Kategori
🗞
HaberlerDöküm
00:00Jenerik Müziği
00:13Cumhuriyet TV ekranlarına hoşgeldiniz sevgili seyirciler.
00:17Orta Doğu'da gerilim bir türlü düşmüyor aksine tırmanıyor.
00:20İsrail önce hava saldırısıyla Suriye'nin başkenti Şam'ı bombaladı ardından Lübnan'ı karadan işgale başladı.
00:28Bizler de bunu konuşacağız.
00:30Bölgeyi değerlendireceğiz.
00:31Konuğumuz dış politika analisti Aydın Sezer.
00:34Hoşgeldiniz.
00:35Hoşbulduk.
00:36İyi yayınlar.
00:37Teşekkür ediyorum.
00:38Aydın Bey öncelikle siz bölgedeki bütün bu gelişmeleri nasıl yorumluyorsunuz?
00:43Hamas'ın 7 Ekim 2023'teki saldırısından sonra İsrail'in başlattığı süreç,
00:54İsrail'in inisiyatifinde başlayan sürecin özellikle Hizbullah'ın komşulandığı Lübnan'a da sıçrayabileceğine dair bazı tespitler, bazı öngörüler vardı.
01:07Daha doğrusu bu büyük bir olasılıktı.
01:10Şimdi neredeyse bir yıl oldu ve İsrail ordusu Güney Lübnan'a girmiş durumda.
01:19Bir defa bunun altını çizelim.
01:21Zira Netanyahu'nun hem kendi kişisel bekası hem İsrail'in güvenliğini garanti etme ya da sağlama adına attığını belirttiği adımlar.
01:34Ama bunlar kadar önemlisi Amerika Birleşik Devletleri seçimlerine de çok kısa bir süre kalmış olması.
01:42Hepsini bir araya derlediğimizde topladığımızda bu sonucun kaçınılmaz olduğunu görüyoruz.
01:49Zaten şunun da altını çizmekte yarar var.
01:53İsrail'in özellikle Şam'daki İran diplomatik temsilciliklerine yönelik saldırısıyla başlayan süreçte nokta atışlarıyla
02:05çok sayıda hem İran devrim muhafızları üst yöneticileri, hem Hizbullah hem de yine Haniye suikastinde olduğu gibi
02:15Hamas yöneticilerine yönelik harekatlarını, saldırılarını biliyoruz.
02:21Bunu da not etmek lazım.
02:23Hatta bir yayında bunu Mıntıka Temizliği olarak da nitelemiştim hatırlanacağı üzere.
02:28Dolayısıyla bu bir sürpriz değil.
02:32Savaş Güney Lübnan'a da sıçradı.
02:36Lübnan genel anlamda savaş mağduru ülkeler arasına katılmış durumda.
02:41Tabi bununla da sınırlı kalmıyor İsrail.
02:44Özellikle Suriye'deki İran altyapısına yönelik saldırılarını da tereddütsüz sürdürüyor.
02:52Dolayısıyla bundan sonraki aşama Yemen ve veya Hususilere yönelik saldırılar ki bunlar dün yapıldı zaten.
03:01Yapılmaya başlandı en azından.
03:03Bundan sonra bence tamamen İran'a meydan okuma.
03:08İran'ı bu sürece nasıl olur da dahil ederiz arayışı içerisinde.
03:14Özellikle bu son bir aylık ABD seçimleri ne kadar olan ki süre zarfında.
03:21Hocam peki şimdi İsrail oldukça yayılımcı bir politika izliyor Orta Doğu'da.
03:28Bu savaşların bütün bölgeye yayılma riski var mı sizce?
03:33Şimdi Arap dünyasını ya da İslam ülkelerini bahsediyorsak,
03:39Ürdün, Suudi Arabistan, Körfez ülkeleri ve Mısır gibi ülkelerden bahsediyorsak ben böyle bir olasılık görmüyorum.
03:49Çünkü bu saydığım ülkelerin çoğunda özellikle Hamas'a karşı yürütülen
03:55ama şimdi de Hizbullah'a yönelik operasyonların hayırhahlıkla karşılandığını düşünüyorum.
