Youtube kanalımıza abone olun: ►https://goo.gl/USTWfS
Whatsapp iletişim Numaramız: ►+90 530 850 4500
Asker TV Canlı Yayın: ►http://www.askertv.com/canli-yayin
Instagram: ►https://www.instagram.com/askertv
Facebook: ►https://www.facebook.com/AskerTV
Twitter: ►https://twitter.com/askertv
Telegram: ►https://t.me/askertv
İnternet sitemiz: ►http://www.askertv.com
Haber sitemiz: ►http://www.asker.tv.tr
Whatsapp iletişim Numaramız: ►+90 530 850 4500
Asker TV Canlı Yayın: ►http://www.askertv.com/canli-yayin
Instagram: ►https://www.instagram.com/askertv
Facebook: ►https://www.facebook.com/AskerTV
Twitter: ►https://twitter.com/askertv
Telegram: ►https://t.me/askertv
İnternet sitemiz: ►http://www.askertv.com
Haber sitemiz: ►http://www.asker.tv.tr
Kategori
🗞
HaberlerDöküm
02:001947'deki Marshall Planı ile Washington'a yeni müttefikler kazandırılmasına çalışıldı.
02:08Moskova buna komün formla cevap verdi ve başta Doğu Avrupa'dakiler olmak üzere Moskova'nın safına çekilmeye çalışıldı ülkeler.
02:17NATO ve Varsova pakliyle resmen kutuplara bölündü dünya.
02:23Uzak Doğu'da sıcak çatışmalara sahne oldu.
02:33Kore ve Vietnam ilk akla gelenlerdi.
02:35Orta Doğu'da Süveyş krizinde aynı fikirdeydiler ama bu savaşı durduramadı.
02:46Ardından gelen uzay yarışıyla güç gösterisi yaptılar.
02:51Uzayla ilgili cümleyi kuran Sovyetler devriydi ama noktayı Washington adına Neil Armstrong koydu.
02:58Casus çalışmaları Berlin duvarı demirperde devrimleri duvarın yıkılışıyla geçti yarım asır.
03:10Ama tüm bunların temelinde tek bir şey vardı.
03:21Soğuk savaş tamamen bunun üzerine kuruluydu.
03:35Dehşet dengesi
03:40Soğuk savaşı başlatan nükleer silah yarışı iki kutupluluğun simgesiydi.
03:51Soğuk savaşı bitiren de yine nükleer silahlar oldu.
03:55Moskova nükleer denemelerle ve geçit törenleriyle silahlarını gösterirken
04:0080'lerin sonuna doğru dönemin Amerikan başkanı Ronald Reagan'ın
04:04Yıldız Savaşları fikrine cevap vermeye kalkışınca
04:07Ekonomik olarak çöktü ve soğuk savaş sona erdi.
04:14Dehşet dengesi de
04:15Evet dehşetti ama aynı zamanda denge vardı.
04:25Zira her iki tarafta bu silahı kullanma kapasitesinin
04:29Yalnız kendilerinde olmadığını iyi biliyordu.
04:34Washington'a atom bombası atılırsa
04:36Moskova'da aynı kaderi paylaşırdı.
04:38Bu yüzden soğuk savaş aslında çok uzun bir barış dönemi olarak geçti tarihe.
04:50Herkese derin bir nefes aldıran Minsk anlaşmasıyla iki kutuplu dönem sona ererken
04:56Hiç kimse dünyadaki silahlanmanın farkına varmadı.
04:59Ve dehşet dengesi hızla dengesizliğe dönüştü.
05:05Bugün dünyada nükleer silahlanma inanılmaz boyutlara ulaşmış durumda.
05:26Kuzey Kore, Pakistan, Hindistan gibi ülkelerin bile nükleer silahı var
05:31Ve bu ülkelerdeki istikrarsızlık herkesi korkutuyor.
05:43Bugün Washington ve Moskova füze kalkanı projeleriyle yeni bir soğuk savaşın peşinde.
05:50Ama bugün bazı ülkelerde var ki kendisine miras kalan nükleer silahlarını bırakmasının
05:5620. yılını kutluyor.
06:01Ben bütün dünyaya onun üzerine herkesin bu bomba patlamasını kapatmaya yardım etmeye çağırıyorum.
06:12Kuzey Kore'nin nükleer denemeleri başta Japonya olmak üzere bütün dünyayı tedirgin ediyor.
06:18İran'ın nükleer çalışmaları başta Amerika Birleşik Devletleri olmak üzere bütün dünya tarafından kaygıyla izleniyor.
06:23Her ne kadar İran bu çalışmaların barışçıl olduğunu söylese de
06:27ve Pakistan'ın elindeki nükleer silahların Taliban'ın eline geçme riski bütün dünyayı korkutuyor.
06:34Ve böyle bir ortamda Kazakistan nükleer silahlarını bırakmasının 20. yılını kutluyor.
06:40Acaba Kazakistan caydırcılığını mı yitirdi?
