İstanbul gün boyunca sallandı, uzmanlar ne diyor?
Kategori
🗞
HaberlerDöküm
00:00:01T24'den bir kez daha merhaba.
00:00:03Evet bugün saat 12.49'da yüreğimiz ağzımıza geldi.
00:00:10İstanbul 6.2 büyüklüğündeki depremle sarsıldı.
00:00:15Depremin merkez üssü Marmara Denizi, Silivri açıklarıydı.
00:00:21Ve doğa bir kez daha unuttuğumuz o deprem gündemini bize hepimizi hem Türkiye'ye özellikle de İstanbul'a hatırlattı.
00:00:29Sıcak bilgileri hemen vereyim.
00:00:32Valilikten ve İçişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamaya göre can kaybı yok.
00:00:37Ancak paniğe bağlı olarak yaralanmalar var.
00:00:40Çünkü bazı insanlar yükseklerden atlamışlar.
00:00:44Can kaybının olmaması gerçekten en sevindirici haberlerden bir tanesi.
00:00:48Diğer taraftan da ciddi anlamda yıkım yok.
00:00:51Bazı metruk binaların yıkıldığı yönünde haberler var.
00:00:55Ama İstanbul Büyükşehir Belediyesi, AKOM, deprem merkezi, daha sonra deprem bilimcilerde olan su toplantı halinde.
00:01:05Oradan gelecek açıklamaları da bekliyoruz.
00:01:08İstanbul genelinde Büyükşehir Belediyesi de herhangi bir can kaybının ve önemli bir yıkımın olmadığı yönünde bilgiler geçti.
00:01:17Son dakika bilgisi de okullarla ilgili İstanbul'da ilk öğretim, orta öğretim hem devlet hem de bakı üniversitelerindeki eğitim öğretim durumu iki günlüğüne ertelendi.
00:01:31İki günlük bir deprem arası verildi eğitim öğretime.
00:01:36Peki bu yaşadığımız deprem, Silivri merkezde bu deprem İstanbul için ne söylüyor?
00:01:42Çünkü hemen hemen hepimizin ilk sorusu o olası Büyük Marmara, İstanbul depremi kapıda mı?
00:01:51Bu deprem onun öncüsü mü, habercisi mi yoksa bağımsız bir deprem mi?
00:01:57Sakin bir yayın yapalım.
00:01:58Gerçekten bilimin ışığında bir yayın yapalım.
00:02:02Ve bilim insanlarının bilimin ışığındaki bilgilerinden faydalanarak bir kendimize fikir oluşturalım istedik.
00:02:10O yüzden de ilk yayınımıza bağlayacağımız ilk isim bu alandaki uzman isimlerden ki ömrünün önemli bir kısmını AFAD'da geçirmiş bir isim.
00:02:21Deprem bilimci, doktor Ramazan Demirtaş.
00:02:24Hocam hoş geldiniz yayınımıza.
00:02:26Hoş bulduk, iyi yayınlar.
00:02:28Hocam ilk sorum herkesin çok merak ettiği bir soru.
00:02:32Bu deprem bağımsız mı?
00:02:35Hepimizin böyle korkarak beklediği ama bir yanıyla da gerçeğimiz olan ve bu anlamda da hazırlıklarımızın bir ne derler devlet politikası olarak yapılması gereken depremin öncüsü mü?
00:02:48Ne diyeceksiniz Silivri merkezindeki depremle ilgili?
00:02:52Pardon, ses gitti.
00:02:57Geliyor mu hocam sesi?
00:02:58Duyuyor mu hocam?
00:03:00Telefon geldiği için ses gitti, kusura bakmayın.
00:03:04Hocam duyuyor musunuz beni?
00:03:07Duyuyor musunuz beni?
00:03:08Duyuyor.
00:03:08Tamam, hocam bu Silivri merkezi 6.2 depremi bize ne söylüyor?
00:03:14Bu öncü mü, bağımsız bir deprem mi, o beklediğimiz büyük İstanbul depremiyle bağı var mı?
00:03:21Ne diyeceksiniz?
00:03:22Ne diyeceksiniz?
00:03:23Şimdi Candan Hanım öncelikle İstanbul depremi diye bir şey yok.
00:03:26Beklenen Marmara depremi diyelim biz buna.
