Youtube kanalımıza abone olun: ►https://goo.gl/USTWfS
Whatsapp iletişim Numaramız: ►+90 530 850 4500
Asker TV Canlı Yayın: ►http://www.askertv.com/canli-yayin
Instagram: ►https://www.instagram.com/askertv
Facebook: ►https://www.facebook.com/AskerTV
Twitter: ►https://twitter.com/askertv
Telegram: ►https://t.me/askertv
İnternet sitemiz: ►http://www.askertv.com
Haber sitemiz: ►http://www.asker.tv.tr
Whatsapp iletişim Numaramız: ►+90 530 850 4500
Asker TV Canlı Yayın: ►http://www.askertv.com/canli-yayin
Instagram: ►https://www.instagram.com/askertv
Facebook: ►https://www.facebook.com/AskerTV
Twitter: ►https://twitter.com/askertv
Telegram: ►https://t.me/askertv
İnternet sitemiz: ►http://www.askertv.com
Haber sitemiz: ►http://www.asker.tv.tr
Kategori
🗞
HaberlerDöküm
00:00Orta Doğu
00:10Dünyanın neredeyse bütün kırmızı hatlarının bir boyutuyla kesiştiği, anlaması, anlatılması, takip edilmesi en zor konu belki de.
00:22Hele ki Filistin
00:23Kutsal motiflerle, efsanelerle, ön yargı ve kuşkularla bezenmiş bir güç mücadelesidir oradaki.
00:34Bir anda bütün bilinenler unutulur, bir anda tüm umutlar yok olur.
00:45Kırmızı hatta bugüne kadar Orta Doğu'da yaşananlara, yaşanacaklara bakmaya çalıştık.
00:51İkinci intifadadan başlayarak, değişik dönemlerde kırmızı hat hep bölgede oldu.
01:02Değişen güç dengelerini, yeni liderleri, yeni girişimleri anlattık.
01:09Kameramız neyi çekiyor bilmiyorum ama
01:14Ateş ettiler.
01:18Gerektiğinde en sıcak anlara tanık olarak
01:21Bu herhalde bir Hamaslıydı önümüzden geçen.
01:33İsrail Filistin meselesinde hemen her sorun bir boyutuyla çözülebilir pek çoklarına göre.
01:53Bir tanesi hariç.
01:54Tüm görüşmelerin tıkandığı, bir yanlış ifadenin aylarca süren çabaları yok ettiği, provokasyona en müsait bir tanesi.
02:05Kutsal kent Kudüs
02:08Talissel bu çatışmanın günümüze yansıması ise
02:17Arap İsrail Çatışması olarak kendisini göstermektedir.
02:21Arap İsrail Çatışması 20. yüzyılda ortaya çıkıvermiş bir toprak çatışması değildir.
02:26Arap İsrail Çatışması kökleri işte binlerce yıllık geçmişe uzanmış bir anlaşmazlığın belki nihai ürünüdür bugünkü Arap İsrail Çatışması.
02:38Ve bunun merkezinde de gene Kudüs'ün konumu yer almaktadır.
02:42Kudüs'ü bilmeden, Kudüs'ü anlamadan Orta Doğu'yu anlamak imkansız.
02:48Kudüs'ü anlatmadan Orta Doğu'yu anlatmak imkansız.
02:56Çünkü Orta Doğu demek, Kudüs demek.
03:03Orta Doğu'da barış demek, Kudüs'ün paylaşılması demek.
03:07Kudüs'ün paylaşılması demek, belki de dünyada barış demek.
03:12Ama Kudüs'ün paylaşılması demek, bir anlamda da imkansızı istemek demek.
03:243000 yıllık bir tarih demek Kudüs.
03:263000 yıllık bir mücadele.
03:29En kutsal savaşlar burada yapıldı.
03:31En kutsal tarih burada yazıldı.
03:34En kutsal kanlar da buralarda döküldü.
03:37Eski kentin bu duvarları, bu 3000 yıllık tarihin gerçek tanıkları.
03:42Kımız hatta bu hafta bu duvarlara kulak vereceğiz.
03:45Bizlere dünyanın en bilinen öyküsünü anlatacaklar.
03:49Kudüs'ün öyküsünü.
03:50Adı bile konmayan savaş sonrasında sağlanabilir.
03:54Ben Irak'tan da hatırlıyorum.
03:59Doğru'uzla kalbimizle, seninleyin silinsin.
04:03Burada Bağdat'ta, Cedriye bölgesindeyiz.
04:06Yahudi inancına göre, dünya buradan başlayarak yaratıldı.
04:26Beş bin yedi yüz altmış yedi yıl önce.
04:30Ve bugün, Kubbetül Sahra'nın içinde kalan o ilk taş,
04:36kutsal pek çok öykünün de temelinde yer aldı.
04:41Örneğin, Hazreti İbrahim, bu taşın üzerinde kurban etmeye hazırlandı oğlunu.
04:46Yahudilere göre İshak, Müslümanlara göre İsmail'i.
04:53Bu ayrım önemliydi.
04:55Çünkü rivayetlere göre, İsrail oğulları İshak'tan,
04:59Filistinliler İsmail'den türedi.
05:02Binlerce yıl sonra, bu iki kardeş, hala karşı karşıya.
05:16Yahudiler, kutsal tapınaklarını bu taşın etrafında inşa ettiler.
05:20En kutsal hazinelerini burada korudular.
05:28Hazreti Muhammed, buradan miraca yükseldi.
05:32Kendisiyle birlikte yükselen, aynı taştı.
05:41Elinin izini bıraktı durması için.
05:44Ve o taşın altında secde etti, diğer peygamberlerle.
05:49Kudüs için tarihçiler, din tarihçiler derler ki,
05:52üç kere kutsal bir şehir.
05:54Ne demek bu, üç kere kutsal bir şehir?
05:57Hem Yahudiler, hem Hıristiyanlar, hem de Müslümanlar açısından,
06:01aynı derecede olmasa bile, kutsal bir mekan.
06:04Yani yeryüzünün diğer mekanlarından,
06:07farklı bir önem arz ediyor, bu üç din mensubu için.
06:11Niyattan önce bin yılına kadar tapınak dağı sadece kutsal bir yer olarak kaldı.
06:22Kudüs'ün hikayesi, Hazreti Davud'un, buranın İsrail'in başkenti olmasına karar vermesiyle hareketlendi.
06:30Kudüs, doğal bir kale durumundadır.
06:36Ve muhtemelen Davud, krallığını kurmak için buranın ideal bir yer olduğunu fark etti.
06:43Çünkü burada su bulunmaktaydı.
06:45Dağlıktı.
06:47Kendi kendini koruyordu.
06:49Ve iki önemli ticaret rotasının ortasındaydı.
