Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Sevgili Cumhuriyet TV izleyicileri herkese merhaba Suriye'de terör örgütü HTŞ'nin Şam'a girmesiyle birlikte Esad yönetimi resmen sona erdi.
00:20Suriye'deki yeni yönetim ise dünyanın dört bir yanında bulunan Suriyeli sığınmacılara seslendi ve ülkenize dönün dedi.
00:28Şimdi bu konu Türkiye'nin yani olası bir göç olursa Türkiye'den Suriye'ye ekonomisini nasıl etkiler?
00:35Türkiye'nin bu soruların cevaplarını Ekonomist Onur Çanakçı'dan alacağız.
00:39Hoşbulduk Erdemciğim, iyi yayınlar kardeşim benim.
00:41Teşekkürler.
00:42Şimdi Türkiye dünyada en fazla sığınmacı bulunduran ülke deniyor Türkiye için.
00:48Peki sığınmacıların ülkesine dönmesi halinde Türkiye'nin temel ekonomik yapısı şu anki ekonomik yapısı bu durumdan nasıl etkilenir?
00:57Şimdi dünyanın yüzde yirmi beşlik yani göçmen sorunun dünyada yüzde yirmi beşi Türkiye'de.
01:05Yüzde yirmi beşlik bir kısmını karşılıyoruz, göğüslüyoruz biz ülke olarak maddi manevi.
01:10Şimdi bunlar bu insanları ülkesine göndermen kolay bir şey değil.
01:16Sabah katıldığım bir yayında canlı bağlantı yaptılar sınır kapısına.
01:23Orada gösteriyor işte insanlar evet gidiyorlar.
01:26Çoğu diyor ki işte biz hani evimize barkımıza bakmaya gidiyoruz bir şey olmuş mu?
01:30Öbürü diyor ki halamın çocuğuna bakacağım.
01:32Hani beş nokta iki üreme kat sayısı olan bir şeyin neslin on yıldır Türkiye'de olan bir şeyin grubu giderken yanında çoluk çocuk kimse yok.
01:43Demek ki bunlar geri gelecek yani.
01:45Hani bu gitme hikayesi falan çok böyle gerçeği yansımadığını düşünüyorum.
01:49Artı bir de yapılan istatistik araştırmalar şunu gösteriyor.
01:53Beş yıldan fazla bir ülkede sığınmacı olarak duran bir kişinin dönme olasılığı yüzde kırk ikiymiş.
02:00Yani yüzde elli sekiz dönmeyecek o kişi.
02:04Bizimkiler on senedir bizimle yani şeyler sığınmacıları işgalciler değil mi artık?
02:08Bizimle. Şimdi bizim ekonomimizde çok büyük bir yük.
02:12Bir taraftan da sen ne yapıyorsun?
02:13Fon alıyorsun.
02:14Bu aldığın fonları nasıl kullanıyorsun?
02:16Allah bilir işte AKP kullanıyor fonları neyi kullanıyorsa.
02:19Şimdi deprem paralarına dublayo da yapıyor.
02:20Oradan düşün işte.
02:21Sığınmacıların parası da kimdir ne yapıyorlar?
02:24Hani biz bunun detaylarını bilemiyoruz tabii ki.
02:26Ama nereden bakarsan bak maddi manevi Türkiye için çok büyük bir yük.
02:31Her şeyden önce bedava hastane masrafları çocuklarına çocuk başına para ödüyoruz.
02:37Burada attıkları her türlü adımın nefesin parasını biz veriyoruz.
02:41Vergilerimizle.
02:43Tabii ki isterim ülkelerine dönsün.
02:46Zaten öyle bir şey yapıldı ki insanlara anlatıldı ki işte yarısı diyor ki ülkenin neredeyse bunlar bizim din kardeşlerimiz.
02:55Ha biz de sanki şeyiz anasını satayım insan düşmanıyız.
02:58Onları istemiyoruz gibi.
