Nükleer güce sahip Hindistan ile Pakistan savaşın eşiğine geldi. Diplomatik krizle başlayan gerilim, çatışmaya dönüştü. İki ülke ordusu, itilaflı bölge olan ve daha önce 4 kez savaştıkları Keşmir'de sıcak çatışmaya girdi. İki ülke dünyayı nükleer felakete mi götürecek? Detayları Yeditepe Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Furkan Kaya aktardı.
Kategori
🗞
HaberlerDöküm
00:00Yine hiperkompleks bir denklemin ortasındayız.
00:02Çünkü tıpkı Ukrayna-Rusya savaşında olduğu gibi Hindistan ile Pakistan arasındaki karşılaşma da
00:07sadece iki ülke arasındaki karşılaşma değil, arkasında bağlantılı olduğu veya işbirliği içerisinde olduğu ülkelerine bu anlamda
00:14asimetrik olarak, dolaylı olarak karşı karşıya geldiği bir aslında durum bu.
00:18Tabi tarihi derinliği yüksek.
00:19Biliyorsunuz İngiltere 1947-48 tarihlerinde bu bölgenin bağımsızlık kazanması ve coğrafyadan çekilmesiyle beraber
00:27Pakistan ile Hindistan arasındaki bu ayrışmanın gerçekleştiğini.
00:30Daha sonra Keşmir sorunun da bu tarihten itibaren iki ülke arasındaki sınır probleminin temelini oluşturduğunu
00:371965 ve 1971 saldırmazlık bölgesi olarak adlandırdığımız yerin belirlenmesinden sonra da
00:44derin siyasi ve dini kimlik üzerinden bu çatışma devam etti.
00:48Tabi %80'i biliyorsunuz Keşmir bölgesi iki evde hatta dörde ayrılıyor.
00:53İki bölgesi Pakistan'a bırakıldı, iki bölgesi Hindistan'a bırakıldı.
00:56%20 kadarı da Çin'e bırakılıyor.
00:58Yani tam anlamıyla aslında herkesin yine burada olduğu bir coğrafyadan bahsediyoruz.
01:02Ama gerçekte halkın %80'inin Müslüman olmasına rağmen ve Pakistan'a katılma noktasında
01:07bir plebisit çağrısı olmasına rağmen tarihen burada herhangi bir plebisit yapılmadı.
01:13Ve Hindistan aslında tek taraflı olarak Keşmir'de kendi bölgesini, kendi yaşam alanı sınırlar içerisinde görmeye devam etti.
01:19Şimdi bu mesele zaten geçmiş dönemlerde hatta 2019'da bir, 2001'de bir saldırı olmuştu, 2001'de bir parlamento saldırısı olmuştu, 2019'da yine bir karşılıklı bir saldırı olmuştu.
01:31Ve şimdiki bu terör saldırısıyla da iki nükleer güç karşı karşıya geldi.
01:35Sizin de burada çok güzel bir şekilde gösterdiğiniz gibi iki nükleer güçten, güçten bahsediyoruz.
01:41Yaklaşık 147 ile 155 arası veya 160 arası nükleer silahı sahip olan ve nükleer silahı tabii ki siyaseten hep değerlendirdiğimizde diplomatik platformu bir caydırıcılık unsurudur.
01:54Ve kullandığınız zaman da bir nükleer kıyamet dediğimiz duruma doğru gidersiniz.
01:58Dolayısıyla nükleer güçler birbirleriyle dolaylı olarak direkt birbirleri karşılaşmaktan geri dururlar.
02:04Dolaylı olarak nükleer silah şemsiyesi altında bu siyasetlerine devam ederler.
02:08Şimdi burada olay ilk vuku bulduğu zaman biliyorsunuz Hindistan derhal diplomatik ilişkileri askıya aldı, vizeleri iptal etti.
02:16İndus çok önemli su anlaşmasını da iptal etti.
02:19Askıya aldığını söyledi ki 1960'da yapılan bir su anlaşmasıdır.
02:23Ve İndus suyunun gene yarısı Pakistan'a bırakılmıştır, yarısı Hindistan'a bırakılmıştır.
02:28Ve bu paylaşım da Hindistan'ın tek taraflı olarak ben bu anlaşmayı fesh ediyorum diyerek Pakistan'ı susuz bırakmak üzere bir kart ortaya koydu.
02:36Yani su kartını ortaya koymuş oldu.
02:37Peki tarıma dayalı olan ve yaklaşık %80 tarım gelirine sahip olan Pakistan'ın susuz kalması ne demek?
02:46Aslında bir kasus belli demek.
02:47Yani savaş sebebi demek ki Pakistan da bunu söyledi.
02:50Eğer İndus su anlaşmasını iptal ederseniz bu bizim için bir savaş sebebidir.
02:54Evet hukuken bu savaştan da geri durmayacağız dedi.
