
28:52Yıllardır konuşulması bile tabu olan konular yasalar şeklinde meclisten geçti.
28:59Ankara emin adımlarla üzerine düşeni yerine getirdi.
29:03Ekonomik ve siyasal kriterleri yerine getiren bir Türkiye, Avrupa Birliği'ne girmeyi kendi halkına referanduma sunsun.
29:13Ama o standartlara, Kopran kriterleri, Madrid kriterleri, bütün ekonomik ve siyasal kriterlerine ulaşan bir Türkiye, bu süreci mutlaka devam ettirmeli.
29:23Türkiye'deki ekonomik ve siyasal dönüşümün motoru belirli ölçekte Avrupa Birliği'dir.
29:30Bunu göz ardı etmememiz lazım.
29:31Çünkü Türkiye büyük bir travma yaşayan ve buna rağmen demokrasiden geri adım atmayan, buna rağmen Kopran kriterlerini yerine getirmeye çalışan bir ülke olması asebiyle aslında Türkiye'ye çok büyük bir başarı kazandı diye düşünüyorum.
29:48Yani böyle tu kaka yapmanın da anlamı yok.
29:52Türkiye'nin 1983 konumuyla bugünkü konumuna baktığınızda, Türkiye'nin bütün parametrelerine, ekonomik, siyasi, askeri parametrelerine baktığınızda Türkiye'nin çok daha ileride olduğunu görsünüz.
30:05Bu 2004 ilerleme raporunda, yani aday Türkiye'nin her sonbaharda açıklanan karnesinde, Türkiye'nin müzakerelere başlayabilmesi için Kopenhag kriterlerini yeterince yerine getirdiği duyurulurken, bunun ucu açık bir süreç olduğu özellikle vurgulanıyordu.
30:25Bunun yanı sıra, eğer demokrasi ve insan hakları gibi ilkelerden taviz verilmeye başlanırsa, üyelik müzakereleri askıya alınabilecekti.
30:35Tren hızla ilerliyordu, ancak kaza olacak mıydı?
30:45Kazaya yol açabilecek potansiyel, yani Rum kesimi de artık elindeki veto kartıyla Avrupa Birliği'nin tam üyesiydi.
30:54Ve aday olan Türkiye'den, girmeye çalıştığı Avrupa Birliği ile ilişkisinin işleyen somut mekanizması olan Gümrük Birliği'ni, aralarında Rum kesiminin de bulunduğu 10 yeni üyeye genişletmesi istendi.
31:10Yani Türkiye'nin liman ve havaalanlarını karşılıksız olarak Rum kesimine açması talep edildi.
31:16Türkiye ile müzakerelerin başlayacağı Ekim 2005'e de çok az süre kalmıştı.
31:22Yine aylar süren pazarlıkların ardından Türkiye, Gümrük Birliği ek protokolünü Temmuz 2005'te imzaladı.
31:36Ancak bir deklarasyon da yayınlayarak, atılan imzanın Kıbrıs Cumhuriyeti'ni tanıma anlamına gelmediğini ilan etti Türkiye.
31:45Aynı belgede, Rum gemi ve uçaklarına Türk liman ve havaalanlarının açılıp açılmayacağı konusunda ise herhangi bir ifade yer almadı.
31:55Avrupa Birliği de Eylül 2005'te yayınladığı bir karşı deklarasyonla,
32:05Türkiye'nin bu itirazının tek yanlı olduğunu ve Gümrük Birliği'ni Rum kesimini de kapsayacak şekilde genişleteceğini taahhüt ettiği protokolün üzerinde herhangi bir yasal etkisi olmayacağını duyurdu.
32:18Bir başka deyişle, Türkiye'nin deklarasyonu Avrupa Birliği tarafından tanınmadı.
32:25Ve tam üyelik yolunda, 1999'da adaylığın tanınmasından bu yana en ciddi adım atılıyordu Ekim 2005'te.
32:34Her şey son dakikaya kalıyor ve müzakereler yine son anda başlatılıyordu.
32:55Bu başarı Türkiye'nin başarısıdır.
32:56Bu başarı Türkiye'nin başarısıdır.
