İstanbul’un toplu taşıma sisteminin omurgası olan Marmaray, her gün milyonlarca İstanbulluyu kıtalar arası taşıyor. Ancak, İstanbul’un deprem kuşağında yer alması nedeniyle, en çok merak ettiği konulardan biri de Marmaray’ın depreme dayanıklılığı. Marmaray depreme dayanıklı mı? Depremde Marmaray’da neler yaşandı? CNN TÜRK Muhabiri Emrah Çakmak, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Altyapı Yatırımları Genel Müdürü Yalçın Eyigün ile detayları anlattı.
Kategori
🗞
HaberlerDöküm
00:00Tunç evet senin de aktardığın gibi çok önemli bir yerdeyiz şu anda Avrasya Tüneli kontrol komuta merkezindeyiz.
00:08Burada hem Avrasya Tüneli içerisinde hem de Marmaray'da deprem anında ne oldu, nasıl atlattı bunu konuşacağız.
00:17Kameraman arkadaşım önce komuta merkezini sizlere ekrana taşısın ve bu yayını gerçekleştireceğim.
00:24En çok değerli bir konuğum var yanımda. Ulaştırma Bakanlığı Altyapı Yatırımları Genel Müdürü Yalçın Eygün'le birlikteyiz.
00:32Kendisiyle konuşacağız detaylarını. Nasıl gerçekleşti, ne oldu bunları teker teker kendisine soracağız.
00:41Bakalım deprem anını nasıl atlattı hem Avrasya Tüneli hem de Marmaray CNN Türkiye'nin hoş geldiniz.
00:49Merak ediliyor deprem anında da nasıl bir süreç geçti, en sıcak deprem gerçekleştiğinde Avrasya Tüneli'nde ve Marmaray'da ne oldu efendim?
01:00Öncelikle siz hoş geldiniz Avrasya Tüneli kontrol merkezindeyiz.
01:04Tabi deprem anından çok daha önce yani yapım aşamasında hatta dizayn aşamasında başlıyor her şey.
01:12Öncelikle Avrasya Tüneli ya da Marmaray projemizden başlarken öncelikle zemin sondajlarını gerçekleştirdik.
01:21Zemin araştırmaları, tabakalanması, kayadan zemine, zeminden kayaya geçişler nerelerdir?
01:27Bunların tespitiyle başlamış idik.
01:29Avrasya Tüneli özelinde konuşacak olursak Avrasya Tüneli malumunuz boğazın altından geçer.
01:355400 metrelik bir kesimi bizim açımızdan, mühendislik açısından depremle karşılaşan bölümüdür.
01:42Burada segmentler halinde inşa ettik Avrasya Tüneli'ni.
01:47Yani 1 metre 25 santimlik ringler bunlar.
01:50Birbiriyle kenetlenirler ve tünel ilelebet yer kabuğuyla beraber sallanır.
01:55Yer kabuğuyla beraber hareket eden yapılar yer üstündeki yapılara göre daha güvenlidir.
01:59Ama Avrasya'da ya da Marmara'ya baktığımızda riskimiz ise şudur, boğazın zemini, tabanı her yerde homojen mi?
02:08Tabi değil.
02:09Avrasya Tüneli'nin başlarken Anadolu veya Avrupa'dan ana kaya içinden başladığını, boğazın ortasına doğru gelirken yumuşak zemine geçtiğini tespit ettik.
02:19Ne demek bu? Kayadan yumuşak zemine geçtiğimiz orta bölge ve tekrar orta bölgeden öbür tarafın kaya zeminine geçtiğimiz kesimler riskli bölgelerdir.
02:30Burada tünelimiz kırılabilir mi? Burada bir deformasyon olabilir mi?
02:34İşte fokuslandığımız burası oldu.
02:36Avrasya Tüneli'nde çok özel iki nokta imal ettik.
02:409 metrelik özel kesitler bunlar.
02:42Yani vatandaşımız aracıyla giderken tüneli yekpare görüyor ama iki tane özel sismik izolatör yani elastik davranış sağlayan nokta var.
02:51Ne demek bu?
