• evvelsi gün
Döküm
00:00Merhaba sevgili izleyiciler, Niyaz ile bugüne hoş geldiniz.
00:04Her hafta olduğu gibi bu haftada birbirinden önemli konuları ve değerli konukları sizlerle buluşturuyoruz.
00:12Bugünkü programımızda Türk tarihinin derinliklerine ineceğiz.
00:16Türklerin tarihteki yeri, Türk imparatorluğunun bilinmeyen yönleri ve tarihimizdeki büyük gizemler üzerine konuşacağız.
00:27Stüdyomuzda çok kıymetli bir konuğumuz var.
00:30Yeditepe Üniversitesi Tarih Bölümü Başkanı, Türk Tarihi Uzmanı Prof. Dr. Ahmet Taşağıl Bey.
00:39Sayın hocamızın eşsiz bilgi ve birikimiyle tarihe ışık tutacağımız bu özel bölümü kaçırmayın.
00:47Haydi başlayalım.
00:50Ahmet Hocam, bugünkü programa hoş geldiniz, sefalar getirdiniz.
00:57Hoş bulduk, çok sağ olun.
00:58Hatırlıyorsanız geçen kez Korkut Hata'mızı konuştuk programımızda.
01:04Korkut Hata destanını, Korkut Hata'mızın ömür beyanını konuştuk.
01:10Bize bırakın mirasını konuştuk.
01:12Bugün de biz genelde böyle Türk tarihimizi konuşacağız.
01:18Yani umumi anlamında.
01:21Çünkü tarihimiz o kadar büyük ki, tarihimiz o kadar geniş ki, yani onu bir programa sığıştırmak mümkün değil.
01:32Ve bugün mümkün olduğu için genelde umumi anlamında konuşacağız.
01:38Şimdi hocam, biz hep tarihimizin yüksek tepelerini anlatıyoruz, değil mi?
01:46Ama her bu yüksekliğin arkasında karanlık yerler de oluyor, gizemli yerler de oluyor, gizemli noktaları oluyor.
01:55Gelin bugün tarihimizin gizemli yerlerinden başlayalım.
02:01Sizce Türk tarihinin en gizemli yerleri neler?
02:09Türk tarihinin en gizemli yerleri aslında coğrafyalara göre değişir.
02:16Mesela Güney Sibirya'daki gizemli noktalar.
02:22Moğolistan'da Ötüken merkezli gizemli noktalar.
02:26Sonra Altay Dağları, yani Altayların Moğolistan kısmındaki gizemli noktalar.
02:33Bunları kendi gözdüklerime göre söylüyorum, yani kendi gözlemlerime göre söylüyorum.
02:38Karabagatay Dağları'ndaki Tanrı Dağları ve nihayet Karadağlar ve nihayet bu Horasan Bölgesi.
02:46Yani Türkmenlerin yaşadığı.
02:48Horasan deyince bugünkü İran'daki Horasan akla gelmeyecek kadar bugünkü Türkmeniz çok geniş bir bölge.
02:55Afganistan da giriyor mu?
02:57Afganistan tabii. Afganistan, Türkmenistan, İran ve Mavarau Nehri'ne girdiği bir bölge.
03:04Sonra Azerbaycan işte.
03:07Yani gizemli noktalar kişiye göre değişir.
03:09Bölgelere göre değişir, çağa göre de değişir esasında.
03:13Bir de inanç sistemleri önemli burada.
03:15Hangi dine girdiyse gizemle değişir.
03:18İşte Maniheist olduysa, Budist olduysa, Hristiyan geçtik ondan en nihayete Müslüman olduysa bile bu bambaşka bir noktaya büründü.
03:29Dolayısıyla Türk dünyası çok geniş.
03:32Geçmişte de öyleydi, günümüzde de öyle.
03:35Dolayısıyla bu geniş bölgede gizem de çoktur.
03:39Yani saymakla bitmez.
03:41Evet. Şimdi hocam, tarihimizin ya da bazı şahsiyetlerimizin, kahramanlarımızın böyle karanlık yerleri var mı?
03:52Karanlık yerlerimiz de tabii var.
03:54Mesela bilginin olmadığı yerler karanlıktır esasında.
03:57Ama şunu söyleyeyim, mesela Kafkasya'daki Türkler bence karanlıktır.
04:02İskitler, Kimberler tarihinin en erken dönemleri karanlıktır.
04:07Ya da acı anlamında, dramatik, drama anlamında 19. yüzyılın ikinci yarısı,
04:13Rusların ve Çinlilerin Türk dünyasını işgal ettikleri dönem,
04:17yani 1860'lardan 1900 o dönem de karanlıktır.
04:23Yani karanlık olan dönem de çoktur.
04:26Bu kadar geniş alana yayılan Türk kökenli halkların, boyların, toplulukların, devletlerin ne olsa olsun,
04:33karanlık noktaları da fazladır.
04:35Ama günümüzde mesela benim aklıma gelir,
04:38Pakistan'ın Himanaya dağlarına kadar olan kısmındaki Türkler,
04:43Hunza Türkleri diyoruz mesela,
04:45işte Afganistan'ın o bölgeye kadar veya Hindistan'a gidip orada asimile olan Türkler,
04:51karanlıktır şimdi, onu da kabul etmek lazım.
04:53Veya Kuzey Afrika'da Osmanlılar zamanında giden Türkmenler ne oldu? Araplaştı.
04:59Oraları da karanlıktır esasen.
05:02Ama bu karanlıktan ne anladığımıza bağlı.
05:05Bilinmemezlik anlamında bir karanlık söz konusu olabilir,
05:08bir de dram ya da drama, trajedi anlamında Türklerin çektiği trajedi anlamında da karanlıktır.
05:16Ama ben genel olarak 19. yüzyılın ikinci yarısıyla,
05:2020. yüzyılın ilk başını Türkler için karanlık sayarım.
05:24Şimdi hocam, Türk dünyası için, yani biz Türkler için, bizim tarihimizde bizim için,
05:30en karanlık gün mü, yıl mı, neyle bağlı? Var mı böyle bağlılığı?
05:40Ya şimdi mesela Türkiye, Osmanlı coğrafyası için değişebilir bu.
05:47Bana göre mesela 93 Harbi dediğimiz, 1877-1878 Osmanlı-Rus savaşı,
05:54Prevle şeyden sonra Osmanlıların uğramış olduğu yenilgi,
05:58çok, bir buçuk milyon sivil insan yollarda ölüyor.
06:01Düşünsenize, büyük bir Türk katliamı.
06:04O dönem için çok karanlıktır.
06:07Ama aynı dönemde mesela Türkmenler için Göktepe katliamı, 1881 galiba değil mi?
06:141879-1881 yılları arasında iki yıl sürmüş.
06:20Göktepe'deki o Rusların, Türkmenlerin, çoluk çocuk herkesi toplarla katletmeleri.
06:25Ama Bukhara Hanları'nın, Hokant, Bukhara ve Hive'nin düşüşleri,
06:301867, 65-67 sonrasında 74, Hive'nin düşüşü.
06:39Doğu Türkistan'ın 78'de işgal edilmesi.
06:42Hep karanlıktır.
06:43Yani o zaman 1865'den 1884 arasını, Türkler için en karanlık dönem olarak sayabiliriz.