32:57Bu başarı hepimizin başarısıdır.
32:58Bu başarı hepimizin başarısıdır.
33:00Bu başarı milletimizin başarısıdır.
33:03Bu başarı milletimizin başarısıdır.
33:04Bu başarı milletimizin başarısıdır.
33:05Son dönemeçte müzakerelere asıl karşı çıkan ne Rumlar, ne Yunanistanlar.
33:06Çok teşekkür ederim.
33:07Çok teşekkür ederim.
33:08Çok teşekkür ederim.
33:09Çok teşekkür ederim.
33:10Bu başarı Türkiye'nin başarısıdır.
33:22Bu başarı hepimizin başarısıdır.
33:25Bu başarı milletimizin başarısıdır.
33:29Son dönemeçte müzakerelere asıl karşı çıkan ne Rumlar, ne Yunanistan, ne de Fransa oldu.
33:36Karşı çıkan ülkelerin başında Türkiye'ye tam üyelik yerine imtiyazlı ortaklık tanınsın görüşünde ısrar eden Avusturya geldi.
33:45Avusturya'nın o günlerdeki itirazı aslında Türkiye'nin üyeliği konusunda Avrupa Birliği ülkelerinde gerek siyasette gerekse toplumda yaşanan değişimi de yansıtıyordu.
33:59Avrupa'nın 2. Dünya Savaşı sonrasında hayali olan federal yapıya sahip bir Avrupa Birleşik Devletleri'ne dönüşmesi projesi şimdilik masa üzerinde kalmış gibi görünüyor.
34:16Birlik iki vitesli olarak tanımlanan bir yapıda ilerliyor.
34:20Yani Schengen ve Avro uygulamalarına tüm üyeler aynı zamanda geçemezken Avrupa Anayasası da bazı üyeler tarafından reddedilmiş bulunuyor.
34:31Bir başka deyişle ilerleyen yıllarda üye sayısı 27'ye çıkacak olan Avrupa Birliği'nin Türkiye üye olsun ya da olmasın Almanya ve Fransa'nın 1950'lerde hayalini kurduğu Avrupa olması pek de mümkün değil.
34:4770 milyonluk nüfusuyla Türkiye, Avrupa Birliği coğrafyası içinde üyeler ve adaylar dahil en fazla nüfusa sahip ikinci ülke konumunda.
35:05Birleşmiş Milletler araştırmalarına göre 2050 yılında Türkiye'nin nüfusu 99 milyona çıkarken Almanya'nın 70, İngiltere'nin 58, Fransa'nın 61, İtalya'nın ise sadece 43 milyonda kalacak.
35:21İsmi olarak dile getirilmese de Türkiye'nin üyeliği durumunda Avrupa Birliği'nin organların üzerinde sağlayacağı hakimiyet, yıllardır birliği en fazla rahatsız eden faktörlerden biri.
35:36Buna üye olması durumunda Türkiye'ye ayrılması gerekecek milyarlarca avroyu da eklemek gerekiyor.
35:42İşte birlik, 6 üyeden 25'e çıkıp idari sorunlarıyla uğraşırken, hazmetme kapasitesi de Türkiye'nin önüne konan yeni kavramlardan biri oluyordu bu süreçte.
36:03Türkiye gibi 73 milyonluk bir ülkeyi sindirecek kolay değil, kimse kolay kolay sindirebilir. Sindirecek kolay.
36:122014'den önce Türkiye'nin tam üye olması mümkün değil.
36:172014'den sonra şu anda mevcut yasalar çerçevesinde 7 yıllık bir süreç var.
36:23Tam üyelik için, serbest ulaşımlar için.
36:26Yani 2014'de 7 ekle 2021.
36:292001 yılında acaba Türkiye mi Avrupa Birliği'ni hazmetme sorunu tartışacak veya Avrupa mı Türkiye'yi hazmetme sorunu tartışacak?
36:38Bence bugün onu tartışmaması lazım.
36:39Öte yandan 11 Eylül 2001'den sonra Batı ile Müslüman dünyası arasında tırmanan gerilim,
36:48her ne kadar bu süreçte eşsiz bir konuma sahip olsa da Türkiye'nin algılanışını da değiştirdi
36:55ve özellikle Avrupa'da mevcut önyargılara yenilerinin eklenmesini de beraberinde getirdi.