06:51Bunlardan ilki, Akdeniz limanlarına giden rota,
06:56diğeri ise, Suudi Arabistan'dan Büyük Asur Devleti'ne kadar ulaşan,
07:00Kuzey-Güney ticaret rotasıydı.
07:04Konunun bir de politik boyutu vardı.
07:084000 yıl önce, M.Ö. 2000'de,
07:12ilk kez bu kentin, Kudüs'ün,
07:15bir siyasi merkez haline getirildiğini görüyoruz.
07:19Daha sonra bu Museviliğin merkezi olacak.
07:23Fakat 4000 yıl önce tabii ki siyasi bir organizasyon söz konusu değil.
07:28Bu siyasi organizasyon aşiretlerden oluşuyor.
07:31Aşiretlerin, işte oradaki İbrani aşiretlerinin bir araya getirildiği bir merkez,
07:38Kudüs olarak ortaya çıkıyor M.Ö. 2. bin yılda.
07:43Davud ise Yahuda kabilesinden gelmekteydi.
07:46Ayrıca, 12 kabile daha vardı ve İsrail topraklarında hepsinin farklı bölgeleri vardı.
07:53Bu yüzden, başkentin tek bir yer olması,
07:55bu kabilelerden birini ya da birkaçını hayal kırıklığına uğratacaktı.
08:00Lea'nın ve Rahel'in çocukları arasında bir bölünme vardı.
08:03Bu yüzden, başkenti belirlemek sorun yaratmaktaydı.
08:07Ve eninde sonunda seçilen başkent, bir diğer kabileyi sıkıntıya sokacaktı.
08:10Ancak Kudüs, bu sırada yeni fethedildiği için henüz hiçbir kabileye ait değildi.
08:15Böylece Kudüs'ün başkent olması,
08:17tüm kabileler için başkent konusunda bir uzlaşma niteliği taşımaktaydı.
08:21Hz. Davud'un, inançlarının en kutsal nesnesini,
08:25yani Hz. Musa'ya gönderilen 10 emri içeren,
08:29taş tabletlerin içine konduğu, sandığı buraya yerleştirmesi,
08:33Kudüs için bir dönüm noktası oldu.
08:36Kudüs, vaat edilen ebedi başkentte artık.
08:41Hz. İbrahim'le Tanrı arasında bir ahit, bir sözleşme söz konusu.
08:46Yahudi Kutsal Kitabı'nda böyle bir ahitten, sözleşmeden bahsediliyor.
08:51Bu ahit anlamı şu,
08:56Hz. İbrahim'le Allah arasında, Yahudilerin Tanrısı arasında bir sözleşme yapılıyor.
09:01Hz. İbrahim, Allah'ın, Yahudi Tanrısının yeryüzündeki temsilcisi olacak.
09:08Buna karşılık, Allah da Hz. İbrahim'e ve onun soyuna bir takım nimetler verecek.
09:14Bu nimetlerin başında, bu iyiliklerin başında kutsal topraklar meselesi geliyor.
09:20Hz. İbrahim'e diyor ki Tanrı,
09:23eğer sen benim emirlerime itaat edersen,
09:26Sen bana kum olarak benim irademi yeryüzünde temsil edersen,
09:32seni soyunu çoğaltacağım, seni yeryüzünün egemeni kılacağım,
09:39ve kutsal toprakları senin soyuna vereceğim diye böyle bir vaatte bulunuyor.
09:44Ahit sandığı ile ilgili efsaneler,
09:48özellikle statik elektriği tuttuğu şeklindeki rivayetler,
09:52bugün hem esrarını koruyor,
09:55hem de anlatılara ayrı bir boyut katıyor.
09:59Hz. Davud'un,
10:00oğlu Hz. Süleyman'ın ahit sandığını korumak için yaptırdığı tapınak,
10:05pek çok efsanenin de başlangıcı oldu.
10:08Ama bu ilk tapınak aslında zannedildiği kadar görkemli değildi.
10:21Hristiyan kaynakları bu ilk yapının yaklaşık 30 metre uzunluğunda,
10:2510 metre genişliğinde ve 15 metre yüksekliğinde olduğunu söylüyor.
10:31Dönemine göre önemli bir mimari eserdi.
10:34Dışının altınla kaplı olması,
10:38neredeyse 365 gün güneşin parladığı Kudüs'te,
10:43tapınağın da her gün parlamasını sağlıyordu.
10:48Tepedeki altın tapınak,
10:50bugün Amerikan siyasetinde,
10:52özellikle cumhuriyetçi kanakta sürekli dile getirilen bir söylem,
10:56ve özellikle Orta Doğu'da,
10:58Amerikan kaynaklı politikalara getirilen eleştirilerde kullanılan bir tanım.
11:04Hazreti Süleyman'ın ardından,
11:11Kudüs, dış güçlerle İsraililer arasında sürekli el değiştirdi.
11:17Önce Asurlular ele geçirdi kenti,
11:20ve kabileleri kovdu bu şehirden.
11:22Bugün DNA testleriyle aranan,
11:27İsrail oğullarının 10 kayıp kabilesi,
11:31Asurluların bu dönemde kovduğu kabileler aslında.
11:39Asurluların ardından kenti ele geçiren Babil'liler,
11:44özellikle Kral Nebukat Nezar,
11:46bugün hala lanetle anılır Yahudilerce.
11:49İlk tapınağın yok edilmesi,
12:02yağmalanan hazineler,
12:04ve en önemlisi kaybolan ahit sandığı,
12:07bu dönemin mirası.
12:09Ve tabii sürgün.
12:12Bugünkü Yahudi ritüellerinin büyük kısmı da bu dönemin ürünü.
12:16Kutsal şehirleri için gözyaşı dökmeleri,
12:24dualarını Kudüs'e dönerek etme gelenekleri bu dönemde ortaya çıktı.
12:29Yani bir anlamda ulusal kimliklerini kazandılar.
12:33Ve Kudüs efsaneleşti.
12:35Kudüs efsaneleşti.
12:50O en bilinen sözde,
12:53seni unutursam ey Kudüs,
12:56sağ elim hünerini unutsun.
12:58Bu ilk ayrılık kısa sürdü.
13:02Babilileri yenen Persler,
13:04Yahudilere geri dönüş izni verdi.
13:07Ve tapınak,
13:08ikinci kez inşa edildi.
13:10İkinci tapınak,
13:19ilkinin ihtişamına kesinlikle sahip değildi.
13:24İncil'de anlatılanlara göre,
13:25ilk tapınağı görenler,
13:28birinci tapınağın yerine inşa edileni gördüklerinde,
13:32gözyaşlarını tutamamışlardır.
13:34Bu onlara çok acı vermiştir.
13:35Tabi en önemlisi,
13:38ikinci tapınakta,
13:39ahit sandığının olmamasıydı.
