Elçin Sangu'nun sunduğu ve GAİN'de yayınlanan "Elçin Sangu ile 101" isimli program, günümüzün popüler konularını ve merak edilen sorularını ele alıyor. Programda astrolojiden yapay zekaya, dijital flörtten anksiyete ve kilo alma sorunlarına kadar birçok farklı konu uzmanlar tarafından tartışılıyor ve merak edilen sorulara eğlenceli bir şekilde yanıtlar veriliyor.
Kategori
📺
TV ve DiziDöküm
00:00İzlediğiniz için teşekkürler.
00:30Böyle görev odaklı yaşantının içinde başka bir gerçeklik olasılığı daha var.
00:35Oyun özellikle video oyunu.
01:00Günümüzde video oyunları dünya çapında 3 milyardan fazla insana sürükleyici ve heyecan dolu ve eğlence biçimi sunuyor.
01:07Yani artık eğlence sektör tanımı sadece Hollywood ve film sektöründen ibaret değil.
01:12Türkiye'de oyun endüstrisi dendiği zaman aslında iki ayrı şeyden bahsediyoruz.
01:19Bir tanesi de tüketim tarafı, bir tanesi de üretim tarafı.
01:23Bunlar birbirinden ayrılıyor. Neden?
01:24Çünkü Türkiye'deki oyuncular daha çok global ölçekte üretilen oyunları oynamayı tercih ediyor.
01:29Diğer yandan da Türkiye'deki oyun üretimi yıllık olarak yaklaşık 3 milyar dolar civarında bir hacme sahip.
01:38Dolayısıyla iki ayrı endüstri söz konusu tüketim ve üretim tarafında.
01:42Dünyada oyunların ürettiği 200 milyar dolarlık bir hacim söz konusu.
01:47Bu sektördeki büyük oyun şirketleri dudak uçuklatacak devasa bütçelerle oyunlar geliştiriyor.
01:53Call of Duty, Grand Theft Auto gibi oyunlar milyarlarca dolarlık gelir elde eden ticari başarılar.
02:01Ama bu oyunların çok daha büyük bir başarısı oldu.
02:05Birer spor dalına dönüştüler.
02:07Dünya çapında düzenlenen turnuvaları, sponsorları ve profesyonel oyuncularıyla eSport 100 milyonlarca kişiye ulaşıyor.
02:17Fakat bir de madalyonun öteki yüzü, yani video oyunlarının psikolojimiz ve toplumsal yaşantımız üzerinde ciddi sonuçları var.
02:31Spor dan sanata olumlu yöndeki dönüştürücü etkilerinin yanı sıra video oyunlarının sunduğu alternatif gerçeklik olanı,
02:38halk arasında oyun bağımlılığı olarak bilinen psikolojik bir rahatsızlığın ortaya çıkmasına yol açtı.
02:42Bu hastalık, Amerikan Psikiyatri Birliği ruhsal bozuklukların tanısal ve istatistiksel el kitabının 5. baskısının 3. bölümünde internet oyun oynama bozukluğu olarak yer almaktadır.
02:54Örneğin Japonya'da internet kafe mültecileri olarak adlandırılan gençler, bütünüyle oyun salonlarında yaşıyorlar.
03:01Japon hükümeti tarafından yapılan 2018 yılına ait bir araştırmaya göre, bu gençlerin sayısı 15.000 ile 20.000 arasında.
03:08Ama tabii ki günümüzde artmış olduğunu varsaymak hiç güç değil.
03:11Şimdi size 3 tane sorun var.
03:191. Neden oyun oynarız?
03:222. Oyun oynarken beynimizde nasıl bir süreç gerçekleşir?
03:263. Video oyunları hayatımızı nasıl değiştiriyor?
03:29Oyun, İngilizce'de game olarak adlandırılır ve kökeni eski İngilizce'deki eğlence ya da keyif anlamına gelen gamen kelimesinden türemiştir.
03:41Her ne kadar oyun kelimesi gündelik hayatın basit zevki iması verse de, aslında oyunu düşünmek bir yanıyla bizi insan olma sürecimizle alakalı düşünmeye davet ediyor.
04:00Oyun, evrensel bir faaliyettir ve her toplumda farklı şekillerde var olmuştur.
04:06Örneğin Antik Mısır'daki senet gibi masa oyunlarının izini M.Ö. 3000 yıllarına kadar sürebiliriz.
04:17Ya da Kuzey Afrika'dan Orta Amerika'ya doğru yol alırsak, bu kez Mezoamerikan topluluklarının popüler oyunu olan Pelota ile karşılaşırız.