37:01Pek çok ülkede seçmen çoğunluğu da şu an Türkiye'nin tam üye olarak kabul edilmesine karşı.
37:14Son kamuoyu yoklamaları da bunu doğruluyor.
37:17Geçtiğimiz günlerde İngiltere, Almanya, Fransa, İtalya ve İspanya'da gerçekleştirilen bir ankete göre,
37:23Türkiye'nin Avrupa Birliği üyeliğine karşı olanların oranı %60'lara çıkarken destekleyenlerin oranı sadece %26'larda kaldı.
37:35Avrupa Birliği'nin en etkin iki üyesi Almanya ve Fransa'daki durum ve bunun siyasete yansımaları Türkiye'yi özellikle ilgilendiriyor.
37:44Türkiye'nin tam üyelik yoluna devam etmesini sağlayanların başında Almanya'nın eski başbakanı Schröder geliyordu.
37:51Ancak Hristiyan Demokratları'nın lideri Angela Merkel'in sergilediği Türkiye karşıtı tavır,
37:57kendisini başbakanlık koltuğuna götüren süreçte önemli rol oynadı.
38:02Yeni yılda dönem başkanlığını alacak olan Almanya'nın başbakanı Merkel'in tavrı Türkiye için belirleyici olacak.
38:08Merkel, tam üyelik yerine mevcut gümrük birliğinin genişletilip imtiyazlı ortaklığa dönüştürülmesinden yana bir tavır sergiliyor.
38:21Süreç kadar ve süreçten daha önemlisi bu işin tam üyelikte sonuçlanmasıdır.
38:27Tam üyeliğe gitmezse o süreç, o tabii ki esahına başarısızlıktır.
38:31Türkiye açısından da başarısızlıktır, Avrupa Birliği açısından da.
38:34Gümrük Birliği'nden böyle bir noktaya doğru gidebilir mi? Bana göre çok zor.
38:39Yani Türkiye'nin gümrük birliği ilişkisinin kısmi bir böyle bir özel statü veya neyse bir yere doğru ilerlemesi kolay değil.
38:49Türkiye'deki dinamikler açısından kolay değil.
38:52Avrupa Birliği açısından da bakmayın bazı ülkeler dile getiriyor ama tam üyelik dışındaki ilişkilerin kolay olmayacağı da ortada.
38:59Çünkü Avrupa Birliği entegrasyon sürecinde tam üyelik ilişkilerine alışmıştır.
39:03İmtiyazlı ortaklık önerisini dillendiren Sayın Merkel'in imtiyazlı ortaklığın ortasına koyduğu en temel unsuru nedir?
39:11Ortak dış ve güvenlik politikası Türkiye ile işbirliği yapalım diye.
39:14Dolayısıyla siyasal anlamda güç olabilmek için Avrupa'nın Türkiye ile imtiyazlı ortaklık kapsamında bile,
39:21yani daraltılmış bir ilişkide bile temel olarak ortaya koyduğu, bu teoriyi ortaya çıkaran Sayın Başbakan'ın koyduğu öneri dış politika ve güvenlik politikası.
39:33Öte yandan Avrupa Birliği'nin bir diğer ülkesi Fransa'da da kamuoyu Türkiye'nin üyeliğine karşı ve bahar ayında yapılacak Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde en güçlü adaylardan Nikola Sarkozy'de propagandasını bunun üzerinde yürütüyor.
39:52Fransa Cumhurbaşkanı Şirak da Türkiye'ye verdiği geleneksel desteği zaten kesmiş durumda.
39:59Avrupa Birliği'ne tam üye olmak hakikaten kolay değil ve bazı ülkeler Fransa gibi Avusturya gibi ülkeler anayasalarına Türkiye tüm koşulları yerine getirmiş olsa dahi
40:12o kamuoylarının onayıyla üye olabileceği şeklinde bir madde koydular ki bu gerçekten Türkiye'nin işini çok zorlaştıran bir süreç.