06:42Yoksa Kazakistan çevresine daha fazla güven veren bir ülke haline mi geldi?
06:47Kırmızı at bu hafta nükleer silahlarını bırakmasının 20. yılını kutlayan Kazakistan'dan geçiyor.
06:54Semi poligonda son vuran.
07:1350 yıl önce nükleer felaketle ilgili yaratan soğuk savaşın en bilindik sembolü aslında bu mekanizma.
07:20Temmuz 1945 Potsdam, Almanya
07:29Almanya'nın Potsdam kenti sıra dışı bir ay geçiriyordu.
07:37İkinci Dünya Savaşı'nı sona erdirme çabaları çerçevesinde yapılan bir dizi konferansın sonuncusuydu Potsdam Konferansı.
07:45Aslında öncekilerden farklıydı.
07:50Almanya 7 Mayıs 1945'te gelinmişti ve bu nedenle konferans barışın nasıl sağlanacağına odaklanmıştı.
07:58Dönemin 3 süper gücü İngiltere, Sovyetler Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri'nin son toplantısıydı.
08:04Masada barışın nasıl sağlanacağı, Doğu Avrupa ülkelerinin durumu ve geleceği, boğazların statüsü, İspanya ile İtalya'nın uluslararası alandaki itibarı gibi bunlar vardı.
08:23Konferansta İngiltere'nin sandalyesine Churchill'i seçimde yenen Atlee, Amerika Birleşik Devletleri'nin ikinde Roosevelt'in ölümünün ardından başkan seçilen Truman ve Sovyetler Birliği'ne ait sandalye de ise tarihin gaddar yüzlerinden Stalin oturuyordu.
08:41İkinci Dünya Savaşı'nın Avrupa'da sona ermesinin heyecanı vardı herkeste.
08:45Yeni Dünya Dünya Düzeninin tasarlandığı konferansın sonucu merakla bekleniyordu.
08:54Ama bu heyecan içinde Truman ve Stalin arasında geçen bir konuşma dikkatlerden kaçtı.
09:02Yıllar sonra ortaya çıkacak bu konuşma, nükleer silahlanmanın temellerinin ne zaman atıldığının somut göstergesi olacaktı.
09:09Tarih 24 Temmuz 1945, Potsdam Konferansı'nın 8. günü.
09:22Görüşmelerin hararetle olduğu bir anda, Truman'ın Stalin'e doğru eğildiği ve şunları söylediği iddia ediliyor.
09:31Elimizde olağan dışı yıkıcı bir etkisi olan yeni bir bomba var.
09:39Aslında bu hep bir iddia olarak kaldı.
09:44Ama söz konusu konuşmanın öncesi ve sonrasında yaşananlar bunun aslında iddiadan öte olabileceğini gösteriyor.
09:53Albert Einstein'ın önceki başkan Franklin Roosevelt'e sunduğu öneriyle başlayan atom bombası araştırmaları...
10:00...Turman döneminde New Mexico'da gerçekleştirilen Trinity adlı deneme ile başarıya ulaşmıştı.
10:07Aslında Stalin, Amerikan topraklarındaki Rus casusları aracılığıyla bu denemeden haberdardı.
10:23Ancak ilk kez duymuş gibi tepki verdi.
10:25Mükleer silah çalışmalarına ait raporlar KGB tarafından henüz ele geçirilememişti.
10:33Bu nedenle casusların deşifre olmamaları için konudan haberdar olduğunu gizlemesi gerekiyordu Stalin'in.
10:40Çünkü Moskova'da benzer bir çaba içerisindeydi.
10:47Ünlü Rus nükleer fizikçi Igor Vasilyevich Kurchatov, 1943'ten bu yana devletin tam desteğiyle nükleer silah üretmeye çalışıyordu.
10:58Bu çabalar sürerken nükleer silahın insanoğluna neler yapabileceğinin cevabı verildi.
11:09Ağustos 1945'te.
11:10Tarih 6 Ağustos 1945.
11:17Hiroshima, Japonya.
11:19Yerel saatte 8.15.
11:24Amerikan Hava Kuvvetleri'ne ait Enola Gay adlı B-29 bombardıman uçağı,
11:30Turuman'ın Stalin'e söylediklerini doğruladı.
11:32Küçük Çocuk isimli ilk atom bombası Hiroşima'ya vurduktan sonraki 15 dakikanın ölü bilançosu 70 bindi.
11:50Sonra bu sayı 140 bin uçaktı.
11:56Üç gün sonra bu kez hedef Nagasaki'di.
12:00Şişman Adam adlı bomba yarattığı 20 bin ton TLT'ye eşdeğer patlamayla şehri yerle bir etti.
12:17İlk anda 100 bin kişi yaşamını yitirdi.
12:20İkinci Dünya Savaşı'na son noktayı koyan bu olayın ardından yüz binlerce kişi yoğun radyasyon nedeniyle sonraki günlerde yaşamını yitirdi.
12:33Yıllar içerisinde bu sayı arttı ve Hiroşima ile Nagasaki, nükleer silahların insanoğlu üzerinde denendiği ilk ve tek saldırı olarak tarihe geçti.
