Kategori
🗞
HaberlerDöküm
00:00Deprem maalesef en korkutucu, en büyük, en önemli fay hattı diyelim hadi.
00:07Aslında bu dalma batma zonu yani güneydeki hemen o Girit'in, Rodos'un depremin olduğu yerin yakın güneyinden geçen Afrika levhasıyla Anadolu levhacığının çarpışma hattı sınırı dalma batma zonu.
00:25Yani Afrika levhası buradan kuzeye doğru Ege'nin altlarına doğru dalıyor.
00:31O dalan kısım aşağıda ergeyip yukarı doğru yükseliyor ve bunun sonucunda volkanik faaliyetler başlıyor.
00:40Bunu zaten bu bölgede Santorini civarında yaşadık.
00:45Bütün yaz boyunca biliyorsunuz sonbaharda daha doğrusu bu konuyu konuştuk.
00:51Depremlerde deprem fırtınası şeklinde yaşandı.
00:54M.Ö. 1600'de o Santorini'nin patlaması, büyük kayıplar, adaların yok olması, sonra 1657-50'de gene benzer patlama, sonra 2011'deki deprem fırtınası, bir de 1956'da 7-7'lik deprem var o bölgede.
01:15Yani Girit'in hemen yakın kuzeyinde bu bölge.
01:18Burası Afrika, Anadolu levhasının sınırı.
01:23Avrasya geniş anlamda Anadolu levhacığının da parçası olduğu Avrasya levhasıyla Afrika'nın sınırında.
01:32Sizin de vurguladığınız gibi bu bölgede tarihsel dönemde yani M.Ö.'yi alın 309'dan itibaren 1956'ya kadar 7 tane çok yıkıcı deprem var.
01:45Mesela uyutları ne kadar diye sorsam size o depremleri?
01:488-8,5'u bulan depremler büyüklük olarak şiddet değil yani çok büyük levha sınırlarında zaten bu türden depremler beklenir.
01:59Biraz derin odaklı ama çok yıkıcı.
02:01Ancak kara sınırlarımıza mesafeli olduğu için doğrudan etkisi yani sarsmayla birinci etkiyle verdiği zarardan ziyade ikinci etkisi dediğimiz tsunami olayları ortaya çıkar.
02:19Ve adalarda başta bu yakın adalarda olmak üzere bizim güneybatı Anadolu sınırlarımızda, kıyılarımızda da tsunami hasara yol açar.
02:32Geçmişte bunu yapmış çünkü.
02:35O bakımdan bura kıpır kıpır yani burada büyük deprem olursa bu asla sürpriz olmaz.
02:42Buna şaşırmayız.
02:43Bu hat bu bölge Helen Yayı dediğimiz Yunanistan'a doğru devam eder Girit Rodos'un güneyinden.
02:52Hemen sizin ekrandaki haritada Girit Rodos'un biraz yakın doğusundan bir dirsekle Fethiye Burdur.
03:01Transform fayına doğru.
03:03Orada Plini ve Strabo hendekleri dediğimiz hendekler var.
03:07Muğla'nın güneyinden Antalya'nın bir miktar batısından bir dirsek yapar.
03:13Kıbrıs yayı olarak Kıbrıs'ın güneyinden Hatay civarına doğru gider.
03:18Ve orada Arap levhasıyla buluşur.
03:21Arap levhasıyla Afrika levhasının sınırını da Ölüdeniz fayı ve Doğu Anadolu fayı oluşturur.
03:28Biliyorsunuz 6 Şubat'ta bu say maalesef bu sınırda meydana gelen deprem 7-8-7-6'lık depremler böyle bir sınırda oldu.
03:38O bakımdan bu depremler netamelidir.
03:42Bu bölgede meydana gelecek depremler böyle 6 ile 7 ile kalmayabilir.
03:47Daha yıkıcı daha büyük 8-8 buçuğa varacak levha sınırı depremleri olur ve ikincil etkileri de hatırı sayılı şekilde hasara yol açabilir.
03:58Sayın Pampal şöyle bir durum var ya 8-8 buçuk diyorsunuz.
04:01En düşük söylediğiniz rakamda ya da büyüklükte bir deprem olsa dahi bu tsunami ihtimalini bir kenara bıraktım.
04:08Çünkü biz sabah saatlerinde bu depreme baktığımızda şöyle konuştuk.
04:12Datça, Muğla'nın Datça ilçesine işte 155 kilometre mesafede hissedildi ama öyle çok da ciddi ölçüde hissedilmedi 6 büyüklüğündeki deprem.