02:59Kardeşim bizim herkese kapımız açık.
03:01Zor durumda olan ve gerçekten yardıma ihtiyacı olan herkese kapımız açık.
03:06Ama gelenlere bakıyorsun.
03:09Askerlik çağında olanların hepsi burada.
03:11Şimdi ülkelerinde savaşmak varken ve benim askerlerim orada savaşıyorken ve şehit veriyorken adam oturuyor burada deniz kenarında nargile içiyor.
03:19Taksim Meydanı'nda halay çekiyor.
03:21Ben bu adamı niye isteyeyim kardeşim ülkemde?
03:24Maddi manevi bana yük.
03:25Her şeyden önce bakınca gözüm kanıyor yani.
03:28Rahatsız oluyorum.
03:29Onun için de hiç olmaması tabii ki benim için ve toplum için maddi manevi bir rahatlıktır yani.
03:36Sonuçta bu insanları asimile edemiyorsun.
03:38Şöyle anlatayım.
03:39Bir gurbetçi vatandaşımızı düşün.
03:41Almanya'da yaşayan Türk burada koronaya basan adam Almanya'ya gidince basmıyor.
03:46Kurallara uyuyor.
03:47Ama onlarda öyle bir şey yok.
03:49Onlar beş kişi bir araya gelince ya halay çekiyorlar ya bağırıyorlar ya çağırıyorlar.
03:53Mutlaka bir şey yapıyorlar.
03:54Onun için de toplumun rahatsız edici davranışları bunlar.
03:57Tamam bu sosyolojik açıdan ele almak lazım belki oluyor ama hani işin bir de maddiyat kısmına baktığın zaman maddi manevi bizim için yük.
04:04Şimdi gelelim Suriye'ye.
04:07Suriye'de bu organizasyon yani bu Esat'ın düşme işi 12 günlük iş derken bu uzun zamandan beri planlanan bir şey ve Amerika ile İsrail'in ortaklaşa planı.
04:19Bu olayda üç tane kazanan grup var.
04:23Bir tanesi Amerika 7000 kilometre öteden gelip burada senin dibinde yıllardır bir şekilde mücadele verdiği yerin üzerinde hak sahibi olacak.
04:34İkincisi İsrail orada kendine tampon bölge seçti ve diğeri de PYD ve PKK grubu bunlar burada işte Kürdistan'ı bir şekilde kurduracaklar buna ve sen buna engel olamıyorsun.
04:46Artı yapılan yapılan doğalgaz ve para transfer hattı var.
04:53Böyle Yunanistan üzerinden Birleşik Arap Emirliklerinden uzanıp da Kıbrıs'ın güneyinden geçen Güney Kıbrıs'ın aşağısından hemen oradan da Yunanistan üzerinden Avrupa'ya dağılan bir para yolu var.
05:08O para yolunun içerisinde sen yoksun.
05:11Doğalgaz hattı nereden geçiyor biliyor musun?
05:13Kafkasya'dan geçiyor.
05:15Yukarıdan geçiyor.
05:16Sen orada da yoksun.
05:17Sen neredesin kardeşim?
05:19İşte burada sen jeopolitik önemini bir şekilde siyasi o için terk edersen ondan sonra böyle oturur insanların yıllardır senin hakim olduğunu düşündüğün yerdeki paylaşımını izlersin.
05:33Ticaret alanında da dışarıda kalıyoruz.
05:35Bu halde hem para transferinde yani para yolunda dışında kalıyorsun hem doğalgaz tarafında dışında kalıyorsun.
05:43Her taraftan dışında kalıyorsun.
05:44Türkiye sisteminin içerisinde yok.
05:47Türkiye aslında 10 yıldır sistemin içinde yok.
05:49Şimdi bakıyorum şöyle sabahtan beri Twitter'da ve daha doğrusu X'de ve diğer işte platformlarda bir takım insanlar halay çekiyorlar.