04:24Bir çeşit top oyunu olan Pelota, dünya tarihindeki en eski takım oyunlarından biridir.
04:29Fakat bu noktada oyunun insan hayatındaki başka bir rolü açığa çıkar.
04:34Nitekim Pelota sadece bir oyun değil, aynı zamanda Mezoamerikalılar için dini ve sosyal bir ritüeldi.
04:40Tarih boyunca insanlar oyunlar aracılığıyla yalnızca eğlenmedi.
04:45Onların bu faaliyetleri aynı zamanda kültürel yapıların inşasına katkı sağlayarak toplumsallaşmada anahtar rol üstlendi.
04:54Oyun bağımlılığı gibi psikolojik problemlerle mücadele ederken belki de bu söyleyeceklerin biraz kulağa fazla gelebilir.
05:00O yüzden oyuna karşı olan önyargılarımızı bir kenara bırakıp antropologlar ve sosyodoklara kulak verelim.
05:06Hollandalı filozof ve tarih profesörü Johan Hoysenha,
05:11Homoludens adlı ünlü kitabında oyunun medeniyetin temel yapı taşlarından biri olduğunu savundu.
05:17Oyun, toplumların kendilerini organize etme, kuralları ve rollerle sosyal düzen oluşturma yollarından biridir.
05:23Bir oyun oynanırken birey belirli kurallara uymak zorunda kalır.
05:28Bu kurallar bireyi sınırlar ve ona belirli bir hedef doğrultusunda çalışmayı öğretir.
05:33Benzer bir şekilde oyun teorisi araştırmalarında öncü diğer bir isim olan Brian Sudden Smith,
05:40The Ambiquity of Play adlı çalışmasında oyunun birden fazla anlama ve işlevselliğe sahip olduğunu,
05:47oyunların eğlencenin ötesinde karmaşık, psikolojik ve sosyolojik roller üstlendiğini vurgular.
05:52Oyun çok güzel bir kelime Türkçe.
05:57Yani İngilizce işte game, act, play, trick gibi birçok şeye.
06:01Yani birine hile yapmak anlamına da geliyor.
06:04Dans etmek, halk oyunları anlamına geliyor.
06:06Tiyatro oyunu, tiyatro performansı anlamına geliyor.
06:10Çocuk oyunu, sokak oyunu anlamına da geliyor.
06:12Masaüstü oyunlar anlamına, bilgisayar oyunları anlamına da geliyor.
06:15Birçok yerde geliyor.
06:17Karşımıza ve temeli şuraya dayanıyor aslında.
06:20Bunların birleştiği bir an var ki bir tarifte.
06:22Biraz spekülasyon yapacağım ama kabaca şöyle bir an düşün.
06:26Bir kabileyiz, ormandayız.
06:28Birileri ava gitmiş, avdan dönmüş.
06:31Ben de bir çocuğum ve o avda ne yaşandığını çok merak ediyorum.
06:35Ve avlı müzikle beraber, dans ederek, bir ayı postu giriyor, biri avcı oluyor.
06:41Ve onu görüyorum yani ve yaşıyorum.
06:43Belki bana da bulaşıyorlar, belki kuralları var o performansın.
06:47Bu bir öğrenme alanı, bir deneyimleme alanı.
06:50Yani gerçek hayatın bir simülasyonu oluyor.
06:54Ve tiyatro da gerçek hayatın bir simülasyonu.
06:56Bilgisayar oyununda sen işte komutan oluyorsun ya da savaşçı oluyorsun.
07:01Yine gerçek hayatın bir simülasyonu.
07:02Aslında buradan baktığımızda gerçek değilmiş.
07:05Oyunmuş o dediğimiz şey.
07:08Gerçekle simülasyon arasındaki bağlantıyı kuruyor.
07:10Dolayısıyla oyun bunların hepsini kapsayan bir kelime olarak Türkçe'de çok değerli.
07:23Özetle oyun sosyal iletişimin bir yoludur.
07:27Bireylerin birbiriyle rekabet etmesini, işbirliği yapmasını, bağ kurmasını sağlar.
07:32Ama yani şimdi sadece bunun için de oyun oynamıyoruz yani birbirimizi kandırmayalım değil mi?
07:38O yüzden işin tarihsel perspektifinden hemen sonra biraz da biyolojisine bakmamız gerekecek.
07:44Sonuçta özümüzde sadece oyun oynayan hayvanlarız.
07:47Bizler oyun masalarında veya bilgisayar ekranı başında saatler harcarken acaba beynimizde nasıl bir süreç gerçekleşiyor?
07:53Oyun oynarken insan beyni oldukça karmaşık bir süreç yaşar.