13:42Persleri,
13:42Makedonya kralı İskender yıktı.
13:46Aslında ilk dönemlerinde,
13:48Helen Uygarlığı ile pek sorun çıkmamıştı.
13:50Ama zamanla işler değişti.
13:54Niyattan önce 168'de,
13:56tapınağa Zeus heykeli inşa ettirilmesi,
14:00bardağa taşırdı.
14:01Makabe hanedanı tarafından başlatılan isyan,
14:08Yahudilere 450 yıl sonra,
14:11yeniden bağımsız bir devlet kazandırdı.
14:14Ama bu da uzun sürmedi.
14:17Bu sefer,
14:18istilacı Roma,
14:20simge isimse,
14:21Perot'tu.
14:21Herod,
14:27Tapınak Tepesi,
14:28yani,
14:29Aremüşşerifi,
14:30bugünkü haline getiren kişiydi.
14:40Herod'un hayatının son zamanları ise,
14:43dünya tarihinin en önemli dönemeçlerinden birinin başlangıcıydı.
14:47Kudüs'ün güneyinde bir kasabada dünyaya gelen bir çocukla ilgili söylentiler,
14:54ortalığı karıştırmıştı.
14:56Nasıralı İsa,
14:58yani,
14:59Hz. İsa.
15:03Hristiyan ve Müslüman anlayışına göre,
15:06Kudüs,
15:07yeniden bir peygamberle onurlandırıldı.
15:10İncil'e göre,
15:12Hz. İsa,
15:13Kudüs'e,
15:14çarmıha girilmeden bir hafta önce,
15:17doğudaki altın kapıdan geçerek girdi.
15:20Beklenen Mesih gibi.
15:33Yahudiler,
15:34İsa'nın bekledikleri Mesih olup olmadığı konusunda tartışmaya girişti.
15:40Binlerce yıllık beklenti son mu buluyordu?
15:45Hayır,
15:46İsa,
15:46beklenen Mesih değil,
15:48bir bozguncuydu.
15:51Romalılar,
15:52konuyu basit tuttu.
15:53Onlara göre,
15:54bu,
15:55önemsiz bir asayiş sorunuydu.
15:57Amaçları,
15:58karmaşayı önlemekti.
16:00Ama,
16:00sorunu çözüm biçimleri,
16:02uzun vadede,
16:04dünya tarihi için,
16:05bir dönüm noktası oldu.
16:06İnsanlığın günahlarının kefareti ödenmişti çünkü.
16:14Ama kent huzur bulmadı.
16:16Çıkan isyan,
16:17şiddetle bastırıldı.
16:20Bu sefer,
16:20isimleri lanetle anılacaklar,
16:23İmparator Neron,
16:25ve komutan Titus'tu.
16:27Artık,
16:28Karemüşşerif'te,
16:29Jüpiter'le,
16:30Venüs'ün tapınakları yükseliyordu.
16:32Tabi,
16:37bu yıkım,
16:38sadece dinsel bir anlam taşımıyordu.
16:41Tapınağın kutsallığı,
16:42aynı zamanda,
16:44şehrin ekonomik canlılığının da nedeniydi.
16:47Tapınak yıkılınca,
16:49ekonomide çöktü.
16:52M.S. 132'deki ayaklanma,
16:55bir son olacaktı.
16:57Roma orduları,
16:58bu ayaklanmayı da şiddetle bastırdı,
17:01ve bu kez neredeyse tüm Yahudileri,
17:04Kudüs'ten sürgüne yolladı.
17:07Roma'nın Hristiyanlığı benimsemesi,
17:10ve Aziz Helena'nın,
17:12M.S. 326'da Kudüs'e giderek,
17:15Hz. İsa'nın gerildiği çarmıhın parçalarını bulması,
17:19Kudüs için yeni bir dönüm noktasıydı.
17:22O ana kadar Hristiyanlar için acı ve gözyaşının simgesi olan Kudüs,
17:31artık Hristiyanlığın da kutsal merkeziydi.
17:34Neredeyse 4. yüzyıla kadar,
17:374. asra kadar,
17:39Hristiyanların,
17:40Kudüs'e karşı bir gönülden,
17:42bağları söz konusu değil.
17:45Ne zaman,
17:46Hristiyanlar açısından,
17:48Kudüs,
17:48önem arzetmeye başlıyor?
17:50M.S. 326'da,
17:54Roma İmparatoru Konstantin'in,
17:57Hristiyanlığı kabul etmesinden sonra,
18:00Kudüs,
18:02Hristiyan dünyası açısından önem arzetmeye başlıyor.
18:04İmparatorun annesi Helena,
18:06o da Hristiyan olmuş.
18:08İsa'nın doğduğu yerleri görmek amacıyla,
18:11Filistin'e bir ziyarette bulunuyor.
18:13Betlehem'e doğduğu yere gidiyor,
18:15Kudüs'e gidiyor.
18:16Orada Hz. İsa'nın yaşam izlerini buluyor.
18:20Ve Hz. İsa'nın çarmıhının parçalarını buluyor.
18:24Ama Museviler ve Hristiyanlar arasında,
18:30Savaşlar devam etti.
18:32Kudüs sürekli el değiştirdi.
18:38Ta ki,
18:40Hz. Ömer'in 637'de kenti fethetmesine kadar.
18:45Müslümanlar,
18:46İlk kıblelerine ve diğer inançların kutsal mekanlarına,
18:51Büyük saygı gösterdi.
18:52Karşılığını dağıldılar.
18:55450 yıllık bir barış dönemiyle.
18:59Bu huzur döneminin sonunu getiren,
19:02İç isyanlar olmadı bu kez.
19:1011. yüzyılda,
19:12Orta Doğu ve Avrupa,
19:14Karışıklık içindeydi.
19:16Müslümanlar,
19:17Kuzey Afrika,
19:18İspanya ve Akdeniz'in
19:20Doğu kıyılarını kontrol ediyor,
19:21Ve egemenlik sahalarını giderek genişletiyorlardı.
19:26Hristiyan dünyası ise,
19:27İkiye bölünmüş durumdaydı.
19:29Batı Avrupa'da,
19:30Küçük devletçiklerden oluşmuş topluluklar,
19:33Tendi içlerindeki çatışmalarla meşguldü.
19:37Doğu'da,
19:38İstanbul'dan,
19:39O zamanki ismiyle,
19:40Konstantinopol'den yönetilen,
19:42Bizans İmparatorluğu ise,
19:44Giderek gücünü yitiriyordu.
19:45Müslümanların ilerleyişi,
19:51Doğu'nun efsanevi zenginlikleri hikayelerini sürekli dinleyen,
19:56Fakir Hristiyanlar,
19:58Ve Bizans'ın zor durumu,
20:00Vatikan için bulunmaz bir fırsat yarattı.
