Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00MÜZİK
00:13Sevgili Cumhuriyet TV izleyicileri hepiniz hoş geldiniz.
00:17Gözler açıklanacak asgari ücret zamındaydı.
00:20Zam açıklandı.
00:21Asgari ücret %30 zam alarak 22.104 lira oldu.
00:25Ancak asgari ücretin yakın zamanda açlık sınırının altına düşeceği söyleniyor.
00:31Yurttaşlar da bu duruma tepki gösteriyorlar.
00:34Yoğun bir tepkileri var.
00:35Peki uzmanlar bu konuda neler söylüyor?
00:38Prof. Dr. Binhan Elif Yılmaz yayınımızda.
00:41Sayın Yılmaz hoş geldiniz.
00:43Hoş bulduk. İyi yayınlar diliyorum.
00:46Teşekkür ediyorum.
00:47Şimdi 22.104 lira oldu asgari ücret.
00:51Ve hem açlık sınırının altında kalacağı söyleniyor Şubat ayı gibi.
00:56Hem de yoksulluk sınırıyla arasındaki farkın makasın gitgide açılacağı söyleniyor.
01:01Tüm bu durumlara baktığımızda tabloyu nasıl değerlendirebiliriz?
01:05Evet bu yılki açıklanan enflasyon özellikle şu anda %47'de ve TÜİK verisine göre.
01:15Yıl sonu tahmini de %46 civarı olacak.
01:20Ama açıklanan asgari ücret zam oranı %30.
01:25Zaten çok açık ve net bir şekilde enflasyon oranı kadar bir zam yapılmadığı gibi
01:35sizin de dediğiniz gibi daha önce de sizle konuştuğumuz gibi
01:39maalesef asgari ücret yılın ilk aylarından itibaren yoksulluk sınırının altında kalıyor.
01:46Şimdi öncelikle ilk %30 açıklandığında çoğu kişi bana şunu sordu.
01:53Sanırım bu ilk altı aylık Temmuz'da da olacak şeklinde aslında sordular.
01:59Fakat mevzuat gereği yıllık olarak açıklanıyor.
02:05Geçtiğimiz iki yıl yani 2022'de ve 2023'de yılda iki kez arttırıldı.
02:13Asgari ücret bunun seçim ekonomisiyle çok yakın bir ilişkisi var.
02:18Aynı yüksek enflasyon devam ediyor o yıllardaki gibi.
02:22Sadece şu farkla aylık artış oranları biraz daha düzgün rakamlar diyelim.
02:32Yani %2, 1.5, 2 aralığına muhtemelen bu ay gelecek.
02:38Yoksa onun dışında daha yüksek enflasyon oranlarını yaşadığımız dönemlerde
02:44%10'u aşan aylık enflasyon artış oranlarını görmüş olduk.
02:51Şimdi bir kere yoksulluk asgari ücret arttıktan sonra ki iki kere artsa dahi
03:00yoksulluk sınırının altına tekrar üçüncü, dördüncü ayda giriyordu.
03:05Bunun temel sebebi az önce anlattığım aylık enflasyon artış hızındaki fiyatların artış hızındaki.
03:13Bu %11'i gördük ama genelde %5-6 aralığında bir artış vardı.
03:20Şimdi beklenti artış hızının %1.5-2 civarında olması.
03:26Ocakta yüksek gelebilir.
03:28Şubatta aynı şekilde çünkü yönetilen yönlendirilen fiyatlar var.
03:32Ama yine de bu sefer düşük belirlendiği için, %30 düşük belirlendiği için
03:40bakın aylık enflasyon çok yüksek çıkmasa dahi
03:45ikinci, muhtemelen üçüncü ayda yoksulluk sınırının altına inmiş olacak.
03:50Yani ne yaparsan, nasıl karar verilirse verilsin
03:55mutlaka asgari ücretle enflasyon altında ezilir hale geliyor.
04:01Yılda iki kere artırsanız da, bir kere artırsanız da, enflasyonun altında artırsanız da
04:07enflasyon aylık bazda küçük rakamlarda artıyor da olsa
04:11maalesef işte böyle bir ilişki kuruldu.
