Osmanlı medeniyetinde hayvanlara duyulan sevgi ve merhametin en zarif mimari örneklerinden kuş sebilleri ve çanakları, yüzyıllardır başta camiler olmak üzere çeşitli yapılarda varlığını sürdürüyor. https://www.timeturk.com/kultur/osmanli-nin-merhamet-mimarisi-kus-sebilleri-yuzyillardir-camileri-susluyor/video-1811696
Kategori
🗞
HaberlerDöküm
00:00Osmanlı medeniyetinde hayvanlara duyulan sevginin mimarideki izlerini görmek hala mümkün.
00:13Camilerin, çeşmelerin, külliyelerin duvarlarında yer alan kuş sebilleri, merhametin nişanesi olarak yüzyıllardır varlığını sürdürüyor.
00:21Osmanlı medeniyeti ilham aldığı kaynak ayet-i kerimeler olduğu için ayet-i kerimelerdeki şefkat ve merhameti, bu hissiyatı, duyguyu hayvanların üzerinde göstermiş.
00:38Sırtımızı yasladığımız yaklaşık 5 asırlık Şehzade Mehmet Camii'nin avlusunda büyük hayvanları için bir hayvan yalağı dediğimiz bir kısım var.
00:47Ve hemen duvarında da kuşlar için su sevili dediğimiz seviller var.
00:50Bu merhamet ve şefkat hayvanlara kendini gösteriyor.
00:55Merhametin, şefkatin abideleşmiş hali olan kurumlar, ayeti kurumsallaştırma çabası içerisinde olduğu için Osmanlı bu merhameti kurumsallaştırıyor.
01:07Devletler eğer süreklilik temin ederlerse yani istikrarı sağlarlarsa bu istikrar beraberinde zengin mimari çeşitliği de getiriyor.
01:16Osmanlı'da 500 yıllık dedim ya 500 yıllık bir istikrarı yakaladığı için artık bir zenginleştirme, mimaride bir detaylı çalışmaya girişiyor.
01:26İşte bu detaylı çalışma önce kuşların konaklarına, evlerine ve bu kuş konaklarının evlerinin hem sivil mimariye kadar köşklerin saçaklarının altında yaşamasına
01:38veya bazı camilerin üstüne minyatür kuş evleri, kuş konakları, kuş sarayları, boğaza nazır, tripleks, kuş sarayı dediğimiz yapılar inşa ederek şekilleniyor.
01:52Yine ilginçtir bu kuş konakları, kuş sarayları bir süre sonra daha da zenginleşiyor.
01:59Kuş çanakları dediğimiz ilginç bir tezinata dönüşüyor.
02:04Minarelerin şerefelerinin altında bizim böyle tabaka olarak gördüğümüz çanaklar aslında minarenin şerefesine gelen suyun yağmur suyunun süzülüp aşağı doğru arıtılarak o çanaklara düşmesine
02:16o çanaklarda da kuşlar için bir su yalağına dönüşmesine vesile oluyor.
02:21Fetihten sonra İstanbul alınmasından yaklaşık 100 sene sonra belli bir şenlendirme, bayındırlık, inşa faaliyetine girişiyor Osmanlı.
02:31Sinan'la beraber bu biraz daha zirveye çıkıyor.
02:34Yani 1550 yıllar ile 1650 yıllar arasında başlayan bir gelenek, daha çok yayılan bir gelenek ve bu 1750-1800 yıllara kadar devam ediyor.
02:44Bazen konakların etrafında sivil mimariye yansıyor.
02:48Bugün çok az da olsa modern manada bazı noktalarda yaşatılmaya da gayret ediliyor.
02:54Eğer bunlar yağmur sularıyla şerefenin altında korunaklı bir şekilde kalmışsa insanlar onu bozamıyor.
03:01Bozamadığı için yağmur sularıyla bugün hala yaşıyor.
03:04Ancak insanların yıpratabileceği noktalardaysa burada olduğu gibi maalesef bilinmediği için, farkındalık oluşturulmadığı için bunlar zamanla.
03:14Köhne hale geliyor, yıpranıyor ve kullanılamaz halde kalıyor.
03:19Normalde bu akışına bırakılsa bugün serçeler buradan su içecekler.
03:23Ne yapılması gerekiyor?
03:24Bunun aslında uygun şekilde onarılması gerekiyor.
03:27Tekrar o tezyinatın tamamlanıp yanına da ufak bir levha ile bir şahidilik oluşturulması gerekiyor.
03:33İşte burada Osmanlı'nın 500 yıl önceki kuş su sebirleri yaşamaktadır.
03:39Aynı hassasiyeti sizin de göstermenizi bekliyoruz gibi belki uyarıcı levhalar veya tarihi levhalarla İstanbul Açık Hava Müzesi.
03:47O müzenin ufak materyalleri bunlar aslında.
03:50Bu arkadaki su sebilinin benzeri Süleymaniye Camii'nin ortasında iç avluda konumlandırılmış bir şadırvan var.
03:58Bu şadırvan su veren, abdest alma amaçlı su veren bir şadırvan değil.
04:03Bu şadırvan içeriği biraz daha serinletme amaçlı bir su perdesi oluşturma adına yapılan bir şadırvan.
04:08O şadırvandan taşan su yanlara doğru çıkıyor.
04:10Yine Beşiktaş'taki, Ortaköy'deki Küçük Mecidiye Camii Yıldız Kurusu'nun içerisinde muhteşem bir şerefesi vardır.
04:17Nevi şahsına özgün bir yapıdır bu.
04:19O münhasır yapının altına doğru su çanaklarını görmek mümkün.
04:2396 tane ben baktığımda yaptığım araştırma 96 tane su çanağının olduğunu gördüm.
04:33Yani bunlar büyük bir ihtimalle dokunulmadığı için yaşıyor.
04:36Yine Topkapı Sarayı'nın içerisinde bazı noktalarda korunaklı olduğu için bunlar yaşıyor.
04:41Yine Topkapı Sarayı'ndan aşağı doğru inerken bazı konakların üzerinde bu kuş evleri duruyor.
04:47Özellikle Üsküdar'da Valide Cedid Camii'nde burada hemen veznicilerde Seyit Hasan Paşa Külliyesi diyebildiğimiz bir köşkün kenarında muhteşem kuş evleri örneklerini veya kuş çanaklarını
04:59kuşlara ayrıcalıklı bir hayat sunan o mimari tezyinatı bez emeği görmek mümkün.
05:05Hanım Sultanlar çok süslü tezyinatı yüksek camiler yapıyorlardı.
05:09Dolmabahçe'deki Perteniyel Bezme Alem Valide Sultan Camii gibi buradaki Aksaray'daki Perteniyel Valide Sultan Camii gibi
05:16bu camilerin tezyinatına uygun şekilde de aynı usulle kuş evleriyle tamamlıyorlar bu yapıyı.