6,2’lik deprem neyin habercisi? Yaşanan sarsıntı fay hatlarını nasıl etkileyecek? Beklenen İstanbul depreminde en kötü senaryo ne? Farklı görüşler ortak bir gerçeğe işaret ediyor... Türkiye afetlere ne kadar hazır? Hakan Çelik sordu; Cumhurbaşkanlığı Yerel Yönetim ve Afet Politikaları Kurulu Üyesi Prof. Dr. Şükrü Ersoy değerlendirdi.
Kategori
🗞
HaberlerDöküm
00:00İzlediğiniz için teşekkürler.
00:30İzlediğiniz için teşekkürler.
01:00Çok değerli bir akademisyen hocamız bizimle birlikte.
01:02Hocam hoş geldiniz.
01:03Hoş bulduk.
01:04Prof. Dr. Şükrü Ersoy'la birlikteyiz.
01:07Birçok ünvanı var hocanın.
01:09Cumhurbaşkanlığında önemli bir kurul kuruldu kısa bir süre önce.
01:12Bu kurulun adı Yerel Yönetim ve Afet Politikaları Kurulu.
01:16Siz bu kurulun üyesisiniz.
01:17Bir taraftan akademik çalışmalarınıza Yıldız Teknik Üniversitesi'ne devam ediyorsunuz ki benim de çok takdir ettiğim yakından takip ettiğim bir üniversite.
01:25Orada da inşaat mühendisliği bölümünün başkanlığını yürütüyorsunuz değil mi hocam?
01:30Dekanlığını yürütüyordum ama o görevim sonlandı.
01:34Sonlandı mı?
01:34Başka bir arkadaşa devrettim.
01:37Ama inşaat fakültesinde derslere çalışmalarını da devam ediyor.
01:40Tabi tabi derslere gidiyoruz.
01:42Esas bir işimiz o zaten.
01:43Elbette hocam.
01:44Şimdi yayının başında da söylediğim gibi bir kafa karışıklığı da var.
01:49Şöyle ki yani bu her deprem yaşandığında, her büyük sarsıntı yaşandığında akademisyenler farklı görüşler ortaya koyuyorlar.
01:56Özellikle İstanbul ve Marmara denizinde etkili olan depremler söz konusu olunca mesela bu depremde de 6.2 büyüklüğündeki depremle ilgili bazı akademisyenler artık bunun bir tür enerji boşalmasını sağladı ve bir büyük yani yıkıcı 7 ve üzerindeki bir depremi beklemediklerini ifade ettiler.
02:15Bir grup akademisyen, bir grup bilim insanı ise İstanbul için riskin hala çok yüksek olduğunu, 7 ve üzerinde bir depremin benzer faylarda söz konusu olabileceğini ve hiçbir şekilde rehavete kapılmamak gerektiğini açıkladılar, ifade ettiler.
02:32Böyle iki ayrı yaklaşım var gibi görünüyor.
02:35Siz hangi yaklaşımı daha gerçekçi, kendi bilimsel vizyonunuzla daha örtüştürüyorsunuz ve bu derin görüş ayrılığı neden kaynaklanıyor?
02:43Farklı programlar, farklı bir takım metotların uygulanması ölçüm sistemlerinden bir kaynaklanıyor.
02:51Çünkü neredeyse 180 derecelik bir görüş ayrılığı insanlarda da haklı olarak bir kafa karışıklığına neden oldu.
02:58Oradan başlayalım mı?
02:59Tamam.
03:02Birincisi, bilimin özünde bir tartışma ortamı her zaman vardır.
03:07Bunu belli ölçülerde yaparsanız faydalıdır.
03:11Biz bilim insanları birbirimizi eleştirirken bunu olumlu olarak alır.
03:16Bir sonraki çalışmalarımızda bunu yansıtır, onu düzeltiriz.
03:21Ama bu tartışma farkındaysanız şu anda oluşmadı.
03:25Yıllardan beri var.
03:26Var.
03:28Hatta hocalar aynı programda pek bir araya gelmek bile istemiyorlar.
03:31Farklı görüşlerdeki hocalar.
03:33Ben onu fark ediyorum.
03:34Evet.
03:34Pek söylemeselerdi hissediyorum.
03:36Hocaları tanıdığım için.
03:37Onu zaman zaman ben de yapıyorum ama o karşımdakine saygı duymadığım anlamına gelmiyor.
03:43Yani farklı platformlarda o çatışma kamuoyu üzerinde iyi etki yapmıyor.
03:52Ondan sonra kamuoyu da çünkü takım tarafı tutar gibi bir yaklaşım sergiliyor.
03:58Hatta bunu medya mensupları da yazıyor.
04:00Bazen köşe yazarları da yapabiliyor.
04:03Bir bilim insanına sempati duymak ya da biraz eleştirmek çok normal.
04:08Hatta iltifat etmek bilim insanını güçlendirebilir.
04:11Biraz motive edebilir.
04:13Ama gerçekmiş gibi gerçek olmayan şeylerle pohpohladığınız zaman bu zamanda halkın yanıltmış olursunuz.
04:22O yüzden kalem şörlerin biraz dikkat etmesi gerekiyor.
04:26Çünkü yazılanlar her zaman doğru olmuyor.
04:28Bizim önümüze de geliyor.
04:30Elbette birinin fikrini savunabilir.
04:33Halkımız da öyle.
04:34Bilim insanlardan hangisini dinlemek istiyorsa özgürdür.
04:37Ama şu tehlikeli kamu vicdanı üzerinden özellikle Marmara gibi çok kalabalık bir bölge olan ve etrafında 10 tane il olan sadece İstanbul değil ki.
04:52Güneyde bir Bursa'nın nüfusu 3 milyon.
04:54Önemli bir şey.
04:55Yani 30 milyon civarında insan var Marmara bölgesindeki çevresindeki illerde.
05:01Değil mi İstanbul 20 milyona dayanmış bir şehir.
05:03Ve entegre oldu bu bütün şehirler birbirinin içine geçti aslında baktığımız zaman.
05:08Yaşam alanları çarşı olsun.
05:09Tabii tabii.
05:10Yani sadece insan sayısıyla da bunu açıklayamayız.
05:13Ekonomik olarak.
05:14Ekonomik olarak da kültürel olarak da.
05:16Ben diyorum ki Marmara üzerindeki Marmara içindeki bir deprem Türkiye'nin sorunu değil kıtalar arası sorun yaratır.
05:24Çünkü çok önemli bir tedarik köprüsü üzerindeyiz.
05:28Yani dünyada kıtaları birleştiren önemli bir noktadayız.
05:31Bu anlamda buradaki deprem önemli olmayacak da ne önemli olacak?
05:36Yani bizi gerçekten sekteye uğratır.
05:40Bakın 2023 depremleri bile çok maliyetli oldu.
05:45Şimdi bir bekar sorunu ifadesini kullanabiliriz.
05:48Çok rahatlıkla Türkiye açısından şahsi değerlendirme katılır mısınız?
05:52Çok katılırım. Bir de deprem konusunda çalışmalar hızlanmışken artık beklenen İstanbul depremi buydu.
06:01Bundan sonra olmayacak.
06:03Rahat olun demek çok tehlikeli.
06:05Ben işte bu soruyu merak ediyordum.
06:08Çünkü böyle bir yaklaşım içinde olan da akademisyenlerimiz, benim insanlarımız var.
06:12Siz bu görüşte değilsiniz. Öyle mi?
06:14Değilim. Yani bir taraf olmam da gerekmiyor. Ben kendi görüşümü ifade ediyorum.
06:19Ama hiç mi tarihi okumuyorsunuz?
06:22Tarihte müthiş büyük depremler geniş bir alanda hissedilmiş, yıkılmış.
06:28Bizim şansımız burada medeniyetler olduğu için bunlar hep yazılmış, çizilmiş bir sürü şeyler var.
06:33Sağlam kayıtlar var değil mi? Geçmişteki depremlerle ilgili.
06:37O 1500'lerdeki... Şunu çok merak ediyorum hocam.
06:41Mesela o 1500'lerde, 1700'lerde depremler var ya.
06:44Efendim deniyor ki mesela 7 büyüklüğünde oldu o deprem.
06:47Biz onun o büyüklüğünü nereden...
06:50O zamanlardaki ölçüler bu kadar...
06:52Yani elbette cihaz, teknoloji yokken nasıl tespit ediliyor, nasıl kaydediliyor?
06:57Onu ben çok merak ediyorum.
06:58O 7.7'yi biz çıkarıyoruz.
07:01Aslında...
07:02Bir çıkarım mı yapıyoruz?
07:04Bir çıkarım yapıyoruz.
07:04Yıkımdan mı anlıyoruz?
07:05Yıkımdan anlıyoruz.
07:06Yıkım ne kadar büyük, ne kadar geniş bir alandaysa...
07:09Bir ölçüye dayanlıyoruz.
07:10Bir şiddet veriyoruz.
07:11Diyoruz ki bu şiddette, bu zarar derecesindeki karşılığı bu olmalıdır diye bir yaklaşım var.
07:18Bu genelde de doğrudur.
07:20Birazcık şaşabilir ama genelde doğrudur.