08:00Bu süreç nörotransmitter olan dopamin ve serotonin gibi kimyasalların salınımıyla ilişkilidir.
08:06Dopamin özellikle ödüllendirme duygusuyla bağlantılıdır.
08:10Bir hedefe ulaştığımızda veya bir seviyeyi geçtiğimizde beynimiz dopamin salgılar ve bu da bize haz verir.
08:16Bu haz bizde tekrar tekrar oynama isteği uyandırır.
08:19Dahası insanın tüm eylemlerini motive eden temel faktör olan bu haz arayışı hazla ulaşmakla yetinmez.
08:27Aynı zamanda onu daimi olarak arttırmak ister.
08:30Bu yüzden saatlerce oyun oynayıp eğlendikten sonra daha sıkıcı bir aktivite olan temizlik, ödev yapmak gibi şeylere hareket etmek çok daha zor hale gelir.
08:40Mark Twain'in önerisi şu.
08:41Diyor ki en az eğlenceli olandan en çok eğlenceli olana diyor günlük işlerinizi planlarsanız çok daha iyi olur diye bir tavsiyesi var.
08:50Bence de çok mantıklı.
08:51Çünkü eğlenceli şeyleri, oyunları oynarken sonra bizim o gündelik işlere dönmek çok can sıkıyor.
08:57Aynı zamanda oyun ve dopamin arasındaki ilişkiden dolayı beynimiz, oyun sırasında stratejik düşünme, karar verme ve hatta empatinin nasıl işlediğini deneyimlediği için problem çözme becerilerimizi de geliştirir.
09:14Özellikle video oyunlarında bu süreç daha da karmaşık hale gelir.
09:17Strateji oyunları, savaş oyunları ya da hikaye temelli oyunlar, oyuncuların farklı senaryoları ve sonuçları hesaplamalarını gerektirir.
09:27Şimdi tüm bu tarihsel ve biyolojik arka planın sağladığı bilgiyle artık video oyunlarını ele alma vakti.
09:34Bugün artık oyun denildiğinde çoğumuzun aklına sadece çocukken sokakta oynadığımız veya satranç gibi spor kategorisinde ele aldığımız strateji oyunları gelmiyor.
09:47Hızla dijitalleşen dünya her şeyde olduğu gibi fiziksel oyunları da sokaklardan dijital ekranlara taşıdı.
09:551970'lerde video oyunları tüm dünyada bir devrim yarattı.
09:59İlk olarak 1972'de Atari tarafından geliştirilen Pong, video oyunlarının kitlesel eğlence sektörüne dönüşmesinin ilk adımı oldu.
10:07Pong, iki oyuncunun ekranda hareket eden bir topu birbirlerine vurmasını içeren basit bir tenis simülasyonuydu.
10:14Ancak o dönemde insanlar için büyük bir yenilikti.
10:17Bu basit mekanizma bile insanların video oyunlarına duyduğu ilgiyi başlatmaya yetti.
10:20Sonrasında önce 1978 yılında Space Invaders, hemen ardından 1980 yılında Pac-Man gibi kült oyunlar dünyada büyük bir kültürel etki yarattı.
10:32İnsanlar jeton ya da kartla çalışan video oyun makinelerinin yer aldığı arcade salonlarında saatlerce oyun oynuyor, dijital dünyanın içinde kayboluyorlardı.
10:4280'ler ve 90'lar boyunca video oyunları yeni çağın kültürel bir fenomeni haline geldi.
10:47Bu dönemde Nintendo, Sega ve Sony gibi büyük firmalar kendi oyun konsollarını geliştirerek salonlardan evlerimize taşındı ve gündelik hayatımızın vazgeçilmez bir parçası haline geldi.
10:59Akabinde Mario, Sonic ve Zelda gibi karakterler dünya çapında tanınan ikonik figürlere dönüştü.
11:06Video oyunlarının bu hızlı yükselişi toplumun dijital teknolojileri olan ilgisini arttırdı ve gün geçtikçe kitleler halinde insanları sanal dünyaların içine çekti.
11:16Dolayısıyla başlangıçta sadece basit mekaniklere sahip olan oyunlar zamanla, hikaye ve anlatım, grafiklerle devrim niteliğinde gelişmeler gösterdi.
11:26Video oyun sektörü ile teknolojik gelişmeler arasında çok sıkı bir bağ var.
11:30Yapay zeka, sanal gerçeklik, arttırılmış gerçeklik gibi teknolojiler oyun deneyimlerini daha da zenginleştiriyor ve oyun oynamanın sınırlarını aşırı geliştiriyor.
11:41Oyun sektörü kendini en hızlı yenileyebilen alanlardan bir tanesi.