12:44Dünya şoktaydı ama Stalin şaşırmadı bütün bu olanlara.
12:51Açık da vermedi bildikleri hakkında.
12:54Bu arada Amerikan fizikçilerin raporlarını ele geçirmeye başlayan KGB, bunları Moskova'ya, Rus fizik dehası Igor Kurchatova'ya iletmeye başladı.
13:04Soğuk Savaş'ın gizli kahramanlarıydı, Rus ve Amerikalı casuslar.
13:14Atom bombası konusunda zaten büyük yol kat etmiş olan Sovyetler, okyanus ötesinden gelen verilerle çalışmalarını daha da hızlandırdı.
13:27Ve Soğuk Savaş'ın fiziksel olarak başladığı o tarihe gelindi.
13:34Meşhur, dehşet dengesi kavramının ortaya çıktığı o tarihe.
13:3929 Ağustos 1949
14:02Semipalatinsk, Kazakistan
14:05Yerel saatle 7
14:06Sovyetlerin 22 kilotonluk CO-1 adındaki ilk atom bombası tarihi Seme kentine 150 kilometre mesafede havada patlatıldı.
14:31Sonuç başarılıydı.
14:31Sovyetler Birliği de Washington'ın Hiroshima ve Nagasaki'deki gövde gösterisine cevap verebilecek nükleer kapasiteye sahipti artık.
14:44Denemeler birbiri ardına geldi.
14:46Yeryüzünde, atmosferde ve yer altında birbiri ardına deneme gerçekleştiriliyordu.
14:50Amerika Birleşik Devletleri nükleer denemelerini ya Pasifik'te bir adada ya da New Mexico çölünde gerçekleştirirken Sovyetlerin deneme alanı genellikle Semipalatinsk poligonu oldu.
15:03Yerleşim yerlerine 150 kilometre uzaklıktaydı poligon adı verilen deneme alanı.
15:16Bu mesafe yer altı denemeleri için yeterliydi.
15:20Ancak özellikle atmosferdeki denemeler için çok yakın ve yetersiz bir mesafeydi.
15:26Seme'yi Sovyetler Birliği'nin ilk nükleer denemelerini yaptığı yer.
15:33400'den fazla nükleer deneme gerçekleştirildi burada.
15:36Denemeler 3 çeşit yapıldı.
15:38Atmosferde, yeryüzünde ve yer altında.
15:41Özellikle atmosferdeki denemelerin etkisi büyük oldu.
15:44Çeşitli etkileri olur bu tür denemelerin.
15:47Birincisi darbe dalgası dediğimiz şey.
15:49Patlamayla atmosferdeki hava hareket eder.
15:52Bu o kadar güçlü olur ki yakında bulunan binaların duvarları yıkılır, her şeyi yerinden söker.
15:58İkincisi ise enerji dalgasıdır.
16:00Bu sıcaklıkla alakalı bir şeydir.
16:02Sıcak bir rüzgar gelir, etraftaki bitkileri yakar, canlı varsa öldürür.
16:07Bir de uranyumun uzun vadeli etkisi vardır.
16:10Uranyum kimyasalı binlerce yıl kalabilir radyoaktif madde halinde ve etkisi yüzlerce yıl sürebilir.
16:16Tabi eğer bunu temizleme çalışması yapılmazsa.
16:22İlk denemeler atmosferde yapıldı.
16:29İnsanlar bunu bir rüzgar şeklinde hissetti.
16:32Yüzlerine ılık bir rüzgar vurdu.
16:34İçinde radyoaktif elementler barındıran bir rüzgar.
16:37Korkunç.
16:38O bölgede yaşayan lisanlar açısından gerçekten korkunç bir etkiydi.
16:42Zaman içinde insanlarda başta lüsemi olmak üzere çeşitli kanser türleri ortaya çıktı.
16:47Seme'deki denemede ortaya çıkan güç uzmanlarca Nagasaki atılanın bir benzeri olarak tanımlandı.
16:59Bu tarihten sonra nükleer silahlanma inanılmaz boyutlara ulaştı.
17:03İki süper gücün nükleer denemeleri birbiri ardına geldi.
17:071955 yılına gelindiğinde Amerikan ordusunun elinde 2442 adet nükleer silah vardı.
17:14Sovyetlerin ise yalnızca 5 bombası.
17:18Amerika Birleşik Devletleri hızla yeni bombalar üretirken Sovyetler Birliği ise bomba sayısından çok etkisini arttırma çabasında oldu.
17:26Ve bu çabalar tarihin en büyük nükleer denemesinin Kuzey Buz Denizi'ndeki bir adada yaşanmasına neden oldu.
17:34Atom bombasını ilk yapan ülke bu kez termonikliar patlamanın gerçekleştirilebileceğini ortaya çıkardı.
17:42Yani hidrojen bombasını.
17:44Ancak Sovyetler de bu bombayı kısa zaman sonra üretti ve hatta denedi.