07:23Dolayısıyla bu tarihi gerçeklerden bakarak deprem gerçeğini küçümsemek, artı iyimser senaryolarla sırf halka sempatik gözükmek için böyle bir söylem geliştirmek bence çok doğru değil.
07:41Elbette farklı fikirlerimiz olabilir.
07:43Bir tanesi 7.5 der, bir tanesi 7.2 der.
07:47Kendi içinde gerekçeleri olabilir.
07:49Ama bakın tekrar ediyorum altını çizerek söylüyorum.
07:536.2 İstanbul'un depremiydi.
07:56Artık yaşandı, bitti demek çok çok çok tehlikeli bir şey.
08:00Hocam o zaman iki şey daha aklıma geliyor.
08:03Bir tanesi şu somut olarak İstanbul'da o zaman ve Marmara bölgesini etkileyecek nitelikte 7 ve üzerinde 7.0, 7.2, 7.4'lere varan oranda bir deprem yaşanması riski ve tehlikesi hala söz konusudur.
08:18Hala söz konusu.
08:19Peki bir de şeyi merak ediyorum.
08:22Ben normalde 6.2 büyüklüğündeki bir deprem İstanbul gibi yapış doğunun çok kötü olduğu bir şehirde çok şükür böyle bir şey yaşamadık.
08:32Büyük bir şey sevindirici bir tarafıdır.
08:34Memnuniyet verici bir yanıdır.
08:36Üzücü olayın en azından daha kötü bir yere yönelmemesi bakımından.
08:42Büyüklüğü yıkıma neden olmamış olması hangi teknik açıdan neyle izah edildi?
08:476.2 büyük bir deprem değil midir nihayetinde bakılıyor.
08:51Türkiye açısından söylüyorum.
08:52Doğru.
08:53Değil mi?
08:54Japonya'da mühim bir deprem değil belki bu büyük.
08:56Ben size aynı örneği şeyden veririm.
09:011998'de Ceyhan'da bir deprem olmuştu hatırlarsınız.
09:04Ama Çukurova'da oldu.
09:05Yine küçüktü.
09:066 küsürdü.
09:07Ama yüzlerce insan öldü ve evler yıkıldı.
09:11Bu biraz zeminsel faktörlerle başka iğme değerlerine bağlı.
09:16Depremin uzaklığına bağlı.
09:18Buradaki iğme değeri 6.2'de küçükmüş.
09:21AFAD açıkladı.
09:22Yani yıkıma yol açmaması büyük oranda ondan mı kaynaklanır?
09:27Evet.
09:275 şiddetinde etkilemiş.
09:29Kabaca 5 şiddetinde etkilemiş.
09:32İğme değerlerinden bunu böyle çıkardı.
09:34Halbuki düşünün.
09:352023 depremleri 10 şiddetinde 11 şiddetinde etkiledi şeyi.
09:40Kahramanmaraş merkezi depremler.
09:427'nin üzerindeydi zaten.
09:447.7'de evet.
09:45Bir depremin yıkım etkisindeki en önemli birinci derece faktör yerleşim alanlarına yakınlığı ve derinliği midir depremin?
09:54Yoksa ortaya çıkan iğme değeri midir az önce bahsettiğimiz?
09:57İğme çok önemli.
09:58İğme çok önemli.
09:59İğme çok önemli.
10:00Bir de zeminsel faktörler var.
10:01Zeminin jeolojik durumu onun deprem dalgalarının daha etkili olmasını sağlayabilir.
10:08Söz gelimi bir alüvyon zemin var.
10:11Bir ovadasınız.
10:12Üzerindeki bir yerleşim yerindesiniz.
10:15Ovanın zemini deprem dalgalarını yavaşlatır.
10:19Yavaşlatınca geçemediği için deprem dalgaları büyümeye başlar.
10:24Olağından daha etkili olmaya başlar.
10:27Mesela 2023'te bu etkili oldu zaten.
10:30Çoğu ovalardaki yerleşim yerleri yıkıldı.
10:33Yani yönetmeliğe uygun da olsa o binayı zorlayıp hasar vermesine neden oldu.
10:38Dolayısıyla sadece depremin büyüklüğü etkili olur demek yanlış olur.
10:44Evet.
10:45Efendim ben dün Japonya'daydım.
10:47Dün döndüm Türkiye'ye ve bu deprem yaşanınca da oradaydım.
10:51Üzüntüyle ve dikkatle takip ettim.
10:52Bir otelinde 40. yaklaşık katındaydım.
10:56Oradan bir video çektim ve bunu kendi YouTube kanalında da yayınladım.
10:59Ama hiçbir endişe duymadım Japonya'da.
11:01Çünkü birçok defa gittiğimde de depremler orada yaşadım.
11:04Çünkü bina yapısının mimari ve mühendislik özellikleriyle ülkenin ne kadar depremlere, afetlere dayanıklı ve hazırlıklı olduğunu biliyorum.
11:12Aslında bizim endişe duymamızın en önemli nedeni, yani bu depremler bu coğrafyada olmaya devam ediyor ve edecek gibi görünüyor.
11:19Bunu değiştirme şansımız olmadığına göre bütün mesele çok büyük oranda sizin asıl uzmanlık alanınız değil mi?
11:25Yapılarımızın niteliği, yapılarımızın kalitesinden kaynaklanıyor.
11:27Biz bunu da bir türlü halledemedik.
11:31Yani 99'dan bu güne kadar bu zamanı da iyi kullanamadık diye değerlendiriyorum.
11:37Çok şey yapmamız gerekirdi.
11:38Çok haklısınız.
11:39Yani 26 yıllık bir dönem geçti.
11:42Mesela kentsel dönüşüm başlangıç tarihi 2012.
11:442012'den bu yana hiç mi bir şey yapılmadı?
11:48Elbette yapıldı ama depremler sizi beklemiyor.
11:51Biraz daha hızlı olmamız gerekiyor.
11:54Mesela İstanbul'da yapısı da 1,5 milyonun üzerinde konut var.
11:59Bunlardan önemli bir kesimi çok riskli ve hemen yıkılabilecek.
12:03Bunların sayısı konusunda farklı değerlendirmeler yapıldı hocam.
12:06600 binin dolayında olduğu söyleniyor.
12:08Yıkılabilecek nitelikte riskli yapıların bu kadar yüksek mi sizin değerlendirmenize göre İstanbul'da?
12:14Şöyle sanıyorum ona yıkılabilecek ve ağır hasarlıları da dahil ettiklerinde bu sayı artıyor.
12:21600 bin civarında ise eğer?
12:23Yıkılabilecekler aslında 300 bin civarında.
12:25300 bin civarında.
12:26Çok korkunç değil mi 300 bin civarında?
12:28Nereden bakarsanız büyük bir sayı bu.
12:32300 bin.
12:33Yani hocam bakın İzmir'e depremini hatırlatayım ben izleyicilerimize.
12:37Bir sürü önce birkaç sene önce oldu.
12:39Orada birkaç bina yıkıldığı halde hayat ne kadar olumsuz etkilenmişti.
12:44Yani bırakın 300 bin binaya değerli izleyiciler birkaç bin binanın bile yıkılması demek İstanbul gibi muazzam büyük bir şehirde hayatın felç olması anlamına gelecektir.
12:54Çok haklısınız.
12:55Yani bu afetlerin en kötü tarafı da kaos oluyor.
12:59Yani şu 6.2'de bile insanlar dışarıda.
13:04Hepsi yani dışarıda olanların hepsinin evleri kötü değil.
13:08O korku belası dışarıda geçirmeyi tercih ediyorlar.
13:10Çok da insanlar tabii niye panik yaptınız niye korktuğunuzu diyemiyoruz.
13:14Çünkü bu çok ürkütücü ve çok rahatsız edici bir şey.
13:16İnsan bir refleks olarak adeta dışarı çıkma ihtiyacında.
13:19Ama belki bu eğitimle yani küçük yaşlardan itibaren verilecek eğitimle bir deprem anında ne yapmamız gerektiğini, ne yapmamamız gerektiğini çok daha iyi öğrenmemiz gerekir.
13:30O yüzden ben Japonya örneğini o nedenle verdim.
13:33Hocam şimdi birçok izleyicimiz haklı olarak endişeli olduğu için dün de artçı depremler meydana gelince eğer onlar artçıysa birçok insan dışarılarda uyudu.
13:43İşte çadırda veya parklarda otomobillerde bu 6.2'den kaynaklanan artçılar daha acaba ne kadar devam edebilir diye insanlar merak ediyorlar.
13:52Bir şey söylenebilir mi acaba bu konuda?
13:54Tabii söyleyebiliriz.
13:55Şöyle ki şimdi kırılmaya aday 4 far parçası vardı.
14:01Bunun toplam uzunluğu 120 kilometreye geçiyor.
14:04Marmara Denizi'nde.
14:05Marmara Denizi'nin içerisinde.
14:07Yani o yüzden tek parça mı çok parça mı bu yüzden söylüyorlar.
14:10Ama bu aktivite 2019 yılındaki 5.8'in olduğu yerde gerçekleşti.
14:17Bu iyi bir şey mi kötü bir şey mi?