11:52Çünkü zaten teknolojiler de çok fazla oyun oynama şekillerine bağlı olarak geliştiği için atıyorum Nvidia'nın hangi ekran kartını, hangi grafik hızlandırıcıyı üreteceği tümüyle oyun sektöründeki trendlere bağlı olduğu,
12:08oradaki ihtiyaçlara bağlı olduğu için oyuncular tarafından biz daha iyisin, daha hızlısın, daha güzel görünmene oynamak istiyoruz sorusuna cevap üretmeye çalıştığı için sektör.
12:18Teknoloji ile oyun zaten çok fazla iç içe.
12:21Video oyunları uzun bir süre sadece eğlence aracı olarak görülse de zamanla estetik ve sanatsal değer taşıyan yapıtlar haline geldi.
12:30Özellikle son 20 yılda Art Games olarak adlandırılan oyun türleri video oyunlarının sanat formu olarak kabul görmesini sağladı.
12:39Art Games, geneleksel oyunların aksine belirli bir eğlence ve rekabet anlayışını değil, sanatsal bir deneyim sunmayı amaçlar.
12:472019 yılında piyasaya sürülen Flower Out'lı yapım, doğal güzellikler ve renk paletleri aracılığıyla oyuncuda derin duygular uyandırmayı amaçlarken,
12:562012 yılında yayınlanan Journey ise oyuncuların minimal diyaloglarla ve görsel sanatlarla anlattığı bir hikaye deneyimine davet eder.
13:05Bunun yanı sıra video oyunları, günümüzde çağdaş sanatın bir kolu olan dijital sanatın içinde yeni formlar oluşmasına yol açtı.
13:13Video Art ve Machine Man.
13:17Art Games artık bir sanat türü olarak, bir sanat formu olarak kabul ediliyor.
13:24Bunun bizim için en büyük endikatörlerinden biri de belki 2012 yıllarında yapılan bir sergiyle,
13:31Art of Video Games yani video oyunlarının sanatı adlı sergiyle biraz daha göz önüne çıkmış.
13:38Video oyunlarının içerisindeki hem estetik pratiklerin hem de neden normal bir video oyun ürününden ayrıldığını anlatan bu sergiyle biraz daha kabul görmesini aslında alan açtı.
13:51Sonuç olarak artık şunu rahatlıkla söyleyebiliriz.
13:56Günümüzde video oyunları sadece birer ticari ürün değil, artık yaratıcılığı destekleyen güçlü birer medya araç.
14:03Buraya kadar konuştuklarımız artık bizi daha derin problemlerle yüzleşmeye çağırıyor.
14:08Umarım herkes bol bol kahvesini içmiştir.
14:11Çünkü bundan sonra oyunların bizim gerçeklik algımızdan nasıl oynadığından bahsedeceğiz.
14:18Gerçeklik?
14:19Dijital oyunlar fiziksel zaman ve mekan algısını bükerek oyuncuya kendi kurallarını belirleyebileceği ve hatta bir başkası olmayı deneyimleyebileceği birçok alternatif gerçeklik sunar.
14:35O yüzden de bazı filozoflar bu alternatif gerçekliklerin insanların gerçeklik algısı üzerindeki etkilerini tartışmaya açmışlardır.
14:42Video oyunları ve oyun teorisi üzerine çalışan araştırmacı Jesper Joule,
14:49Half Real Video Games Between Real Rules and Fictional Worlds adlı kitabında,
14:54oyunların kurallar ve yapı bakımından kısmen gerçek, dünyalar ve hikayeler bakımındansa kısmen kurgusal olduğuna dikkat çeker.
15:01Bu açıdan video oyunları hiçbir zaman sadece bir oyun değildir.
15:05Bu alternatif gerçekliklerde içinde bulunduğumuz dünyayı farklı perspektiflerden yeniden deneyimleme imkanına sahip oluruz.
15:14Bu yüzden Katie Salen ve Eric Zimmerman, Rules of Play Game Design Fundamentals adlı kitaplarında,
15:21oyunu gerçekliği modelleyebilen ve oyuncuların gerçek dünyadaki deneyimlerini dönüştürebilen bir etkileşim alanı olduğunu iddia eder.
15:29Bu açıdan bakarsak video oyunu sadece ekranda kalmaz.
15:32Bazı filozoflar oyunların insanların özgürlük alanlarını genişlettiğini,
15:38hatta yeteneklerini, yaratıcılıklarını da arttırdığını savunuyor.
15:43Art Games gibi oyunlar, oyuncunun kendini tanıma fırsatı sunar.