17:50Soğuk savaşın sembolü Küba füze bunalımından tam bir yıl öncesiydi.
18:01Amerikan yönetimi Küba'ya başarısız bir müdahale gerçekleştirmiş domuzlar körfesinden çıkarılmıştı.
18:09Ancak kendisini bu sinir savaşında öne geçirecek bir olay daha yaşandı.
18:14Türkiye'ye Jüpiter adlı füzeleri yerleştirmişti ve Moskova'nın bundan haberdar olmasını sağladı.
18:21Artık Sovyet toprakları Amerikan füzelerinin menzilindeydi.
18:27Moskova ise bombanın sayısı ve nereye yerleştirildiğinden çok yıkıcılığının arttırılmasının peşindeydi.
18:35Ve uranyumun parçacıklara ayrılmasını ardından da tekrar birleşmesini sağlayacak bir bomba geliştirdi.
18:41O ana kadar üretilen bombalar yalnız uranyumun ayrıştırılması şeklinde patlıyordu.
18:48Sovyetlerin buluşu ise etkiyi iki katına çıkarıyordu.
18:54Bir de bu füzyon ağır suyun içinde gerçekleştirilince ortaya termolikler yani kavurucu etkisi olan bir bomba çıktı.
19:11Ekim 1961
19:23Novaya Zemli Adası
19:25Kuzeybük Denizi
19:27Bütün zamanların en büyük nükleer patlaması Kuzeybük Denizi'ndeki küçük adayı sallarken ortaya çıkan güç 50 megaton civarındaydı.
19:55Bu bir başka deyişle 57 milyon TNT'nin patlamasına eşde erdi.
20:07İkinci Dünya Savaşı'nda kullanılan bütün patlayıcıların on katı gücündeydi.
20:15Mantar şeklindeki bulut 60 kilometre yükseğe çıktı.
20:23100 kilometre mesafedeki bütün canlılar da 3. derece yanıkları düştü.
20:32İnsanoğlu o günden sonra daha güçlü bir deneme gerçekleştirmedi.
20:41Ama denemelerin sayısı giderek arttı.
20:44Özellikle atmosferdeki denemeler hız kazandı.
20:47Amerika Birleşik Devletleri 1945 ile 1962 arasında atmosferde 216 nükleer deneme gerçekleştirirken Sovyetler Birliği 214 deneme yaptı.
20:59Ve her iki ülkenin de kamuoyunda atmosferin ciddi şekilde radyoaktif kirlenmesi tepkiye yol açıyordu.
21:101962 yılı iki süper gücün nükleer denemeleri açısından dönüm noktasıydı.
21:161962 yılının Ekim ayı iki süper gücü karşı karşıya getiren ve dünyayı nükleer savaşın eşiğine getiren Küba füzeleri bunalımı olarak tarihe geçti.
21:37Soğuk savaşın ana teması nükleer gövde gösterisiydi.
21:43Her iki ülkede ciddi nükleer füze başlıklarına sahipti ama füzeleri Moskova ya da Washington'a indiremedikten sonra bunun bir anlamı olmadığını da iyi biliyorlardı.
21:55Bu sırada Latin Amerika'da bir ülkede yaşanan gelişmeler Sovyetleri bu konuda cesaretlendirdi.
22:01Küba'da Moskova'ya ideolojik olarak yakın bir devlet ortaya çıktı.
22:10Hidel Castro'nun sosyalizm temelli kurduğu Küba Amerikan şehirlerinin artık Sovyet güzelerinin menziline girdiği anlamına giriyordu.
22:20Ekonominin, insanların ve dolayısıyla devletlerin kaderlerindeki rolünün bilincinde olan Amerika Birleşik Devletleri Küba'ya ambargo uygulamaya başladı.
22:36Düşmanına coğrafi olarak ilk kez bu denli yaklaşabilen Sovyetler Birliği için bulunmaz bir fırsattı bu.
22:49Hemen Castro'yla temasa geçildi.
22:54Moskova-Havana arasında yakınlaşma başladı.
22:58Amerika'ya ait bir U-2 casus uçağının düşürülmesiyle Washington-Moskova hatlarında itler iyice gerildi.
23:06Amerikan keşif uçaklarının Küba'daki füze üslerini belirleyen fotoğrafları çekmesi Beyaz Saray'da hatta dünyada sıcak ve hareketli günlerin habercisiydi.
23:19Korkulan olmuş ve Sovyetlerin burunlarının dibine Küba'ya uzun menzilli füzelerini konuşlandırdığı tespit edilmişti.
23:32Moskova bu füzelerin Küba'nın toprak bütünlüğünü koruma amacını taşıdığını belirtiyordu.
23:37Kennedy ise Küba'ya askeri müdahalenin sinyallerini veriyordu.
23:41Fotoğraflara göre Sovyet füzeleri yerleştirilmişti ama ateşlemeye hazır hale gelmeleri için bazı parçaların Küba'ya gelmesi gerekiyordu.