14:19Ne istiyorumlamak lazım?
14:20Şöyle 3.9'da bir önce deprem oldu sonra 6.2 oldu.
14:246.2'nin de bir hafta 10 gün veya biraz daha uzun sürede artçılar olması gerekiyordu ve oluyor.
14:32Fakat dünkü aktivitede bir tane ayrıcalık var.
14:364.3 büyüklüğündeki deprem tam kumburgaz fayının böyle artçılarının yaşandığı bir yerde en doğu ucunda oldu.
14:46Nasıl yorumlamak lazım?
14:47Şöyle yorumlamak gerekiyor.
14:50Depremin olduğu yerde stres boşalıyor.
14:52Fakat yanlara gerilim transferi yapıyor.
14:56Yanlarda ne var?
14:58Batı'da Tekirdağ fayı var.
15:01Doğu'da da Avcılar fayı var.
15:02Doğu dediğimiz yani böyle adalara daha yakın bir istikamete mi dönüyor bir yandan böyle bakmak lazım?
15:07Evet o tarafa dönecek şekilde Avcılar fayı olarak adlandıran fayın ucunda meydana gelince biz dedik acaba bu fayın üzerindeki gerilim boşaldı.
15:20Doğudaki Avcılar fayına transfer mi oldu?
15:23Eğer transfer olduysa yeni bir aktivite dizisi başlayabilir.
15:26Bu sorunuza kendinizce ne yanıt verdiniz?
15:29Öyle mi görünüyor?
15:29Doğu'ya doğru gidecek gibi mi görünüyor?
15:31Biz soru işareti koyduk çünkü 4.3'den sonraki depremlerin de izlenmesi gerekiyor.
15:37Onlar doğuya doğru gidiyor mu?
15:40O küçük depremler doğuya doğru gidiyor mu?
15:42Ona bakmak gerekiyordu.
15:44Ama tersine yine kumburgaz fayı üzerinde 3 küsur faylar gelişti.
15:51Bu iyi bir şey.
15:51Doğuya doğru gitmeye devam ederse daha dikkatli olmalıyız ve endişelenmemizi haklı çıkaracak bir durum ortaya çıkar denebilir mi?
15:59Denebilir.
16:00İyi izlememiz gerekiyor yani bir bir izlememiz gerekiyor.
16:03Günlük aktiviteyi bile iyi izleyip nereye denk geldiğine bakmak gerekiyor.
16:074.3 tabii ki yıkıcı bir deprem değil.
16:10Günlük aktivite içerisinde normal sayılabilir.
16:13Ama geliştiği nokta enteresandı.
16:16Bu 6.2'den önce de ben bir televizyon programındaydım evden Skype yapıyordum.
16:24O sırada mı yaşandı?
16:25O sırada yaşadık.
16:273.9'u yorumluyordum.
16:28Dedim ki bunun büyüklüğü değil de yeri kritik.
16:32Yani burası deprem beklenen faiz onun başlangıç noktası.
16:36O yüzden kritik bir yer dedim.
16:39Dakikalar içinde oturduğum sandalye sallanmaya başladı ve apartman şiddetle sarsıldı.
16:45Siz bir apartmanın da yüksek katlarından birindesiniz.
16:48Yüksek bir apartmanda.
16:49Benim bulunduğum kat yüksek değil ama 17 katlı bir binada.
16:53Evet bir sitede oturuyorum.
16:5417 katlı bir binada oturmak nasıl iyi hissettiriyor?
16:58Mutlaka güvenlik açısından iyi bir seviyede olduğuna inanıyorum sizin uzmanlık alanınız olduğu için.
17:04Nasıl hissediyorsunuz öyle bir binada oturmaktan?
17:06Ben aslında orada oturuyorum.
17:08İster misiniz hocam oradan mesela?
17:10İsterim.
17:11İster misiniz?
17:11İsterim tabii.
17:12Yani çünkü bizim sitede 2500 kişi falan yaşıyor.
17:172500 çok büyük bir site bu.
17:19Tabii yani insanlar o depremden sonra sokağa çıktıklarında bile toplandıklarında bile önemli bir alanı işgal ediyorlar.
17:28İstanbul'un neresinde?
17:30Maltepe'de yok yok.
17:31Maltepe'de.
17:32Mesela deprem haritalarının riski açısından Maltepe'yi çok riskli olarak görürler.
17:39Bu sahil kesimi için doğru ama diğer kesim için doğru değil.
17:43Onu kabul etmek mümkün değil.
17:45Orada yüksek binalar iyi mühendislik de görüyor.
17:49Ama tabii ben peyzaj açısından bakıyorum.
17:52Daha alçak katlı bahçesi geniş olan bir yeri tercih ederim.
17:55Tabii tabii.
17:56Hocam şimdi bu kadar yani konu konuyu açtı binalara geldik.
18:00Tekrar depreme döneceğim değerli izleyiciler.
18:02Şimdi bu kadar uyarı yapıldı.
18:04Silüet dendi.
18:05İstanbul'un trafik sıkışıklığı malum.
18:07Bu kadar yüksek yapı yapmaya nasıl devam edilebiliyor İstanbul'da?
18:11Ben bunu bir yurttaş olarak anlamakta zorlanıyorum.
18:13Esentepe, Mastak, Zincirlikuyu, Etiler.
18:16Ki Etiler mesela İstanbul'da alçak katlı binaların olduğu yer.
18:19Orada böyle devasa gökdelenler yükselmeye başladı.
18:22O binalar tamamlandığında orada trafikten insanlar hareket edemeyecek.
18:27Bu net yani.
18:28Bunu da anlamak zor İstanbul örneğinde.
18:31Bu sıkışıklık, bu büyüklük devam ederken hala İstanbul'u doldurmaya devam etmek.
18:37Bunun arkasında nasıl bir yaklaşım var?
18:39Ben bunu bilmiyorum doğrusu.
18:40Doğru bir plansızlık var aslında İstanbul'da.
18:43En büyük sorun o.
18:44Mesela benim oturduğum yerde hemen sokağa çıktığınızda bulunduğum cadde bir geliş bir gidiş.
18:50Ama etrafı gökdelenler dolu.
18:52Sabah iş saatine giderken benim kısa mesafedeki E5'e bağlanmam 15-20 dakikayı alıyor.
18:58Yani kısa mesafe.
19:00Şimdi gökdelenlerin bir de şu tarafı var.
19:03Gökdelenler henüz büyük depreme karşı sınav vermediler.
19:07Tabii ne olacağını bilmiyoruz.
19:09Bilmiyoruz.
19:09Bunun örneğini Myanmar depremi gösterdi.
19:13Hatırlıyorsunuz.
19:14Tabii.
19:15Myanmar'da deprem oldu.
19:17Aradan 1100 kilometre ilerideki...
19:201100 kilometre.
19:211100 kilometre.
19:22İstanbul, Malatya falan mı?
19:24Tabii tabii.
19:24Oşar yukarı o kadar.
19:25Daha fazla.
19:26Evet.
19:271100 kilometre ileride Tayland'da, Bangkok şehrinde 45 katlı bina yıkıldı.
19:33Evet.
19:33Bir de ya Allah aşkına şimdi bilmiyorum insanlar ondan keyif mi alıyorlar.
19:37Ben ne gerek var diyorum.
19:39O binaların üzerinde böyle havuzlar falan filan var ya.
19:41Evet.
19:41Yani çok zorlama bir takım şeyler değil mi yani onlar böyle şeyler, sular, su kaynaklarının bu kadar kıt olduğu bir şey de bilmiyorum yani insanlar istiyorsa yapsınlar böyle binaları da kıt kaynakları dünyada yerinde kullanmak lazım herhalde.
19:56Hocam şimdi İstanbul'u tabii şuraya geldik deprem kadar büyük bir risk de İstanbul'un kendisi aslında ben onu da yorumladım videomda ya bu kadar büyük bir şehirde yani insanların mutlu olması, güvenli olabilmesi, rahat edebilmesi bu sıkışıklık içinde mümkün değil.
20:16Hele bir de deprem yaşanırsa büyük bir deprem insanlar tahliye edilemez, ulaşılamaz.
20:20Yani AFAD şimdi çok ciddi bir kurum, ciddi çalışmalar da yapıyorlar ama hani nereye kadar insanlara ulaşabiliriz?
20:27Böyle de bir kaygımız var afet yönetimi noktasında değil mi?
20:31Tabii yani aslında kısa, orta ve uzun vadeli yapılacaklar arasında sizin söylediğiniz çok önemli.
20:38İstanbul nüfusunu ele almak gerekiyor.
20:40Yani 20 milyona yaklaşan dinamik bir nüfus karşısında en az 5 milyon insanın daha azalması, göçe zorlanmak değil de Anadolu'da çok cazib, güzel projeler yaratabilir.
20:53Keşvik etmek.
20:54Keşvik edebilir.
20:55Desteklemek.
20:56Aynen öyle yani ben şimdi işe giderken bile 2 saatte gidiyorum, 2 saatte geliyorum.
21:00Benim için bir şehirli olmanın bir keyfi yok.
21:03Korkunç bir zaman kaybı.