04:01Çünkü bu yapılar Arap monarşileri için bir anlamda ilk siyaseti tehdit oluşturan yapılar.
04:10Dolayısıyla bunların bertaraf ediliyor olmasını bu ismini saydığım ülkeler
04:16Orta Doğu'da yeni bir sürecin başlangıcı olarak görüyorlar.
04:21Yani Meten Yahu'nun ağzıyla ifade edecek olursak Hamas'sız ve Hizbullah'sız bir dünya özlemi
04:29bu saydığım Arap ülkeleri içinde geçerli.
04:32Bu sayede Orta Doğu'da yeniden taşların dizileceğini düşünüyorlar.
04:39Birincisi bu.
04:40İkincisi bu ülkeler zaten Filistin sorumluluğu anlamında sadece Filistin Kurtuluş Örgütü ve
04:46Mahmut Abbas etrafında ya da arkasında tavır almış durumdalar.
04:52Onların sözünde zaten Hamas veya Hizbullah yoktu.
04:57Bu açıdan bölgeden kastınız buysa ben burada böyle bir risk görmüyorum.
05:02Ama Suriye'den bahsedeceksek hatta belki bir ölçüde Irak'tan ve dolayısıyla İran'dan bahsedeceksek
05:10böyle bir olasılığın olduğunu söyleyebilirim.
05:14Çünkü Suriye'ye yönelik İsrail saldırıları hem Suriye'deki Hizbullah altyapısına hem İran altyapısına yönelik saldırılar
05:27Şam yönetiminin geleceğiyle ilgili soru işaretlerini de gündeme getirebilir.
05:33Yani Suriye'de de iç savaş koşulları farklı bir boyuta evrilebilir.
05:40Belki biraz sonra konuşacağız.
05:42Türkiye'de yakından ilgilendirecek bir husus olacak.
05:45Dolayısıyla İran eğer bilinçli olarak özellikle Haniye suikastine cevap vermeyerek
05:53ve yine özellikle Nasallah suikastinden, cinayetinden sonra yüksek perdeden konuşmayarak,
06:03tepki vermeyerek bir anlamda hedef küçültme bağlamında.
06:08Çünkü İran'da kendi ekonomik sorunlarını kendi rejimin bekası açısından ön plana çıkartıp
06:15dışarıda yaptığı harcamaları kısmak ve kendi rejimini korumak güdüsüyle hareket ediyor gibi gözüküyor.
06:24Ama İsrail bunu da kaşıyor.
06:27Bir de şunu da artık net olarak söylememiz lazım ki İran'daki rejimin tepe noktalarında ne kadar Mossad ajanı var
06:38ve İran'ın olası tepki ve tavırlarından İsrail önceden ne kadar haberdar oluyor.
06:46Bu da bugünkü gelişmelerin niteliğini belirleyen bir başka gerçek.
06:51Ne yazık ki.
06:53Peki şimdi Arap ülkelerinden biz böyle dişe dokunur, gözle görülür bir karşı hamle göremedik.
07:00Yani ufak kınamalarla, basit tehditlerle bıraktılar olayı.
07:04Sizce Arap ülkeleri bu sessizliğe devam edecek mi Orta Doğu'da hem İsrail'in yayılımcı tavrına
07:10hem de İslam birliğine bağlı olan Müslüman olan ülkelerin yavaş yavaş savaşa doğru çekilmesine?
07:20Şimdi ben İslam ülkelerinin yavaş yavaş savaşa çekilmekte oldukları konusunda biraz farklı düşünüyorum.
07:28Bu ülkelerin neredeyse tamamı Körfez ülkeleri, Ürdün, Mısır.
07:33Zaten ABD ve Batı dünyasıyla ilişkilerini belli bir düzeyde tutma arzusunda.
07:40Yani 1973'teki petrol ambargosu gibi bir ambargonun dahi gündeme gelebileceğini konuşamıyoruz bugün henüz.