20:03Haçlı seferleri aslında,
20:06Bizim modern çağlarımızda,
20:09Orta çağda,
20:10Bir kırılma noktası teşkil eder.
20:13Bir yandan,
20:15Hristiyan'ın içindeki çatışmaları,
20:17Sona erdirmek,
20:18Ya da onları bir çözüme kavuşturmak,
20:20Diğer yandan,
20:21İçerideki bir takım muhalefeti ortadan kaldırmak,
20:24Belki Avrupa'nın daha çok dönüşümünü sağlayacak olan,
20:28Bir sistemi getirecek düzenlemelere gitmek,
20:33Bir başka açıdan yaklaşan Türk tehditini ortadan kaldırmak,
20:39Fakat bütün bu siyasi,
20:43Bütün bu iktisadi nedenlerin yanında,
20:47Haçlı seferlerinin görünürdeki nedeni de,
20:51Kudüs'ün,
20:52Yani kutsal toprakların,
20:54Hristiyanlığın ortaya çıktığı toprakların,
20:57Müslümanların tehditinden,
20:59Müslümanların egemenliğinden kurtarmaktır.
21:03Özellikle Ortodoks dünyasını,
21:05Egemenliği altına almak isteyen Papa,
21:08Gerekli dini motifi,
21:10Kudüs olarak belirledi.
21:13Kutsal Kudüs ve Filistin,
21:15Müslümanlardan geri alınmalıydı.
21:17Tarihin en büyük ordularından biri,
21:33Anadolu üzerinden Kudüs'e yürüdü.
21:36Karşılarına çıkan Yahudi topluluklarını,
21:38Kılıçtan geçirerek ilerlediler.
21:40Kudüs'ün Müslüman ve Yahudi halkı,
21:49Kenti tüm güçleriyle savunmaya çalıştı.
21:51Ama kent düştü.
21:53Binlerce Kudüs'lü,
21:55Kılıçtan geçirildi.
21:57Camiler ve sinagoglar yıkıldı,
21:59Kiliseler inşa edildi.
22:01Ama kurulan krallık,
22:0488 yıl yaşayabildi.
22:101187 yılında Kudüs'ü fetheden,
22:14Efsani bir komutan,
22:15Selahattin Eyyubi idi.
22:18Allahu akbar!
22:20Selahattin Eyyubi'nin,
22:25Özellikle Hiddin zaferiyle,
22:27Bölgedeki tüm haçlı güçlerini imha etmesi,
22:31Ve orijinal haçın,
22:33Yani İsa'nın gerildiği çarmıhın parçalarının da bulunduğu,
22:37Kutsal emanetlerin bir kısmını ele geçirmesi,
22:40Hristiyan dünyasını şoke etti.
22:42Bir kez daha yola çıktılar.
22:59Alman kralı Barbaros ise,
23:02Sefer için eski yolu,
23:04Yani Anadolu'yu tercih etti.
23:07İşte bu,
23:08Büyük bir hataydı.
23:10100 bin kişilik haçlı ordusu,
23:12Selçuklu sultanı,
23:14İkinci Kılıçarslan tarafından yok edildi.
23:20Haçlı seferleri bitmedi.
23:23Bitecek gibi de görünmüyordu.
23:26Fransa ve İngiltere kralları,
23:28Yol olarak Akdeniz'i kullandı.
23:30Bir süre sonra,
23:31Fransa kralı geri döndü.
23:33İngiltere kralı Richard,
23:35Nam-ı diğer,
23:37Aslan yürekli Richard ise,
23:39Yola devam etti.
23:42Çeçin savaşların ardından,
23:47Kudüs'ün kapılarına ulaştı.
23:50Bu,
23:50Dünya tarihinin,
23:52En ünlü karşılaşmalarından biriydi.
23:57Richard'ın kılıcı,
23:59Kayayı parçaladı,
24:01Selahaddin'in kılıcı,
24:03Havadaki ipeyi kesti.
24:04Richard,
24:06Kudüs'ü ve kutsal emanetleri istedi.
24:09Selahaddin Eyyubi,
24:10Kudüs bizim için kutsal,
24:12Pazarlık yapılamaz,
24:13Ama kutsal emanetleri,
24:16Eş değer bir karşılıkla iade edebilirim,
24:19Yanıtını verdi.
24:21Richard'ın,
24:22Bu kutsallığa karşı önerdiği,
24:25Kendi kanı,
24:26Ve soyuydu.
24:27Kardeşi,
24:29Cuan'la'yı,
24:30Selahaddin'in kardeşiyle,
24:31Evlendirme önerisini getirdi.
24:34Bu asil sülale,
24:36Kudüs'ün koruyucusu olabilirdi.
24:38Ama olmadı.
24:41Bu hikayenin gerçekliği,
24:42Tarihçiler arasında tartışmalı aslında.
24:45Gerçeği,
24:46Sadece,
24:47Kudüs'ün duvarları,
24:48Biliyorum.
24:48Richard'la Selahaddin savaşmadı.
24:53Kudüs Müslümanlar da kaldı,
24:55Ama Hristiyanlara,
24:56Dini ziyaretleri için garantiler verildi.
25:00Sonraki seferler,
25:01Daha sönük geçti.
25:03İstanbul'un yağmalandığı sefer dışından.
25:07200 yıl boyunca devam eden,
25:09Bu seferlerin sonuçları,
25:10Papa 2. Urban'ın düşündüğünün,
25:13Tam aksi oldu.
25:15Papalığın gücü azaldı,
25:17Bizans'ın ömrü uzadı.
25:18Avrupa'nın sosyoekonomik hayatındaki etkiler,
25:23Rönesans ve reformun çekirdeğini oluşturdu.
25:26O da,
25:27Bugüne kadar uzanan Avrupa'nın,
25:30Dahası,
25:30Dünya'nın gelişmesine katkı sağlayan,
25:33Olayların kapısını araladı.
25:39Hristiyanların kutsal savaşını,
25:42Dünyelilik kazandı,
25:44Kısacası.
25:45Tabi,
25:46İslam ordularının güç yitirmesi,
25:48Özellikle Moğol saldırılarına karşı direnememelerine de yol açtı.
25:54Bu anlamıyla,
25:55İslam'ın ilerlemesinin durdurulduğu görüşü de,
25:58Tarihçiler arasında yaygın bir kanaat.
26:011517'de,
26:031517'de Yavuz Sultan Selim'in fethiyle,
26:06Kudüs'te,
26:07400 yıllık Osmanlı egemenliği başladı.
26:10Oğlu Kanuni Sultan Süleyman devrinde girişilen imar faaliyetleri,
26:15Kudüs için,
26:16Kudüs için parlak bir dönemin habercisi oldu.