06:50Evet, 1861-1885.
06:54Çünkü o dönemde tam anlamıyla Türk illeri istila oluyor.
06:57Osmanlı da çok ağır bir yenilgiye uğruyor.
07:011881 yılın Ocak ayının 12'sine, Türkmenler için en büyük bir karanlık gün.
07:10Yani Ruslar, Skobelev'in sayesinde Türkmenleri yendiler.
07:18İki yıl direndik, o kadar soykırım yapıldık.
07:22İşte bak o zaman Rus ordusunda...
07:24Kadınlar, yaşlılar, çocuklar, bebeklere kadar öldürdüler.
07:29Toplarla, parça parça ederek öldürdüler.
07:32Tüfek var, top var.
07:33Türkmenler de yok.
07:34Türkmenler kahraman.
07:35İyi savaşçı ama silah yok.
07:37Silah yok.
07:38E ne olacak orada?
07:39Şimdi, o Rus ordusunda bir İngiliz subay, Skyder olması lazım.
07:45Şu an ismini yanlış hatırlamadıysam.
07:48Bunu katliamın raporlarını yazıyor.
07:50Ben Türkmenistan'da da söyledim.
07:52Bu şekilde bakmak lazım.
07:54Türkmenlerin kendi tarihlerini yazması lazım.
07:58Buna benzer Kazaklar'da, Kırgızlar'da, Özbekler'de...
08:01Bugün Türk dünyasında, kardeş topluluklarda...
08:03Herkesin kendi yakın tarihini açık bir şekilde yazması lazım.
08:07Özellikle uğradığı, maruz kaldığı büyük felaketleri...
08:11Senin deyimin ne?
08:12Karanlık noktaları açığa çıkarmak gerekiyor.
08:15Evet hocam haklısınız.
08:16Çünkü hakiki tarih ne zaman yüze çıkmaya başladı?
08:211991'den itibaren.
08:25Biz Ruslardan ayrıldık.
08:27Çok şükür bu Sovyetler Birliği dağıldı, yıkıldı.
08:31Safar Murat Türkmenbaşı bağımsızlığı ilan etti.
08:35Ve o dönemden beri hakiki tarih, Türkmenlerin hakiki tarihi öne çıkmaya başladı.
08:43Bir düşünün, 70 yıl kimsenin haberi yoktu.
08:48Göktepe'deki olan yazdığı günlerde.
08:51Mutlaka vardır ama bunu söylemeye korkuyorlardı.
08:54Yazmaya korkuyorlardı.
08:56Dedim ya İngiliz subayın hatıralarında dünya öğrendi vesaire diye.
09:00Şimdi bunu iyi bilmek lazım.
09:02Yani o 65-85 arası ben öyle koyuyorum.
09:06Yani o 1884'te işte Doğu Türkistan'a Çinlilerin Xinjiang adını vermesi.
09:12Türkmenlerin 84'te tamamen işte Rusların eline.
09:16Esas 84'te bitiyor mücadele.
09:18Yine uzun sürüyor da o Afganistan'da vesaire.
09:20Bunu görüyoruz.
09:21Aslında bu şu anlama gelmemeli.
09:23Türkler kahramanca savaştılar, vatanlarını her şekilde korudular, savaştılar ama silahları yoktu.
09:30Bilimde, teknolojide geri kalmışlardı.
09:33Bilimde ve teknolojide geri kalmışlardı.
09:36İşte bundan dolayı çok iyi araştırmak lazım.
09:41Şimdi hocam ben hep şu soruyu veriyorum.
09:44Türkmenler, işte o Türkmenistan'daki Türkmenler, kocaman bir devletleri kurdular.
09:52Göktürk Devleti, Karahanlı Devleti, sonra Büyük Selçuklu Devleti, sonra Devlet-i Aliye, Osmaniye.
10:01Niye o bölge son 300 yıl içinde devletsiz kaldı?
10:10Neden?
10:11Ya şöyle devletsiz kaldı ifadesinden ziyade her biri hanlık oldu.
10:17Şimdi bakın, Altın Ordu Devleti yıkıldıktan sonra işte Ebu Hayr'ın nesilleri gelip,
10:23Buhara'da Tibur nesillerini Timurlar ortadan kaldırarak kendi hanlıklarını kurdular.
10:29Yani bakarsanız en azından Buhara, Hive, Hokant.
10:35Türkmenlerin de kendine göre özgür, bağımsız yapıları var.
10:39Bunlar kendi aralarında anlaşamadıkları için, birleşemedikleri için Ruslar ve hatta İngilizler bile
10:46ve doğudan gelen şeyler anlaşamadıkları için, bölündükleri için başarılı olamadılar.
10:54Yani burada halkın suçu yok. Bence suçlu liderler de o.
10:58O zamanki hanlardan bir araya gelip bunu birleştiremedik.
11:01Şu şöyle olabilir mi? Yani şu an adalet adına bunu dememiz gerekiyor.
11:06Yani evet bizim atalarımız, bizim kanımız, biz kendimiz eleştirebiliriz ama kimseye eleştirmeye izin veremeyiz.
11:15Biz öyle bir halkız.
11:17Büyük Selçuklu döneminde, Büyük Selçuklu Devleti döneminde hanedan Farslılara devletin yönetim organlarını bir türlü vermeye başladı.
11:31Sonra devleti aleye geliyoruz Osmaniye.
11:35Bunlar devletin işte içki yönetim organlarını, devletin merkezini hatta sarayları devşirmelere vermeye başladılar.
11:47Belki de küs kalmış bir halk olarak söylesek.
11:55Ya o çok doğru olur mu? Yani halkla devletin, daha doğrusu yöneticiler için, daha başka bir kavram.
12:07Yönetenlerle yönetilenlerin arasının kopmaması, uzaklaşmaması lazım.
12:12Bu Göktürkler zamanında da öyle.
12:14Mesela 630'dan önce Kaan İranlı ve Çinli vezirleri yanına çekiyor.
12:20Töreyi bozuyor, kanunları bozuyor.
12:22Devlet millet gidiyor, şey bozuluyor, uzaklaşıyor yani.
12:26Devletten kaçıyor. Bunlarda da böyle.
12:28Her dönemde böyle.
12:30Yani devlet de yönetenlerle yönetilenlerin bir arada bulunması lazım.
12:36Bunlarla ilgili örnek çok gösterebiliriz.
12:38Ama tabi Osmanlı çok büyük bir örnek.
12:40Veya işte son devir Türkistan tarihinde de.
12:42Ama Selçuklular da aslında iki kanat o.
12:45Çağrı Bey ve Tuğrul Bey zamanında.
12:47Çağrı Bey Türk geleneğini, Türk töresinin uygulanması taraftarı.
12:52Ve buna göre yapıyor.
12:54Türkmenler buna göre yaşıyorlar.
12:56Ama Tuğrul Bey de İran kültürü.
12:58Ve işte ondan itibaren Nizamülmülk, o Melikşah zamanındaki ünlü vezir.
13:05Bir siyasetten maz oluyor.
13:07Ya hazırlasa ne olacak?
13:08Türklerin yapısına uymuyor ki.
13:10Yani orada bakın devlet makamlarının ünvanları.
13:13Ya Arapça, Farsça çoğu.
13:15Farsça ve Arapça.