04:21Çok çok çok uzak.
04:23Fakat 8 buçukluk bir depremin, 8'lik bir depremin yani bölgenin tarihinde olan bu depremlerden bahsediyoruz.
04:30Hissedilmesi de çok yüksek olmaz mı bizim ülkemizde de?
04:34Muhakkak.
04:35Mesela kaç büyüklüğünde, 8 büyüklüğünde bir deprem olursa ya da 8 buçuk büyüklüğünde bir deprem olursa bölgede ülkemizde kaç büyüklüğünde hissedilir?
04:43Yani bu bizim kıyılarımızda tabii bu çok sorulan bir sorudur ama bunun tek somut bir cevabı olmaz.
04:50Her yerde farklı olur.
04:51Yani depremin etkisi dediğiniz şey depremin ivmesi ile doğrudan ilgilidir.
04:58Depremin ivmesi en büyük depremin üst merkezinde olur.
05:01Ancak çok uzaklarda da çok yüksek ivmelere çıkabilir.
05:06Bu zeminin özelliği ile ilgilidir.
05:08Buna zeminin büyütme etkisi diyoruz.
05:10Bakın Sisam depreminde İzmir'de 119 kişi öldü.
05:15Sisam'da 2 kişi öldü.
05:17Yani 120-130 kilometre uzakta çok yıkıcı etki yapabilir.
05:22Bu da zeminle ilgilidir.
05:24Yani diyelim ki Muğla, Aydın, Antalya'nın batı kesimlerinde 6,5-7 civarında bir büyüklük değerine ulaştı.
05:36Zayıf zeminlerde bu değerlere ulaşma ihtimali vardır.
05:40Ve çok yıkıcı etki demektir bu.
05:42Yani mesafe depremde çok önemli olmayabilir.
05:46Bunun çok örnekleri var.
05:48Dünya'da var, Türkiye'de var.
05:50Türkiye'de yakın yani işte en son 6 Şubat'ta 7-8'lik deprem, 7-6'lık depreme 230 kilometre mesafedeki Adana'da 500'e yakın can kaybı oldu.
06:02Yani Sisam depremini söyledim.
06:04İzmir'de 119 kişi öldü.
06:0717 Ağustos 99'da avcılar yani mesela Beşiktaş'ta ölçülen ivme değeri 0,015G.
06:15Hiç dikkate alınacak bir şey değil ve hiçbir hasarda yaşamadı Beşiktaş civarı.
06:21Ama ta gitti avcılar yıkıldı.
06:24Çok sayıda can kaybına yol açtı.
06:26Çünkü oralarda ivme değeri 0,030G'ye çıktı.
06:29Yani üst merkezinde Körfez civarında 0,040G olan ivme değeri ancak 0,030'a düştü.
06:38Beşiktaş'ta 0,015 iken yani mesafe zeminle birlikte ancak bir ifade eder.
06:47O bakımdan da bize uzak demek doğru bir şey değil.
06:52Bunu yıllardır anlatmaya çalışıyorum.
06:54Meksiko otisli depremini örnek veriyorum.
06:56Yani 350 kilometre uzaktaki deprem Meksiko sitede 20 bin kişinin ölümüne yol açtı.
07:03O nedenle bu bölgede meydana gelecek yıkıcı depremler sizin belirttiğiniz büyüklüklere ulaşsa da ulaşmasa da bizim kıyılarımızda bizim özellikle işte Datça, Bodrum gibi buralara daha yakın bölgelerimizde Fethiye civarında burada ciddi bir defay var.
07:23Ciddi hasarlara yol açabilir.
07:26O bakımdan bölgenin depreme hazırlanması en önemli konudur ve bunun bütün Türkiye'de olduğu gibi bu bölgede de hızla yapmalıyız.
07:35Sizin söylediklerinizi o zaman şöyle toparlayıp bir soruyla devam etmek isterim anladığım kadarıyla.
07:41Bahsedilen depremin sınırı olmaz sonuç itibariyle bölgesi olur işte bahsettiğiniz levhalardaki hareketler sonucunda gerçekleşiyor.
07:48Hal böyle olunca da bizim kendi ülkemizde de beklenen bir deprem olarak da belki değerlendirmekte fayda var.
07:54Benim anladığım bu sizin anlattıklarınızdan.
07:56Girit çevresi ve Ege-Akdeniz birleşimi bilimsel olarak bildiğim kadarıyla süpersismik bölge olarak kabul ediliyor ama nedir bu süpersismik bölge?
08:06Birazcık açar mısınız?
08:08Bölge işte levha sınırları, pasifik çevresi de böyledir.