26:19Osmanlılar,
26:22Osmanlılar,
26:23Mısır valisi Mehmet Ali Paşa'nın,
26:259 yıllık egemenliği dışında,
26:28Kesintisiz hüküm sürdüler Kudüs'te.
26:31Adil ve saygılıydılar halka karşı.
26:34Hristiyanlığın en önemli merkezlerinden,
26:38Kıyamet Kilisesi'nin üzerindeki halk savaşını bitiren de Osmanlılar oldu.
26:45Bu yüzyıllar boyunca,
26:47Sadece Kudüs'tekiler değil,
26:49Müslüman topraklarındaki tüm Yahudiler,
26:51Özgürce yaşama fırsatı buldu.
26:53Ama Hristiyan topraklarında,
26:56Büyük acılar çektiler.
27:001885 yılında,
27:02O topraklarla yeni bir fitil ateşlendi.
27:06Yahudi düşmanlığı denen volkanın,
27:08Asla sönmeyeceğini düşünen Theodor Herz,
27:12O güne kadar,
27:13Dini bir anlamı olan Siyonizmi,
27:15Siyasi bir boyuta taşıdı.
27:17Amaç, Yahudi devletiydi.
27:21İlk Siyonist kongre,
27:2229 Ağustos 1897'de,
27:25İsviçre'nin Basel şehrinde toplandı.
27:29Ulusal bir fon oluşturuldu,
27:30Filistin'de toprak satın almak için,
27:32Bir banka kuruldu.
27:34Bayraklarıyla,
27:35Ulusal marşlarını kabul ettiler,
27:38Ve mücadelelerine başladılar.
27:40Yavaş yavaş,
27:42Filistin topraklarına yerleşmeye başladılar.
27:45Bu dönemin,
27:46Simge olaylarından biri,
27:48Theodor Herz'in,
27:492. Abdülhamid'e gelerek,
27:51Filistin'de Yahudilerin,
27:53Yurt edinmesi karşılığında,
27:55Osmanlı borçlarının,
27:56Yahudi teşkilatlarınca ödenmesini,
27:58Teklif etmesi,
27:59Ve 2. Abdülhamid'in,
28:01Kanla alınan toprakların,
28:03Ancak kanla verileceği,
28:05Şeklindeki yanıtı.
28:06Birinci Dünya Savaşı öncesinde,
28:13İngilizler,
28:14Tehlikeli bir oyuna girişti.
28:16Her tarafa mavi boncuk dağıtıldı.
28:19Bir yandan,
28:20Sykes-Picot,
28:22Saint-Jean de Moran gibi,
28:23Gizli anlaşmalarla,
28:25Müttefikleriyle bölgeyi paylaştılar.
28:27Bir yandan,
28:28Osmanlı'ya karşı ayaklanma başlatmak için,
28:31Şerif Hüseyin önderliğindeki,
28:33Arap milliyetçilerine,
28:34Toprak vaat ettiler.
28:36İngilizler önce bu desteği vermiyorlar,
28:53Şerif Hüseyin'e.
28:55Fakat Şerif Hüseyin ne zaman önem kazanıyor,
28:57İngiltere'nin gözünde?
28:59İşte Osmanlı,
29:02Almanya'nın yanında savaşa girmeye karar verdiğinde,
29:05Birdenbire Şerif Hüseyin çok önem kazanıyor.
29:08İngiliz ordusunda,
29:10Çok sayıda Müslüman'ın da yer aldığını düşünürseniz,
29:12Mesela Hindistan kökenli,
29:14Ya da Mısır kökenli,
29:16İngiltere,
29:17Osmanlı'nın,
29:18Ve Padişah'ın halifeliğini de kullanarak,
29:21Bu Müslüman askerler üzerinde etkisi olabileceğinden korkuyor özellikle.
29:27Ve bu bağlamda birdenbire Şerif Hüseyin ve onun teklifi önem kazanıyor.
29:31Ama Şerif Hüseyin'in bilmediği bir söz daha vardı.
29:39Balfur bildirisi.
29:41Yahudilere tarihi topraklarını geri verme sözü yani.
29:49Şerif Hüseyin'e büyük bir Arap krallığının başına geçmeyi vaat ederek,
29:54Arapları ayaklandırırken,
29:55Aynı İngiltere'nin Yahudilere de benzer sözler verdiğini,
29:58Hatta Çanakkale Savaşı'nda 800 kişilik bir Yahudi taşımacılık birliğinin yer aldığını,
30:06Ulaştırma birliğinin yer aldığını,
30:08Buna Yahudi Katır Birliği ya da Alayı ismi veriliyor.
30:12Yine bazı Yahudilerin Orta Doğu topraklarında savaş müddetince,
30:15Bunlar Osmanlı tebaasından olmalarına rağmen,
30:17İngiliz lehime casusluk yaptıklarını görebilmekteyiz.
30:21Peki karşılığında ne aldı tabi ki Yahudiler?
30:231917'deki meşhur Balfur Deklarasyonu.
30:28Arap isyanı Osmanlıların Birinci Dünya Savaşı'ndaki en büyük sorunu olacaktı.
30:37Osmanlı'nın yenilgisi de Kudüs'teki Arap varlığının.
30:42İngiltere zafer için herkese sözler vermişti.
30:45Şimdi herkes kendine vaat edileni istiyordu.
30:48Ve bu vaatler birbirleriyle çakışıyordu.
30:5111 Aralık 1917'de General Allenby diğer müttefikleriyle birlikte Kudüs'e girdiğinde yanında hiçbir Arap önder yoktu.
31:12Nisan 1918'de Weizmann liderliğindeki Uluslararası Siyonist Örgütü'nün İbrani Üniversitesi kurulması amacıyla yaptıkları ziyaret tabloyu netleştirecekti.
31:34Araplar gelişmeleri direnmeye çalıştı.
31:59Grevler yapıldı, isyanlar çıktı.
32:02Kudüs müftüsü Emin el-Hüseyin'i Cihad-ı Mukaddes Savaşçıları adlı bir ordu kurarak dağınık köylüleri birleştirmeye çalıştı.
32:12Futveh gibi gençlik hareketleri kuruldu.
32:18Yahudiler birçok örgüt kurdular ve mücadelelerini sürdürdüler.
32:24Bu örgütlerden en bilinenleri ve en başarılıları Haganah ve İrgun'du.
32:32Yahudi örgütler bir yandan kentteki Yahudi varlığını sağlamlaştırmaya çalışıyor.
32:44Bir yandan da Arap ve İngilizlere karşı etkin eylemler düzenliyorlardı.
32:48Örneğin bugün pek çok terör uzmanı Kudüs'te İngilizlerin karargah olarak kullandığı King David Oteli'nin dinamitlenmesini modern terörün ilk gerçek eylemi olarak kabul ediyor.
33:02Tabi dönüm noktası İkinci Dünya Savaşı oldu.