13:18Mesela Teginlerin, Tarkanların, Şatların, Çorların, İlteberlerin, Erkinlerin yerini, Tudunların yerini artık Çorların yerini şey alıyor.
13:30Ben Nizamülmülk'ün devletname denilen kitabını okudum.
13:36Orada apaçık yazıyor ya.
13:38Devletin yönetim organlarını Türkmenlere vermemeli diyor.
13:42Neden?
13:43Korkuyor mu? Neden?
13:45İsyan ederler diyor.
13:47Asi olurlar da isyan ederler diyor.
13:51Osmanlı'da da aynı problem.
13:53Tuğrul Bey de tahtından korkarak mı?
13:57Ben şu tahtımı kaybederim.
13:59Bir şey daha var tabi orada.
14:01Şimdi Horasan'ı geçtiler.
14:03Dandanakan Savaşı'ndan sonra.
14:06Yeni bir dünyaya geldiler.
14:08İranlıların üzerine hakim olacaklar.
14:10Onları idare etmek için yeni bir kanunlar uydurmuş olabilirler.
14:14Bu çok şey değil.
14:16Burada dengeyi kaşırmak önemli.
14:18Yani Nizamülmülk'ün etkisine fazla girmeleri önemli.
14:22Mesela Tabgaşlar zamanında Çin'deki Türkler de aynı durumda.
14:26Orada Tay U var mesela hükümdar Kağan.
14:30Ama bir tarafta da Çinler var.
14:33İki türlü.
14:34Bozkırlar var.
14:35Türkler ve işte Protomoğullar.
14:37Bir tarafta Çinler.
14:38Onu idare edemiyorlar orada.
14:40Yani adam bakıyor ki halkı buduçlaşacak.
14:44Çünkü rahat hayat.
14:46Şehir hayatı.
14:48Güzel kıyafetler, güzel yiyecekler.
14:50Zevk ve sefa hayatı insanları cezbediyor.
14:54Orada da aynı.
14:55Çin'de de.
14:56İran'da da aynı.
14:58Bundan dolayı halkın Çinleşmesini yasaklıyor adeta.
15:02Ama onun torunu da tam Çinleşiyor.
15:04Çare olmuyor yani.
15:06Bu rahat hayat, konformizm dedikleri bence Türklerin belası olmuştur.
15:12Aynı durumu biz Doğu Avrupa'da da görürüz.
15:14Bulgarların Hristiyanlaşıp sıralaşmaları, avallar vesaire.
15:18Yani bu her yerde var.
15:19Çünkü Türklerin yaşadığı hayat.
15:22Bugün Türkmenistan'da, Kazakistan, Moğolistan.
15:24Çok zor bir hayat yani.
15:26Köylerde baktığımız zaman.
15:27Değil mi?
15:28Kırsal kesimlik hayat.
15:29Şehir hayatı cezbedici.
15:30Dolayısıyla insanlar rahat hayatı tercih ediyorlar.
15:34Yani böyle bir kırılma şeyleri yaşanıyor.
15:36Şimdi hocam şunu desek.
15:38Büyük Selçuklu Devleti'nde töreden çıkan mı?
15:43Töreyi yıkan mı?
15:44Tuğrul Bey diyebiliriz.
15:46O zaman başladı diyelim de.
15:47O başladı.
15:48Ama daha sonra Melikşah zamanı.
15:49Melikşah tamamladı.
15:50Çünkü Alparslan zamanı.
15:51Sultan Alparslan.
15:52Çok savaşlarla geçiyor.
15:53O çok hani bir yerde duragan değil.
15:55Durmuyor.
15:56Sürekli savaşıyor.
15:57Bir Kırman'la Suriye'ye geliyor.
15:58Muaz gitti.
15:59Arkadan.
16:00Çok da uzun bir zaman değil zaten.
16:01Yani devletin yapı sistemiyle de o kadar uğraşmadı.
16:04Çünkü savaşları da geçirdi.
16:06Şimdi devleti aleyhe gelsek.
16:08Burada bu töreyi kim yani bozmayı kim başladı?
16:15Ya şöyle Osmanlı zaman zaman tabi.
16:18Osmanlı Roma İmparatorluğu'nun mirası üzerine oturdu.
16:22Bence İstanbul'un fethinden sonra bu geliştirmeye başladı.
16:27Fatih Sultan Mehmet.
16:28Tabi.
16:29Özellikle o Roma etkisi ve özellikle o dönemde İkinci Beyazıt zamanında ve kanuni.
16:38Yani bir süreç bu.
16:39Mesela Yavuz zamanında bozulduğunu ben düşünmüyorum.
16:41Çünkü çok büyük toprak kazananları vesaire.
16:43Ama İkinci Beyazıt zamanı belki denebilirim.
16:46Fatih ve İkinci Beyazıt zamanı.
16:48O zaman ne yapıyor?
16:4915. yüzyılın ortaları.
16:51Fatih Sultan hatta bir ayak divanında İstanbul fethi sonrasında burası artık bir Türkmen devleti değil diye bir konuşma yaptı.
17:01Onu tam bilmiyorum.
17:02Ben Osmanlı tarihçisi değilim.
17:03Ama Fatih Sultan Mehmet'in bir mektubu var Uygurca.
17:06Şeyde yazdı.
17:07Hakan'ın imamını kullanan tek Osmanlı padişahı da Fatih Sultan Mehmet.
17:11Bunu da unutmayalım.
17:12Yani orada bir şey daha var.
17:15Türkler de eski Türklerden itibaren gelen geleneksel koyun vergisi kopçur.
17:20Fatih Sultan Mehmet bunu Arapça olarak ganeme, agneme değiştiriyor.
17:26Değiştiriyor.
17:27Ama tabi ben Osmanlı tarihçisi değilim bu konularda.
17:29Bildiklerimi söylüyorum da.
17:31Şimdi hocam Türkler gerçekten Bozkır'ın bilinen en güçlü.
17:37Ben bizim dilimizi de söylemek istiyorum.
17:40Büyük devletlerini kurdu mu?
17:43Kurdu.
17:44Hangileri?
17:45Mesela bunlar çok uzun bir devlet üzere.
17:48En az bildiğimiz sekiz yüzyıl.
17:52En az ortalama.
17:53Daha fazlası da var.
17:55Bütün Türk birlikleri bir araya gelerek devlet kurdular yani.
17:59İkincisi Göktürkler zamanında.
18:01553-571 yıllarında Niyaz Bey kesin büyük bir turan gerçekleşti.
18:07Türkler kendi birliklerini kurdular.
18:09Onu da görüyoruz.
18:11Hun döneminde mi?
18:12Hun döneminde Göktürk döneminde.
18:13Göktürk döneminde değil mi?
18:14Birinci Göktürk döneminde.
18:15Gerçekten de büyük bir turan oluştu.
18:17Hatta şu anki Suriye-İrak bu...
18:21Yok o zaman değil.
18:22Türklerin yaşadığı yerler.
18:23O zaman Türkler Suriye-İrak'a...
18:25Daha ortalama 571 yılında.
18:27Oralardan çıkmadılar.
18:28Daha çıkmadı.
18:29Daha çıkmadı.
18:30Ondan sonra bak Selçuklu devletini düşünelim.
18:32Az önce eleştirdik ama bakın.