04:16Ben gerçekleşen enflasyona göre değil,
04:21sanki üçüncü ayda yoksulluk sınırının altına asgari ücret gelecek şeklinde belirleniyor
04:27açıklamasını bekliyorum.
04:29Çünkü bütün veri ve bütün istatistikler gerçekten böyle bir sonuca yol açıyor.
04:36Peki böyle bir durumda yılın ilk yarısında,
04:39yani Haziran-Temmuz gibi bir ek zam, bir ara zam görebilir miyiz asgari ücrete?
04:45Hiç öyle bir sinyal yok.
04:47Çünkü bu enflasyonla mücadelede
04:52aslında enflasyonun yükselmesinde hiçbir dahli olmayan
04:57hiçbir katkısı olmayan ücretlilerin maalesef çektiği böyle bir sıkıntı var.
05:05Dolayısıyla enflasyon Türkiye'de maalesef
05:10sermaye kesiminin biraz daha zenginleştirecek şekilde yükseliyor
05:17ve düşerken de dar gelirliği, ücretliği yoksullaştıracak şekilde düşüyor.
05:24Daha önce IMF'e yapılan programlarda
05:272001-2002 krizlerini atlatırken
05:32belki yakın bir tarih olduğu için söyleyeyim
05:36aynı süreç yaşandı.
05:38Dolayısıyla burada sıkı para politikası
05:42ama neredeyse doldurulan ücretler
05:46enflasyonda, mücadelede bir iki araç olarak kullanıldı.
05:52Ama başka araçlar da var.
05:54Tabi ki burada kamunun harcamasını disiplin etmesi gerekiyor.
05:59Kamu harcamalarının daha doğrusu kasarıf yapılması gerekiyor.
06:03Yani nasıl ücretliler, dar gelirliler
06:07enflasyonu göğüsleyecek şekilde
06:11ve onun aslında yükünü taşıyacak şekilde
06:14böyle bir dar boğazın içine giriyorsa
06:17kamu da kendi tüketimini daraltacak şekilde
06:22ve bunu da tasarruf sağlayacak şekilde
06:26harcamalarını disiplin edecek şekilde gerçekleştirmesi gerekiyor.
06:30Madem enflasyonla mücadele ediliyor
06:35dolayısıyla burada bütün yük
06:38eğer kamu tasarruf etmeyecekse
06:40buradan bir pozitif katkı olmayacaksa enflasyonla mücadeleye
06:44o zaman şunu söyleyebiliriz
06:46enflasyonun hem yükü dar gelirler, yükü üzerinde
06:50hem aynı zamanda mücadelede yalnız kalıyorlar.
06:55Peki şimdi Cumhurbaşkanı Erdoğan dün partisinin grup toplantısında konuştu ve
07:01emekli çalışanlarımızı enflasyona ezdirmedik dedi.
07:05Ancak belli ki ezildi çalışan emekçi enflasyonun altında.
07:09Bir de şununla bir övüntü var AK Parti içinde.
07:132002'de ilk iktidara geldiklerinde asgari ücretin 128 dolara tekabül ettiğini söylüyorlar
07:19ve biz bunu 628 dolara çıkarttık diyorlar.
07:24Bu sözlere bu cümlelere baktığımızda
07:27Türkiye'nin bugün geldiği noktada 628 dolarlık bir asgari ücret bir övüntü kaynağı olabilir mi?
07:35Şimdi Türkiye'de dalgalı kuruluşlar uygulanıyor
07:40fakat burada Merkez Bankası'nın da bir kontrolü söz konusu.
07:45Dolayısıyla kur olması gereken seviyede değil Türkiye'de.
07:50Bunu özellikle ihracatçıların kârlarının düştüğü yönündeki şikayetlerinden anlıyoruz.
07:58Dış piyasada kurun düşük olması sebebiyle rekabette geri kaldıklarından anlıyoruz.
08:05Dolayısıyla Türk Lirası'ndaki bu real değerlenmenin ortaya çıkardığı bir sonuç.
08:11O yüzden kuru ya da faizi doğru yerde tutmadığımız sürece
08:17bu hem piyasa dinamikleri çerçevesinde bir yerde kurun belirlenmesi sağlanamadığı takdirde
08:25bu enflasyonla mücadelenin de önünü tıkayan önemli bir faktör oluyor.