40:22Belki görüşmeler sonunda şimdiden söylemek erken ama başka bir model çıkabilir.
40:29İşte bu Almanya'nın gündeme getirdiği özel ortaklık konumu da olabilir.
40:34Ama biz bugünkü yapı itibariyle Avrupa Birliği'nin aday ülkelerle müzakereleri tam üyelik hedefiyle yaptığını biliyoruz.
40:45Tren kazası olacak mı olmayacak mı?
40:49İşte bu korkular içinde 2006'ya giriyordu Türkiye-Avrupa Birliği ilişkileri.
40:55Rumların birliğe tam üye olmasının ardından sorunun çözümü yönündeki sorumluluğun tamamen üzerine atıldığı Türkiye,
41:02birlik ve ilişkilerinde Rum kesimini ve Kıbrıs sorununu müzakerelerin her aşamasında karşısında bulmaya başladı.
41:11Birlik de limanların Rumlara açılması yolunda Türkiye üzerindeki baskılarını giderek arttırdı.
41:18Türkiye'de bu baskıları hafifletmek amacıyla Ocak 2006'da Kıbrıs konusunda bir eylem planı açıkladı.
41:26Ankara, Türkiye'nin liman ve havaalanlarını Rumlara açması karşılığında
41:30Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ne yönelik izolasyonları kaldırmasını öneriyordu.
41:35Ancak öneri yanıt bulamadı.
41:38Çünkü Türkiye'den ısrarla istenen liman ve havaalanlarını karşılıksız açmasıydı.
41:46Türkiye'nin Gömrük Birliği kararını Kıbrıs dahil 10 yeni Avrupa Birliği üyesine genişleten ek protokolü,
41:53bazı çekincelerle imzalaması ve ardından yaşanan liman karmaşası,
41:59hukuki açıdan Türkiye Rum kesimini tanıyor mu tartışmalarını da beraberinde getirdi.
42:06Uluslararası hukukta bir devletin diğer devleti resmi açıklamalarıyla tanıdığına ilişkin iradesini ortaya koymasına
42:13açık tanıma deniyor.
42:16Öte yandan devletlerin diplomatik temsilcilik açılması gibi bazı dolaylı eylem veya işlemleriyle gerçekleşen
42:24ve zımni tanıma olarak bilinen farklı yöntemler de mevcut.
42:29Ancak ne olursa olsun eğer bir ülke diğerini tanıyacaksa bu doğrultudaki iradesini de açıkça ortaya koyması gerekiyor.
42:37Türkiye ise Gümrük Birliği Anlaşması'nı Rumlara genişletirken her ne kadar Avrupa Birliği tarafından dikkate alınmasa da
42:45bunun bir tanıma olmayacağı yolundaki iradesini açıkça ilan etmiş bulunuyor.
42:51Tanıdığını değil.
42:54Bugün limanların açılmasında ne var? Sadece malların serbest ulaşımı.
42:58Kişilerin serbest ulaşımı yok.
43:00O limanlar da Rumların gelip de havaalanından Türkiye'ye girişi veya deniz limanından Türkiye'ye girişi söz konusu değil.
43:05Sadece ve sadece malların serbest girişi söz konusu.
43:08Çok kısıtlı bir açılım var.
43:10Bu uluslararası hukuk açısından tanıma anlamına gelebilecek yeterli düzeyde bir eylem değildir.
43:16Ama bunun üzerine atılacak olan adımlar belki o sürece götürebilir.
43:21Ülkelerin oy çoğunluğuyla karar alma sistemine geçmeleri durumunda bu konunun bypass edilebileceğini düşünüyorum.
43:28Yani önümüzdeki iki yıl içerisinde bu anayasal düzenlemeler çerçevesinde Avrupa Birliği'nin de eğer oy çokluğunun geçerli olduğu bir yapı gelecekse o zaman Rum tarafının bu takip ettiği politikanın geçerli olmayacağını düşünüyorum.
43:45O zaman veto edilemeyeceği için de diğer alanlardaki görüşmeler tabii ki devam edecektir.
43:51Ama bugün tam bir tıkanıklık yaşanmaktadır.
43:54Motorun anasları da ne yazık ki Rum tarafının elindedir.