18:34Kaşgar'dan Akdeniz'e kadar.
18:38Bütün çok geniş bir alandı.
18:41Ama kısa süre.
18:43Yani bakın.
18:441155'de falan bitiyor yani bak artık.
18:46Evet.
18:47Bu Melikşah'ın ölümünden sonra devlet dağılmaya başlıyor değil mi?
18:53Yani.
18:54Tabi.
18:55Orada Batınilerin suikastları da önemli.
18:58Onlar devlet adamlarından teker teker...
19:01İhanete uğruyorsun.
19:03İçinden yıkmaya başladıkları için o şekilde.
19:06Ruhan Hatun da yardım etti bu konuda.
19:08Terken Hatun.
19:09Terken Hatun.
19:11Terken derler.
19:12Turkan derler.
19:13Tabi Türkan.
19:14İki türlü de okunabilir.
19:15Bu Arapçının şeyi.
19:16Evet.
19:17Türkçe olsa.
19:18Terken Turkan olur.
19:19Araplar terken diyorlar.
19:20Evet.
19:21Bu da ihanet etti.
19:22Ama bak mesela Harizmşah Devleti.
19:25Niyaz Bey.
19:261156'dan işte 1219'a kadar diyelim.
19:302001'e kadar.
19:32Türklerin en böyle medeniyette böyle yerleşik anlamda zıplayabilecekleri, sıçrayabilecekleri bir devletti.
19:39Zirve yapan bir devlet.
19:41Oğuzların yine devleti diye.
19:43Horizmşahlar.
19:44Horizmşah mı diyorsun Türk bence?
19:46Horizmşahlar.
19:47Biz Horizmşah diyoruz.
19:49Bunun zamanında çok müthiş bir şey var.
19:53Bilimsel gelişmeler var.
19:55Müthiş bir bilimsel gelişmeler var.
19:58O dönem içerisinde bunları şey yapabiliriz.
20:02Yani çok sağlam temeller üzerine oturtmak mümkündür.
20:06Şimdi tarihte bazı böyle çeşmeler var.
20:10Cengiz Han.
20:11Cengiz Han.
20:12Ya da Deniz Han'dı diyebiliriz.
20:14Çünkü Cengiz Deniz'di.
20:17Cengiz Han aslında Horizmşahlar Devleti'ne hücum açmak istememiş.
20:25Sefer düzenlemek istemedi.
20:27Niye peki sefer yaptı?
20:31Muhammed Han mı suçlu?
20:32Tabii.
20:33Onun elçilerini.
20:34Elçilerini öldürüyor.
20:35Oturalı öldürüp eşyalarını yakıyorlar.
20:37Elçilerini öldürüyor.
20:38Bu bir.
20:39İkincisi Abbas Halifesi Cemal Abdunnasur olması lazım.
20:43Cengiz Han'a haber göndererek, elçi göndererek Horizmşahlar üzerine sefere davet ediyor.
20:49Yani bunları da unutmamak lazım.
20:52Annesi Türkan Hatun bayağı güçlü bir valideydi.
20:56Ne kadar uyarsa da annesini dinlemedi.
21:00Evet.
21:01Muhammed Han.
21:02Aldı da tüm ilçelerini öldürdü.
21:05Yapamadı ama mesela şeyden daha sonra bir rivayete göre.
21:10Bir de hocam Cengiz Han siz benim soyumdun diye olarak yüzlenmiş yani.
21:19Çeşmelerde böyle geçiyor.
21:21Türk Türk mü o da?
21:23Cengiz Han Türk mü?
21:25Şimdi bu konu tartışmalı bir konu.
21:29Bana göre Türk ama çok kesin değil.
21:31Bunu da söyleyelim.
21:32Bozkır geleneğinden geliyor.
21:34Yani Moğollarla Türklerin geleneğinden aynı şeyden geliyor.
21:42O açıdan bana göre daha yüksek olur.
21:44Ama ondan da ziyade Cengiz Han'ın ordusunun ya da Moğol ordusunun, Moğol imparatorluğunun,
21:51yani dünyanın en geniş imparatorluğunun yüzde doksanı Türktü zaten.
21:55Evet ben de böyle düşünüyorum.
21:57Ben bunu biliyorum.
21:58Yani Moğolların ve Türklerin akrabalık akrabalık derecesi var.
22:02Yani var.
22:03Sonuçta biz hepimiz oralardan gelmişiz değil mi?
22:07Şimdi hep unutuyoruz bu Şevzade'yi.
22:13Bu da ne hak diye düşünüyorum.
22:15Ben haksız diye düşünüyorum.
22:17Ben Celaleddin Menburun'u şey Muhammed'in oğlu Celaleddin Han'ın merdane Şevzade hakkında konuştuk.
22:26Hocam niye kurtaramadı?
22:28Çünkü çok çabaladı.
22:30Çabaladı ama birliği sağlayamadı.
22:33Şimdi Cengiz Han'ın ilk defa mağlubiyeti uğratan o.
22:38Kuzey Afganistan'da biliyorsun.
22:40Evet.
22:41Şimdi Kutbettin Muhammed en sonunda büyük bir hata yapıyor.
22:49Cengiz Han'ın karşısına çıkmak yerine ordusunu şehirlere dağıtıyor.
22:56Savunma savaşı yapıyor.
22:58Kendisi de en geriye çekiliyor Merve.
23:00Oradan da işte en son Abaskun adası olması lazım.
23:05Hazar denizindeki orada vefat ediyor.
23:09Ama oğlu kahramanca savaşıyor.
23:11Oğluyla Alâeddin Şeyh'in o son Hırzım Şah'ın arası açık.
23:18Arası açık.
23:20O siyaseten büyük problem var.
23:24Aynı zamanda Hırzım Şah'la annesinin de arası açık.
23:27Celalettin Hırzım Şah geldikten sonra İran'a doğru kaçıyor tabi.
23:33Çekiliyor.
23:34Çekildiği noktalarda halkla Türklerle anlaşamıyor.
23:37Problem o.
23:39Azerbaycan'da Türkleri organize edebilirdi.
23:42Çünkü Türklerin o anda lidere ihtiyacı vardı.
23:45İran'daki Türklerin, Azerbaycan'daki Türklerin.
23:48Başsızlık vardı yani.
23:50Ama bunun yerine anlaşmak yerine sürekli kötü yani geçinemeyerek.
23:56Kötü davrandı.
23:57Ters davrandığı için.
23:59Bir türlü bitinliği sağlayamadı.
24:01Anadolu'ya kaçarak şeyde 1227'de olması lazım.
24:06Şırnak'ta orada Anadolu'nun dağlarında.
24:09Kürt aşiretleri tarafından öldürüldü.
24:13Hatta Gürcistan'da da çok büyük hataları yapmış.
24:16İşte o yerli halka kötü davranması.
24:18Dinlerine...
24:20Niyazi Bey büyük bir tarih fırsatı eline geçmiş.
24:23Cengiz Han geliyor dönüyor zaten.
24:251225'te falan geri dönüyor.
24:27Seferi bitiriyor geri dönmeye başlıyor.
24:29Komutanları bırakıyor.
24:31Türk dünyasında, İran dünyasında, İslam dünyasında bir boşluk var.
24:35O boşluğu çok iyi değerlendirebilirdi.