02:52Çelik ve kavçuk membranlarla teşkil ettiğimiz bir bölüm var.
02:58Bu bölümde deprem eğer tünelimizi genişletmeye çalışırsa ya da basmaya çalışırsa 75 milimlere kadar deformasyon limiti olan
03:07ya da deprem yanal bir etkiyle kırmaya çalışırsa burada da toleransı olan özel elemanlar var.
03:13Dolayısıyla bu geçiş kesitleri tünelimizi koruyor.
03:16Tabii bununla da kalmıyoruz.
03:17Biz 24 saat online olarak merkezimizle bağlantılı ekranlarda da gördüğünüz üzere
03:21yeme ölçerlerimiz, 3 boyutlu deformasyon ölçerlerimiz ile
03:26yani biz adeta kandilli gibi kendi deprem takibimizi yapan bir merkeze sahibiz.
03:31İçeride deprem uyarı sistemleri bu komuta merkezine mi düşüyor?
03:37Nerede görüyorlar?
03:37Tabii ki.
03:38Şurada gördüğünüz grafikler herhangi bir sismik hareketi ya da stabilliği daim olarak 7.24 takip eder.
03:46Eğer şu an bir deprem yaşar isek ya da hissetmediğimiz basit bir deprem olsa dahi
03:52bu ekran şurada şu kadar kilometre mesafede daha doğrusu tam lokasyonunu tespit etmek bizim alanımızda değil ama
03:59yaklaşık mesafesiyle tünelimizin depreme ya da bir titreşme maruz kaldığını
04:05hatta yer ivmesi büyüklüğü itibariyle hani malum büyük depremlerde duyduğumuz işte
04:120.2G, 0.4G gibi değerlerle örneğin bizim 0.03G olarak hissettik.
04:18Yani çok küçük hissettik.
04:19Yer kabuyla beraber hareket ettiğimiz bunları bildirir.
04:22Eğer ki tüneli kapatmamız gerekirse, herhangi bir özel işlem yapmamız gerekirse bunu da ihtar eder.
04:28Hangi şiddette tüneli kapatıyorsunuz?
04:32Kaç ciye kadar size uyarı veriyor?
04:35Risk nerede?
04:37Bununla ilgili isterseniz Marmaray projesine geçeyim.
04:40Marmaray'da çünkü bizzat insanlarla beraber yaşadığımız için işletmede insanlar bir parçası olduğu için
04:47orada çok daha detaylandırılmış prosedürler var.
04:50Sarı alarmımız var, turuncu alarmımız var, kırmızı alarmımız var.
04:53Bu ne demek?
04:55Marmaray tünelimizde segmentlerimiz var.
04:59Yani Tuzla'da ürettiğimiz işte 135 metre uzunluğunda, 110 metre uzunluğunda bakslar imal ettik.
05:05Bunları taşıdık.
05:06Yer kabuğunun, deniz tabanının ilgin noktasına indirdik.
05:10Burada da temel problemimiz yine Boğaz'ın merkezindeki 1400 metrelik tüp bölümü.
05:15Yoksa devamında 3500 metreye kadar diğer tüneller var.
05:18Yine geçiş kesiminde zeminin değiştiği noktayı deprem en çok rahatsız ediyor.
05:24Burada neler olur?
05:25Bizim tünelimiz, tübümüz nasıl etkilenir konusu.
05:29Ölçerlerimiz yine, ime ölçerlerimiz, yer değiştirme ölçerlerimiz.
05:32Online olarak hem Marmaray, Maltepe'deki aktif kontrol merkezimiz var.
05:38Hatta depremde aktif kontrol merkezimiz eğer zarar görmesi halinde bile bu defa Halkalı'da onun sıcak yedekli bir kontrol merkezimiz daha var.
05:47Dolayısıyla bu deprem uyarımları her iki merkeze online olarak ulaşır.
05:51Otomatik olarak ulaşır.
05:53Bu uyarımın birinci seviyesi sarı alarmdır.
05:56Eğer depremin 3, 4, 5 hatta 6'ya kadar ki, 6 civarına kadar ki magnitüde olan, büyüklüğü olan depremlerde sarı alarm verilir.