05:58Allah düşürdük bilmem ne oldu kardeşim.
06:01Yani çok basit bir şey söyleyeyim.
06:03Hani huysuz nursuz bir tane komşum vardır.
06:05Tamam mı?
06:06Adamla anlaşamazsın ama adam sonuçta orada duruyordur.
06:09Yani sana bir tane gelip gitmiyorsunuzdur belki.
06:12Sabah Fatih Altaylı'da buna benzer bir tane örnek vermiş.
06:16Ben de dün bir başka programda vermiştim bunu.
06:19Şimdi bu adam gidiyor.
06:21Yerine bir tane katil geliyor.
06:23İçeriye eve kimin aldığı belli olmayan bir katil geliyor.
06:26E tamam konuşmasam da görüşmesem de ben o huysuz adamın kalmasını isterim orada yani.
06:32Onun için de hani burada bugün artık orada bir parçalan devletin yerine Amerika'nın getirdiği bir şeriat bazlı bir yeni bir devlet kurulacak.
06:41Devlet demeyeyim aslında orada.
06:43Bir İslamik yapı kurulacak.
06:45Ve bunların şimdi bakıyoruz normal bir Avrupai bir zihniyette baksan farklı bakarsın.
06:51Şimdi AKP kalkıp diyor ki ben Hamas'ı terör örgütü olarak görmüyorum diyor.
06:56O zaman da işte sen bu sistemin dışında kalıyorsun.
06:58Jeopolitik olarak böyle farklı bir görüş bildirdiğinde seni bu sistemin dışında bırakıyorlar.
07:04Şimdi sen diyeceksin ki çok mu önemli?
07:06Onların doları varsa bizim Allah'ımız var.
07:08Tamam doğru söylüyorsunuz da yani ciddi anlamda da biz para sıkıntımız var.
07:12Bunun da bir şekilde çözülmesi lazım.
07:13Çünkü kere trade'lerin paraları bitti.
07:16Kere trade'lerin faiz indirimini düşünerek yavaş yavaş çıkıyorlar faizden ve bunların normalde tahvile geçmesi lazımdı.
07:24Cevdet Akçay geçen hafta Londra'da bir açıklama yaptı.
07:26Dedi ki faiz indirimi düşünüyoruz fakat faiz istikrarlı bir şekilde devam etmeyecek dedi.
07:32Şimdi eğer sen insanlara tahvil satmak tahvil ihraç etmek istiyorsan devlet iç borçlanma sanatlarından bunları bir şekilde istikrarlı bir faiz indirimi olacak ki.
07:42Yukarıda olan adam para kazanacak bu işten.
07:44Faiz indirimi olmadıktan sonra istikrarlı bir şekilde 150 basmanla 250 basman arasında bir rakam zikrediyor.
07:50Ki bu da Haziran ayında Cumhurbaşkanı'nın son çeyrekte faiz indirimiyle beraber dezenflasyon süreci daha daha hızlanacaktır dediği için.
08:01Cumhurbaşkanı'nın sözü yere düşmesin diye bence yapılmak istenen bir indirim.
08:05Yoksa Türkiye'nin şu şartlarda şu enflasyon ortamında gıdanın %5 geldiği, temel mal ve hizmetlerin 2.3 geldiği, PMI verilerinin düştüğü ve teknik anlamda bir şekilde resessiyona girdiği bir dönemde zaten faiz indirimi söz konusu bile olmaması lazım.
08:22Şimdi sığınmacılar konusunda Türkiye'de en çok eleştirilen konulardan biri kamu tarafındaki imtiyazlarıydı.
08:28Özellikle dükkan açtıkları zaman bir ticaret yaptıkları zaman tüm bu koşullar göz önünde bulundurulduğunda şu anda sığınmacıların kamu bütçesine maliyeti çok fazla diyebiliyor muyuz?
08:40Cumhurbaşkanı orada şöyle bir şey söyledi.