33:17Nazi rejiminin işlediği suçların Siyonist amaçlar için Avrupa'da son derece uygun bir iklim oluşturması,
33:24Amerika'daki Yahudi lobilerinin etkisi ve diğer bir dizi gelişme tam da Kudüs merkezli sonuçlar doğurdu.
33:33Bir Kan Gölü'nün ardından İsrail Devleti kuruldu ve Kudüs artık bölünmüş bir kentti.
33:51Yarısı İsrail'in, yarısı Ürdün'ün.
34:07Osmanlı İmperatorluğu'nun Arap topraklarına hakim olduğu 1516'dan itibaren 1918'e kadar bu topraklar barış içinde yaşamışlardır.
34:19Uzun bir 400 sene istikrarlı yaşayabilmişlerdir.
34:23Aslında bu da bize, yani bu topraklarda bir devlet otoritesi olmadan, devletin kuralları, kurumları, yasaları olmadan otoritenin kurulamayacağını,
34:37eğer bunu ortadan kaldırıverirseniz çatışmanın doğacağını gösterir.
34:43Hemen hemen tüm önemli kutsal mekanların bulunduğu eski kent Ürdün'ün elindeydi.
34:49Ürdün yönetimi, yenilgilerin de etkisiyle eski kentteki Yahudi bölgesini yok etti.
34:56Ancak çatışmalar devam etti.
34:59Hem de tüm acımasızlığıyla.
35:00Deryasin katliamı bu dönemin en acımasız eylemlerinden biriydi.
35:1390'dan fazla Arap öldürüldü.
35:15Bugün İsrail haritalarında Deryasin yok.
35:19Araplar intikamlarını Guşetriyon'da aldılar.
35:24Beş hafta sonra.
35:26Görüntüler aynı, taraflar farklıydı.
35:291967 yılında Kudüs'te yine sirenler ve silah sesleri vardı.
35:58İlk iki gün Mısır ve Ürdün hava kuvvetlerini imha eden İsrail ordusu elde ettiği hava üstünlüğüyle Kudüs'e bu ülkelerden destek güçlerini engelledi.
36:15Savaşın üçüncü günü Ürdün güçleri Batı şeriyadan çıkarıldı.
36:19Birleşmiş Milletler Ürdün'le İsrail arasında o günün akşamı yürürlüğe girecek bir ateşkes düzenledi.
36:28Dönemin İsrail Başbakanı Golda Maer'in radyodan yaptığı,
36:31hiç kimse İsrail sınırlarının altı gün öncesi gibi olacağını beklemesin konuşması Kudüs'ün yeni durumunun da özetiydi.
36:42İsrail topraklarını iki buçuk kat arttırmış, büyük bir zafer kazanmıştı.
36:47Ama aslında en büyük ödüllerini almışlardı.
36:52İki bin yıl sonra inançlarının en kutsal yeri Batı Duvarı ya da daha iyi bilinen adıyla Ağlama Duvarı kontrolleri altındaydı.
37:03O gün çekilen bu resim Yahudilerin ikonlaşan anı.
37:22Bugün Batı Duvarı avlusu oldukça açık bir alan ama o günkü mimarisi öyle değildi.
37:29Duvarın önünde dar bir avlu vardı.
37:31Hemen arkasında faslılar köşesi ve onlarca ev.
37:36800 yıldır buradalardı.
37:39İsrail otoriteleri bu avlunun darlığının yaratacağı tehlikenin farkına vardılar.
37:46Tüm dünyadan Yahudiler buraya akın akın geleceklerdi ve sığmaları imkansızdı.
37:53Duvarın hemen önündeki Müslümanlara ait evler güvenlik konusunda da tehlike arz ediyordu.
37:59Namlular daha sıcaktı.
38:02Üstelik fakir bir semtli ve etraf pisli.
38:07Bu mekanın kutsallığına da aykırıydı.
38:09Ama Filistinlilerin elindeki o güne ait resimler durumun pek de öyle olmadığının kanıtı.
38:17Boşaltma kararı verildi tek taraflı olarak.
38:22Farslıların çoğu gitti ama bazıları reddetti.
38:27Yine de karar uygulandı.
38:29Üstelik altında İsrail'in de imzası bulunan Cenevre protokolüne göre işgal edilmiş topraklardaki kişisel mülklerin yıkımı da yasa dışı.
38:47Ama İsrail devam etti.
38:511947 sonrası Ürdünlülerin yaptıklarını yapıyorlardı.
38:56Ama o ilk yıkımla sınırlı kalmadı yapılanlar.
39:00Bugün eski kentteki Yahudi mahallesi 1967'deki alanının iki katından fazla.
39:08Ve bu genişleme devam ediyor.
39:10Hem de artık daha yasal yollardan.
39:13Ve konu sadece eski kent değil.
39:16Burası bir Filistin evi.
39:24Kudüs'te, Kudüs'ün merkezinde.
39:263 artı 1 bir ev.
39:28Açık bir mutfağı var.
39:302 tane banyosu var.
39:33Aslında yeni boyanmış ama çok da yeni bir ev değil.
39:3750-60 senelik bir ev.
39:40Böyle bir evin fiyatı nedir diye düşündüğünüz zaman
39:43hemen bazı rakamlar gelecek.
39:45İşte yerine göre değişiyor.
39:47Durumuna göre, ısınmasına göre.
39:49İşte park yeri, bir takım koşullar arıyorsunuz.
39:52Bu evin en son önerilmiş fiyatını söylediğimiz zaman
39:55lütfen şaşırmayın.
39:57Bu ev tam 5 milyon dolar değerinde.
40:00En azından şimdilik.
40:01Çünkü bu fiyat her seferinde biraz daha artıyor.
40:04Peki 3 artı 1 bir ev.
40:06Çok da ekstra özellikleri yok.
40:09Ama bir tane özelliği var ki,
40:11işte tüm bu değerinin borçlu olduğu özellik.
40:16Bu manzarası Zeytin Dağı'nın tam üzerindeyiz.
40:20Ve Haram-ı Şerif'in tam karşısında.
40:22Bu eve İsrail'li bazı organizasyonlar bu bölgenin değerini biliyorlar.
40:28Ve tam 5 milyon dolar önermiş Dunda.
40:30Yüzlerce kişi ya da kuruluş,
40:39Kudüs'te özellikle kutsal bölgelerdeki Arap evlerini satın almak için çalışıyor.
40:45Milyonlarca dolar öneriliyor mülklere.
40:48Amaç, Kudüs'ü tamamen Yahudi toprağı haline getirmek.
40:53Filistinlilerin bir kısmı teklifleri dinlemiyor bile.
40:56Ama büyük zorluklarla yaşayan bir kısmı için,
41:00Paranın cazibesine karşı koymak zor.