07:50Dolayısıyla ben bu ülkelerin özellikle Suudi Arabistan ve Körfez'den bahsedecek olursak
07:57İsrail'e kadar uzanan o IMEC dediğimiz kurların tartışıldığı bir ortamda
08:03kendilerini hem Hamas hem Hezbollah için riske atacaklarını düşünmüyorum.
08:09Bilakis tekrar ediyorum Filistin Kurtuluş Örgütü'nün bu konuda ön plana çıkıyor olması
08:15belki de Oslo Antlaşmalarından bugüne kadar Filistin sorununda da yeni bir fırsat yaratıyor olabilecek.
08:23Yeni bir perspektif sergileyebilecek.
08:27Belki de Arap ülkeleri bunun sözünü dahi almış olabilirler.
08:31Özellikle Suudi Arabistan ve Körfez ülkelerinden bahsediyorum.
08:36Mısır ile Ürgün zaten çok farklı konumda.
08:40Hatırlanacağı üzere Ürgün İran'ın İsrail'e son füze saldırılarında açıkça tarafta olmuştu.
08:48İsrail ile yine.
08:50Peki hocam son olarak bu gerilimin bu çatışmaların Türkiye'ye sıçrama riski var mı?
08:57Ve Türkiye nasıl bir politikayı izlemeli burada?
09:01Türkiye bugün Suriye iç savaşına müdahil olmakla 2011'den itibaren yaptığı hatalarla ilgili yüzleşme sürecindeyken
09:11Esad ile barış çağrılarından bahsediyorum.
09:14Yeni bir gerçeklikle karşı karşıya kalıyor.
09:17Bu gelişmeler Türkiye'yi de elbette çok yakından ilgilendiriyor.
09:22Suriye sahasında ve muhtemelen Irak sahasında da benzeri bir süreç olabilecek.
09:30Irak'ın da karıştırılabileceğini düşünüyorum.
09:33İran zaten malum.
09:35Dolayısıyla Türkiye'nin Esad ile barış konusundaki pozisyonunu gerçekten hemen gözden geçirip
09:47Esad'ın talepleri dolayısıyla bir şekilde bu sürece müdahil olması gerekiyor.
09:53Eğer Türkiye Esad rejimi de tehlikeye girer, İsrail saldırılarından sonra gibi bir yaklaşım içerisinde olursa
10:01bu Türkiye'nin ödeyeceği faturanın daha da büyük olacağı anlamına gelecek.
10:07Burada bazı komplo teorilerine girmiyorum bile.
10:10İsrail'in kendisine söz verilen Fırat'a, Dicle'ye kadar uzanan topraklar ya da bir Kürt devleti gerçekliği konularını saklı tutarak söylüyorum.
10:21Zaten gelişmeler durumun oldukça riskli Türkiye açısından ve tedirgin edici olduğunu gösteriyor.
10:31Ne yazık ki Türkiye yine yanlış izlediği İsrail politikası üzerinden ve yine Filistin davasında Hamas'a hamilelik ederek
10:41FK'yı ve Havas'ı ikinci plana iterek izlediği yanlış mezhepçi ideolojik politika yüzünden yeni bir riske karşı karşıya
10:52Türkiye bölgede sözü dinlenen hatta İsrail üzerinde en etkili olabilen bir ülke konumundayken
10:59ne yazık ki bugün başkalarından İsrail'in tırdırılması için talepte bulunan, kelimenin tam anlamıyla dilenen bir konuma geldi.
11:10Hocam bunun yanı sıra sanıyorum ki Batı tarafı da şu anda bu savaşın bitmesini istemiyor.
11:16Şimdi Batı'da ABD'den bahsedecek olursak Trump'ın İsrail'le ve Netanyahu'yla olan ilişkileri çerçevesinde
11:27ABD yönetimi de İsrail'e hem dur diyemiyor, tepki gösteremiyor, desteklemek zorunda kalıyor.
11:34Ama Trump'tan farklı olarak Trump kadar ileri gidemeyeceklerini de net olarak bildikleri için şu anda bir boşluk yaşanıyor.