08:4240 milyar harcadık bir 40 milyar dolar daha harcarız dedi.
08:46Kasaya bakıyorsun bu kere trade paralarını çık swap harici kamu borçları dahil eksi 75 milyar dolar.
08:53E senin 80 milyar dolar Suriyelilere para harcadıysan eğer veya işte 60 milyar dolar neyse.
08:58E bu senin yük işte yük kardeşim senin paran yok.
09:01Yani sen bugün borçların faizine 1.254 milyar lira para ödüyorsun 2024 senesinde.
09:072025 senesinde bu para 1.950 milyar oluyor.
09:11Başkanlık sistemine geçip de verin kardeşinize bu yetkiyi görün etkiyi dediğiniz dönemde bizim borçların faizine ödediğimiz para 70 milyar TL idi.
09:20Bugün ödediğim para 1 trilyon 200 milyar.
09:23Bugün AKP geldiğinde merkezi yönetim borç stoğu 800 milyardı.
09:28Şey özür dilerim 200 milyar TL idi.
09:30Şimdi 8.8 trilyon ne yapmışsın 20 senede 2 trilyon 913 milyar vergi toplamışsın dolar.
09:372 trilyon 913 milyar dolar vergi toplamışsın.
09:4170 milyar dolarlık özelleştirme yapmışsın.
09:45200 milyarlık borç stoğunu merkezi yönetim borç stoğunu 8.8 trilyona çıkarmışsın.
09:50Ya bana biri söylesin desin ki sonuç nedir yani?
09:53Ne oldu?
09:54Nereden nereye geldik?
09:55Hala orta gelir tuzağından düşemiyorsun.
09:57Şey yukarı çıkamıyorsun.
09:59Bir de şöyle bir şey var.
10:00Asıl bir noktaya daha değinmek istiyorum.
10:01Çok önemli.
10:02Şimdi şöyle bir detay var.
10:04Bugün bizim ülkemizde milli gelir hesap edilirken milli gelir nasıl hesap ediyorsun?
10:08Yurt içi harcamayı, milli geçi nüfusa bölüyorsun oranlıyorsun.
10:11Kişi başı milli geliri buluyorsun.
10:14Şimdi biz kaç kişiyiz?
10:1585 milyon doğru mu?
10:1710 milyon da sığınmacılara koyup belki daha fazla.
10:202.95
10:212.95 hadi 100.
10:22100 milyonluk bir nüfus bir gelir yaratıyor.
10:26Bir ekonomiye bir hacim yaratıyor.
10:28Sen bunu 85 milyona bölüyorsun.
10:30Yani eğer gerçekten eğer Suriyeliler bugün gitse veya daha doğrusu sığınmacılar gidip de
10:35sen gerçekten o ekonomik hacmi yaratanı gerçek rakamına böldüğünde AKP'nin de bu büyüme hikayesi son bulmuş olacak.
10:43Anlatabiliyor muyum?
10:44Veya kişi başı geliri daha da düşecek.
10:47Sen orta gelir tuzağından düşememişsin hala.
10:49Şey yukarı çıkamamışsın.
10:50Hala 13.000'i geçememişsin.
10:52E ihracatta 2012'ndeki hedef 2023 hedeflerinden bir tanesi şuydu.
10:59500 milyar dolarlık ihracattı.
11:02Geçen sene 250'de kaldın.
11:05Geçen sene 267 milyar dolar hedefin var.
11:07Gene tutturamadın.
11:08Kişi başı milli gelir 25.000 yapacağız diyordun.
11:11Hala orta gelir tuzağı altındasın.
11:13İhraç ettiğin ürünlere bakıyorsun kalitesine katma değerine.
11:16Her bir ihraç ettiğin ürünün kilogramı 1 dolar.
11:19Bak ihraç ettiğin ürünün kilogramı 1 dolar.