24:38Bunu söylemeye çalışıyordu.
24:40Bunun yolu da halkla iyi geçinmekti.
24:42Halkla iyi geçinmiş olsa, oradaki boylularla kendini çekmiş olsa,
24:46daha organize ordular meydana getirse,
24:50bence bir devlet kurabilirdi.
24:53Yani Selçuklu'yu yeniden canlandırabilirdi.
24:56Evet kurabilirdi.
24:57Çünkü eline çok kez o kadar fırsat geldi ki.
25:01Evet.
25:02Ama niye yapamadı?
25:03Ya da bir karakteri biraz ağır mıydı?
25:08Bilemiyorum ben bunu.
25:10Yani çünkü hakikati bilmek için de şu an o şahsiyetlerle konuşmak lazım.
25:15O kadar mümkün değil.
25:17Şöyle bir şey var.
25:18Sosyal bilimlerde tek doğru yok.
25:21Biz kendi bakış açımıza bunu yansıtıyoruz.
25:24İşte Moğollar geldiği halde it falan.
25:26Şimdi o da o zamanın şartlarına inerek analiz yapmak daha doğru olabilirdi.
25:31Yani Niyazi Bey o açıdan.
25:33Belki de çok yerlerde bencillik yapmış olabilir.
25:36Ama bu her yerde var.
25:37İnsan çünkü.
25:38İnsan malzemesi.
25:40Bunlar olabilir.
25:41Yani sonra Harazmşah'la Alaaddin Muhammed olması lazım.
25:45Evet.
25:46Onunla ana oğul geçinemiyorlar.
25:50İkisinin de ayrı partileri gibi grupları var devlet içerisinde.
25:57Evet.
25:58Çok büyük bir tehlike ama ne olsa olsun.
25:59Annesinin ayrı grubu var.
26:00Harazmşah'ın ordusu Cengiz Han'ın karşısına çıkıp savaşmalıydı.
26:05Bunu yapmadı.
26:06Evet.
26:07Bu Muhammed Han'ın annesi.
26:10Celaleddin'in de büyük annesi oluyor.
26:14Harazmşah'ların validesi.
26:17O kadar güçlüdü ki Muhammed Han bazı kararları kendi başına alamıyormuş.
26:23Hemen divana girerek müdahale ediyordu diyorlar.
26:27Ama Türk geleneğinde vardır bu kadın.
26:29Var yani.
26:30Kadınların, anne sultanların.
26:32Anne çok güçlüdür bizde.
26:33Osman'da da vardı işte.
26:35Şu anda böyle.
26:36Annenin sözü son sözdür.
26:38Yani öyle diyelim.
26:39Baba'nın sözü o kadar geçmez ama annenin sözü...
26:42Türkmanlar da öyle mi hala?
26:43Evet.
26:44Ama bizde annenin sözü son sözdür.
26:47Evet.
26:48Ve biz anneyi Ece diyoruz.
26:49Ece.
26:50Ece Kraliçe demek.
26:51Ama şeyde de biliyorsun, biliyor musun bilmiyorum.
26:55Ta Kırgızlar'da, Sibirya'daki Türkler de Ece der.
26:58Evet Ece.
26:59Ece çünkü bu bir makamdır.
27:02Yani sultanım olarak yüzleniyoruz asliyetinde.
27:05Şimdi...
27:06Onun çiçeği Çince kaynaklarında Arı diye Ece yazar.
27:09Var.
27:10Çince mi?
27:11Var var.
27:12Demek ki akrabalık bağlarımız var.
27:14Olmaz mı?
27:15Tabii var yani.
27:16O boş sistem içerisinde.
27:17Ben onu diyorum.
27:18Türkleri anlamak için Türk boylarını anlamak lazım.
27:21Sizin o sekiz Türkmen boyu gibi, işte Yamut, Göklen, Ahal, Ersarı gibi.
27:27Göklen.
27:30Ondan sonra diğer bu Kazaklar için de geçerli, Özbekler için de, Kırgızlar için de.
27:37Boş sistemini bilmek lazım.
27:39Başka türlü anlayamayız diye söylüyorum.
27:41Anadolu için de öyle.
27:42Türkmenleri bilmek gerekir.
27:44Yerleşik hayata geçen yatuk dedikleri Türkmenleri bilmek gerekir.
27:48Aynı zamanda diğer alanlarda yaşayan diğer Türk boylarını da bir şekilde bilmek gerekir.
27:53Bu çok önemli bir konudur bence.
27:56Ya tabii yani onları bilmek için.
27:58Başka türlü anlamak da mümkün değil.
27:59Onları bilmek için.
28:00Şimdi bugün Türk dünyası diyoruz.
28:01Peki neden diyoruz?
28:02Bunu nasıl ispat edeceğiz?
28:03Tarih kaynaklara göre, hani siz çeşme diyorsunuz ya.
28:06Bulak diyormuşlar bile esaslı kaynak diyoruz biz de.
28:09Yani Rusça istoşniki diyorlar ya.
28:12İstoşniki.
28:13Ondan yani kaynaklar dediğimiz şeyi böyle ancak açıklayabiliriz.
28:17Başka türlü anlamak mümkün değildir.
28:19Siz bilir misiniz?
28:20O Türkmenlerin bazı bu grupları Hazar denizini geçerek kuzeyde Kafkaslara geliyorlar.
28:25Kuzey Kafkasya'da Türkmenler var.
28:27Ersali Türkmenleri geliyor oraya.
28:29Çin'e kadar giden Türkmenler var.
28:31Salır boyu var sarı Uygurların içerisinde.
28:34Şılır diye yazıyor.
28:36Onları ben bulmuştum zamanında falan.
28:39Yani buna bugün şeylere bakmak lazım.
28:41Evet.
28:42Evet çünkü Dağıstanlı, Çeçenistanlı benim bir arkadaşlarım var.
28:52Sözleri çok benziyor.
28:55Tabii mutlaka benziyor.
28:56Çok Türk sözleri var.
28:57Şimdi bak Türkmence mesela Türkiye Türkçesi ile Kıpçakça çok yakın gözükmüyor ama
29:03Türkmence ile Kıpçakça dediğimiz yani kuzey grubu çok yakın birbirine.
29:08Hani ben Kazakça, Kırgızca, Tatar bildiğim anlamda çalıştığım için o yakınlık daha fazla.
29:15Ama Türkmen dilini hocam bilmek büyük bir şansmış.
29:19Çünkü ben Kazakları anlıyorum, Özbekleri anlıyorum, Kırgızları anlıyorum, Tatarları, Uygurları hepsini anlıyorum.
29:26Yani anlaşabiliyorum ben onlarla.
29:28Tabii.
29:29Siz tam köprüsünüz herhalde.
29:31Dilin kökü mü?
29:32Orta Asya ile Anadolu arasında tam köprü noktasında sizler varsınız.
29:35Bir köprü.
29:36Peki Horasan, İran'daki Türkmenler ile Türkmenistan'daki Türklerin dilleri farklı mı?
29:41Aynı mı?
29:42Yok.
29:43Biraz şive vardır ama her şey aynı.
29:46Bir de İran'da çok sayıda Türkmen yaşıyor.
29:50Pakistan'da da çok sayıda Türkmen yaşıyor.
29:52Suriye'de de Irak'ta var.