15:46Oyuncunun farklı kimlikler denemesine, başka hayatlar yaşamasına ve bu deneyimler sayesinde kendini sorgulamasına olanak tanır.
15:57Bu durum oyunları yalnızca bir oyun aracı olmaktan çıkartıyor.
16:01Onları felsefi sorgulamaların yapıldığı deneyimsel platformlara dönüştürür.
16:062013 yılında piyasaya sürülen The Stanley Parable adlı interaktif kurgu türündeki bir video oyunu,
16:20oyuncunun özgür iradesini ve seçim yapma yetisini sorgulatan bir deneyim alanıydı.
16:25Belirli bir hikaye üzerine ilerlenirken, sunduğu seçeneklerle oyuncunun hikayeyi belirlemesine şans verir.
16:31Fakat burada ilginç bir detay var, oyuncu hangi seçimi yaparsa yapsın sonuçlar beklenmedik olabilir.
16:38İnsan beynini hesaplayamadığı sayısız etmen sonuçlar üzerinde etkili olur.
16:43Dolayısıyla oyuncu seçim yapmasına rağmen sonucu tam olarak belirleyemez.
16:50The Stanley Parable adlı bu oyun, kader ve nedensellik gibi temel felsefi problemleri,
16:55yaratıcı bir yoldan ekranlarımıza taşıyarak, özgür iradeye ne kadar sahip olduğumuz üzerine bizi düşünmeye teşvik eder.
17:03Oyun aracılığıyla felsefe yapmak hiç de fena fikir değil değil mi?
17:07Sana diyorum. Felsefe diyorum. İyi değil mi?
17:11İyi, kime anlatıyorum.
17:12Günümüzde video oyunları sadece bireyler üzerinde değil, toplumlar üzerinde ciddi etkiler yaratıyor.
17:22Özellikle Japonya gibi ülkelerde video oyunlarının sosyal yaşantı üzerindeki yıkıcı etkilerini görüyoruz.
17:29Tokyo gibi büyük şehirlerde, internet kafelerde gecelik konaklama ücreti genellikle 1500-3000 yen,
17:35yani yaklaşık 10-20 dolar arasında değişir.
17:38Bu, kira ve faturalarla tabii ki kıyaslandığında daha uygun bir seçenek olduğu için,
17:44düşük gelirli gençlere cazip bir konaklama alternatifi gibi görünüyor olabilir.
17:48Fakat ekonomik ve politik gerekçeler, oyun oynamanın sağladığı hazla birleşince,
17:53kişiler bu alternatif gerçekliğin gerçek dünyadan çok daha mutluluk birinci olduğu sonucuna varıyorlar.
18:00Akabinde, Japonca'da Hikikomori olarak adlandırılan kesimde ciddi bir artış yaşanıyor.
18:06Yani kendisini dünyadan bütünüyle izole eden gençler.
18:14Bugün hangi bağımlılığa bakarsınız?
18:16Bakın şu vardır.
18:18Bir, çok ciddi düzeyde içinizden bir istek gelir.
18:21Bu istek böyle çıkar çıkar çıkar çıkar dayanamazsınız.
18:25Artık orada söz verir ve oynarsınız ve ondan sonrasında o istek düşer, rahatlarsınız.
18:35Sonraki dönem pişman ve kendine verilmiş sözler.
18:39Sonra bir daha.
18:41Sonra bir daha.
18:42Peki bunun bedeli ne?
18:43Kişinin kendine öz saygısını alabilirsin.
18:45Oyun bağımlılığı.
18:47Oyun oynadığınız süreç içerisinde dopamin artıyor.
18:50Bakın hepsinde aynı mekanizma olmuş.
18:52Ve dopamin arttığı için o sürecin içerisinde çok mutlu sürüyor.
18:56Bitti.
18:57Kapattık.
18:59Bilgisayarı.
19:00Şimdi nereye geldik?
19:01Normal hayat.
19:02Normal hayatta sorunlar.
19:05Bedeller.
19:06Artık bu hayatta bile bu geri dönüş için bir an evvel her işini yapmaya başlarsın.
19:10Bu kısım distopik bilim kurgu filmlerinde artık sorgulanmaya başlayan bir konu.
19:15Yani eğer sanal gerçeklik bu kadar iyiyse, yani fiziksel gerçeklikten çok daha iyiyse,
19:20o zaman biz niye kendimizi bir avatara dönüştürmüyoruz?
19:24Dediğimiz noktada işte işin felsefi boyutu görünür hale geliyor.
19:28Yani daha iyi olmak ne anlama geliyor?
19:31Ya da insanın iyi yaşaması için gerekli kurallar neler?
19:36Düşünecek çok şey var.