41:04Arap mahalleleri içindeki bazı evlerde dalgalanan İsrail bayrakları bunun kanıtı.
41:17Satışların önüne geçmek için Filistinli örgütler,
41:21Konuyu tek bir cümleyle basitleştirmiş durumda.
41:24Mülklerini satanların katli vaciptir.
41:30Bu cezanın uygulamasının da örnekleri var.
41:37Ama ceza uygulanamayan durumlarda var.
41:40Yunan Ortodoks Kilisesi'ne ait İmperyal Otel ve bazı mülklerin satışında olduğu gibi.
41:46Patrik bir süre İsrail askerlerinin korumasında yaşadı,
41:52Ardından görevden alındı.
41:54Ama olan olmuştu bile.
41:58Satışlar işin bir yönü.
41:59Bir yandan da sürekli eski kayıtlar,
42:02Özellikle de Osmanlı dönemine ait tapular inceleniyor.
42:05Yahudilere ait unutulmuş tek bir kare bile bırakmamak için.
42:10Kentin etrafında da sürekli bir inşa faaliyeti var.
42:26Yeni yerleşim bölgeleri kuruluyor ve bunlar sürekli genişliyor.
42:30Bu arada Arapların ellerindeki topraklarına ruhsat verilmiyor.
42:37Yapılan binalar yasa dışı olduğu gerekçesiyle yıkılıyor.
42:41Üstelik yıkımın parası da o Filistinli'den alınarak.
42:47Sonuçta artan nüfus ya eski evlerinde sıkışmak zorunda kalıyor,
42:52ya da başka yerlere göç ediyor.
42:54Bu her gün süren savaş çok da bilinmiyor uluslararası kamuoyunda.
43:00Ne zamanki sıra kutsal mekanlara geliyor,
43:10konu gündemin birinci sırasına yükseliyor.
43:14Eski kent, kutsal mekanlara yapılan saldırılar boyutuyla
43:18bin yıllardır bir mücadele alanı.
43:25Yıkılan yapılar, kurulan yapılar,
43:28Zeus'un Jüpiter'in heykellerinin dikilmesine kadar varan bir geçmiş.
43:33Yakın tarih de farklı değil.
43:52Avustralyalı bir Hristiyan'ın Tanrı'dan aldığı emirle
43:56El Aksa Camii'ni yakmaya kalkışmasının üzerinden
44:00o kadar da çok zaman geçmedi.
44:05Şimdilerde arkeolojik çalışmalar ve tüneller tartışma konusu.
44:10Ağlama duvarının önündeki avlunun yapım çalışmaları sırasında yaşananlar,
44:17harem-i şerifin altına tüneller inşa edildiği iddiaları,
44:21fanatik Yahudilerin 1969 ve 82 yıllarında
44:25patlayıcılar kullanarak bu camileri tahrip etme girişimleri,
44:291990'da 30 Filistinli'nin ölmesi ve 800'ünün yaralanmasıyla sonuçlanan Kudüs katliamı,
44:371996'da İsrail'in ağlama duvarının kuzey uzantısını ortaya çıkaran tünele çıkış açmasıyla başlayan
44:44ve 61 Filistinli ve 15 İsrail askerinin öldüğü çatışmalar,
44:49İkinci intifadayı başlatan dönemin muhalefet lideri Ariel Sharon'un
44:54harem-i şerif ziyareti bu örneklerin en bilinenleri.
44:58İsrail Tarihi Eserler İdaresi,
45:18çalışmaların bölgeyi ziyaret eden turistler için harem-i şerife çıkan bir rampa inşaatı olduğunu,
45:242004 yılında doğal nedenlerle zarar gören köprüyü tamir etmek istediklerini söylüyor.
45:35Öncelikle bu harfiyet çalışmaları harem-i şerifin duvarlarına ya da kutsal binalara zarar vermiyor.
45:42Çalışma tamamen sitenin dışında yapılıyor.
45:45İkinci olarak yapılan arkeolojik çalışmalar bilimin prensiplerine ve disiplinlerine tamamen uygun olarak sürdürülüyor.
45:54Ancak harem-i şerifin de bulunduğu eski kent içinde Müslümanlara ait ünkleri idare eden İslam vakfının,
46:03bu çalışmaların harem-i şerifteki yapıların temellerine zarar vereceği
46:07ve bölgedeki tarihi İslam eserlerinin ortadan kaldırılacağı iddiası ortalığı karıştırdı.
46:13Bu sadece bir köprü inşaatı değil.
46:2214 yıldır bazı tüneller açılıyor, kazılar, araştırmalar yapılıyor.
46:274 yıl önceki çökmeleri İsrailler, Kudüs'e nihai şeklini vermek için bir fırsat olarak gördüler.
46:32Bu taribattan turistleri ve insanlarımızı korumak istiyoruz, sözü bir kılıf.
46:37Konunun bir başka boyutu da askeri.
46:40Bu yeni köprüyle harem-i şerife zırhlı araçlarını götürmek istiyorlar.
46:44Daha önceki olaylarda çok sorun yaşadılar çünkü.
46:47Silahlarına rağmen göğüs köyse çarpışmak işlerine gelmedi.
46:50Bu aslında aşılmaz önyargıların su yüzüne çıktığı bir tartışma.
47:01İslam dünyasının tamamına yakını İsrail'in nihai hedefinin
47:05harem-i şerifteki iki camiyi yıkarak yerine tarihi tapınaklarını yapmak olduğunu düşünüyor çünkü.
47:11Ve her zamanki gibi onlarca olay ve iddia yine dosyalardan çıkarılıyor.
47:23İki duvar var.
47:25Bir tanesi Kotel dedikleri ağlama duvarı.
47:27Diğeri de Kotel Hakatan denilen küçük ağlama duvarı.
47:31Ağlama duvarının kuzey uzantısı yani.
47:34Tünel denince bu uzantının önündeki tünel zannediliyor.
47:37Hayır, bizim kastettiğimiz 3 tünel.
47:40Bir tanesi 1996'da açılan, ikincisi kuzey ve güneyi birleştirmek için planlanan,
47:46üçüncüsü de halen inşası devam eden güneydeki tünel.
47:50Bu tüneller harem-i şerifin altına mı gidiyor?
47:53Bana göre şu anda harem-i şerifin altında büyük bir şehir var.
47:591983'te İslam Vakfı'nın bazı yetkilileri aşağıdan bazı sesler duymuşlardı.
48:05Ağlama duvarının orada bazı çalışmalar yapıldığını gördüler.
48:08Daha sonra o girişe beton döküldü.
48:10Bence şu anda harem-i şerifin altında yeni bir kent var.
48:14Bu tam Kubbet-ü Sahra ile El-Aksa arasında kalan alanın altında.