00:03:29Çünkü bu deprem birçok yeri etkileyecek.
00:03:35Bölgesel ölçekte bir depremden bahsediyoruz.
00:03:37Bugünkü depremden değil de beklenen Marmara depremi olması durumunda bu bir İstanbul depremi değil.
00:03:44Çünkü 6 Şubat depremlerini hatırlarsanız 6 Şubat'ın ilk depremi biliyorsunuz Pazarcık güneyinde Şatır Hüyük civarında olmasına rağmen en fazla yıkımı Can Kayın'ın 140 km uzaklıkta biliyorsunuz Hatay'da yapmıştı.
00:04:03Yani onun için bir depremin merkezinin yakınlığı orada maksimum hasar olacak anlamına gelmiyor.
00:04:10Eğer deprem 7.5'ün üzerine geçerse o zaman bölgesel ölçekli bir depremden bahsediyoruz.
00:04:17Şimdi bu deprem öncü ana şok artçı şeklinden nitelendirmek doğru değil.
00:04:25Şimdi bahsettiğimiz yer Kuzey Anadolu Faizonlu Marmara Denizi içerisindeki geçen kuzey kolundan bahsediyoruz.
00:04:32Bu kuzey kolu biliyorsunuz geçmişte yani 250-300 yıl önce ve yaklaşık 500 küsur yıl önce 7-7.5-7.5'ün üzerinde bir seri deprem üreten bir yerden bahsediyoruz.
00:04:47Bugün olan deprem Silivri'nin 20 km, 23 km hemen hemen güneyinde Orta Marmara kısmında oluyor.
00:04:58Yani Kuzey Anadolu Faizonlu Marmara Parçası dediğimiz bir parçada.
00:05:04Bu parça biliyorsunuz 22 Mayıs 1766'da 7'in üzerinde bir deprem oluşturdu.
00:05:11Hemen bunun devamında batısı da Batı Marmara Parçası'nda 3 ay sonra ikinci bir yedinin üzerinde deprem üretti.
00:05:20Şimdi dolayısıyla depremin yeri ve bu depremi üreten fay son derece önemli.
00:05:26Yani öncelikle bu depremi hangi fay? Orta Marmara Parçası.
00:05:31Geçmişte ne zaman deprem üretmiş? 1766.
00:05:35Ne kadar süre geçmiş? 259 yıl.
00:05:38Şimdi biliyorsunuz 7 ile 7.5 arası depremden tekrarma periyodu her ne kadar küsuratlar 0-1 de değişse tekrarma aralığını çok farklı bir duruma getirebiliyor.
00:05:53Yani 7.1 ile 7.5'in deprem tekrarma aralığı farklı.
00:05:58Şimdi 259 yıl geçtiği için bu deprem bir defa 7'in üzerine çıkmış durumda.
00:06:04Yani beklenen Marmara depremden bahsediyorum.
00:06:07Yani 7.1-7.2'lik bir deprem olma potansiyeline sahip 259 yıl geçmesi nedeniyle.
00:06:15Ama 7.5-7.6 üretecekse bu depremin tekrarma periyodu 275-300 yıl arasında değişir.
00:06:23Yani şunu ne demek istiyorsunuz hocam?
00:06:267.1-7.2-7 bu büyüklükte bir deprem olacaksa bu aslında 259 yıl geçmesi nedeniyle aslında her an kapımızda onu anlıyorum değil mi hocam?
00:06:41Evet şimdi bakın hani birileri diyor ya ortalama 250 yılda bir deprem tekrarma aralığı var diyor ama bu doğru bir şey değil.
00:06:52Eğer öyle olsaydı bu deprem 9 yıl gecikti.
00:06:54Niye gecikti?
00:06:56Gecikmesine bir sebep yok.
00:06:57Çünkü hatırlayın 2019'da aynı yerde 5.8 var 6 yıl önce bugün de 6.2 var.
00:07:06Yani normalde depremin o zaman öne çekilmesi gerekiyor.
00:07:10250 yıldan da önce olması gerekiyor.
00:07:13Yani 1766'ya 250 yıl eklerseniz 2016'da mutlaka bu depremin olması gerekiyordu.
00:07:20Eğer 7'lik bir deprem olsaydı, olacaksa ama demek ki deprem 259 yıl geçtiği için 7 mertebesini geçmiş durumda.