23:54Amerikan yönetimi de buna karşın bir yıl kadar önce Türkiye'ye Jüpiter füzelerini yerleştirmişti.
24:00Zaten Moskova'nın Küba ısrarı da bu yüzdendi.
24:04Füzelerin Küba'ya yerleştirilmesiyle Türkiye'deki Jüpiterlerin bir anlamı kalmamıştı artık Washington için.
24:12Bu sırada Amerikan Başkanı John Kennedy ile Sovyet lideri Nikita Khrushchev arasında mektup trafiği sürüyordu.
24:20Gönderdiği füzelerin savunma amaçlı olduğunu belirten Nikita Khrushchev'e karşılık John Fitzgerald Kennedy,
24:26Türkiye'nin toprak bütünlüğüne saygı gösterilmesini istedi.
24:30Khrushchev, Washington'ın Türkiye'deki Jüpiter füzelerini sökmesi halinde,
24:34Küba'dakileri sökeceklerini Türkiye'nin toprak bütünlüğüne saygı gösterecekleri ve işgal etmeyecekleri şeklinde cevap verdi.
24:41Kennedy de Küba'daki füzeler söküldüğü takdirde bu ülkeye yönelik uygulanan ablukanın durdurulacağı ve Küba'yı işgal etmeyecekleri güvencesini verdi.
24:51Bir gün sonra Khrushchev, Kennedy'nin mektubuna sıcak baktığını açıkladı ve Kennedy aynı gün gönderdiği mektupla teşekkür etti.
24:58Washington ve Moskova tehlikeli bir silahlı oynadıklarının farkına varmışlardı.
25:04ABD ve Sovyetler Birliği füze bunalımından sonra nükleer silahların yayılmasını önlemek için nükleer silah denemelerinin kısmi yasaklanması anlaşmasını imzaladı.
25:18Anlaşma atmosferde, uzayda ve deniz altında nükleer denemeleri yasaklıyor ancak yer altındaki nükleer denemelere izin veriyordu.
25:27Görünüşte insan sağlığına etki edecek bütün unsurlar ortadan kalkmış gibiydi.
25:34Yer altındaki denemeler ilk etapta zarar vermez ancak yıllar geçtikçe zararı belli olur.
25:40Mesela bitkilerin topraktan aldıkları besinlerin içinde radyoaktif maddeler de bulunur.
25:45Sonra bir hayvan gelip onu yer ve biz de o hayvanı yeriz böylece radyoaktif element bize geçmiş olur.
25:51Bu nedenle yer altı denemelerinin etkisi daha sürebilir bölgede.
25:55Tabi gerekli önlemler alınmazsa.
25:58Seme kenti bu sıkıntıyı yaşıyor çünkü orada yapılan denemelerin haddi hesabı yok.
26:08Hiç bitmeyecekmiş gibi geliyordu nükleer silahlanma yarışı ve dehşet dengesi.
26:19Aman bitti.
26:201989
26:25Yarım asır süren nükleer gövde gösterisinin son dönemiydi.
26:33Moskova gösterişli geçit törenleriyle 50 yıldır yaptığı propagandasına devam ederken
26:39Washington yıldız savaşları adında hayali bir proje ortaya attı.
26:47Projeye göre Sovyet füzeleri daha Amerikan topraklarına ulaşmadan uzaydaki bir uydu aracılığıyla yok edilecekti.
26:55Bu projeye cevap vermeye çalışan Sovyetler Birliği ekonomik olarak çöktü ve soğuk savaş sona erdi.
27:02İki kutupluluk tarih sayfalarına gömülürken mağlup taraf son denemesini gerçekleştirdi.
27:0919 Ekim 1989
27:16Semipalatinsk test alanı
27:1985 kilotonluk patlamayla veda etti Sovyetler Birliği bu dehşet mücadelesine.
27:31Semipalatinsk nükleer deneme alanı da Moskova tarafından kapatıldı.
27:39Ardından 1991'de Soğuk Savaş resmen sona erdi.
27:44Sovyetlerin bünyesindeki ülkeler Minsk anlaşmasıyla bağımsız devletler topluluğunu kurdu.
27:50Bağımsızlığını kazanan ülkelerin arasında 40 yıl nükleer deneme alanı olan Kazakistan'da vardı.
27:56Soğuk Savaş'ın nükleer rüzgarlarını en yakından hisseden onlar oldu hep.
28:01Süper güç olma mücadelesi onları vurdu.
28:04Ve bu bilinçle bağımsız olur olmaz kolları sıvadı Kazakistan Cumhurbaşkanı Nur Sultan Nazarbayev.
28:11Tarih 29 Ağustos 1991. İlk Sovyet nükleer denemesinin 42. yıl dönümü.
28:26Semipalatinsk'in mantarın gölgesine girdiği tarihti 29 Ağustos.
28:32Mantar bulutunun kalkarak güneşin tekrar Semipalatinsk'in üzerinde doğması da yine 29 Ağustos'ta oldu 42 yıl sonra.
28:45Kazakistan topraklarını nükleer silahlardan arındırıyoruz.