08:13Yani işte Japonya'da, Amerika'da çok büyük, çok yıkıcı depremleri hatırlayın.
08:21Güney Amerika'da 10 büyüklüğe ulaşan depremler oluyor.
08:25Yani levha sınırı dediğiniz hareketli, çarpışan yani bizim Doğu bölgemiz, Güney Doğu bölgemiz Arap levhasıyla Anadolu'nun artık kıta kıta çarpışması şeklinde.
08:37Yani iki otomobilin çarpışması gibi çarpışmakta, kabuk kalınlaşmakta ve burada ters faylar, bindirme fayları oluşmakta.
08:46Ancak Kuzey Anadolu fayımız Türkiye'yi baştan başa kat eden, transform fay niteliği kazanmış, doğrultu atımlı bir fay.
08:57Burada Türkiye'nin en yıkıcı depremleri oluyor.
09:00Hocam bir şey soracağım size.
09:01Siz ekranı görebiliyorsunuz değil mi?
09:03Sözünüzü kesin kusura bakmayın.
09:04Görüyorum, görüyorum.
09:04Bu yeni harita getirdi arkadaşlarımızla, editör arkadaşım Tarkan şimdi uyardı.
09:09Sanıyorum bu haritayı da daha net görebiliyorsanız, harita üzerinden de yorumlama şansınız var mı acaba anlattıklarınızı?
09:14Tabii işte bahsettiğim bu kırmızı çizginin kuzeyi, Anadolu levhacı, güneyi, Afrika levhası.
09:21Kocaman bir...
09:22O levhaların kesişim noktası değil mi o kırmızı çizgi?
09:25Evet, çarpışma bölgesi ama burada bir dalma batma söz konusu.
09:30Yani kıta kıta çarpışması değil, dalma batma zonu dediğimiz zon.
09:36Bu volkanik aktivitenin de nedeni bu.
09:39Aşağı dalan bu kırmızı çizginin hemen yakın bölgesinde kuzeyine doğru çarpışıp alta dalan Afrika levhasının ucu aşağıda sıcak bölgede ergiyip yukarı yükseliyor.
09:51Ergiyen isimler genleşmek ister soğuk tarafa doğru.
09:55O da kabuğun yüzeye yakın kısımları.
09:58Ve Ege adalarının büyük çoğunluğu bu şekilde oluşmuş.
10:02Volkanik kökenli adalardır.
10:04Geçen dönemde yaşadığımız işte Santorini civarındaki olaylar da bu olayla bağlantılı.
10:10İşte bu bölgedeki harekete bağlı olarak kuzeyde ortaya çıkan volkanik aktivite depremlerle birlikte, sismik bir aktiviteyle birlikte ortaya çıkıyor.
10:23Birbirini tetikliyor, birbirini besliyor, birbirini büyütüyor ve bu şekilde gelişiyor.
10:28Bu kırmızı çizgi doğuya doğru dediğim gibi işte Muğla'nın batısında Fethiye Burdur transform fayı tarafından kesiliyor.
10:37Pilini ve Strabo hendekleri var.
10:39Bu Kıbrıs'ın güneyine doğru gidiyor o çizgi.
10:43Oradan da Hatay civarında Afrika levhasına kadar uzanıyor.
10:50Arap levhasından.
10:52Evet.
10:53İster istemez Antalya'da Muğla'da bizi takip eden izleyicilerimiz de var.
10:56Yayınımızı izleyen çünkü sabah saatleri artık yeni insanlar da kalkıyorlar, işlerine hazırlanıyorlar ya da çocuklarını okula göndermek için hazırlık yapıyorlar.
11:04Antalya'dan ve Muğla'dan izleyenlerimiz, Denizli'den o bölgelerden izleyenlerimizin merak edeceği bir soru sanal medyada da aslında bu soruyu ister istemez soruyorlar.
11:15O yüzden size de sormak isterim.
11:16Daha büyük bir deprem bekleniyor mu beklenmiyor mu konuştuk ama.
11:19Şimdi netleştirmek amacıyla artçı sarsıntılar bekler misiniz 6.0'ın ardından?
11:26Ayrıca bu deprem bilimsel olarak bunu söylemek mümkün değil gayet tabii ki ama fay attı çok kritik bir nokta korktuğunuz fay attı diye başlamıştınız cümleye.
11:36Daha büyük bir depremin tetikleyicisi olma ihtimali var mı?
11:39Tetikleme demeyelim ama bu haber verme gibi düşünebiliriz.
11:45Yani bu bölge zaten son yıllarda oldukça hareketli.