29:54Irak'ta da var biliyorsunuz.
29:56Biraz şive farklılığı var.
29:58Ama her şey aynı.
30:00Her şey aynı.
30:02Evet.
30:03Şimdi hocam, biz kendi milletimizi aldığımızda Türkler dünyanın tarihini değiştirmeyi başaran bir millet mi?
30:18Kesinlikle öyle.
30:19Yani mesela Avrupa'nın etnik yapısını bugünkü Atlantan Avrupa bunları kavimler göçünü yapan daha sonra avarlar.
30:27Mesela Poronya'yı, Orta Avrupa'yı şekillendiren Türklerdir.
30:32Başka bir şey.
30:33Yani bu siyasi tarih olarak sonuç olarak söylüyoruz.
30:35Ama Avrupa'yı üzengeyi getiriyorlar mesela.
30:38Üzengeyi getirdikleri zaman Avrupa'da şövalyelik doğuyor.
30:42Çok çok önemli bir konu.
30:43İkincisi demir.
30:45İşte Orta Asya'dan Avrupa'ya geldiği için toprağı daha derin sürüyorlar.
30:50Daha fazla ürün elde ediliyor.
30:52Daha fazla ürün elde edilince bugünkü Kuzey Avrupa'da daha fazla ürün elde edildiği için daha fazla insan besleniyor.
30:59Kuzey Avrupa'nın yani Almanya'nın falan bu kadar çok kalabalık olmasının sebebi bu.
31:03Çok katkısı var.
31:05Avrupa için.
31:06Çin tarihinde de öyle.
31:0725 Çin hanedanı var.
31:09Bunların bir kısmı Türk bir kısmı şey falan.
31:11Hindistan tarihini.
31:131858 yılına kadar Hindistan'da Türk hanedanlar vardı.
31:17Hala İran 1925'e kadar Türkler tarafından yönetildi.
31:20Safavid hanedanı.
31:21Safavid işte afşarları kaçarlar.
31:23Olmak üzere.
31:24Hep Türkmenler onlarla yaşadılar.
31:27Her dönemde Türkler çok yeni coğrafyalarda yetkin rol oynadılar.
31:35Hem kültürel anlamda hem sosyal anlamda hem siyasi ve etnik olaylara günümüzün Avrupa dünyasının şekillenmesine büyük katkı sağladılar.
31:44Ama bunun yanında Türkler çok öldü.
31:47Çok katlama maruz kaldı.
31:50Soykırımlara maruz kaldılar.
31:52Ama Türklerin sesi çıkmaz.
31:54Çıkmıyor yani.
31:55Çıkmıyor yani.
31:56Evet.
31:57Ya çünkü çok güçlüyüz.
31:59Bir de sabırlıyız.
32:01Ya da alışıyoruz.
32:02Ben sabırdan aslında sinirliyiz de.
32:04Mesela biz Osmanlı'dan gelen Türkler biraz daha sinirlidir.
32:08O biz imparatorluktan gelme şeyiyle öyle çok çabuk kabarırız vesaire.
32:13Mesela Orta Asya'daki Türkler, Türkistan'daki Türkler daha sakindir bana göre.
32:17Evet biz biraz sakiniz.
32:19Biz çok çok düşünürüz tartarız.
32:21Biz düşünmeyiz.
32:22Sonra bir karara gelebiliriz.
32:26Ben hocam çok kez Hindistan'a gitmiştim.
32:30Hem tatil amacıyla hem iş ziyaretleri.
32:35Hintliler Türkmenleri çok sever.
32:38Neden?
32:39Değerli Sultanlığından.
32:41Değerli Türk Sultanlığından.
32:42Siz diyor bize eğitim getirdiniz.
32:45Bilim getirdiniz.
32:46İlim getirdiniz diyorlar.
32:48Ve hiçbir zaman diyor bizim dinimize karşı saygısız olmadınız.
32:54Hep saygılı davrandınız.
32:56Yani hürmetli davrandınız.
32:58O yüzden hala orada Türkmenlere ya Hintliler tarafından yapılan bir bina var.
33:14Türkmen Derbezesi diyor.
33:16Evet ben gözlerimle gördüm bunu.
33:18Gözlerimle gördüm.
33:20Kapı demek değil mi?
33:22Kapı demek.
33:23Muazzam bir yer hocam.
33:25Şimdi hocam gelin İslamiyet öncesini konuşalım.
33:29İslam'dan önce dinimiz neydi?
33:33Kime uyuyorduk?
33:35Ne yapıyorduk biz?
33:37İslamiyet'ten önce tabi o bir bozkurlarda gelişen bir inanç sistemi var.
33:44Yani yukarıda Tanrı, yaşadığımız dünya, yer altındaki dünya.
33:49Üç aylık dünya var.
33:51Bu belli.
33:53İçerisinde sonradan bu üçlü sistem içerisinde tabiat kuvvetleri de ona saygı duyuyorlar.
34:02Yani bir yerde yangın çıkarsa ya da dağlara, tepelere, ırmaklara onlara saygı duyuyorlar.
34:08E hala böyle.
34:10Saygı duyuyorlar ama bu din değil.
34:12Atalar kültü var.
34:13Ataların benzerlerine saygı duyuyorlar.
34:17Yukarıda bir gök Tanrı, yukarıda gökte bir gök Tanrı, soyu Tanrı kavramının olduğuna inanıyorlar.
34:24Böyle üçlü bir sistem söz konusu.
34:27Ama gök Tanrı diniyle şey benziyor.
34:30İslamiyet'te benzer yönler var.
34:32Bu yüzden kabul ettik.
34:33Tek Tanrı olması, peygamberlik kavramı vesaire çok benzerlik yaratan dolayı Türkler İslamiyet'e kolayca girdiler ve çok da önemli iş yaptılar.
34:47İslam dünyasında bin seneden fazla Türkler korudu yani ayakta tuttu.
34:52Yani Türkler biz olmasaydık ne İslam kalırdı, ne de İslam'ın tarihi, ne de geçmişi, ne de bugünkü gün.
35:02O şekilde.
35:03Çünkü biz artık geçmişe de gitmek gerek değil.
35:08Bugünkü Gazze'deki olaylara bakıyoruz ya, işte Arap yurtları, Arap devletleri birisi koruyor mu bunları? Yok.
35:20Maalesef İslam dünyası bölük pörçük bin parça kendi aralarında anlaşamadıkları gibi İsrail'e karşı da bir davranış geliştiremiyorlar.
35:32Şimdi hocam Korkut hatamıza peygamber diyebilir miyiz?
35:37Diyemeyiz tabii ki.
35:38Neden?
35:39İslam açısından bakarsak günah.
35:40Günah ama şey...
35:42Yani şöyle Türklerin bilgesi, bilge.
35:46Bak Tony Cook gibi, Oğuz Destanı'nda geçen Ulu Türk gibi Korkut Hata ya da Dede Korkut da Türklerin çok bir meşhur bilgesi.
35:55Yeri neresi? Karadağlar.
35:57Yani Sır Derya boyunda o bölgede yaşayan Karadağlar.
36:01Ama oradan Oğuzlarla birlikte, Türkmenlerle birlikte Ön Asya'ya geldiği için en çok Azerbaycan'da, Doğu Anadolu'da ve Türkiye'de de yaygın hale gelmiştir ama bilgedir.