21:04Araba kullanırken keyif almıyorum, yolculuk yaparken keyif almıyorum.
21:08Mutsuz eden bir şehir insanı yani.
21:10Bir yere gidelim diyoruz, aman gitmeyelim trafik olabilir diye vazgeçiyoruz.
21:15Gerçekten öyle.
21:16Konforumuzdan vazgeçiyoruz.
21:18Hocam bir de yani bu pandemi döneminde biz bunu deneyimledik ve olduğunu da gördük.
21:22Yani uzaktan çalışma metodu birçok yönüyle yararlı.
21:25Evet.
21:26Zorunlu değilse insanların ofislere gitmesin.
21:28İstanbul'da birçok iş kolu var, faaliyet alanı var, hizmetler sektörü var.
21:32İnsanlar gitmesinler.
21:33Yani 2 saat git, 2 saat gel.
21:35Değil mi?
21:36Yani bu da bir yeni yöntem olarak bunları da düşünmemiz lazım.
21:39İstanbul'un geleceğine dönük.
21:40Böyle bir planlama yapmak lazım.
21:42Hiç biz planlamadan ilerliyoruz.
21:44Onu kısmen yapıyorlar galiba.
21:46Özellikle CSM kısmında mesela çağrı şeylerinde Anadolu'daki bir yerden yönetiliyor.
21:52Doğru.
21:53Siz onu İstanbul'dan yönetiyormuş gibi düşünüyorsunuz.
21:55Şanlıurfa'da var, Anadolu'nun farklı yer, Şırnak'ta var galiba birçok yerde var.
21:59Bu iyi bir şey.
22:00İyi bir şey.
22:00Şirketler bunu yaptılar.
22:02Hangi ilçeler, hangi bölgeler risk altında bu aşağı yukarı sanıyorum biliniyor.
22:06Fakat hatırlatmakta fayda var.
22:07Belki insanlar kaçırmış olabilir.
22:09Bir özet yapalım mı?
22:10İstanbul'un merkezi, Türkiye'nin en sağlam kayaçlarından müteşekkil.
22:20Nereyi kastediyorsunuz merkezlerde?
22:22Hemen söyleyelim.
22:23Taksim'i falan mı söylüyorsunuz?
22:24Birincisi Anadolu yakasının tamamı paleozoik dediğimiz neredeyse 300 milyon senelik pekişmiş, kayalaşmış bir zemine sahip.
22:34Anadolu yakası görece olarak Avrupa yakasına göre daha avantajlı durumda mı?
22:38Daha avantajlı ama şeylerini de söyleyeceğim.
22:41Dezavantajları var mı?
22:43Avrupa yakasında da özellikle Haliç'in kuzeyindeki ilçelerin olduğu yer.
22:48Onun da en batıdaki yeri Başakşehir.
22:52Başakşehir, Kuzeyde Sarıyer, Beşiktaş, Kağıthane, Eyüp civarı oldukça sağlam bir zemine sahip.
23:01Fakat Avrupa yakasının kıyı kesimi, Bağcılar, Güngören, Esenler, Zeytinburnu, Bakırköy, Sülebiye'ye doğru oralar nispeten daha zayıf zeminler.
23:17Ve buralarda da çok ciddi bir nüfus var bu arada özellikle değil mi?
23:21Esenler, Bağcılar, Esenyurt.
23:23Daha ucuz olduğu için arsalar, metre kare fiyatları.
23:27Oraya bir akın söz konusu.
23:29Beylikdüzü, çok sayıda vatandaşımız var.
23:31Halkalı civarı, Başakşehir'in belli bir bölümü.
23:34Başakşehir değil mi?
23:36Evet.
23:37Başakşehir...
23:38Kısmen iyi mi?
23:39Tabii.
23:39Çünkü zemini de iyi.
23:41Bir de yeni yapısı da var orada.
23:43O şanslı bir durum.
23:44Fakat şunu da söylemek gerekiyor.
23:47Şimdi biz bakın haritada da gördüğümüz gibi o sarı zeminler artık İstanbul'un yeni yerleşim yerleri.
23:54Genellikle kahverengi, kırmızı görünen renkler sağlam zeminleri ifade ediyor.
24:02Bu çok sadeleştirerek benim çizdiğim bir harita.
24:05Güncel bir bilgi mi?
24:06Yani son verilere göre yapılan değil mi hocam?
24:08O mu?
24:09Şöyle, Türkiye jeoloji haritasından insanların anlayabilmesi için çok basite indirildi.
24:15Siz mi yaptınız?
24:15Ben yaptım evet onu.
24:17Evet.
24:17Dere yatakları tehlikeli, sarı bölgeler tehlikeli.
24:20Yukarıda yeşil olarak gösterdiğiniz yer nedir?
24:23Kuzeye doğru gittik de deprem etkileri azalır.
24:26Azalıyor.
24:26Yani kıyı kesiminde daha fazladır.
24:28Fakat bundan da şu sonuç çıkmasın.
24:32Sarı bölgedeki herkes tehlike altında.
24:35Kırmızı bölgedeki herkes güven içerisinde böyle bir şey yok.
24:38Bunlar zemin özellikleri açısından anlatıyorsunuz.
24:40Evet.
24:41Çünkü bina da çok önemli.
24:43İyi bir zemin olabilir.
24:45Kötü bina yaparsınız bir anlamı olmaz.
24:47Tabii.
24:48Kötü bir zeminde iyi bir bina yapılabilir.
24:50Bunun örnekleri var.
24:50Bravo.
24:51Tam onu söyleyecektim.
24:52Japonya'da suyun içinde, denizin içinde binalar var.
24:55Tabii.
24:55Değil mi?
24:55O yüzden kaçacak, göçecek bir yer aramak yerine zemine uygun sağlam binalarda oturmayı tercih etmek esas olmalıdır.
25:04Şimdi bu depremden sonra herkes sokakta gördüğü zaman soruyor.
25:09Diğer hocalara da soruyorlardır.
25:10Nereye gidelim mi diyorlar?
25:12Hocam eve girelim mi, girmeyelim mi?
25:14Girelim mi?
25:14Ne diyorsunuz o soruya?
25:16Ben şöyle diyorum.
25:17Bunu bana geç sordunuz.
25:19Bu depremler olmadan önce evinizi gösterin derdim.
25:22Yani bir defa her vatandaş ne tür bir evde oturduğunu önceden bilmek zorunda.
25:28Şimdi biz çök kapan diyoruz.
25:30Hangisine?
25:31Çürük bina için mi çök kapan diyoruz?
25:33Hemen yıkılabilecek bir bina için.
25:35Bunun bir, bu bilginin şey faydası yok ki.
25:38İnsanlarda genel bir insan davranışı anladığım kadarıyla bir panik halinde dışarı çıkma.
25:43Hatta maalesef birçok insan panikle camdan atladı ya yaralanmalar bundan ötürü oldu.
25:48Öyle çök kapan yapan çok insan olmuyor da olabildiğince dışarı çıkmaya.
25:53Yani asansöre koşan var, merdivene koşan var.
25:56Yani birçok insan bunu yapabilir.
25:57Bunu da anlıyoruz yani.
25:59Çocuklar yapıyor ama.
26:01Ne yapıyorlar?
26:02Ufak çocuklar.
26:03Masanın altına mı gidiyorlar?
26:04Tabii tabii onlar içselleştiriyor.
26:05Ben onlara bayılıyorum.
26:06Eğitimin herhalde bir faydası var da ne bileyim?
26:09Okullar çağırdığı zaman ben koşa koşa gidiyorum.
26:11Çünkü onlar benim hedef kitlem.
26:12Tabii.
26:13Öğretiyorsun anlıyor.
26:15Biz anlıyoruz ama içselleştiremiyoruz.
26:18Davranışa dönüştüremiyoruz.
26:20O yüzden biz kayıp nesiliz.
26:21Haklısınız hocam.
26:22Daha çok takbikat yapmak lazım.
26:24Güncellemek lazım.
26:25Ben Türkiye'de bu kadar konferansa katılıyorum.
26:28Birçok konferansı yönetiyorum.
26:31%99'unda değerli katılımcılar, bu konferansa katılan herkes şunu bilsin.
26:37Yangın çıkarsa, bir afet olursa bakın çıkışlar buradadır, şuradadır.
26:41Hiçbir şekilde bilgi verilmiyor insanlara.
26:43Öyle toplantı başlıyor.
26:45Vermek gerekiyor.
26:45Böyle bir şey olabilir mi?
26:47Bin kişiyi topluyorsunuz bir salona, yanda çıkışın neresi olduğu belli değil.
26:50Acil çıkışı tabii söylemek gerekiyor.
26:52Sonra kongre ülkesiyiz diyoruz, event ülkesiyiz.
26:54Bunları anlatmak lazım.
26:56Yani bir güvenlik kültürümüzdeki noksanlık bakın başımıza neler açıyor hocam.
27:00Şöyle bir soruyla gelseler size insanlar.
27:03Hocam bizim bir mali imkanımız var.
27:05Artık İstanbul, Marmara'da durmak istemiyoruz.