28:48Ayrıca 40 yıl boyunca bölge insanına korku ve dehşet saçan nükleer deneme sahası da kapatıldı.
28:55Nur Sultan Nazarbayev Kazakistan Cumhurbaşkanı
29:00Tarih 29 Aralık 1991. Yeni yıla iki gün kala. Yer Almatı Kazakistan.
29:12Kazakistan, Belarus, Rusya ve Ukrayna liderleri Almatı Deklarasyonunu imzaladı.
29:22Anlaşma, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'ne ait bütün nükleer cephanelikler üzerinde bir kontrol mekanizması oluşturulmasını amaçlıyordu.
29:31Mayıs 1992'de Portekiz'in başkenti Lisbon'da taraflar stratejik silahların azaltılması anlaşmasını imzaladı.
29:42Kazakistan, Belarus ve Ukrayna nükleer silahsızlanma anlaşmasına bağlı kalarak elindeki bütün silahları yok edeceğini deklare etti.
29:51Kazakistan, nükleer silahsızlanma konusunda ne kadar ciddi olduğunu Şubat 1994'te Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'na üye olarak ve bütün silahlarını kurum müfettişlerinin denetimine açarak gösterdi.
30:05Sovyetler Birliği'ne ait nükleer savaş başlıklarını Atom Enerjisi Kurumu'nun denetiminde yok etmeye başladı.
30:1221 Nisan 1996'da elindeki 1446 nükleer savaş başlığının sonuncusunu da temizleyen Kazakistan, nükleer silahsızlanmanın ilk büyük ve ciddi adımını atmış oldu.
30:26Şangay İşbirliği Örgütü'nün bu konudaki duruşu belli.
30:36Nükleer silahsızlanmayı destekliyoruz.
30:39Kuzey Kore'nin nükleer silaha sahip olması tehdidi büyütüyor.
30:43Bunu doğunun batıya karşı üstünlüğü olarak nitelendirmemek gerek.
30:47Sonuçta bu işin sonu yok.
30:49Ben Kazak'ım. Ülkem 1380 nükleer başlığını yıllar önce Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'nun denetimine verdi.
31:00Herkesin Kazakistan'ı takip etmesini istiyoruz.
31:03Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından ondan kalan silahlarla bir anda dünyanın en büyük 4. nükleer gücü olan Kazakistan, caydırıcılığını yitirme pahasına bunlardan vazgeçti.
31:21Nükleer silahlarımızı bırakmayı caydırıcılığımızı yitirmek olarak tanımlamamak lazım.
31:31Sonuçta Kazakistan çeyresindeki ülkelerle kardeşlik çerçevesinde beraber dohça yaşamaktadır.
31:36Bu nedenle onlardan herhangi bir saldırı beklemiyoruz.
31:40Ayrıca silahlarımızı bırakınca onlar da bizim barışçıl bir ülke olduğumuz gerçeğini gördü.
31:45Kazakistan çevresine güven veren bir ülke olduğunu bütün dünyaya haykırırcasına
31:57Temmuz 2009'u nükleer tesislerin kapatılışının 20. yılını yabancı devlet adamlarıyla birlikte tutladı.
32:05İstişleriyle ve yabancı sevdiğiniz yabancı anlaştı.
32:12Bir süreçler nebiyonlar ve yabancı devlet adamlarıyla yaklaştırma.
32:16Bir süreçlerle yaklaştırma.
32:20İstişleri ve yabancılar ve yabancılar ve yabancılar yabancılar.
32:24Öğrencisi yabancılar ve yabancılar ve yabancılar.
32:26İzlediğiniz için teşekkür ederim.
32:56İzlediğiniz için teşekkür ederim.
33:26Nükleer denemelerin bırakılmasının ise 20.
33:3040 yıl boyunca Semey halkı felaketin gölgesinde yaşadı, denemelerden etkilendi ve gelecek kuşaklarıyla birlikte sağlık sorunlarıyla uğraştı.
33:40Semey'i bu felaketten kurtardık. Bunun gururunu yaşıyoruz.
33:46Bugün dünyada yaşananlara bakıldığında nükleer silahsızlanmanın önemi daha net anlaşılıyor.
33:52Semey, Kazak blimimin kılımının gadebini etmenin önerinin orada sekeni barımız gibi elbili.
33:59Evet, Semey ya da bilinen adıyla Semipalatinsk.
34:05Kazakistan'ın doğusunda yer alan bu şehir 40 yıl boyunca Moskova'nın atış poligonu oldu.
34:131949'dan 1989'a kadar 450 nükleer deneme gerçekleştirdi Sovyetler burada.
34:19Dünya'ya 50 yıl boyunca nükleer felaket tehdidi yaratan Soğuk Savaş'ın en bilindik sembolü aslında bu mekanizma.
34:28Burası nükleer silahları harekete geçiren mekanizma.
34:31Semey'deki, Kazakistan'ın Semey kentindeki müzede bulunuyor ve şu düğmeyle nükleer silahlar bir düğmeye basarak harekete geçiyor.