11:49Burada 5-6 arası çok sayıda deprem mutlaka her ay oluyor.
11:54Yani bu bölgede bu Afrika Anadolu levhasının sınırında meydana gelecek bir deprem bu bölgede olacaktır.
12:04O kesin gibi bir şey.
12:06Yani doğuya doğru Kıbrıs'ın güneyinde Kıbrıs yayı üzerinde de bu beklenir ama Kıbrıs yayında tarihsel dönemde bir ya da iki deprem var mesela.
12:19Ama burada 7 tane demin söyledim 309'dan itibaren 7 çok yıkıcı deprem var.
12:27Yani bu bölgede Girit'in güneyinde o bakımdan bundan sonra yıkıcı depremlere gene kaynaklık edecek.
12:37Ve daha da çok daha büyük tabii yani 6 ile 7'nin arasında 30-33 kat fark var biliyorsunuz.
12:44Yani onu bir de 8'e falan çıkarırsa.
12:467 ile 7-1 arasındaki fark daha fazla bildiğim kadarıyla.
12:49Tabii muazzam enerjiler logaritmik olarak büyümektedir.
12:54O bakımdan yani olacak mı olmayacak mı olacaksa ne zaman olacak?
12:58Bu soruların cevabı olacak.
13:01O kesin.
13:02Bundan önce olmuş şu anda oluyor.
13:04Bundan sonra olacak.
13:06Bu işin doğası böyle.
13:07Bu bölgenin yani bizim üzerinde yaşadığımız topraklar maalesef çok sayıdaki levhaların kesişme noktası, çarpışma noktası,
13:17birbiriyle bir ilişkisinin olduğu hareketli noktalar,
13:21jeolojik olarak genç, yeni oluşmakta şekillenmekte olan bir bölge.
13:26O bakımdan da depremler bu işin doğasında var.
13:30Bundan önce olduğu gibi bundan sonra da olmaya devam edecek.
13:33Buralar aktif sismik bölgeler, aktif faylar, levha sınırları,
13:38depremlerin yoğun olarak meydana geldiği sınırlardır, hatlardır, zonlardır, bölgelerdir.
13:44Biz zaten ülke olarak böyle bir zon üzerinde bulunuyoruz.
13:48O bakımdan deprem olacak mı, olmayacak mıyı ya da ne zaman olacağı bir tarafa bırakmamız kaçınılmaz.
13:55Bunu öğrenmiş olmamız gerekiyor.
13:56Artık vatandaşlarımızın da yani Muğla'da, Antalya'da yaşayan vatandaşlarımızın da olur mu, olmaz mıyı bir tarafa bırakıp
14:05ben onlara söylüyorum, hepimiz de söylüyor, meslektaşlarımız da söylüyor, olur.
14:09Ne zaman olur onu bilemeyiz.
14:11Yani ama çok uzak olmayan bir gelecekte bu bölgede yıkıcı deprem olma ihtimali çok yüksek.
14:18Bunu söyleyebiliriz.
14:19Kolaylıkla söyleyebiliriz.
14:21O bakımdan hazırlıklar, hazırlıklar bu kentsel dönüşüm uygulamalarının hızla
14:27ülkenin her yerinde hayata geçirilmesi olmazsa olmaz durum Türkiye için.
14:33Peki, çok teşekkürler Sayın Pampal.
14:35Bu arada şunu da söylemekte fayda var ya, özellikle Ege Denizi'nde,
14:38Antalya için bunu söyleyemeyeceğim, çok o konuyla ilgili bir haberim de yok, bilgim de yok,
14:43sizin şüphesiz ki daha fazla bilginiz var ama işte Bodrum'dur, Muğla'dır,
14:47o bölgelerde çok da fazla sular altı, o bölgelerin, o şehirlerin ya da işte kasabaların diyelim daha doğrusu,
14:53yerleşim yerlerinin zaman içinde sular altında kaldığını da geçmiş de biliyoruz.
14:56Böyle riskler de söz konusu, hiç şüphesiz.
14:59Ama bakacağız, zaman gösterecek sanıyorum biraz da nasıl hazırlık yapıldığını gösterecek.
15:04Son cümle alayım sizden de.
15:06Bunlar tsunami etkisi, işte bu bölgede meydana gelen, şu anda deprem olan yer yakınlarında meydana gelen
15:12çok ikici depremlerin ikinci etkisi tsunami nedeniyle su altı kalmıştır.
15:17Bundan sonra da kalabilir, geçmiş olsun diyelim.
15:20Peki, geçmiş olsun.