27:08Türkiye'nin hangi coğrafi bölgeleri yeni bir yaşam kurmak için, gitmek için daha elverişlidir deseler,
27:15birkaç şey alternatif önerebilir misiniz onlara?
27:18Ben deprem açısından değil de peyzaj açısından da söylemek gerekiyor.
27:24Çünkü Bodrum desem, Bodrum'un çevresinde de deprem oluyor.
27:27İzmir desem, İzmir çevresinde de deprem oluyor.
27:29Hatay desem öyle.
27:30Ama oranın güzelliğini bozmuyor.
27:33Gittiğimiz zaman neye bakacağız?
27:34Zeminle barışık, uygun bir daha yapılmış mı ona bakmak gerekiyor.
27:39O yüzden kaçacak, göçecek yer aramak yerine güvenliğimizi sağlayacak parametreler mümkün mü?
27:48Alacağımız, satın alacağımız şeyde onlara bakmak gerekiyor.
27:52Yoksa bir yer seçmek çok yanlış.
27:55Coğrafyadan ziyade oturacağınız yaşam alanının niteliğine bakmanız lazım.
27:59Aynen öyle.
28:00Konutun, evin, depremsellik özelliklerine, mühendislik görmüşüm, görmemişim ona bakmak lazım.
28:06Hocam bir de bu erken uyarı mekanizması.
28:09Ben yani insanların böyle akıllı telefonlar, akıllı saatler kullanmasının yararlı olduğu kanaatindeyim.
28:15Çünkü birçok açıdan işe yarıyor.
28:16Bildirimler geliyor size acil bir durumda işte fenerinizi açabilirsiniz, sinyal çaldırabilirsiniz.
28:23O bakımdan imkan varsa bunları kullanmalarını öneririm.
28:26Bilmiyorum katılır mısınız?
28:27Katılıyorum.
28:27Siz de kullanıyor musunuz bu tip şeyleri?
28:29Ben kullanmıyorum ama katılıyorum.
28:31Çünkü eğer örgütlüysek 5 saniye bile faydası olsa bir eylem yapabiliriz.
28:38Sizin dediğiniz gibi işte bir el fenerini alabiliriz.
28:43Baya bir masanın altına girebilirsiniz.
28:45Telefonunuzu cebinize alma imkanınız olur eğer başka bir odadaysa.
28:49Bu konuda mesela sizin üniversitenizde, Yıldız Teknik Üniversitesi'nde, Teknopark'ta yerli bir deprem uyarı sistemi geliştirildi bir süre önce.
28:57Şimdi bunu doçent doktor Muhammed Garip Başkanlığı'nda oradaki arkadaşlar, bilim insanları, yöneticiler daha da ileri taşımaya çalışıyorlar.
29:068 saniye kadar bir zaman kazandırmış.
29:09Belki bu süreyi biraz daha kazanmak mümkün olabilir.
29:11Yani bir 30 saniye, bilmiyorum bir dakikaya kadar çıkar mı acaba?
29:15Bu tür çalışmaları nasıl değerlendiriyorsunuz?
29:17Şöyle, bu depremi önceden bilmek değil.
29:20Onu bir defa söyleyelim.
29:22Sistem şuna dayanıyor.
29:23Depremde çeşitli dalgalar var.
29:25İlk gelen P dalgaları, zararsız dalgalar.
29:28Alete geldiği sırada arkadan gelen dalgalar daha gecikmeli geliyor.
29:33Bu aradaki süreyi kullanıyor.
29:36Biz onu hissetmiyoruz ama cihaz mı tespit ediyor onun süresini?
29:40Tabii, cihazı tespit ediyor.
29:41İşte bu programda da onu çözüyorlar.
29:44Arkadan daha tehlikeli geliyor diye.
29:46Bunlar daha ziyade sanayi tesisleri için, devreyi kapatmak için kullanılan bir şey ama
29:52sizin söylediğiniz gibi birkaç saniye insan bildiği zaman eğer örgütlüysa bunu da kullanabilir.
29:57Bir de yani doğal gazı kesmek, elektrikleri gerekiyorsa kapatmak.
30:02Çünkü bir depremde değerli izleyiciler önemli risklerden bir tanesi bir yangın çıkması riskidir.
30:07Binlerce yangın çıkacağı düşünülecek olursa, ne kadar az yangın olursa itfaiyenin ve kurtarma ekiplerinin işi o kadar kolaylaşacak.
30:14Değil mi?
30:15Tabii yani parlayıcı, patlayıcı, yanıcı bütün devreleri kapatmak için süre olabilir.
30:21Zaten o şok sırasında evde geçirmemiz gerekiyor.
30:25Merdivenin asansöre gitmemek gerekiyor.
30:27Ama çıkarken de çantamızı alıp artı bu devreleri kapatmamız gerekiyor.
30:32O yüzden aile bireylerin hepsi, mesela çocuklar da sadece aile büyüğü değil,
30:39herkesin işte su nereden kapanır, doğal gazı nereden kapanır, hepsini biliyor olması gerekiyor.
30:45Hocam bir inşaat mühendisliği, inşaat bilgisi olarak bir binada bir deprem yaşandığında,
30:51tabii asansöre kesinlikle koşmamak gerektiğini bir kere hatırlatalım değil mi?
30:54Merdivenler binanın içine göre daha mı risklidir daima?
30:59Daha risklidir.
31:00Kırılma ihtimali daha mı yüksektir?
31:01Tabii tabii.
31:02Yani bir deprem olduğunda hemen merdivenleri koşmayıp,
31:05geçmesini bekleyerek evde kalmak daha iyi bir fikir midir?
31:09Tabii çünkü belki de o deprem binayı yıkmayacak.
31:14Ama siz merdivenlerde kendinize zarar vereceksiniz.
31:18Hastanelik olacaksınız.
31:19Yani o şoku bir defa evde atlatmak gerekiyor.
31:23Ondan sonra sakin bir şekilde çıkmak gerekiyor.
31:26Tabii kontrollü.
31:27İlk yıkılabilecek yerler merdivenler.
31:312023 depremlerinde çoğu insanın, cesetlerin çoğu şeyde merdivenler.
31:37O zaman sarsıntı değerli izleyiciler, sarsıntı devam ediyorsa bazen sarsıntılar uzun sürüyor.
31:42Yani böyle 30 saniye, 40 saniye, bir dakikaya kadar hatta geçebiliyor.
31:45Bir buçuk dakikada oldu şeyde işte, yani 2023 depremlerinde.
31:50Değerli izleyiciler, devam edeceğiz ve şimdi bir kısa bir görüntü ekranınızı getireceğiz.
31:55Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İlim Yayma Cemiyeti programına bir video mesaj gönderdi.
32:00Bunu izleyelim ama lütfen bizden ayrılmayın.
32:02Biz bu programı da devam ettiriyoruz.
32:04Biz hocayla duvarda haritaların önüne geçerek orada bir küçük hazırlık yapıyoruz şimdi.
32:09Görüşeceğiz birazdan.
32:11Değerli izleyiciler, yayınımıza kaldığımız yerden devam ediyoruz.
32:14Prof. Dr. Şükrü Ersoy Hoca konuğumuz ve biz şu anda buradaki ekranda son durumu biraz konuşmak istiyoruz.
32:21Marmara bölgesi ve Marmara denizini ağırlık olarak görüyoruz.
32:25Buradaki görsellerde tam olarak ne var hocaya bunu soracağım ama
32:29hocam sosyal medyadan, Twitter'dan da bir izleyicimiz şöyle bir şey dile getiriyor.
32:33Diyor ki, biz mesela Anadolu yakasında evlerimize bir takım bakım ve onarımlar yaptırmak istiyoruz, iyileştirmek istiyoruz.
32:39Ama bu 1983 yılında çıkan ön görünüm bölgesiyle ilgili yasal düzenleme nedeniyle çivi bile çakamıyoruz.
32:46Ben gerçekten Avrupa yakasında da bundan muzdarip olan çok sayıda insan olduğunu görüyorum.
32:51Yani en küçük bir evlerin içine bir boya bile yaptırmaya kalktıklarında birçok biyokratik zorluk ve engelle karşı karşıya kalıyorlar.
32:58Buna dair bir şey söyler misiniz?
33:00Ayrıca ben size isterseniz bunu da vereyim.
33:02Buradan şu anda neler olduğunu lütfen bize anlatın.
33:05Tabii evde bir değişiklik yapılacaksa mutlaka bunun izinli yapılması gerekiyor.
33:10Gerekli izinlerin alınması lazım.
33:14Ama nasıl alındığı konusunda yetkililere sormak daha uygun olur.
33:18Ben yanlış bilgi vermek istemiyorum bu konuda.
33:20Peki.
33:21Bunu anlayışla karşılayabilirler.
33:23Benzer sorunlar 1999 depreminden sonra bazı yerlerde de oldu.
33:28Mesela avcılarda dört kattan yükseğe izin verilmiyordu.
33:32Bu sorun yaratıyordu.
33:34Çünkü müteahhitler oraya gelmiyor ve yenilemiyordu.
33:37Benzer sorunlar yavaş yavaş aşılıyor.
33:40Şimdi bu haritaya bakacak olursak bu harita bu 6.2'den önceki durumu anlatmak için bir harita.