11:24Yani sen buradan Almanya'ya 25 tırıs tekstil ürünü gönderiyorsun.
11:29Onlar sana bir tane ufak çift veriyor.
11:31Ve bir şekilde masumlaşmış oluyorsun.
11:34Katma değerini sağlayacak ihracat.
11:36Şimdi sen bugün cumhuriyet gazetesi beka sorunu diyorsun.
11:40Boğaziçi Üniversitesi öğrenciler CHP zihniyeti beka sorunu demiyorlar mı?
11:45Her bir şekilde muhalefet kanadının tarafından çıkan ses onlar için beka sorunu.
11:53Beka sorunu nedir biliyor musun Erdemciğim?
11:55Beka sorunun bir ülkenin merkez bankasında kendine ait 1 dolar parasının olmamasıdır.
12:00Yarın öbür gün Allah muhafaza bir savaşa girse sen kurşun parasını nereden alacaksın?
12:04Kurşun nereden bulacaksın?
12:06Onun için hani böyle milliyetçilik hamasetiyle bazen konuşuyorlar ama
12:11tabii ki gönül istiyor ki biz ülkede bu coğrafyada yumruğumuzu gerçekten masaya vurduğumuzda ses getirelim.
12:18Yani şu anda bir şekilde insanların aslında paylaşımı bittiğinde veya bize ne düşündüğü görmemiz için
12:25böyle resmen pusula bekliyoruz yani hani iyi bir şey olsun da bize oradan şey çıksın.
12:29İnsan demin onu söyledim başka bir şeye girdi insanları bakıyorum halay çekiyorlar ya mutlular.
12:34Niye mutlular? Esad devrildi.
12:36Ya kardeşim Esad devrildi o İsrail'in planı.
12:39Lan sen 15 gün önce Coca Cola'yı dökmüyor muydun marketten paranı alıp?
12:42Ne ara İsrail'in tarafına geçtin?
12:46Hani yönünü de bilmiyorsun insanların 15 gün önce adam çoluğunun çocuğunun çömbeleğinin rızkını
12:51gidip Coca Cola alıyordu ondan sonra döküyordu.
12:54İsrail ayağını denk al diyordu.
12:56Tencereyi tavanın kafasına geçiriyordu.
12:58İsrail ayağını denk al diyordu.
13:00Ne oldu şimdi sen İsrail tarafına geçtin?
13:03Ne oldu İsrail tarafına geçtin?
13:06Bizim cumhurbaşkanımıza ağzı alınmayacak derecede hakaretvari bir mektup yazan
13:13ve bunu Amerika'da New York'taki restoranında sergileyen Donald Trump
13:18Donald Trump Barzani'yi taş giyme töreninde oraya davet etti.
13:24Artık Colani'yi oraya davet etti.
13:27Şu anda HTC'nin lideri Muhammed Ali Colani'yi oraya davet etti.
13:31Eee?
13:33Şimdi ne oldu?
13:34Bakıyorsun dinliyorsun sokağın sesini diyorlar ki oh bizim Sarıoğlan geldi.
13:39Bizim Sarıoğlan.
13:40Lan Sarıoğlan nedir?
13:41Sarıoğlan dediğin adam senin 2018 senesindeki ekonominin çöküşünün başlangıcını oluşturdu.
13:47Fitilini ateşledi Rahip Bronson krizinde.
13:49Yani sözünüz yok.
13:50Bazı şeyleri görmezden geliyoruz.
13:52Hani insanlar şunu söylüyor diyorlar ki AKP devlet demek değildir.
13:56Yani iktidar devlet değildir.
13:58Devlet başkadır.
13:59Devlet babadır.
14:00Devlet anadır.
14:01Hani bizler eleştiriyorsak bir eleştiri yapıyorsak bu iktidara yöneliktir.
14:04Devletimizin her zaman yanındayız.
14:06İsteriz ki şimdi mesela örnek veriyorum.