36:11Peygamber demek yani bence günah.
36:13Doğru da değil.
36:14Günah, doğru değil.
36:15Doğru da değil.
36:16Bu bütün Türkleri birleştirir ama Oğuz Destanı, oradan ona geçiş yaparsak, onların ortak noktası da Güney Kazak, aynı bölge.
36:26Yani Kazıkurt Dağı var, o Atanı Dağlarının o bölgesinde, oraları esasında.
36:32Yani ben şöyle düşünürüm, Oğuz Destanı'nı okuduğumuz zaman bütün Türkleri kapsıyor Oğuz Destanı.
36:43Bütün diğer Türk boyları Oğuz Destanı'nın içinden çıkmaz.
36:46Dede Korkut da onun bilgelik yönü.
36:49Yani hayatı anlatıyor, felsefesiyle anlatıp çıkıyor.
36:53Bir pir gibi, Eren gibi.
36:54Eren gibi.
36:55Hayata ve insanlara nasıl yaşamaları gerektiğinin doğruları, yanlışları, ahlaklı olmayı, haksızlıklara karşı çıkmayı, düşmanlarla baş etmeyi, halkına faydalı olmayı, evlenmeyi, çoğalmayı, toyları, her şeyi anlatıyor.
37:11O bilge tarafından.
37:13Ben niye sordum hocam, çünkü sonuçta 5000 yıllık tarihimiz var.
37:18Şimdi bizden bir yekece de Türkmence diyelim artık, bir yekece de peygamber çıkmadı mı?
37:25Yok.
37:26Devlet adamları çıktı.
37:28Devlet bilgeleri.
37:29Bilgemiz çok, bakın.
37:31Bilgeyi unutmayalım, bilgeler çok.
37:34Biz öyle şeyden.
37:36Yani topluma faydalı olan liderler çok fazla.
37:38Çok fazla.
37:39Şimdi liderlere gelsek, sizce Türk dünyasının en etkileyici, tarihe yön veren lider kim?
37:47Eski, geçmişten gelen.
37:49Evet, geçmişten.
37:50Tabii bu çok zor bir soru ama bütün Türkleri bir araya getiren, Türkiye'de Mehterhan diye bilinen, aslı Bahadır Türkmence, Bagatur.
37:59Bahadır kelimesi Türkmence'de olması lazım.
38:01Rusların Bogatır işte.
38:03Bogatır dedikleri Bagatur.
38:05Türk sözü o.
38:06Bahadır demek, güçlü demek.
38:07Bence odur o zaman.
38:08Çünkü ilk defa bütün Türkleri bir araya getiren, müstakil bir devlet kuruyor.
38:12Göktürklerden Mukan Kağan, 553-571 arasında.
38:17Bilge Toynukuk.
38:19Alparslan, Sultan Alparslan'ı ben çok sevdim çocukluğumdan itibaren.
38:22Ben mesela en çok sevdiğim Alparslan'dır.
38:24Çünkü Mazgrif Savaşı'nı yapması, Anadolu'nun kapılarını Türklere açması, bunun sayesinde buralardayız.
38:31Onları aklımıza söyleriz her şekilde.
38:33Bu yüzden biliyorsunuz ben bir vakıf açtım.
38:36İki yıl önce işte atamızın adını verdim.
38:40Alparslan mı?
38:41Evet.
38:42Adı yaşasın diye.
38:43Alparslan mı?
38:44Alparslan mı?
38:45Alparslan.
38:46Alparslan.
38:47Alp yanlış yani.
38:48Yanlış deniliyor bu.
38:50Daha doğrusu Alp.
38:52Alp.
38:53Alp yani.
38:54Güçlü demek yani.
38:56Merdane demek.
38:57Vatan için savaşan demek.
38:59Evet, evet.
39:01Gazi'nin eski Türklerdeki karşılığı.
39:04İşte Alp oluyor.
39:05Gazi Alp oluyor.
39:06Gazi ne demek? Vatan için savaşan demek.
39:07Evet, Alp oluyor.
39:08Ve bu Alp ünvanına nasıl sahip oluyor?
39:13İşte Dandanakan Savaşı'nda.
39:15Dandanakan Savaşı'ndan tabii Çağrı Bey, Tuğrul Bey, onların hakkı.
39:19Ama Mazgrif Savaşı.
39:21Evet.
39:22İlk bu ünvanı aldığı yer işte Dandanakan Savaşı olarak geçiyor.
39:29Ama bakın Niyaz Bey.
39:30Çünkü çok genç katılmış oraya.
39:32Çok genç hal.
39:34İlk Selçuklu beylerinin hepsi Yabgu ünvanını taşır.
39:38Neden?
39:39Çünkü Batı Göktürklerinin devamı.
39:43Hocam Yabgu ne demek?
39:45Yabgu, hükümdardan sonra gelen ünvan.
39:50Devletin bir kesimini Kağan adına yöneten kişi demek.
39:55Saruhan gibi mi?
39:56Saruhan değil.
39:57Saruhan değil.
39:58Mesela şöyle.
39:59Belaç Şehzade.
40:00O da değil.
40:01Belaç Şehzade de değil.
40:02Mesela hükümdarın genelde kardeşi o.
40:04Sadrazam gibi mi?
40:05İşte onun gibi.
40:06Yerine göre sadrazam ama çoğunlukla devletin bir...
40:09Mesela Bum'un Kağan'ı var.
40:11İstemi Yabgu var.
40:13Ve Batı Göktürkleri ve Oğuzlar İstemi Yabgu'nun soyundan geliyorlar.
40:18Şöyle o zaman.
40:19Tahtı hem hanı koruyan bir alp mi Yabgu demek?
40:25Öyle sayılabilir.
40:27Sayılabilir.
40:28Ama hükümdardan sonra ikinci...
40:31Üçüncü ünvan değil mi?
40:32Birinci hükümdar Kağan.
40:34İkincisi hatun hanım.
40:36Hatun.
40:37Ece.
40:38Ece.
40:39Ondan sonra Yabgu diyebiliriz.
40:41Şimdi hocam.
40:43Şimdi biz Devlet-i Aliye'nin içinde hangi sultanlar büyük?
40:50Şu an onları da konuşacağız.
40:52Ama bir önce reklama gitmemiz gerekiyor.
40:55Değerli izleyicilerimiz.
40:57Muazzam tarihimizi konuşmaya devam edeceğiz.
41:01Hocam reklamdan önce bayağı tarihimizi ele aldık.
41:06Ve son olarak da Türk dünyasında dünya tarihine, bizim milli tarihimize yön veren serdarları konuştuk.
41:19Ama şimdi Göktürk Devleti de bu da bir ayrı dünya.
41:24Yani bu devletin tarihinin zenginliğine baksak bu da bir ayrı dünya.
41:31Büyük Selçuklu Devleti de bu da bir ayrı dünya.
41:34Şimdi bizim Devlet-i Aliye Osmaniye devletine geldiğimizde bu da bir ayrı bir dünya.
41:42Büyük, kocaman bir dünya.
41:44Bir cihan imparatorluğu.
41:45Evet.
41:46Dünyaya yön veren, şükmeden bir büyük bir devlet.
41:52Bu devlette, bu devletin hangi sultanları daha büyüktü diyelim.