48:18İleride bir deprem ya da benzeri bir doğal afet olursa bu yapı ortaya çıkacak.
48:23İsrail tarafı ise kesin bir dille böyle bir çalışma olmadığı yanıtını veriyor.
48:33Haram-i Şerif'in içine ya da altına girmek için planımız falan yok.
48:41Pek çok hikaye ve efsane olduğunu biliyorum.
48:44Bu nedenle tüm bölge herkese açık.
48:46İsteyen kim olursa olsun gelebilir, bölgeyi gezebilir.
48:49Kazıları inceleyebilir.
48:51Kazıları çevresine, hatta altına da bakabilir.
48:54Haram-i Şerif'i etkileyecek ne yer üstünde ne de yer altında sürdürülen bir kazı çalışması yok.
48:59Ve olmayacak da.
49:00Orası dini bir bölge olarak düzenlenmiş durumda.
49:03Bu nedenle arkeologların bu bölgede çalışmalarına izin verilmiyor.
49:07Evet orada tarihimiz var.
49:09Ancak ziyaret edenler dini sebeplerle geliyor.
49:13Tarihlerini öğrenmek için değil.
49:21İşin ilginç yanı duvarın önünde konuştuğumuz bazı Yahudiler de
49:25İslam Vakfı'nın orada kazı yaptığı iddiasında.
49:29Yahudilerin eserlerini yok etmek için.
49:39Bu tartışmaların temelinde,
49:42Haram-i Şerif'in altında Ahit Sandığı'nın bulunduğu inancı yatıyor.
49:47Ahit Sandığı, Kur'an-ı Kerim'de de anılan
49:50ve içinde Hazreti Musa ve Hazreti Harun'un kutsal emanetlerinin bulunduğuna inanılan sandık.
49:56Bu emanetler arasında Hazreti Musa'ya Sina Dağı'nda verilen taş levhaların,
50:09Hazreti Musa'nın rehberliğinde yazılan Tevrat'ın orijinal bir nüshasının
50:12ve Hazreti Musa'nın efsanevi asasının da bulunduğu düşünülüyor.
50:22Sandığa ilişkin en bilinen anlatı,
50:25üzerindeki iki melek motifiyle ilgili.
50:27Bu iki melek, Tanrı İsrailoğullarına kızgın olduğunda birbirlerine sırtını dönüyor.
50:34Eğer şikayetçi değilse de birbirlerine yüzlerini dönüyor.
50:37Bu sandığa ilişkin üç büyük dinin anlatıları da birbirinden farklı.
50:49Ahit Sandığı, İslam inancında Tabut-u Sekine olarak geçiyor.
50:54Bazı İslam alimlerine göre,
50:57Sanduka ahir zamanda Mehdi tarafından ortaya çıkarılacak
51:01ve onun mehdiliğinin en büyük delili olacak.
51:04Hristiyanlık inancına göre ise ahit sandığı tapınakla birlikte yok olmuş durumda.
51:11Zaten o yüzden artık Tanrı'nın evi Hazreti İsa'nın bedeni olarak kabul ediliyor.
51:16Ve İncil'e göre Hazreti İsa göğe yükselmeden önce
51:21kutsal ruhun yani Tanrı'nın tekrar insanların arasına tapınağına geleceğini söylüyor.
51:28Hristiyan inancındaki teolojik farklılıklardan en önemlilerinden biri bu.
51:35Bazıları tapınağına dönecek ifadesini Kudüs'e diye yorumluyor.
51:39Ama son günlerde çokça tartışılan evangelistler bu sözleri
51:45Hazreti İsa'nın geri dönüşü için tapınağın yeniden inşa edilmesi gerektiği şeklinde yorumluyor.
51:51Yehova tarafından seçilmiş halk oldukları görüşünden hareket eden Yahudiler de
51:58yeryüzü egemenliğine ulaşabilmek için
52:00Hazreti Davut soyundan gelecek olan Mesih'in yeryüzüne inip
52:05Kudüs merkezli bir krallık kuracağına inanıyor.
52:08Yahudi inancına göre de Mesih'in en büyük alameti
52:13kayıp sandukayı bulması olacak.
52:15Günümüzde Mesih'in gelişini hızlandırmak isteyen Yahudilerle
52:21onlara destek olan evangelistlerin ittifak yaptıkları görüşü
52:26buradan ortaya çıkmış durumda.
52:29Ama önemli bir nokta var Yahudi inancıyla ilgili.
52:33Ortodoks Yahudiliğe göre Süleyman Mabedi'nin yeniden inşa edilmesi
52:38Mesih'in gelmesine bağlı.
52:40Mesih'in gelmesinden önce böyle bir faaliyete girilmesi büyük bir günah.
52:51Farklı sesler, farklı inançlar, aynı dinin farklı yorumları
52:56ve bu kutsallıklar içinde yitip giden sağduyu.
53:03Kudüs'ün öyküsü daha birçok gelişmeye gebe.
53:05Çünkü bu mücadelede algılamalar gerçeklerden daha önemli.
53:16Kudüs'ün bir barış kenti olması ümit edilir.
53:21Kudüs'ün adı ilk kurulduğu zamandan itibaren
53:24eski ahitte Eruşalem diye adlandırılır.
53:29Daha sonra İbrani diline Yeruşay Halayim olarak geçmiştir.
53:36İngilizce'de bugün Cerusalem olarak adlandırılır.
53:40Bu sözcüğün içindeki selam
53:44bütün bu Sami dillerde barış anlamına gelir.
53:49Kudüs'ün bir barış kenti olması bu anlamda ümit edilir.
53:52Fakat çok zordur.
53:56Çok zordur çünkü İsrail, günümüzdeki İsrail devleti
54:01Doğu Kudüs'ü içermeyen bir barış planını
54:06hiçbir şekilde kabul etmeyecektir.
54:08Ama aynı şekilde Filistinli Araplar da
54:12Doğu Kudüs'ün kendilerinden çıkacak bir barış sürecini
54:17hiçbir şekilde kabul etmeyeceklerdir.
54:18Bu çoğu zaman
54:22körler sağırlar diyaloğunun ötesine geçmeyi engelliyor.
54:27Ve kutsal kent Kudüs
54:29bu mücadelenin kurbanlarının kanlarıyla sulanmaya devam ediyor.
54:36Kudüs'te çok farklı renkler, çok farklı görüntüler,
54:40çok ayrı keyifler var.
54:42İşte kar altında Kudüs'te bir başka oluyor.
54:45Edebiyatta, sanatta karın sakladıkları,
54:49karın gizledikleri, karın örtükleri üzerine
54:51pek çok eser var hiç kuşkusuz.
54:53Ama Kudüs'ün bu trajedisini
54:55bu kar örtebilir mi?
54:57Bunu biz de bilmiyoruz.
54:58Çeviri ve Altyazı M.K.