14:08O gün Trump Putin çıkmış iki gün önce Cuma günü galiba.
14:13Bizim enflasyon numuzla ilgili bir aç yorum yapıyor.
14:17İzlediniz mi bilmiyorum.
14:20Şey diyor ki işte Türkiye'de şuraya yaptı bunu yaptı.
14:22Oradan kikir kikir millet gülüyor.
14:24Ya sen kimsin ya?
14:26Ya sen kimsin?
14:28Sen kimsin ki bizim cumhurbaşkanımızda söylediği lafla veya bizim ülkemizdeki x bir şeyle insanın kanına dokunan bu.
14:34İnsanın kanına dokunan bu.
14:36Sana eğer İblit'te 34 tane şehir verdikten sonra eğer o kapıda beklettirmeseydin kendini bu adam bunu yapamazdı şimdi.
14:43Evet.
14:44Onun için de Erdemciğim jeopolitik kararlar çok önemli şeyler.
14:48Çok önemli detaylar, çok önemli kanal.
14:50Kesinlikle.
14:51Sen bunlarla ilgili eğer dik duruşunu göstermezsen gerçekten bu demografik yapımızı düzgün kullanamayız.
14:56Ve ülkemiz üç tarafı denizlerle çevrili.
14:59Düşün ki Rusya geçen sene Akkuyu için sıcak denizleri imma yani 500 yıllık sana 15 milyar dolar para vererek sahip oldu.
15:08Gazprom'un 23 milyar dolarlık borcunu erteleyerek sahip oldu.
15:12Yani yoksa bizim kalkıp da kara kaşımıza kara gözümüze kalkıp 23 milyar dolarlık bizim Gazprom'un Botaş'ın Gazprom'a olan borcu ertelemedi.
15:21Veya 15 milyar dolarlık bir şey gelmedi.
15:24Veya şimdi insanlar sen şu anda Amerika'nın tarafındasın.
15:27Bugün İsrail'e, Rusya'ya baktığın zaman el altından bir anlaşma yapıldı.
15:33Putin şey dedi ki kardeşim bana sur halinde istediklerimi ver Ukrayna'dan.
15:40Ben de sana Suriye'yi teslim edeyim dedi bir tek kurşun atmadan.
15:44Yani bu karşılıklı bir anlaşma değil.
15:46Evet öyle yani bir kurşun sıkmadan ülkemiz abdedilir böyle yani.
15:50Onun için hani bu işlerde gönül ister ki Türkiye gerçekten bu kadar şehit verdiği, bu kadar çilesini çektiği bu bölgeden gerçekten bir şeylerinden faydalansın.
15:59Veya işte ülke vatandaşları orası sonuçta şimdi bir imal edilecek, yeni baştan bir ülke yapılacak.
16:05İnşaatıyla olsun, gıdasıyla olsun işte osuyla musuyla bir pay sahibi olmak ister ama ben AKP'nin oyu çevirmek için yapmak istediği şeylerin topluma ve millete, hala halkın cebinde çok yansıyabileceğini düşünmüyorum.
16:19Onun için de diyorum ki inşallah milletin, memleketin bekası ve maddi çıkarları için gözetirler.
16:27Önce oyu değil, önce seçimi değil, önce vatandaşın geçim derdini düşünürler, ona göre hareket ederler.
16:34Peki Onur Bey çok teşekkür ediyorum, oldukça da önemli bir konuydu.
16:37Ben teşekkür ediyorum kıymetli kardeşim benim, iyi yayınlar diliyorum.
16:40Sağ olun.
16:42Evet sevgili Cumhuriyet TV izleyicileri, ekonomist Onur Çanakçı konuğumuzdu.
16:47Hem Suriye'de olanları konuştuk hem de bu olanların Türk ekonomisine etkisini konuştuk.
16:52Şimdilik aktarabileceklerimiz bu kadar, bir sonraki programda yeniden görüşmek dileğiyle.