43:59İşte Kasım sonunda Brüksel'den beklenen uyarı, Hristiyan Avrupa'dan gelen Katolik dünyasının ruhani lideri Papa 16. Benediktin,
44:09Müslüman Türkiye'ye gelip tüm dünyaya hoşgörü mesajları verip Meryem Ana'da Türk bayrağı salladığı dakikalarda geliyordu.
44:21Tren kazası kapıya dayanmıştı.
44:29Birliğin yürütme organı olan komisyon, liman ve havaalanlarını üye Rumlara açmayan aday Türkiye'nin üyelik müzakerelerinde sekiz başlığın dondurulmasını resmen öneriyordu.
44:42Komisyon, kalan başlıkların kapatılması için de bunu ön koşul olarak getiriyor ve açıkça Türkiye'yi cezalandıran bir tavır takınıyordu.
44:58Bunun üzerine Ankara'da, Lüksemburg sonrası kadar olmasa da, siyasi ve stratejik konularda ilişkilerin dondurulması dahil tepkiler, seçenekler masaya yatırılıyordu.
45:09Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ne yönelik izolasyonlar kalkmadığı takdirde, bir defa limanlar, havaalanları konusunda şu ana kadar olan kararlılığımızdan asla vazgeçmeyiz.
45:25Bu bizim için kesinlikle verilmiş olan bir karardır.
45:30Çünkü ben şunu hep söylüyorum, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti bir terör ülkesi değildir.
45:37Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti bir kara para aklama yeri değildir.
45:42Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti bir uyuşturucu merkezi değildir.
45:47Öyleyse bu uygulama niye? Bunu söylüyorum.
45:49İşte bu süreçte bir de Almanya ortaya çıktı ve Fransa ile birlikte cezayı ağırlaştırmaya soyundu.
45:59Türkiye'ye 18 veya 24 ay süre verilmeli.
46:03Bunun sonunda Türkiye liman ve havaalanlarını açsa bile, üyelik sürecinin tümü baştan sona bir kez daha değerlendirilmeliydi.
46:12Bu kez Ankara'ya bir ultimatom kapıdaydı.
46:15Bütün bu isteklerini ve zorlamalarını Avrupa Birliği'nin benimsemesi ya da yiyip yutması.
46:27Bu nasıl olabilir?
46:28Koskoca Avrupa Birliği dünyanın en büyük ekonomistlerinden birisi ve siyasi güç olarak dünyada iddiası olan bir oluşum küçücük bir Kıbrıs Rum Devleti'nin arzularına sonu gelmez isteklerine, limitsiz isteklerine boyun eğiyor.
46:54Ankara-Bürüksel hattında iplerin gerildiği günlerde Newsweek dergisi de Avrupa Birliği Türkiye sorun salını kapağına taşıdı ve şu soruyu sordu.
47:05Türkiye'yi kim kaybetti?
47:08Almanya ve Fransa başta olmak üzere şüpheli listesi oldukça kabarık.
47:13Ancak diğer yandan Avrupa Birliği de Türk kamuoyunu kaybediyor.
47:17Avrupa Birliği dünyada olup biten gelişmelere daha geniş bir açıdan bakma arzusunu gerçekten hissetmesi,
47:29Türkiye'nin gerek küresel planda, gerek Avrupa Birliği dış politikasının yürütülmesinde sağlayacağı faydaları daha iyi anlamasına yardımcı olacaktır.
47:40Bugün böyle bir vizyonun gelişmediğini üzülerek görüyoruz.
47:47Türkiye böyle bir vizyonun ortaya çıkması halinde Avrupa Birliği'ne katkı sağlama arzusunu hala taşımaktadır.
47:55İşte tam bugünlerde Avrupa Birliği'nin topu atıp altın gole çevirmesini beklediği Türkiye'de Dışişleri Bakanlığı hem içte hem dışta çok tartışılan son bir sözlü teklifte bulundu.
48:12Ankara bir limanını Kıbrıs Rum bayraklı gemilere, gümrük birliği kapsamında ticaretle sınırlı olmak üzere açacak,
48:22buna karşılık Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin Magosa Limanı da uluslararası ticarete açılacaktı.