33:48İşte şu 1999 Koceli depremiydi.
33:51Bu depremin Marmara Denizi'nin içerisine bir stres yüklediğini ve Marmara Denizi'nin içerisinde bir deprem olacağı söylenmişti.
34:03Peki biz Marmara Denizi'nde ne biliyorduk ki burada deprem olacağını söylüyoruz.
34:081999 depremi buraya stres yükledi ama bir de 1912 Şarkköy-Mürefte depremi şu sarı çizgi buraya stres yüklemişti.
34:19Yani şurası ve şurası bizim stres bölgemiz ve gelecek Marmara depreminin buradan başlayacağını ifade etmişti.
34:30Hocam daha önce şuna kırılanlar, sarı olanlar.
34:34Orada deprem beklenmiyor.
34:36Bunlar buraya bir baskı mı oluşturuyor?
34:39Baskı oluşturuyor.
34:39Öyle mi anlasın izleyicileriniz?
34:40Evet aynen öyle.
34:41Kırmızı alanda bir yüksek stres var denebilir mi?
34:44Evet.
34:44Şimdi...
34:45Bu çok ciddi bir konu ama.
34:46Tabii doğru.
34:47Asıl bizi kaygılandıran şey budur değil mi?
34:49Evet.
34:5099'dan sonra sürekli bunu konuştuk zaten.
34:52Evet.
34:52Halen konuşuyoruz.
34:54Fakat bu biz devamlı çiziyoruz ama bu dört fay parçasından oluşuyor.
34:58İşte Tekirdağ parçası, işte kumburgaz fayı, ardından şurada avcılar fayı var, şurada da adalar fayı var.
35:09Dört parçadan oluşuyor.
35:10Şu anda 6.2'nin olduğu yer şöyle bir yer.
35:15Bunun üzerinde artçıları yaşıyoruz şu anda.
35:19Peki orası 6.2 olduğuna göre o zaman bu çizgiyi de bizim sarartarak devam mı ettirmemiz gerekir?
35:26Kırıldığı anlamına gelir mi bu?
35:28Bu aktiviteden sonra...
35:29Kırıldığı tutuyor mu hala?
35:30Tabii tabii.
35:31Burada önemli bir stres boşalama tabii ki oluyor.
35:34Yani böyle bir yerde bu kadar aktiviteden sonra daha büyük bir deprem olmayacağını öngörüyoruz.
35:42Ama...
35:42O noktada.
35:43Evet.
35:44Ya şurada zaten 2019'da hatırlarsanız 5.8 olmuştu.
35:49Yeri itibariyle kritikti.
35:52Aynı durum 3.9 ile başlayan 6.2 ile biten depremde de...
35:58Bu durumu gördük.
35:59Buradaki stres bu tarafa yani doğuya doğru avcılar fayına doğru bir transfer var.
36:06Şimdi eninde sonunda orada da aktivite başlayacak.
36:10Hatta dün küçük bir kaygı duyduk.
36:114.3 büyüklüğündeki deprem bu kumburgas fayının tam ucunda meydana geldi.
36:18Doğuya doğru mu?
36:19Doğuya doğru mu acaba bir transfer oluyor diye.
36:22Ve ondan sonraki depremlerin de izlenmesi gerektiğini ifade etmiştik.
36:27Şimdilik korkulacak bir durum görünmedi.
36:30Yani yorumlayabileceğimiz...
36:30Ama erken bir yorum mudur acaba?
36:33Biraz daha mı bekleyip görmek gerekir?
36:35Doğrusu odur.
36:36Değil mi?
36:36Doğrusu odur.
36:37Biraz daha izlememiz lazım.
36:38Tabii tabii.
36:39Biz tek nokta üzerinden şey yaptık.
36:40Yani iki parmağımı şöyle tuttuğumda şu ortada bir deprem oldu.
36:46İşte bu acaba artçı bir deprem mi yoksa yeni bir deprem silsilesinin başlangıcı mı diye bir endişe duymuş.
36:53Şimdi izleyip bakalım diyoruz ya kimler kim izliyor ve nerede izleniyor?
36:58Hangi verilerle izleniyor?
36:59Mesela buradaki temel toplanan verilerin toplandığı yerler AFAD mı?
37:05Boğaziçi Üniversitesi Kandili Rasıhtanesi ve Deprem Araştırma İstitüsü mü?
37:10Amerika'daki merkez mi ve diğer birimler mi?
37:16Yani hangi veriler daha sağlıklı bir şekilde havuzda toplanıyor acaba?
37:20Neye daha çok bakmak lazım?
37:21Öncelikle bizim ulusal resmi kurumumuz AFAD.
37:26Her şeyin AFAD bize bir görev verirse ya da Kandilli'ye bir görev verirse yapılması zorunlu.
37:35Türkiye genelinde 1200'ün üzerinde alet var.
37:38Hepsi kayıtlar yapıyorlar.
37:40Ama Kandilli de açıklama yapıyor ama resmi açıklama olarak AFAD'a kabul ediyoruz.
37:48Yani hiyeranşik olarak birinci sırada AFAD'sı var.
37:50AFAD var, AFAD var.
37:52Mesela Kandilli'ye de tsunami izleme sisteminin sorumluluğu verilmiştir.
37:59Peki.
37:59O ekip de onları takip ediyor.
38:01Bu arada uluslararası USGS veya başka kurumlardan takip ediyoruz.
38:06Acaba bizim verilerimizi...
38:07Onlar da ölçüyorlar.
38:08Onlar da ölçüyorlar.
38:09Onlar da ölçüyorlar.
38:09Amerika Birleşik Devletleri'ndeki dünyanın her yerinde olan depremleri ölçen çok önemli kurumlardan bir tanesi.
38:15Çok önemli kurumlardan biri, evet.
38:16Hocam bu tsunami dediğimizde tsunami Japonca bir kelime.
38:21Tabii Japonya gibi böyle okyanuslara açık ülkelerde bu riskin daha yüksek olduğu değerlendiriyor.
38:26Nitekim Fukushima'daki nükleer santral kazası bu bir anlamda tsunami'nin etkileriyle de ortaya çıkmıştı.
38:33Hatırlayacaktır izleyicilerimiz.
38:35Bizim ülkemiz bakımından biz tabii bu kadar açık denizlerde olan bir şey değiliz.
38:41Ülke değiliz ama Marmara nispeten daha kapalı bir yer.
38:43Buna rağmen burada bir önemli bir tsunami riski gözlemleniyor mu?
38:48Ve hangi noktalarda daha çok çıkarıyor?
38:50Tabii tabii.
38:50Bütün kıyılar için eğer şu faylar üzerindeki depremlerden sonra özellikle deniz altı heyelanları da oluşursa tsunami olabilir.
39:02Geçmişte olmuş mu?
39:04Evet olmuş.
39:05Son 3000 yıllık tarih içerisinde 40'ın üzerinde tsunami var.
39:10Kaç metreye ulaşması gerekir?
39:12Yani bunu metre cinsinden mi ölçüyoruz?
39:14Yani bir dalganın belli bir şey nasıl tanımlıyorsunuz?
39:17Bilimsel tanımlayabilir miyim?
39:18Şöyle yapalım onu.
39:20Birincisi okyanuslar kadar yüksek dalgalar bizde oluşmaz.
39:24Ama bizde 50 tane senaryo var.
39:26Şu anda 50 tane olabilecek deprem için senaryomuz var.
39:30Tsunami için mi söylüyorsunuz?
39:31Tsunami için.
39:31Bilgisayarda modelleniyor.
39:34Mesela şurada bir deprem oldu.
39:37Burada bir deprem oldu.
39:38Bunun yaratacağı tsunami modelleniyor.
39:42Bu dalgalar güney kıyılara kaç dakikada gidecek?
39:45Kuzey kıyılara kaç dakikada gidecek?
39:47Ne kadar yüksek olacak?
39:49Ne kadar kara içine gidecek?
39:51Bunlar simülasyonları bitmiş bu vaziyette.
39:53Size göre önemli bir risk var mı?
39:54Tsunami ile alakalı olarak söylüyorum.
39:56Yani sahil bölgelerinde kıyılara yakın noktalarda yaşayanlar ve işletmesi olan insanlar ne yapmalı?
40:04Neye dikkat etmeliler?
40:05Tsunami'den kendimizi korumamız çok kolay aslında.
40:08Niye?
40:09Bir tsunami olduğu zaman genellikle kıyıdan sular çekilir.
40:14Kara içine doğru gitmemiz ve yükseğe çıkmamız gerekir.
40:19Eğer deniz içindeysek tsunami dalgaları kıyıda etkili olacağı için açık denize gitmek gerekir.
40:26Açık deniz tsunami'de daha güvenli.
40:28Kıyıya doğru gitmekle zaman kaybetmeden açığa doğru gitmek gerekir.
40:31Eğer bir deniz aracının içindeyseniz.
40:33Tabii.
40:34Çünkü sadece kıyıda etkilidir.
40:37Açık denizde tsunami Pasifik'te de öyle.
40:41Yani devasa tsunami'ler oluyor ama onların etkisi okyanusun ortasında yüksek değil.