08:31Daha doğrusu işte aylık olarak artış oranları da sürekli şahit oluyoruz.
08:38Bunun dışında tabii ki şöyle bir gerçek var.
08:43Bütün dünyada asgari ücretlinin nüfus içindeki payıyla
08:50Türkiye'deki nüfus içindeki payı ya da çalışan kesim içindeki payı arasında çok büyük bir fark var.
08:57Asgari ücret dediğimiz aslında herhangi bir vasfı olmayan bir çalışan
09:06hemen o gün işe girdiğinde aslında alabilecek ücrettir bu.
09:10Henüz bir artış ya da bir terfi almadan ilk girişte alabileceği ücrettir.
09:17Ve o işte kurun ya da çoğu ekonomik politikası ile ilişkin dinamiklerin doğru saptandığı,
09:27doğru belirlenmiş olduğu ülkelerde asgari ücretlinin toplam çalışanları için iki payı
09:33yüzde beş ile on arasındadır.
09:37Türkiye'de işte Sayın Bakan da açıkladı, Işık Han da açıkladı
09:43ve daha doğrusu asgari ücret komisyonu toplantılarında zikredildi.
09:49Yaklaşık yedi sekiz milyon kişi asgari ücretli deniyor.
09:54Peki bunu sadece yedi sekiz milyon olarak kabul etsek de bir başka sorun daha var Türkiye'de ücretlerde.
10:01O da ortalama ücretlerin asgari ücrette oldukça yakın samuş olması.
10:08Bu çerçevede bakınca aslında ücretlinin durumu bir başka ülkelerle örneğin Avrupa'nın
10:16geçmiş ülkelerle kıyaslandığında dolar bazında çok bir anlam ifade etmiyor.
10:22Bu da tabii satın alma gücü paritesi önemlidir.
10:26Biz satın alma gücü paritesi itibariyle bazı ülkelerden iyi durumdayız.
10:33Avrupa'da örneğin Bulgaristan, örneğin Estonya gibi ülkelerden daha iyi durumdayız.
10:41Fakat orada bir yedi sekiz ülke var.
10:43Bu ülkelerin ortak özelliği eski demirperde ülkeleridir.
10:48Yani Sovyet etkisinde uzun yıllar kalmış ama arkasından ekonomik sistemlerini kapitalizme uyarlamış
10:56ve ardından da Avrupa Birliği'ne girmiş olan ülkelerdir.
11:00Dolayısıyla oradaki tasarruf kalıbı çok farklıdır.
11:04Yani Türkiye kapitalizme çok önceden geçti zaten.
11:09Dolayısıyla o ülkelerle de çok bu anlamda tüketim, tasarruf ve yatırım kapasiteleri itibariyle
11:18çok da uyuştuğumuz söylenemez.
11:21Şimdi Asgari ücret tespit komisyonundan bahsettik.
11:2410 Aralık'ta yapmışlardı ilk toplantıyı.
11:26Dört toplantı gerçekleştirdiler.
11:29Zam oranı açıklanana kadar.
11:31Ancak son toplantıya kadar hiçbir rakam konuşulmadı.
11:35Hiçbir rakam kamuoyuyla paylaşılmadı.
11:37Türk iş kendi rakamını açıklamıştı.
11:39Dört işçi vardı komisyonda.
11:41Türk işi temsilen katılan ve onların rakamı 29.500 liralardaydı.
11:48Daha sonra son toplantı yani salı günü yapılan toplantı ivedilikle yapıldı ve Türk iş katılmadı toplantıya.
11:56Ergün Atalay da şunları söyledi.
11:58Asgari ücret artık ortalama ücret haline gelmiştir.
12:01Bize son iki saatte haber verildi ve inatla rakam söylenmedi.
12:05Biz bundan sonraki toplantılara katılmayacağız.
12:08Bir daha Asgari ücret toplantılarına katılmayacağız dedi.
12:11Bir uzman olarak 10 Aralık'tan geçtiğimiz salı gününe kadar gelen süreci siz nasıl değerlendiriyorsunuz?
12:18Toplantıda konuşulanları kamuoyuna yansıyanları.
12:22Evet öncelikle tabii burada işçi kesiminin temsil gücü oldukça zayıf kalıyor bir kere.