48:28Ankara limanları açacak ilk taraf olmayı kabul ediyor, karşılığında Avrupa Birliği'nin Magosa üzerindeki ticari ambargosunu kaldırması için belli bir süre tanıyordu.
48:40Ankara aynı zamanda bir havaalanını Kıbrıs Rum hava yollarına açma karşılığında Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin Ercan Havalimanı'nın da uluslararası uçuşlara açılmasını istiyordu.
48:54İş sadece böyle limanlar meselesi değil, yani limanlar meselesi belli şeylerin yansıması açıkçası.
49:03İşin ben geldiği nokta, bu uzun dönem içinde şöyle bir noktaya doğru ilerlediğini gözlüyorum.
49:08Ya Kıbrıs, bugün Kıbrıs Cumhuriyeti olarak nitelendirilen Kıbrıs Rum kesimi tanınacak Türkiye tarafından, ki bu imkansız bir şey.
49:18Ya da Kıbrıs meselesi çözülecek ve ortaya yeni bir durum çıkacak.
49:23Bu böyle bir yol ayrımına doğru ilerlediği Avrupa Birliği içinde.
49:28Aralık 2006 ortalarına gelindiğinde Avrupalı yetkililerin şizofrenik olarak nitelendirdiği Birlik Türkiye ilişkilerinde yine bir dönüm noktasına gelindi.
49:41Ankara'nın çok tartışılan son açılımı, Almanya ve Fransa'nın cezayı daha da ağırlaştırma gelişimlerine karşı, Avrupa içinde bir karşı cephe yaratırken, yine Washington ve dolayısıyla Londra, Ankara'nın yanında devreye giriyordu.
49:58Ve Türkiye'ye ilişkin karar zirvede değil, zirvede onaylanacak metnin hazırlandığı Avrupa Dışişleri Bakanları toplantısında netleştirildi.
50:1811 Aralık'taki toplantıda Dışişleri Bakanları, Kasım sonundaki komisyonun tavsiye kararına büyük ölçüde uydu.
50:26Avrupa Birliği, Türkiye'nin üyeliği doğrultusunda yapılacakları kapsayan 35 müzakere başlığından 8'ini dondurdu.
50:36Müzakerelerde hazır olan başlıklar üzerinde görüşmeler başlarken, limanların açılmasını öngören ek protokol Türkiye tarafından uygulanana dek sonuçlandırılmayacaktı.
50:46Avrupa Birliği'nin Kıbrıs'ta Birleşmiş Milletler çatısında çözüm arayışı için atıfta bulunma girişimi, Rum-Yunan muhalefetine takıldı.
50:58Türkiye'nin limanları açmak için olmazsa olmazı, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ne tecridin hafifletilmesi konusunda ise,
51:06yeni yılda Almanya'nın dönem başkanlığıyla birlikte çalışma yapılmasında uzlaşıldı.
51:13Avrupa Birliği öyle bir noktaya geldi ki, yani mahallenin namusunu kurtarma mantığından,
51:21Kıbrıs'ı kullanarak Türkiye'yi ne kapının dışına ne de odanın içine alıyor.
51:27Yani bahçede bir yerde tutma eğiliminde, Türkiye'nin hemen birden bu müzakereleri kesme lüksü var mı sorusuna verilecek yanıt pek zor olduğunu düşünüyorum.
51:41Özellikle Türkiye'nin uluslararası entegrasyon süreci açısından çok zor olduğunu düşünüyorum.
51:46Şimdilik böyle bir kararın alınmış olması, yani 2-3 yıllık bir perspektifden sonra Türkiye ile hızlandırılmış bir müzakere sürecine girilecek olması,
51:58belki de her iki tarafın biraz dinlenip kendine gelmesi ve yeni bir durum değerlendirmesine girme şansını sağlayacak.
52:08Bütün aktörlere 2-3 yıllık bir süre verildi.
52:12Avrupa Birliği içindeki tartışmalarını gözlediğimiz zaman Avrupa Birliği çok önemli bir aşamadan geçiyor.