06:04Bu ne demektir?
06:05İşletmeyi durdurmaya gerek yoktur.
06:07Gözle takip yeterlidir.
06:09Eğer deprem büyüklüğü artarsa bu defa turuncu alarma geçilir.
06:13Turuncu alarmın anlamı şudur, işletmeyi kapatmaya gerek yoktur ancak bütün trenler sınırlandırılmış moda geçsin emri verilir.
06:21Bu ne demek?
06:21Ne demek?
06:2225 kilometre hızı geçmeyin.
06:24Yani yavaş gidin, raylarda bir aksama meydana gelmiş olabilir gibi.
06:28En kötüsü, yani en büyük ne demek bu?
06:31İşte 7.5, 6'lar gibi ki bizim tünellerimiz Marmaray, Avrasya, bunların üstünde büyüklüğe ve şiddete sahip depremler için mukavimdir.
06:39Ama o durumda tünelimize herhangi bir sorun olmasa bile işletmeyi durdurma emri verilir.
06:46İnsanlar tahliye edilir.
06:48Tüneli baştan sonra kontrol etmek gerekir.
06:50O kırmızı alarm halidir.
06:52Tahliye koridorları var içeride.
06:54Elbette ki, elbette ki.
06:55En kötü senaryoyu düşünüyoruz.
06:57Tabii ki.
06:58İçeride yakalandı insanlar.
06:59En kötü senaryoda tahliye gerçekleşiyor.
07:03Trenler durduruluyor.
07:04Ve herhangi bir hayat tehlikesi ortaya çıkmıyor.
07:07Bu mu?
07:08Doğru mu?
07:08Doğru. Bizim aslında Marmaray'da, Avrasya'da korktuğumuz şey depremin kendisi değil.
07:14İnsanlarımızın, vatandaşlarımızın paniğe kapılmaması gerekir.
07:17Çünkü bütün bu prosedürler hem set edilmiştir, kurulmuştur, hem de çalışılmıştır, çalışılmaktadır.
07:24Bütün personelimiz deprem gibi, yangın gibi özel durumlar için eğitilmiştir.
07:29Vatandaşımız, yolcumuza düşen şey ise komutlara uyumaktır aslında.
07:33Yani nedir biz?
07:34Ne yapacaklar efendim?
07:35Şimdi tane tane gidelim.
07:36Şimdi hafif bir deprem atlattık.
07:41En kötü senaryoda Marmaray'da ve Avrasya Tüneli'nde karşı karşıya kaldılar.
07:46Bizi izliyor şu anda tüm İstanbullular ve dışarıdan gelenler.
07:50Ne yapacaklar efendim?
07:51Şimdi trenlerden konuşuyorsak, her trenimizin makinesi acil durum yöneticisidir aynı zamanda.
07:59Acil durumda makines aldığı eğitim gereği ve kontrol merkeziyle de irtibatı gereğince yapılması gerekeni anonsla bildirir.
08:07Yani tüm yolcularımıza, işte sağdaki kapılar açılacaktır.
08:12Yürüme yoluna, sıkışıklığa mahal vermeden intikal ediniz ister.
08:16Tünellerimizin, çift tüp biçimindeki tünellerimizin her birisi diğeri için ayrıca bir kaçış noktasıdır.
08:23Bazı noktalarda ise yüzeye direkt çıkış şaftlarımız vardır.
08:26Komut şu olacaktır, bulunduğunuz noktadan işte en yakın sağa ya da sola.
08:33Bunu da ışıklı uyarı da ekledik biz.
08:35Yani yeşil veya kırmızıyı yakıyoruz.
08:37Yani en yakın kaçış noktamız ne tarafta, bu yangında da çok kullandığımız bir şey olur.
08:43Kötü bir yangın hiç yaşamadık ama yeşil tarafa doğru hareket ediniz diye.
08:47Yeşil taraf ne demektir?
08:48Çok kısa zamanda kurtulmanın ya da terk etmenin, kurtulmak demeyelim.
08:52Çünkü biz kötü bir tahliye etmenin yaşanacağı noktayı gösterir.