11:43Yani ben ABD'nin şu anda Orta Doğu veya İsrail'e yönelik bilinçli kararlı bir politikası olduğunu düşünmüyorum.
11:52Ama şurada net olalım İsrail'e destek bağlamında herhangi bir sorun yok.
11:57Çünkü Amerika burada Netanyahu'ya dur diyecek adımlar attığı anda zaten Trump'ın beklentisi bu yönde.
12:05Bir de Ukrayna savaşı var. Bütün gelişmeler Trump'la yine dönecek.
12:11Dolayısıyla bir sıkışmışlıktan bahsediyorum ABD'nin bugünkü yönetimi açısından.
12:17Bir sıkışmışlık var. Bir de şunu da sorayım hazır önümüze bu konu gelmişken.
12:24Şimdi Türkiye'den bahsettik az önce izlenilen politikaların yanlışlığından bahsettiniz siz de.
12:29Peki Türkiye bu politikalar sonucu hem Orta Doğu tarafından hem de Batı tarafından tam ortada sıkışmış pozisyonda mı?
12:36Çünkü bir de geçtiğimiz günlerde şunu konuşuyorduk Yunan botları sınırlarımızı ihlal ediyor, deniz sınırlarımızı.
12:43Ve Türkiye maalesef buna az önce Arap ülkeleri için söyledim ben bunu ama Türkiye'den de Yunanistan'a ve Batı tarafına.
12:51Bakın böyle yapmayın. Eskiden çünkü daha ciddi dişe dokunur tepkiler verildi.
12:57Ancak çok basit çok ufak bir kınamayla yetindi Dışişleri Bakanlığı.
13:02O yüzden soruyorum yani Türkiye hem Orta Doğu'da hem Avrupa'da yanlış politikalar sonucu tamamen hapis mi oldu ortaya?
13:13Yani iki tarafa da sanırım çok hareket alanı kalmadı.
13:17Erdem Bey aynen böyle oldu. Yani bunun üstüne ilave edecek tek bir şey var.
13:22Bir de Ukrayna Rusya Savaşı'nın getirdiği sıkışmışlık da söz konusu.
13:26Yani sadece Batı ile Orta Doğu değil Rusya ile Batı arasında da kelimenin tam anlamıyla sıkışmış durumda.
13:33O nedenle işte BRICS gibi bazı başlıklarla hem gündem değiştirme hem istikbal arama gibi bir süreç içerisindeyiz.
13:44Şu anda kelimenin tam anlamıyla son 10-12 yıllık ideolojik ve rant temelli dış politikanın getirdiği faturayla karşı karşıyayız.
13:54Buradan şunu da net olarak söyleyelim.
13:58Haniye'nin suikastinden sonra gösterilen tepkilerle Nafrallah'ın suikastinden sonra gösterilen tepkiler arasındaki bakış açısı ve perspektif farkında da
14:11zaten Türkiye'nin temel olarak İsrail politikasına ve veya Orta Doğu politikalarına yönelik bakış açısını değil ideolojik temelli perspektifini gösteriyor.
14:23Bunun somut kanıtı Nafrallah için yas ilan edilmedi mesela.
14:29Pekala Sayın Hocam çok teşekkürler bugün vakit ayırdınız katıldınız programa.
14:35İyi yayınlar diliyorum teşekkürler davetiniz için.
14:39Evet sevgili Cumhuriyet TV izleyicileri Aydın Sezer konuğumuzda Orta Doğu'daki gelişmeleri konuştuk.
14:45Bunun yanı sıra Batı tarafına da değindik.
14:48Tabii bölgede önümüzdeki günlerde neler olur nasıl bir gelişme yaşanır bilemeyiz.
14:53Ancak biz Cumhuriyet olarak konuyu yakından takip ediyoruz ve her önümüze gelen sıcak bilgiyi bu ekranlardan size aktarmaya çalışıyoruz.
15:01Ancak bugünlük burada noktalayalım başka bir programda görüşmek üzere diyelim.