52:19Kendi içinde büyük bunalımları var, kurumsal sorunlar var, anayasa tartışması var,
52:24işte Fransa'da seçimler var, büyük belirsizlikler var ve bu çerçevede Avrupa kendisine 2008-2009'a kadar bir süre kazanmak istiyor.
52:35Ve bu zaten Avrupa'daki bütün tartışmalarda bunu gözlüyorsunuz.
52:38Türkiye ile ilgili ciddi kararını da 2-3 yıl ertelemek istiyor.
52:44Yani bu kendi içindeki sorunları çözmeden Türkiye ile ilgili atacağı adımı, ciddi adımları için bir soluklanmak, bir düşünmek istiyor.
52:55O arada da mümkün olursa, yine bu karara ben baktığım zaman, Kıbrıs meselesiyle ilgili son bir deneme yapmak istiyor.
53:03Tepkiler sertti, ancak Ankara'ya göre tren yoluna devam ediyordu.
53:12Ne yazık ki bugün gelinen noktada, bütün iyi niyetimize rağmen Avrupa Birliği Konseyi'nin aldığı kararla Türkiye'ye haksızlık yapılmıştır.
53:22Türkiye Birliği ilişkilerinde ana parametrenin, ana mantığın aslında pek de değişmediği, bir kez daha gözler önüne serildi ve akıllarda yine aynı sorular var.
53:36Tarihinin en büyük reform sürecini gerçekleştirip, tepeden tırnağa yenilenmeye başlayan Türkiye'nin karşısına,
53:44Kopenhag kriterlerinin ardından bu kez getirilen Kıbrıs kriterimi.
53:48Şimdi artık eskiyi tartışmak yerine önümüze bakmamız lazım.
53:56Şu andaki durumu veri olarak almak lazım.
54:00Hedef koyduğumuz politikaları da hedefimiz olarak muhafaza etmemiz lazım.
54:05Yani Avrupa Birliği üyeliğini, Avrupa Birliği hedefini değiştirmeden,
54:09şu andaki ortamı, iklimi iyi tahlil ederek politikalarımızı biçimlendirmemiz lazım.
54:16Böyle yaptığımızda ben şunu görüyorum.
54:20Bizim istikrarlı bir şekilde bu çizgiyi sürdürdüğümüz takdirde,
54:26Avrupa Birliği zaten şimdiden görmüş olduğu yanlışını nasıl değiştireceğini de düşünmek zorunda kalacak.
54:34Avrupa Birliği bir yanda Türkiye'yi Avrupa kurumlarında demirli tutarken,
54:41müzakerelerin bazı başlıklarını Türkiye'nin masadan asla kalkmamasını sağlamak için mi askıya aldı?
54:49Bir başka deyişle, limanlar ve havaalanı konusunda Avrupa Birliği tarafından yaratılan kriz,
54:55ucu açık ve belirsiz üyelik doğrultusunda katılım müzakerelerini bir şekilde sürdürüp,
55:03Türkiye ile ilişkilerini yıllardır olduğu gibi sınırlı tutmak için yeni bir araç mı?
55:09Önümüzdeki döneme baktığımda, önümüzdeki 2-3 yılın ağır aksak ilerleyeceğini görüyorum.
55:16Hem Avrupa'daki dinamiklere baktığım zaman hem Türkiye'deki, zaten son kararlar da onu gösteriyor.
55:212008-2009'a kadar ağır aksak, bazı alanlarda, fasıllarda görüşmeler ilerleyebilir mi ona bakacağız.
55:29Ve bu arada bakacağımız diğer konu tabii Kıbrıs meselesi çözülecek mi?
55:34Senaryomuzu şunun üzerine kurabiliriz.
55:36Eğer 2008-2009'a kadar Kıbrıs meselesi çözülürse, ondan sonra ve Avrupa'daki bazı gelişmeler daha olumlu olursa,
55:452008-2009'dan sonra Türkiye-Avrupa Birliği ilişkilerinde daha olumlu bir tablo gözleyebiliriz.
55:51Ve tam üyelik sürecinin devam etmesini ve hızlanmasını görebiliriz ondan sonra.