00:07:30Yani biz artık 7.1-7.2'nin üzerinde bir depremle karşı karşıyayız.
00:07:37Ama eğer bu fayın uzunluğu yaklaşık 70 km uzunluğunda bir parçadan bahsediyoruz.
00:07:43Eğer 7.5 üretirse bakın hemen doğusunda 17 Ağustos 99 depremini üreten İzmit parçası var.
00:07:53O parça biliyorsunuz 7.6 büyüklüğünde bir deprem üretti.
00:07:59Ve o depremin tekrar o periyodu yaklaşık 280 yıldı.
00:08:03Çünkü bir anki depremini 1719 yılında üretti.
00:08:07Şimdi 1766 dediğimiz yer eğer 7.6 gibi bir deprem üretecekse o zaman tıpkı 99 gibi bir 275-280 yılın geçmesi gerekiyor.
00:08:20Ama şöyle anlaşılmasın.
00:08:22Bu deprem eğer 7.5'ün üzerinde olacaksa.
00:08:25Ama şu anda sizin de belirttiğiniz gibi 259 yıl geçmesi nedeniyle 7.1-7.2'ni her an üretebilecek bir potansiyele sahip durumda.
00:08:35Peki hocam bu deprem yani bu Silivri açıklarındaki işte dediğiniz gibi Kuzey Anadolu Fayat'ın Orta Marmara bölümündeki deprem daha önce de olmuştu hatırlattınız 2019'da.
00:08:53Sizce bu olan depremler işte 5.8-6.2 bu oradaki stresi azaltan boşaltan depremler mi?
00:09:03Yoksa o stresi daha da biriktiren daha büyük bir depremin tetikleyicisi depremler mi?
00:09:09Çünkü o konuda da bilim insanlarından farklı farklı iki görüş var.
00:09:12Bazıları diyorlar ki enerji birikmesi fazlalaştı bazıları diyor ki rahat bir nefes alalım oh küçük bir parçası kırıldı enerji boşaldı.
00:09:23Ne diyorsunuz hocam?
00:09:25Bu stres boşaltıyor diyen kişinin kişilerin deprem bilimci olmadığını söyleyebiliriz.
00:09:33Çünkü bahsettiğimiz yer 7.5'ün üzerinde yani 7'nin üzerinde deprem üreten bir Kuzey Anadolu Fayat'ından bahsediyoruz.
00:09:40Şimdi 5.8-6.2'lik depremler orta büyüklükte birer hazırlık evresi depremleridir.
00:09:47Siz eğer büyük bir kırılma yapacaksanız o fay büyük bir kırılma yapacaksa mutlaka 10-30 yıl öncesinden bu şekilde orta büyüklükte depremler üretmeye başlar.
00:10:00Çünkü pat diye ana şok olmaz yani siz tutun 70 km uzunda bir kırılmaya yol açacaksanız o fay açacaksa
00:10:086.2-5.8'de bu işi yapamazsınız.
00:10:12Önce daha küçük pürüzler kırılır daha sonra ana pürüz kırılır.
00:10:17Ana pürüzle işte beklenen Marmara deprem olur.
00:10:21Yani kesinlikle bu fay bağımsız bir fay olsa bir Kuzey Anadolu fay olmasa o zaman dersiniz ki 6.2 bir ana şoktu.
00:10:30Dolayısıyla bu iş bitti ama böyle bir şey söylememiz mümkün değil.
00:10:34Yani tam tersi bakın 6 yıl önce 5.8 6 yıl sonra 6.2 olması burada aslında riskin giderek arttığını gösteriyor.
00:10:44O zaman bir öteleme söz konusu değil değil mi hocam?
00:10:48Sonuçta bilim insanlarının bir kısmı işte önümüzdeki 9 yıl 10 yıl içerisinde Büyük Marmara depremi tam da sizin dediğiniz tanım bence de daha doğru.
00:11:00Aslında o zamanın ötelenmesi gibi bir durum söz konusu değil öyle anlıyorum ben.
00:11:05Bugün ya da yarın ya da gelecek sene.
00:11:08Hayır hayır bakın hiçbir canlı hanım hiçbir deprem bir ana şoku öne ya da ileriye atamaz.
00:11:16Böyle bir şey olmaz.