41:58Şimdi tabi hangisi büyüktü demek o kişilere göre değişen konular.
42:03İşte faaliyette göre.
42:05Bana sorarsanız Osman Bey kurucusu çok çok önemli.
42:09Çünkü başarıyor.
42:10İlk tohumu atıyor.
42:12Sonra Orhan Bey, Orhan Gazi.
42:14Arkasından Osman Gazi, Orhan Gazi.
42:16Ve daha sonra birinci Murat.
42:18O adım adım çok başarılılar.
42:20Ben çocukluğumda Yıldırım Beyazıt'ı çok severdim.
42:23O şey olarak.
42:24Ama o işte Ankara Savaşı'nda mağlup olması.
42:27Şey göre değişir bence yani.
42:30Fatih Sultan Mehmet gerçekten yani ne olursa olsun bu binlerce yıllık diyelim,
42:39iki bin yıllık Roma geleneğine son verme başarısını göstermiştir.
42:43Dolayısıyla Fatih Sultan Mehmet herhalde en şey gelir bence zirveye oturmuş.
42:49Evet Allah'ın sayesinde bir mucizeyi yapmaya başarmış.
42:53Evet İstanbul'u fethetmesi ve bu şekilde kazanmıştır.
42:57İşte yurt dışında da öyledir yani.
43:00Conqueror diye İngilizcesiyle anlatılır.
43:03Ben hep yurt dışında onu görmüştüm uzak doğudayken.
43:07Otoman İmpari deyince herkes durup bir düşünür.
43:10Ama Türkiye Cumhuriyeti'ni o zaman bilmezlerdi.
43:12Şimdi bilirler de yetişim imkanları yok.
43:15O bakımdan önemlidir.
43:17Yavuz Sultan Selim'i ele alalım.
43:20Çok önemli bir kısa sürede sekiz sene içerisinde çok büyük toprak kazanımları
43:27hem Doğu Anadolu, İran'a doğru birçok yer kazandı.
43:31Suriye, Mısır, Arap Yarımadası'nı oldu.
43:34İmparator çok büyüttü birdenbire kaç katına kadar büyütebildi.
43:38O yüzden önemli.
43:39İkinci Bayezid İmparator adeta format attı, bilgelik kattı.
43:43Yani yeniden yapılanmayı sağladı.
43:46Bence çok önemli.
43:47Bizde ikinci Bayezid dönemi çok önemsenmez.
43:49Ama ben çok kıymetli olduğunu düşünüyorum.
43:52Çünkü o zaman bilimsel anlamda yapılan yatırımlar Osmanlı Devleti'ne yön verdi ve uzun süre kazandı.
43:59Kanun Sultan Süleyman zamanı çok uzun.
44:02Belki kendi içerisinde ben hani 1540'lara kadar çok başarılı bulurum.
44:07Bu benim görüşüm tabii.
44:101548'e kadar o Şehzade Mustafa olayına kadar çok şey bulurum.
44:15Ondan sonra o herhalde bir doygunluğa ulaştı artık.
44:19Batı'da o kadar çok bilimsel gelişmeler, sömürgecilik, coğrafi keşifler vesaire vesaire olurken
44:25Osmanlı'da pek bir şey yapmadı.
44:27O da doygunluğa zirveye ulaşmıştı.
44:29Ondan sonra tahta çıkan hükümdarlara çok suç bulmamak lazım.
44:33Çok zor şartlarda geldiler.
44:35Ama yapı yani devletin yapısı bence kürmeye başladı ve ona önlem almaya çalıştılar da yeterli olmadı diye düşünebiliriz.
44:46Evet başaramadılar maalesef.
44:48Şimdi hocam Turan, Turan ne demek?
44:51Turan İranlılara göre Türklerin yaşadığı ülke demek.
44:58Yani Türkistan coğrafyasına İranlılar önce Turan diyorlar.
45:02Sonra işte Türkistan kelimesini yine İranlılar bizim için kullanıyorlar.
45:06Turan dediklerimiz o.
45:08Bu en eski İran Pehlevice'ye kadar gider.
45:12Yani hükümdar Feridun'un mücadele ettiği savaşı Aprasyab bizim Alper Tunga dediğimiz hükümdara kadar en eski devre kadar gider.
45:21Hocam şimdi bir dakikamız kaldı.
45:23Turan taktiği ne demek? Bu nasıl bir taktiği?
45:25Şimdi Turan taktiğinin gerçek adı kurt kapanıdır.
45:28Düşmana önce zayıf birlikler gönderilir, pusu kurulur sağda ve solda.
45:34Düşman içine yeniliyormuş gibi sahte ricat dedikleri, sahte geri çekilme gerçekleştirilerek uçuk ortaya çekilir ve etrafı sarılarak mağlup edilir.
45:45Bunun en büyük savaşı var Türk tarihinde.
45:48Çok var da birincisi Mete Han'ın 202 yılında Çin İmparatorluğu'nu tuzağa düşürmesi.
45:54Malatya Kılıç Savaşı.
45:56Sultan Alparslan'ın Romanos Diyajonos'u tuzağa düşürmesi.
46:00Aynı taktiği uyguladı.
46:01Muhaç Savaşı'nda yine Osmanlıların uygulamış olduğu büyük taarruzda Kurtuluş Savaşı'nda Atatürk'ü Türk ordularının uygulamış olduğu taktik.
46:09Geri çekerek etrafını düşmanı sarması şeklinde yok etmesi akla gelebilir.
46:15Hocam maalesef tarihi konuştukça biz zamanı kaybetmiyoruz.
46:22Nasıl zamanı kaybetmiyoruz da...
46:24Çok zaman çok hızlı akıyor.
46:25Hızlı akıyor zaman evet.
46:27Programın süresi bir saat ama çok hızlı geçti.
46:30Bizim büyük tarihimizi biz gün boyu konuşabiliriz.
46:35Bugünkü programa gelip katıldığınız için ben size minnettarım.
46:41Bir de siz de Türkmensiniz.
46:44Ben de Türkmenim.
46:46Atalarımızın sayesinde buradayız.
46:48Evet.
46:49Çok şükür.
46:50Biz hep geçmişimizin ışıklarını geleceğimize yansıtacağız.
46:57İnşallah.
46:58Hayatınızda işinizde mutluluklar varını, bahtiyarlığı büyük tanrıdan niyaz ediyorum.
47:05Teşekkür ederim.
47:06Bende burada olmak benim için şerefli.
47:08Size başarılar diliyorum.
47:10Türk dünyasında yolu açık olsun.
47:11Sağ olun inşallah.
47:14Sevgili izleyiciler bugün Niyazlı bugün de Türk tarihinin gizemlerini ve Türklerin dünya tarihindeki yerini ele aldık.
47:24Profesör Doktor Ahmet Taş Ağıl'ın değerli katkılarıyla tarihe bambaşka bir açıdan bakma fırsatı bulduk.
47:33Kendisine bu keyifli sohbet ve paylaşımları için yürekten teşekkür ediyoruz.
47:39Haftaya aynı günü ve saatte farklı konular ve değerli konuklarla tekrar sizlerle olacağız.
47:47Kendinize iyi bakın.
47:49Hoşçakalın ve tarihin ışığında büyük tarihimizin ışığında kalın.