55:57Fakat eğer bu önümüzdeki 2-3 yıl içinde Kıbrıs meselesi çözülmezse,
56:02ve Avrupa'da anayasa tartışmaları bugünkü gibi devam eder, yeni bir anlaşmaya anayasayla ilgili varılmazsa,
56:10o zaman tabii 2008-2009'da hem Avrupa'da büyük bir tıkanma olacak, hem Kıbrıs meselesinde büyük bir tıkanma olacak.
56:16Kıbrıs meselesi bütün Türkiye-Avrupa Birliği ilişkilerinin her şeyini daha fazla etkilemeye başlayacak.
56:21Koperak kriterlerinin ardından Rum kesiminin engellemeleri aşılsa bile,
56:28tüm bunlar bitse bile yeni kriterlerin ortaya çıkmayacağını kim garanti edebilir?
56:34Daha da önemlisi, ne zaman olacağı belli olmayan ucu açık bir süreçte Türkiye gerçekten üye olabilecek mi?
56:42Türkiye'yi dönüştürmek, Avrupa Birliği'nin diğer küçük ülkelerini dönüştürmek gibi kolay değil.
56:50Türkiye çok büyük bir petrol tankeri gibidir.
56:53Hareket sahasının, manevra sahasının çok geniş olması lazım.
56:57Küçük bir balıkçı teknesi gibi değildir.
57:00O nedenle Türkiye'yi hem gidişi itibariyle, hem de yönlenişi itibariyle bir rotaya sokmak tabii ki pek o kadar kolay değil.
57:10Ama Türkiye'nin rotasının Avrupa Birliği ile bütünleşme olduğu,
57:14görüşmemizin ilk başında sorduğunuz Avrupa Birliği'nin ruhu nedir,
57:19Türkiye'nin Avrupa Birliği ilişkilerindeki ruh nedir sorusuna şimdi verilecek yanıt kendiliğinden ortaya çıkıyor.
57:26Bu iş birliğidir, ortak çıkarlardır.
57:29Yani ortak çıkarların beraber tanımlanması sürecidir.
57:34Nitekim bugüne kadar bütün hükümetler, şimdiki hükümet ve daha önceki hükümet,
57:39Batı ile iş birliğinde Türkiye'nin ulusal çıkarlarının çok daha iyi savunulduğu düşüncesinden hareket ettikleri içindir ki bu noktaya geldik.
57:48Yoksa Ünönü'nde dediği gibi Türkiye her zaman istediği anda bu birlikten çıkma hakkına sahiptir.
57:57Ama çıkmanın ve içinde kalmanın bedelini tabii iyi hesaplayarak.
58:01Evet Türkiye son yıllarda olağanüstü bir performans gösterdi ve elinden geleni yaptı.
58:08Ancak son gelişmeler asıl sorunun Türkiye ya da Türkiye'nin ödevlerini yerine getirip getirmemesi değil,
58:14asıl sorunun Avrupa'da olduğunu ortaya koydu.
58:17İşte bu noktada Türkiye için önemli bir konuda yıllardır Avrupa Birliği kimliği üzerinde süren tartışmalar
58:25ve içine girilen yüzyılda birliğin kendi kimliğini nasıl tanımlayacağı?
58:31Avrupa Birliği kendi kimliğini çağdaşlaşma ve demokratikleşme gibi evrensel değerler çerçevesinde
58:38Türkiye'nin de sağlayacağı katkılarla mı kuracak ve bu katkılarla birlikte küresel bir güç haline mi gelecek?
58:45Yoksa Avrupa'nın dinsel, tarihsel, kültürel yakınlıklarından yola çıkarak Türkiye'nin hiçbir zaman gerçek anlamda bir parçası olamayacağı,
58:56küresel etkinliği sınırlı, kendi sorunlarına boğulmuş, bölgesel bir güç olarak mı şekillenecek?
59:03İşte bu soruların yanıtlarını daha uzun yıllar tartışacağız gibi görünüyor.
59:07Önümüzdeki hafta İsrail ve Filistin'den çarpıcı analizler getireceğiz ekranlarınıza.
59:13Bir dahaki programda buluşuncaya kadar hoşçakalın.
59:15İzlediğiniz için teşekkür ederim.