34:49Deneme alanı Semipalatinsk kentine 150 kilometre mesafedeydi.
34:59Bu nedenle ilk anda yaşamını yitirmedi kimse.
35:01Ama...
35:02Gerçi Ruslar denemelerden önce buradaki insanları evlerinden uzaklaştırdı.
35:14Hayvanları ahırlara kapattı.
35:15Patlamanın etkilerinden koruma amaçı olarak.
35:18Ama aslında korundukları söylenemez.
35:20Çünkü bu patlamalar Çin'in batı kesimlerine ve Rusya'nın bir bölümüne kadar ulaştı.
35:25Bir buçuk milyon insan bundan etkilendi.
35:27Kısa bir süre içerisinde saç dökülmesi ve mide rahatsızlıkları yaşadılar.
35:35Dünyadaki diğer meslektaşları gibi Rus bilim adamları da denemelerin canlılar üzerinde etkisini inceledi.
35:41Her patlaması orası.
35:43Bulgular bugün Semey kentindeki müzeyi andıran bir binada saklanıyor.
35:48Bu görüntü denemenin ardından kriz geçirerek ölen bir köpeğin kalbi.
35:53İki ve üçüncü derece yanıkların bulunduğu bu domuz derisi ise denemelerin dermatolojik etkilerini gözler önüne seriyor.
36:00Denemeler yapmadan önce özel hastaneler yapmışlar.
36:06Bu arada şunu da vurgulamakta fayda var.
36:08Ruslar denemelerden önce burada özel hastaneler kurdu.
36:12Bunun ne amaçla kurduğunu önce söylemediler.
36:14Ancak bu hastanelerde yalnızca o patlamadan etkilenen insanlar orada tedavi yaptı.
36:19O bölgede yaşayan yoğun bir nüfus bunun etkisi altında kalmıştır.
36:23Yani insanları da kobay olarak kullanmış mı demek istedi?
36:28Yani denek olarak?
36:30Semey'de yaşayan insanları bir denek olarak, bir deney aracı olarak mı kullanırlar?
36:34Onun hakkında bir şey bilmiyorum. Öğrenemezsiniz de zaten.
36:53Nükleer denemelerde insanların denek olarak kullanılmasının ilk ve en ölümcül örneği Hiroşima ve Nagasaki olarak tarihe geçti.
37:03Ancak Semipalatinsk sakinleri de 40 yıl boyunca mantar bulutunun gölgesinde hayatları kararmış bir halde yaşadı.
37:13Kentte ve çevresindeki irili ufaklı yerleşim birimlerinde yaşayan 1,5 milyon kişi atmosferde yapılan 111 deneyden doğrudan etkilendi.
37:24Ortaya çıkan iyonizan ışık dozu yani radyoaktif serpintinin %95'ini aldı.
37:33Semey havaalanıyla Semipalatinsk nükleer tesisleri arasında yaptığımız helikopter turunda çarpıcı görüntülerle karşılaşıyoruz.
37:43Bazı binalardaki hasarlar dikkat çekici.
37:46Bu arada burada tek bir bomba bile patlatılmadığını belirtmekte fayda var.
37:51Yeryüzündeki denemeler 150 kilometre uzaklıkta yapılıyordu ve bir de atmosferdeki denemeler vardı tabi.
37:59Bombaların o mesafeden yaptığı etkiyi düşününce dehşetin ne olduğunu daha net görebiliyorsunuz.
38:11Şu an bu bölgede hala oturanlar bulunuyor.
38:14Çünkü 19 Ekim 1989'da yapılan son denemenin ardından Kazakistan'ın bağımsızlığını kazandığı 1991 yılında tamamen nükleer denemelere kapatıldı burası.
38:26Ancak yer yer köylerde yaşıyor insanlar.
38:35Hayvanlar hala otlatılıyor.
38:38Ve bölge halkının bugün bile radyoaktiviteden etkilenme riski var.
38:43Yeraltı denemelerindeki radyoaktivitenin sürmesi bir yana bölge halkı geçmişin izlerini taşıyor hala.
38:50Çevre radyoaktif ve toksik anlamda oldukça kirlendi bu dönemde.
38:58İnsanlar da çok etkilendi bundan.
39:00Nükleer denemeleri yaşamış insanların kanlarıyla torunlarının kanlarını aldık.
39:05Kuşaktan kuşağa azalma olduğunu gördük ama hala devam ediyor etkileri.
39:09Mesela sizin de gidip yerinde gördüğünüz oradaki bazı binaların çatı ve duvarlarında radyoaktif elementte de rastladık.
39:20Toplam 450 nükleer denemenin 111'i atmosferde yani yerden birkaç kilometre yükseklikte yapılmıştı.
39:30Ve meydana gelen radyoaktif serpintiden bölgede yaşayan 1,5 milyon kişi doğrudan etkilendi.
39:39Özellikle 12 Ağustos 1953'teki deneme tam bir yıkımdı.