02:57Peki burada nükleer kıyametin gölgesinde gerçekten iki ülke birbirleriyle nükleer savaşa girecek silahları kullanmayı tercih edecekler mi?
03:06Yoksa bir yerde bu dengelenecek mi?
03:09Şimdi o zaman iki ülke arasındaki ilişkiyi bir kenara bırakalım.
03:12Bir de dolaylı olarak bakalım kim kimle ne yapıyor?
03:15Biliyorsunuz Hindistan ile...
03:16Kimler kimlerle beraber.
03:17Kim kimler kimlerle beraber.
03:18Şimdi biliyorsunuz Hindistan, Pakistan, İran, Çin hatta Rusya bu Güneydoğu Asya siyasetinin ana aktörleri.
03:26Şimdi özellikle Hindistan ve Pakistan arasındaki ilişkileri de Çin ve Rusya minvalinde daha çok değerlendirildiğini görüyoruz.
03:32Yani nasıl söylüyorum bunu?
03:33Çin-Hindistan, Hindistan-Rusya, Çin-Pakistan ve Pakistan-Rusya ilişkileri minvalinde değerlendiriyor.
03:40Peki en karşımızdaki somut mesele ne?
03:42Hindistan ile Çin arasındaki geleneksel çatışma konuları.
03:46Bazı dönemler dengeleniyor ki biliyorsunuz sınırı çatışmaları oldu.
03:49Yaklaşık 30-40 Hindistan askeri öldürüldü, Çin askeri aynı şekilde öldürüldü ama o büyük savaşa evrilmeden o bir şekilde dengelendi.
03:56Ben de o zaman hep şöyle söylüyordum.
03:57Arada o kadim Himalaya dağları olmasa çoktan beri Hindistan ile Çin birbirlerine savaşı tutuşmuşlardı.
04:03Hani şöyle gelebilir miyim?
04:04Tabii buyurun lütfen.
04:05Siz bugün Anadolu Ajansı'na da yine kalemi aldığınız makalede de yazdınız benzer görüşlerinizi.
04:09Evet, orada da bunu belirttim.
04:11Hatta bunu ben hem bu nükleer şemsiye altındaki o kıyamet senaryosu bağlamında değerlendirdim.
04:17Hem su meselesi üzerine değerlendirdim.
04:19Ve sadece bunun Hindistan, Pakistan meselesi olmadığını, aynı zamanda Çin, Rusya'nın da ve tabii ki o Bender Abbas Limanı'nda konuşacağız.
04:27İran'daki yaşanılan hadiseyle beraber değerlendirilmemiz gerektiğini aslında ifade ettim.
04:31Şimdi dolayısıyla Hindistan ve Çin arasındaki o tarihe dayanan çatışma konuları Himalaya dağları sayesinde belli bir dengede ilerledi.
04:38Ama Pakistan'la Çin arasındaki ilişkiler aslında Hindistan'ın kendi ticari rotası olarak,
04:45geleneksel olarak ortaya koyduğu yeni baharat yolunu da etkileyecek vaziyete geldi.
04:49Niye bunu söylüyorum?
04:50Bakın bir Wadar Limanı projesi vardı hatırlarsanız.
04:53Bu da Çin'in yeni İpek yolunun en önemli kara koridoruydu.
04:57Yaklaşık 2000-2500 kilometrelik, şurada Kaşgar bölgesi vardır biliyorsunuz Doğu Türkistan'ın.
05:01Buradan efendim Pakistan topraklarından Wadar'a uzanan hat, Çin'in o Malaka Boğazı'nı,
05:08bakın şuradaki Malaka Boğazı'nı yaklaşık 3500-4000 kilometre yolu kat etmekten ziyade,
05:13daha güvenli bir hattı kullanarak Wadar Limanı'nın üzerinden mallarını,
05:17işte efendim Sürmüz Boğazı üzerinden ve Kızıldeniz üzerinden dünyaya pazarlama imkanı vermektedir.
05:22Dolayısıyla o demir kardeşliği olarak adlandırılan Pakistan'la Çin arasındaki işbirliği Hindistan'ı oldukça rahatsız ediyordu.
05:29Peki ne oldu daha sonra?
05:31Hindistan'la Rusya arasında bir anlaşma imzalandı.
05:34Ve bu anlaşmada aslında Hindistan'la Rusya'nın limanlarının,
05:38daha doğrusu liman birliği ve liman kardeşliği politikası olarak,
05:41Çenayi Limanı'yla efendim Vladivostok'taki bulunan limanları kullanma serbestlisi verdi.
05:47Yani Hindistan'dan kalkan gemiler Vladivostok'a kadar gidecek ve orada mallarını indirip bindirecek.
05:51Hatta oradan kuzey rotasını kullanacak.