12:31Bunu son toplantıda da zaten temsil edilmeyince çok net bir şekilde gördük.
12:38İşveren kesime rakam vermedi.
12:44Yani işçi kesiminin verdiği rakam 29.583 ki bu da ne ifade ediyordu aslında enflasyon oranında bir ücret artışı ve refah payı.
12:57Bu da çok önemli.
12:58Çünkü bütün üretim faktörleri hep beraber üretim sürecine katılıyorlar ve buradan elbette gelire ediliyorlar.
13:06Ama ekonominin tabii ki büyümesine katkı sağlıyorlar.
13:09Refah payı bu anlamda çok doğaldır.
13:11Bunu herkesin bekliyor.
13:13Emekli de bekliyor.
13:14Tabii ki ücretli de bekliyor.
13:16Şimdi bu çerçevede zaten işveren kesiminin de teklifinin gelmemesinin ortaya çıkartmış olduğu bir pazarlık da söz konusu değil.
13:30Bu çerçevede çok da hızlı gelişti.
13:34Yani gerçekten biz de bugün ya da yarın bekliyorduk.
13:39Ama tabii bugün başka bir gelişme var.
13:42Belki onunla çakışması istenmedi.
13:44Merkez Bankası faiz kararı.
13:46Dolayısıyla ortaya çıkan görüntü şöyle Erdem Bey.
13:52Ücretlinin bir yerde çok düşük gelire razı edilerek ama aynı zamanda işsizliğin de kontrol altına alındığı bir durumu görebiliyoruz.
14:06Çünkü gelen sanayi verisi ve üçüncü çeyrek büyüme verisi olumlu değil.
14:12Yani üçüncü çeyrekte ekonomi küçüldü bir önceki çeyreğe göre.
14:17Dolayısıyla böyle durumlarda yavaş yavaş bu çöküntü başlarsa işsizlik zaten hemen arkasından gelir.
14:27Bu yüzde otuzluk asgari ücret ve işte hızlı trend özellikle hızlı bir toplantı son anda aniden gelişen toplantı bir yerde ekonomiyi genişletmeye yönelik kararlar yavaş yavaş alınacak.
14:44Büyük olasılıkla çünkü böyle bir daralma sürecini hükümet de istemiyor.
14:51Ama neden daraldığımızı sorarsanız neden yoksullaştığınızı sorarsanız bu enflasyon nedeniliğiydi.
15:00Enflasyonla mücadelede bu daralma aslında normaldi.
15:04Fakat dediğim gibi tercih edilen her zaman büyüme yönünden oluyor, istihdam yönünden oluyor.
15:12Yani işsizliğin artmaması ve büyümenin devamı enflasyondan daha önemli ve popüler göstergeler olarak hep karşımıza çıkartılma isteniyor.
15:24Hükümetlerin genel olarak amacı budur.
15:29Dolayısıyla biraz daha genişlendi ekonomide, işsizliğin çok artmayacağı bir ekonomide ama ücretlinin daha gelirdiğinin, sabit gelirdiğinin, emeklinin daha yoksul olacağı bir döneme girmiş oluyoruz.
15:43Peki Sayın Yılmaz çok teşekkür ediyorum. Milyonların gözü bu haberde çünkü çok büyük bir kesim asgari ücretle geçinmeye çalışıyor.
15:52Ve insanlar da korkuyorlar 2025'te bize ne olacak diye.
15:57Bunu konuştuk oldukça kritik bir konuydu. Teşekkür ediyorum tekrar.
16:01İyi günler.
16:03İyi günler.
16:06Evet sevgili Cumhuriyet TV izleyicileri Prof. Dr. Binhan Elif Yılmaz konuğumuzdu.
16:11Asgari ücrete yapılan %30'luk zamın ardından 22.104 lira oldu asgari ücret ve Şubat ayında açlık sınırının altında kalması bekleniyor.
16:21Peki 2025'te asgari ücretliği, düşük gelirliği neler bekliyor? İktidarın aklında neler var, neler yaşanabilir?
16:28Bunları özetlemeye çalıştık.
16:30Biz ekonomi gündemini takip edip bu ekranlardan aktarmaya devam edeceğiz.
16:34Ancak şimdilik burada noktalayalım. Başka bir programda yeniden görüşmek üzere.