40:4750 santimdir.
40:49Kıyıda bakın 30 metre oluyor.
40:51Çünkü derinlikle ilgili bir şey.
40:52Evet.
40:53Fonksiyon mesela diyelim ki Marmara kıyılarında 3 metre dalga bekliyoruz diyelim.
41:01Evet.
41:01Bu her kıyıya aynı yükseklikte gitmez.
41:05Kıyının şekli, morfolojisi, denizin tabanı bunlar çok etkin olaylardır.
41:12Simülasyon da buna göre yapılır zaten.
41:14Bu depremde de bir vatandaşımızın çektiği görüntü yayınlandı.
41:18İşte Denizli'den böyle dalganın nasıl geldiği Sarıyer civarında bir yerde kaydetmişlerdi galiba.
41:23Boğaz girişi gibi.
41:24Evet o bile bir fikir veriyor aslında dalganın girişi göründe.
41:28O bakımdan sahillerde olan insanların bu riskleri dikkat etmeleri gerekiyor.
41:33Bireysel olarak şimdi bir kere hükümetin, devletin, idarecilerin yani merkezi otoritenin yapması gerekenler var.
41:40Yerel yönetimlerin yapması gerekenler var.
41:43Siz bu konuları çalışıyorsunuz Cumhurbaşkanlığındaki bu kurulda.
41:47Bir özetler misiniz?
41:48Önümüzdeki süreçte hangi birimler ivedilikle hangi adımları atmalı?
41:53Bir de vatandaşlarımızın ne yapması gerektiği konusundaki yorumunuzu alalım.
41:57Şöyle özellikle AFAD'da çok sık toplantılar yapılıyor.
42:02Biz de bilim kurulundayız ve alınacak tepdirler mevcut durum hakkında zaman zaman kamuoyuna zaten bilgi de veriliyor.
42:09Ama vatandaşlarımız sanmasın ki çok gizli bilgiler var.
42:13Bunlar açıklanmıyor değil.
42:14Tam aksine halkımızla beraber neler yapılabilirin çalışmaları var.
42:20Mesela Tsunami'den söz açılmışken kıyılarda artık tabelalarımız var.
42:25Buraya Tsunami gelebilir, kaçış ortalarınız şöyle olmalıdır falan diye şeyler var.
42:31Erken uyarı sisteminde ciddi gelişmeler var.
42:33Bakın en son Santorini depreminden sonra Bodrum kıyılarına gelebilecek dalgalar için sesli erken uyarı sistemleri üzerinde çalışılıyordu.
42:44Sanıyorum de...
42:45Kuruluyor mu, kuruldu mu?
42:46Kurulma aşamasındadır.
42:48Son aşamasını bilmiyorum ama öyle bir çalışma da var.
42:51Sesli uyarı sisteminden neyi kastediyorsunuz?
42:53Siren sistemi.
42:54Aynı mesela savaşta olan sistem gibi.
42:58Deprem oluyor sesi mi?
42:59Yani deprem olduğu anda siren mi çalmaya başlıyor?
43:02Tabii. Şeyde de zaten deniz içindeki bir depremden sonra Tsunami uyarısını zaten hemen kandilli veriyor.
43:12Buna göre insanlar bu uyarıyı duyduğu zaman ne yapacak?
43:16Kıyıdaysa karanın içine ve yükseğe doğru gidecek.
43:21Denizin içinde bir teknedeyse açığa gitmeleri gerekiyor.
43:25Ve en önemlisi bunu Seferihisar'da gördük.
43:30Seferihisar Tsunami'sinde 2020'deki deniz çekildi.
43:37O anda denizin tabanını incelemeye gidersek yandık.
43:40O çekilme gelecek tehlikeli dalgaların işaretidir.
43:45Evet.
43:46O yüzden onu izlemek yerine tam aksine o bölgeyi boşaltmamız, tahliye etmemiz gerekiyor.
43:50Hocam kentsel dönüşüm tabi bu işin en can alıcı boyutlarından biri.
43:54Biz kentsel dönüşümde ne yaptık şu ana kadar?
43:57Ve bundan sonra zamanın artık kalmadığını herhalde artık herkes kabul etti.
44:02Yani zaman kalmadı.
44:03Dakikalarla adeta yarıştığımız bir risk ve tehlike yönetiyoruz.
44:07Kentsel dönüşümde neyi başardık, neyi başaramadık?
44:10Bundan sonra ne yapmak gerekir?
44:112012 yılında çıkan kentsel dönüşüm yasasından sonra ülkemizde sanıyorum 22 milyon bina vardı.
44:22Bunların çoğunda iyileştirmeler yapıldı.
44:26Yani iyileştirme dediğimiz nedir?
44:29Ya güçlendirme ya yıkıp yeniden yapma işleri yapıldı.
44:32Yaklaşık yüzde olarak bir bilginiz var mı?
44:34Daha yapılması gereken çok iş var.
44:37Bir de gecikmişlik var.
44:38Örneğin Marmara'yı düşünün.
44:41Marmara'da bu çalışmalar bitmiş olsaydı biz biraz daha güvende olurduk.
44:45Yani çalışma var ama ikinci bir soru şu olması gerekiyor.
44:48Yeterli mi?
44:50Yani bu deprem karşısında ne kadar etkili olacak?
44:53Onu söylemek gerekiyor.
44:56Bu konuya bir gecikmişlik olduğunu söylemekle devam etmek istiyorum.
45:04Şu anda yapılıyor ama o süre içerisinde de çok hukuksal problemler vardı.
45:11Çok ekonomik problemler vardı.
45:13Yani siz oturduğunuz apartmanda güçlendirmeyi isteseniz bile karşı çıkanlar bunu engelleyebiliyordu.
45:19Şimdi yasal düzenlemeler biraz daha hızlı davranmanızı da gerektiriyor.
45:24Ama şu durumda var.
45:26Binanız riskli olduğu anda tahliye etmek zorundasınız.
45:29Hemen tahliye etmek zorundasınız.
45:31İşin ekonomik boyutu çok önemli.
45:33Vatandaşlar bireyler bakımından da kaynakların aktarılması açısından da.
45:38Ama yani Türkiye'nin bir deprem ve afette ortaya çıkan yıkımın, kaybın büyüklüğü düşünülecek olursa
45:45hem insan kaybı hem mali kayıplar bir mukayese etmek gerekirse hazırlanmak çok daha ekonomiktir.
45:51Tabii, tabii.
45:52Bu kayıpları yaşamaktansa bakım biz Kahramanmaraş merkezi depremlerde 50 binden fazla yurttaşımızı kaybettik.
45:58Bazı tahminlere göre 100 milyar dolar civarında bir kaybımız oldu.
46:02O bakımdan biz hiç vakit kaybetmeden kentsel dönüşümü çok hızlandırmalıyız.
46:06Ama düzgün ve doğru bir kentsel dönüşüm yapmalıyız.
46:10Ne dersiniz?
46:10Çok haklısınız.
46:12Şimdilerde deprem bölgelerinde çok ciddi önemli çalışmalar var.
46:16Ama sayısal olarak yeterli değil.
46:19Bir de yer seçimlerinde çok dikkat etmek gerekiyor.
46:22Yer seçimi?
46:23Yer seçiminde.
46:24Bu mu? Zeminler bunlar mı?
46:26Mesela İstanbul'un zemini bu topografi haritası.
46:30Bunun üzerinden şeyi göstermek mümkün.
46:32Mesela tepe olan kısımlar şu koyu renkler.
46:36Nispeten daha sağlam yerler.
46:37Daha sağlam olan bölgeler.
46:39O vatandaşlarımızın bizim bina kayanın üzerinde duruyor dediği yerler onları mı kastediyorlar?
46:43Evet.
46:44Öyle sanıyorlar daha doğrusu.
46:45Ama şu dere yataklarının olduğu yerler, şuralar, şu dere yataklarının olduğu yerler.
46:52Hocam şu yeşil alanlar daha riskli bölgeler midir?
46:55Daha riskli bölgeler.
46:57Buna jolisini koymaksızın sadece topografya üzerinden anlatmaya çalışıyorum.
47:02Evet.
47:03Hem göl kıyıları hem deniz kıyıları daha riskli alanlar.
47:07Yani şu küçük çekmece ve büyük çekmece değil mi bunlar?
47:10Tabii tabii.
47:10Değil mi?
47:11Küçük çekmece.
47:12Ne kadar yeşil alanlar, içerilere kadar gidiyor ve bu sahiller.
47:15Çünkü dere yatağı.
47:16Oldukça riskli bakın.
47:17Şurası da öyle değil mi?
47:19Şurası.
47:19Bu renklerden daha iyi asıl.
47:21Bakın bunlar değil mi hocam?
47:22Burada da.
47:23Mesela.
47:24Avrupa şey Anadolu'ya.
47:25Kartal, Pendek, Maltepe deniyor ya.
47:27Evet.
47:28Ama hepsini söylemek yanlış oluyor.
47:30O ilçenin hepsini söylemek yanlış oluyor.
47:32Bakın aynı ilçenin yüksek dağlık kesimlerinde çok sağlam bir zemin var.