39:44400 kilotonluk bir enerjinin açığa çıktığı deneme sonrası birçok kişi de başta lösemi ve kemik iliği kanseri olmak üzere çeşitli kanser türleri ortaya çıktı.
39:57Ardından gelen yüzlerce deneme her biri kilotonlarla ifade edilen.
40:06Semeydeki nükleer tesislerde saklanan ve kamuoyuna gösterilen onca malzemenin içinde belki de en ilgi çekici olanlardan birisi bu granit taşı.
40:17Yalnızca çok yüksek ısılarda eriyebilen bu taşın bu hale gelmesi birkaç saniye sürmüş.
40:26Çelikten yapılma bu siyah cisim ise patlamadan önce bir boruydu.
40:33Termo nükleer enerjinin maddelere neler yattığını gördükten sonra Semey halkının durumu daha net anlaşılıyor.
40:40Doğuma büyüme Semeyliyim ben. 1949'dan beri hayatımız çok kötü şartlar altına yirdi.
40:48Nur Sultan Nazarbayev'e teşekkür ediyoruz. Bizi bu felaketten kurtardığı için.
40:56Ağımızdaki sağlık sorunları hala sürüyor. O dönemin izlerini taşıyoruz hala.
41:01Ama 20 yıldır rahatız. En azından gelecek kuşaklarımızın hayatı garanti altına alındı.
41:06Semey'deki nükleer tesiste radyoaktiviteden arınmış malzemeler ve parçalar dışında bir de sinevizyon gösterisi yapılıyor.
41:17Felaketin boyutlarını gözler önüne sermek amacıyla denemeler sergileniyor.
41:2140 yıl 456 nükleer deneme.
41:32Semiparatinsk nükleer silahlanmanın korkunç sonuçlarının bir sembolü oldu uzun zaman.
41:38Ve Semey nükleer silahlardan arındırılmış bir kent olarak tarihe geçerken Kazakistan'da nükleer silahlarını bırakan ilk ülke oldu.
41:4720 yıl önce Sovyetler Semey'deki denemelere son verdiğinde hiç kimse bir gün bağımsız Kazakistan Cumhuriyeti'nin Cumhurbaşkanı,
42:02bağımsız Rusya Federasyonu ve Amerikan Büyükelçilerinin bir araya gelerek denemelerin sona ermesini birlikte kutlayacağını tahmin etmiyordu.
42:09Bugün herkes Nazar Beyev'in bu konudaki çabalarını biliyor ve hepimiz dünyanın nükleer silahlardan arındırılması konusunda kendisinin öncülük ettiğini hatırlayacağız.
42:23Kendisine bu konuda teşekkür ediyoruz.
42:25Barışçıl amaçlı nükleer çalışmaları devam ediyor Kazakistan'ın ve bir gün ucuz ve büyük bir enerji yarattığı için alternatifsiz olması beklenen nükleer enerjiyle daha etkin bir enerji üretiminde emin adımlarla ilerliyor Kazakistan.
42:46Seme'deki izlenimlerimiz sona erdi.
42:51Dileğimiz yalnızca Asya'nın bu bölgesinin değil, bütün dünyanın nükleer silahlardan bir an uçağını tutulması.
42:58Çünkü bu kez tehdit soğuk savaşta giden çok daha büyük.
43:04Temmuz 2009'da Moskova'da bir araya gelen ABD Başkanı Barack Obama ve Rusya Devlet Başkanı Dimitri Medvedev'in
43:13Tarihi anlaşması dünya için umutlu bir gelişme.
43:17İki ülke nükleer başlık sayılarını 7 yıl içinde karşılıklı olarak 1500'e indirmeyi kararlaştırırken,
43:24bunun gerçekleşip gerçekleşmeyeceğin ise tam bir soru işareti.
43:29Zira Amerikan yönetimiğin Doğu Avrupa'ya yerleştirmeyi planladığı ve İran'ın olası saldırısına karşı önlem olarak tanımladığı füze kaltanı projesi hala masada.
43:40Rusya'nın, İran'ın nükleer faaliyetlerine verdiği destek biliniyor.
43:47Gürcistan kriziyle gelinen nokta da ortada.
43:51Uzak Doğu'da giderek ısınıyor.
43:53Kuzey Kore ise her gün yeni füze ve nükleer başlıklarını deniyor.
43:58Pakistan'ın elindeki nükleer silahların Taliban'ın eline geçmesi korkusu, bütün dünya için bir kabus senaryosu oluşturuyor.
44:06Bugün dünya, kendi varlığını yok edecek sayıda atom bombasına sahip bir cephaneliye dönüşmüş durumda.
44:14Ve küçük bir kıvılcım bütün dünyayı yakacak.
44:17Bu nedenle, Kazakistan'ın aldığı bu kararın ne derece önemli olduğu tartışmasız bir gerçek olarak ortaya çıkıyor.
44:3050 yıl boyunca nükleer felaket tehdidi yaratan soğuk savaşın en bilindik sembolü aslında bu mekanizma.
44:58Bu mekanizma.