08:57Velev ki makinistimiz ise bir şey oldu.
09:00Yani heyecanlandı, belki de komut verebilir durumda değil.
09:05Bu durumda merkez kumandayı ele alır.
09:07Çünkü merkez aynı anda her şeyi gördüğü için merkezdeki acil durum yöneticisi yolcuları yönetir.
09:14Dolayısıyla biz yapısal açıdan, statik açıdan Marmara'ya da ya da Avrasya'da bunlar geçerli.
09:20Malumunuz radyo sistemimiz kapalı devre çalışır, normal yayınlardan etkilenmez.
09:26Zaten araçlarımızda giderken Avrasya'da anons sistemimiz vardır.
09:29Ama radyonun dışında ayrıca tünelimizin içinde kullanıcılarımızın zaten bildiği anons sistemimiz var.
09:36Yine burada bir tüpten araçların sıkışıklığı var ise diğer tüpe ya da her ikisi sıkışıksa duvarın arkasındaki kaçış koridoruna yönlendirmemiz mümkündür.
09:46Havalandırmalarımız acil durum jeneratörlerine sahiptir.
09:50Yani biz depremin en kötüsünün yaşanabilme ihtimaline karşı dizayn yaptığımız için bunlara karşı hazırlıklıyız.
09:57Tabi Allah o günleri yaşamayı göstermesin.
09:59Şöyle soracağım.
10:00Özellikle şunu merak ediyor herkes.
10:06Bu Marmaray, bu tüneller aslında deprem kuşağına yakın yerler.
10:11Buna özel mi dizayn edildi?
10:14Kaç şiddetindeki depreme dayanabilir?
10:18Ve o depremi sübhanse yani atlatabilir.
10:22Tehlikeyi atlatabilir.
10:23Tabi ki biz 1950'lerde 60'larda yapılmış çok beton armi bina hatırlamıyoruz.
10:31Niye?
10:31İnsanlar binalarını yaparlar.
10:33Belki 50-60 yıl sonra onu yenilemek isterler.
10:36Genelde de böyledir.
10:37Ama bu tür mühendislik yapıları 50-60 yıl değil yüzlerce yıl yani dünya durdukça diye tabir edebileceğimiz bir mühendislik öngörüsüyle yapılmalıdır.
10:47Bunun için de dikkate alınan en büyük parametrelerden en önemli parametrelerden birisi tabi ki deprem değeridir.
10:53Mühendislik alanında tüm dünyada 2475 yılda bir gerçekleşme ihtimali bulunan en büyük deprem tabiri vardır.
11:01Yani siz bir yapıyı en sağlam halde dizayn etmek isterseniz bu deprem değerini alırsınız.
11:08Bunun bir sürü alt kırılımları var.
11:10İşte PGA değeri dediğimiz maksimum yer ilmesi, maksimum deprem hızı gibi verilerden en yükseğini aldığınızda bu bina tabiri caizse ilelebet ayakta kalır.
11:22Bizim burada amaçladığımız şu 7.6, 7, 8 her neyse neticede Richter ölçeyi 8'e kadar tanımlıyor maksimum.
11:31Şiddete baktığımızda işte 11-12'ye kadar.
11:34Bizim burada dikkate aldığımız şey şudur.
11:37Mutlak surette yapı ayakta kalmalıdır.
11:40Mutlak surette can ve mal güvenliğini sağlamalıdır.
11:43Depremden sonra deprem oldu, büyük deprem oldu.
11:45Elbette ki işletmeye kapatırız.
11:47Elbette ki A'dan Z'ye her şeyimizi kontrol ederiz.
11:50Herhangi bir vida gevşemiştir.
11:52O vidanın gevşemesi bile rayın kullanımına engeldir.
11:55Dolayısıyla bizim burada değişmez kuralımız can ve mal güvenliğini sağlayan,
12:00yapıyı mutlak surette elden çıkarmayan, koruyan ve belli bir bakım ve kontrolden sonra işletmenin devam edebileceği bir mühendislik bakış açısı modudur.