47:37Homojen değil öyle mi?
47:38Tabii tabii.
47:38Homojen değil.
47:39Yani ona dikkatli olmak gerekiyor.
47:42Sadece kıyı kesimleri daha çok tehlikeli.
47:45Mesela Kadıköy sağlam bir zemin ama orada kurbağalı dere var.
47:49Kurbağalı derenin çevresi için aynı şeyi söylemek mümkün değil.
47:52Daha tehlikeli.
47:53O sağlam zeminin içerisinde kısmi dikkat etmemiz gereken zeminler var.
48:00Başka harita var mı sizin burada ilave etmek istediğiniz?
48:03Eğer varsa arkadaşlar lütfen ekrana getirsinler.
48:07Diğer haritalarda varsa.
48:08Var mı arkadaşlar?
48:09Lütfen getirin ekrana.
48:12Hocam siz bu arada bireysel olarak vatandaşlarımızın neler yapması gerektiği konusunda
48:16şimdi bir kere ne dedik?
48:18Yani yapılması gerekenler bir merkezi otoritenin yapması gerekenler var.
48:21Kaynak ve bütçe ayırmak lazım.
48:24Yerel yönetimlerin yapması gerekenler vardı ve hala yapması gerekenler var.
48:29Birçok ilde bu işlerin olması gerekenler daha yavaş gittiğini görüyoruz.
48:34Hızlanmamız lazım hocam.
48:36Bu kurullarda siz bu konuları herhalde hızlandıralım diye talepte bulunuyorsunuz diye tahmin ediyorum.
48:40Kesinlikle öyle.
48:41Ama her bireyin de depreme hazır olmak sadece zihniyet olarak değil de mesela her Türk gencinin gönüllü olarak bir yerlerde bu işleri öğrenmesi gerekir.
48:54İlk yardımı ya da arama kurtarma ekibinde çalışmayı.
48:57Çünkü milyonlarca insana AFAD'da bir buçuk milyon gönüllü var.
49:03Hepsi akreditte.
49:05Siz bir AFAD sırasında gittiğinizde ben yardım etmek istiyorum gönüllüyüm dediğinizde sizi almazlar.
49:12Niye?
49:12Sizin bilginizden emin değiller.
49:14O yüzden bir sertifika almanız gerekiyor.
49:16Bu insanlara bir eğitim de veriyor.
49:18Eğitim veriyor.
49:19Hem sahada veriyor.
49:20Önemli.
49:20Hem öncesinde veriyor.
49:22Ve neticede yetkin olduğunuzda sizi AFAD sahasına sokabilir.
49:27Hocam şimdi bu tabii bizim bildiğimiz ve bu en çok korktuğumuz hattı görüyoruz.
49:31Evet.
49:32Bunların yanı sıra buralarda da mesela Çanakkale, Bursa, Genk, Yalova bölgesinde de çok riskli aman buraya çok dikkat edilmesi gerekir dediğiniz bir yerler var mı?
49:41Gayet tabii.
49:42Bu da Bolu'dan itibaren güneye sıçrayan Kuzey Anadolu fayının güney kolları var.
49:48Şimdi burada biz bildiğimiz şurada bir Yenice Gönen depremi var.
49:531953.
49:54Sonra da 1964 Manyas depremi var.
49:58Doğuda 1967 Adapazarı depremi var.
50:02Ama şu bölge, şu bölge Bursa'nın olduğu işte Gemlik, Bursa, buralarda yine deprem oluşturabilecek kapasiteye sahip.
50:12Dolayısıyla Marmara'nın tek deprem kaynağı Kuzey'deki bu fay değil, güneydeki faylar da deprem oluşturabilir.
50:21O yüzden 6.2 Marmara'nın bütün deprem etkinliğini ortadan kaldırmıyor, rahatlatmıyor.
50:27Yani mesela Bursa'da kalabalık şehirlerden bir tanesi, 3 milyon, 3,5 milyon insan yaşıyor.
50:34Ve çok önemli bir sanayi vardı orada.
50:37Yani gayri safi milli hastalığa önemli bir katkısı olan bir yer.
50:40Yani Kocaeli ve Bursa özellikle otomotivden diğer başka sektörlere kadar birçok Türkiye'nin önemli şirketinin olduğu bir şey.
50:48Evet.
50:49Nüfusumuzun da çok yoğun olduğu yerler.
50:51Bir de değerli izleyiciler şimdi tabii biz İstanbul ve Marmara depremini çok konsantre olduk aklı olarak ama çünkü büyük bir korku ve endişe yarattı.
50:59Fakat ben hep bütün yayınlarda söylemeye çalışıyorum.
51:02İzmir çok riskli değil mi hocam?
51:05Tabii tabii.
51:06Binası doku çok kötü.
51:07Anadolu'da 1970'den bu yana büyük bir deprem yok.
51:111970'den beri mi?
51:1270'den beri yok.
51:13Yani o yüzden İzmir'deki ve Ege'deki vatandaşlarımızın da çok dikkatli olmaları gerekir.
51:18Hem o bölgedeki faylardan ötürü...
51:20Deprem İstanbul'un sorunu değil sadece.
51:22Türkiye'mizin sorunu.
51:23Bir de Yunanistan ve Ege'deki adalardaki bu risk faktörleri de ortada.
51:28Oradaki depremler de bizim Ege kıyılarımızdaki illerimizi çok yakından ilgilendiriyor.
51:33Acil olarak İzmir'deki yapı stoğunun da yani yerel yönetimlerin, merkezi yönetiminin acil harekete geçmesi lazım.
51:40Oradaki durum çok kötü.
51:42Evet.
51:42Yer yer İstanbul'dan bile kötü yapılar.
51:44Tabii tabii.
51:45Ulaşım çok zor İzmir'de.
51:47Yapı stoğu da öyle.
51:48Evet.
51:49Yeni bir şeyler yapılıyor ama eski yapı stoğu da var.
51:52Onlar depreme daha dayanıksız.
51:54Üstelik Batanadolu'da tek bir fay yok.
51:57Çok sayıda fay var.
51:59Yani doğusunda, batısında, kuzeyinde, güneyinde ve denizde ve karada pek çok fay var.
52:05Bunlar hepsi de 7'ye yakın, belki 7.2'ye varan depremler oluşturabilir Batanadolu'da.
52:11Evet.
52:12Hocam az bir vaktimiz kaldı.
52:14Bugünkü yayında lütfen siz son uyarılarınızı paylaşın.
52:16Yani aklınıza gelen bir takım başlıklar, hususlar varsa benim dile getirdiğim veya sizin başka ifade etmek istediğiniz.
52:23Daha biz bu konuları tabii çok konuşmaya devam edeceğiz.
52:26Öyle görünüyor.
52:27Evet.
52:27Ama lütfen siz devam edin, eklemek istediğiniz varsa.
52:30Şöyle, Türkiye bir deprem ülkesi.
52:33Sadece Marmara değil, Türkiye'nin her yerinde depremler olabilir.
52:37Son yaşadığımız 6.2 büyüklüğündeki depremden sonra Marmara'nın tamamen rahatladığını, artık büyük deprem olmayacağını düşünmek,
52:48iyimser senaryo olur.
52:51Biz kötü senaryoya göre konuşmamız, hareket etmemiz gerekiyor.
52:55Çünkü daha düzeltilmeyi bekleyen önemli bir yapı stoğumuz var.
52:59Vatandaşların bunu bilmesi gerekiyor.
53:04Bu panik havasında olacak bir şey değil.
53:06Milli seferberlik içerisinde vatandaş-devlet işbirliğiyle biz bu işin altından kalkabiliriz.
53:12Yeter ki gönül koyalım ve zaman içerisinde düzeltebiliriz.
53:17Hocam, şu kötü senaryoyu da hatırlatarak isterseniz bu bölümü kapatalım.
53:22Şurada 7.2-7.4 civarında bir deprem olması riski vardır.
53:29Ve beklenmektedir.
53:31Yarın da olabilir, 3 yıl sonra da olabilir veya belli bir zaman diliminde olabilir diye düşünüyoruz değil mi?
53:37Şimdi son etkinlikten sonra o depremin büyüklüğü bir miktar küçülmüş olabilir.
53:43Belki 7.4 değil de 7.2 ile sınırlı kalmış olabilir.
53:48Onun arasında büyük bir fark var.
53:50Bu işin iyimser tarafı.
53:53Efendim umarım iyimser senaryolar yaşanır ve umarım hiç deprem olmaz.
53:57Değerli izleyiciler depremlerin olduğu zamanlarda değil de bu olaylar bütün bir Türkiye'nin gündeminde her zaman yer tutmalı.
54:05Biz bu konuları hiç gündemden düşürmemeliyiz ve takipçisi olmalıyız.
54:09Ben şahsen bunu yapmaya çalışıyorum 30 küsur senedir.
54:12Hocam çok teşekkür ederim.
54:13Ben teşekkür ederim.
54:14Sağ olun.
54:14Değerli izleyicilerimizle de paylaştıkları yorumlar için teşekkür ediyorum.
54:17Başka bir yayında görüşmek üzere.
54:19Hoşçakalın.