05:54Aynı zamanda Rus gemileri de bu rotayı kullanmak ve Çenayi Limanı'na gelme suretiyle
05:58Doğu Akdeniz'e, Sıcak Deniz'e mallarını gönderebilecek.
06:01Şimdi dolayısıyla burada limanlar zinciri üzerinden bir bilek güreşi ve o parapolitik üzerinden bir mücadele varsa,
06:08işte bu Hindistan ve Pakistan arasındaki çekişmenin de
06:11ve biraz sonra değerlendireceğimiz Bender Abbas Limanı'nın da saldırının da
06:15bununla beraber değerlendirmesi gerektiğini düşünüyorum.
06:16Şimdi o zaman Çin o yüzden hemen açıktan Pakistan'a destek verdi.
06:20Şimdi bu arada Pakistan'da Şişleri Bakanı'ndan da açıklamı var.
06:23Yunus Paksoy hatta uyarıyor beni sağ olsun o yolladı bana paylaştı bu son dakika bilgilerinden birini.
06:28Diyorlar ki Hindistan'ın saldırısı an meselesi.
06:31Şimdi şöyle ben büyük bir çatışma beklemiyorum.
06:34Çünkü dediğim sebepler nedeniyle ki bu hepimiz çok rahat bir şekilde bunu söyleyebiliriz.
06:39İki nükleer gücün büyük bir kıyamet senaryosuna soyunmalığını bekleyemeyiz.
06:43Ama ben Tansiyon'un iki devlet arasında nereye kadar gidebileceği noktasında
06:48bir nabız ölçme sistemi, daha doğrusu nabız ölçme siyaseti güttüklerini görüyorum.
06:52Ama Pakistan'la Çin arasındaki iş birliğinin ve Hindistan'ın da biliyorsunuz Modi'yi en son
06:57şeyde koyduk şimdi Donald Trump'la bir araya geldiler.
07:01Ve Modi de çok mutlu olmadı Donald Trump'la olan görüşmesinden.
07:03Ve Modi bir şekilde Rusya'yla biraz evvel bahsettiğim
07:07Miladavostok-Çenayi liman anlaşması üzerinden burada dengenin bir demiri olmak istiyor.
07:14Yani ben ne Atlantikçiyim ne ben Avrasyacıyım.
07:18Ben aslında ortada tıpkı coğrafyada olduğu gibi anahtar bölge ülkesi özelliğindeyim, gücündeyim.
07:23Ve bu iki devletin savaş pozisyonuna geçme ihtimali aslında o bizim bahsettiğimiz
07:28para savaşlarına, ticaret savaşlarına bir unsuru.
07:32Şimdi su meselesine de burada değinmeye gerekiyor Büşra Hanım.
07:36Çünkü ben bunu değerlendirirken şuna da yazımda ifade ettim.
07:40Biliyorsunuz Fergana Vadisi yani hemen şurada Özbekistan, Tacikistan ve Kırgistan sınırında
07:44bulunan Fergana Vadisi bölgenin en önemli su kaynaklarından biri.
07:48Ve özellikle İndus suları üzerinden eğer Hindistan, Pakistan'ı susuz bırakacağım
07:53diyerek bunu uygularsa o zaman bu Güneydoğası ülkelerinde imzalanan su anlaşmalarının da
07:58iptali imkanını karşımıza çıkarabilir.
08:00Yani su diplomaside önemli bir güç kartı olarak kullanılacak aşamaya doğru geliyoruz.
08:06Siz de değerlendirirken su kartını hep açardık su biliyorsunuz parantezi.
08:10Neden?
08:10Çünkü Orta Doğu'da da bu geçerli.
08:12Suya hükmeden dünya hükmeden.
08:14Hatta şu örneği hep veriyorum.
08:15Birinci Dünya Savaşı'nda Winston Churchill ne dedi?
08:18Bir damla kan bizim için bir damla petrolden daha değerli.
08:20Bugün Churchill yaşasa ve sorsak, Churchill desek bu söylemini yenilesen ne dersin dünya siyaseti için?
08:26Desek şunu söylerdi belki, bizim için bir damla su, bir damla kandan, petrolden daha değerli.
08:31O zaman bir damla su, iki damla kan demek.
08:34Bu su kartı üzerinden eğer bizim Türkistan bölgesindeki Fergana Vadisi'ne burası sıçrarsa Müşra Hanım,
08:40esas kıyamet burada kopabilir.
08:41Çünkü o zaman Afganistan, Tacikistan, Özbekistan, hatta Çin ve Rusya'da bu bölgeye müdahale olma noktasıyla
08:48ve ABD ne biliyorsunuz, Türkistan'daki siyasetini Donald Trump döneminde de açıkladılar.
08:53Burası tam bir savaş alanı, tam bir büyük kaos.
08:56Hatta Üçüncü Dünya Savaşı'nın belki bir parçasının burada olacağı bir durum karşımıza çıkabilir.