12:09Şu anda yaşanan bu deprem sonrası siz Marmaray hattını, rayları özellikle de Avrasya tüneli içerisinde kontrol yaptınız mı, test yaptınız mı, incelediniz mi, ne oldu, ne bitti diye.
12:23Tabii ki Marmaray'da otomatik alarm, sarı alarm seviyesini verdi.
12:28Yani işletme devam edebilir, görsel kontrol emri aldık.
12:33Bunu derhal gerçekleştirdik.
12:34Buna rağmen, yani turuncu alarma geçmememize rağmen, trenlerin hızını yine de düşürdük.
12:40Emniyet tarafta kalmak her zaman iyidir, kötü bir şey yaşamaktansa.
12:44Tüm kontroller yapıldı.
12:46Avrasya'da örneğin ekranda gördüğümüz sensörler, Avrasya'nın tüneli yaşadığı anda,
12:52size bahsettiğim sismik conta, yani deprem izolatörü noktasından veriler aldı.
12:57Bu verilerde bizim hani 75 milim kadar çalışabilmesini maksimumda, 75 milim ne demektir?
13:047,5 santim, yani biz binaların zeminle etkileşiminde 1-2 santimden daha fazla deformasyon yapmasını istemeyiz.
13:10Bu 7,5 santimlere kadar.
13:12Bu contadan aldığımız veri milimetrenin 3'te 1'i kadar oldu.
13:16Yani o kadar bir esneklik gösterdi.
13:19Tabiri caizse hiç hissetmedi.
13:20Dolayısıyla Avrasya tünelimizin hem burada 400'den fazla kameramız var, her noktası kamerayla anında,
13:29daha sonra da tabii ki teknik personelimiz gözlemek suretiyle,
13:33artı özellikle kritik noktalar dediğimiz sismik izolatörlerimizin kontrolüyle tüm bu incelemeler yapıldı.
13:41Hiçbir sorunumuz olmadı.
13:43Yapı sağlığımızın aynen devam ettiğini, izlenme sistemimizin mükemmel çalıştığını bir kere daha test etmiş olduk.
13:51Burası şu anda en büyük depremini mi test etti?
13:55Geriye döndüğümüz yıllar içerisinde ilk açıldığında Avrasya tüneli ve Marmaray.
13:59Şu anda İstanbul'da yaşanan en büyük açıldıktan sonraki en büyük depremini mi test etti?
14:05Tabii kendisine yakın olan en büyük deprem diyebiliriz.
14:08Görece şanslı mıydık tüm İstanbul olarak?
14:11Evet.
14:12Biz depreme Avrasya tüneli ve Marmaray'da 66 kilometre mesafedeydik.
14:17Görece aslında malumunuz birkaç gündür kamuoyunun şahit olduğu 6.12 ama İstanbul'un merkezinin, merkezi alanlarının, Anadolu yakasının maruz kaldığı band aslında 5 hatta 4.8 magnitüt civarında.
14:32Dolayısıyla evet büyüklük olarak en büyük diyebiliriz ama bizim tünelimizin tabiri caizse hissetmediği küçük bir deprem ayarındadır bizim koyduğumuz mühendislik çözümleri itibariyle.
14:45Ama yapı sağlığı izleme sistemlerimiz mesela Çamlıca Kulesi'ne koyduğumuz ölçerlerimiz nerede bir deprem gerçekleşirse 400-500 kilometreye kadar bunu algılıyor.
14:57Örneğin İzmir depremi 5-6 yıl kadar önce olduğunda 15 milim kadar bir deformasyon gördük gibi.
15:04Bunların tamamını görüp takip ediyoruz.
15:07Çok teşekkür ederim. Çok değerli bir yayın oldu.
15:09Ulaştırma Bakanlığı Altyapı Yatırımları Genel Müdürü Yalçın Eygün'le birlikte aslında İstanbulluların 16 milyonluk bu kentin ulaşımı kullananların merak ettiği soruları sorduk kendilerine.
15:22Deprem atlatıldı. Daha büyüğüne karşı işte burada devasa bir sistemle kontrol devam ediyor.
15:30Sizi tekrar bulunduğumuz noktadan merkeze bırakalım.