00:11:17Bu çok özel koşullar gerektirir.
00:11:19Bu sadece bu arkadaşların herhalde çıkamadığı konu depremin büyüklüğüyle deprem tekrarlanma aralığı arasında bir ilişki var.
00:11:28Yani şu bilgi doğru değil.
00:11:30Depremin büyüklüğüyle depremin tekrarlanması arasında bir bağ var dediniz.
00:11:34Onu biraz daha anlaşılır kılar mısınız hocam?
00:11:38Bakın demin dedim ya mesela 7.1 demekle 7.5 arası farklı şeyler 7.1 7.2 derseniz bu deprem tekrarlanma aralığını 250-260 yıl diyebilirsiniz.
00:11:53Ama bunu 7.5 7.6 derseniz o zaman 275-300 yıl.
00:11:58Çünkü o fayın bir yıllık kayma hızı var.
00:12:01O da 2 santim civarında.
00:12:032 santimle siz mesela ekranlarda izliyorsunuz 6 Şubat ya da 17 Ağustos'ta fayları dikine geçen yapılarda 5 metre, 7 metre, 8 metre yer değiştirmeler oldu.
00:12:18Kaymalar oldu.
00:12:19Yani kişilerin tarlaları ya da parsel sınırları 5-7 metre bir yer değiştirdi değil mi?
00:12:26Kaydı.
00:12:27Mesela 17 Ağustos'a da 5.5 metre kaymıştı.
00:12:31Şimdi 5.5 metreyi 2 santimle 275-300 yılda yaparsınız.
00:12:36Yani dolayısıyla o deprem 7.5'un üzerindeyse yani 259 yılda o deprem tekrarlanmaz.
00:12:45Ama 7.1, 7.2, 7.3 ise bu 250-270 yıl arasında tekrarlanır.
00:12:52Evet yani o zaman depremin büyüklüğüyle şiddetiyle işte dediğiniz gibi zamanlaması periyodu daha doğrusu arasına bağı böyle kuruyorsunuz.
00:13:01Peki hocam siz AFAD'da da uzun yıllar çalıştınız.
00:13:06AFAD işte bildiğimiz bu doğal felaketlerde ilk müdahale eden ve bu konuda politika üreten, bu konuda aslında bir ulusal politika üreten bir kurum olarak.
00:13:18Sizce olası büyük Marmara depremi ki bu dediğiniz gibi her an olabilecek eli kulağında ve bilimin gösterdiği emareler de bu yönde.
00:13:32İstanbul, Marmara hazır mı hocam?
00:13:34Yani bir AFAD deneyimi bir bilim insanı olarak ne diyeceksiniz?
00:13:40Ne diyeceksiniz?
00:13:41Evet yani bu aralara telefon geldiği için sesiniz kesildi.
00:13:45Kusura bakmayın.
00:13:48AFAD, duydunuz değil mi hocam sorumu?
00:13:51Duydunuz değil mi hocam sorumu?
00:13:52Evet evet bakın AFAD yönetim sistemi açısından baktığınız zaman daha önce AFAD kurulmadan önce Bayındık İskan Bakanlığı, AFAD İşleri Genel Müdürlüğü vardı.
00:14:02Bir de Sivil Savunma Genel Müdürlüğü vardı.
00:14:05Sivil Savunma Genel Müdürlüğü genellikle kriz yönetimi müdahale amaçlı bir köklü bir genel müdürlüktü.
00:14:13AFAD İşleri Genel Müdürlüğü de risk azaltmadan sorumlu bir genel müdürlüktü.
00:14:17Biz şimdi bu iki kurumu kapattık yerine AFAD'ı kurduk.
00:14:22Aslında bu çok da doğru değildi.
00:14:24Yani risk azaltmayla kriz tamamen farklı bir, tamam AFAD yönetim sisteminin birer halkası ama aynı kurum altında hem riski hem krizi yönetemezsiniz.
00:14:38Şu anda zaten AFAD'ın görevi de daha çok koordinasyon amaçlı.
00:14:43Yani kesinlikle bir risk azaltmaya yönelik yasanın içerisinde var ama genellikle kriz yönetiyor.
00:14:51İşte bu ülkenin en büyük sorunu burada.
00:14:55Halbuki şöyle bir şey var.
00:14:57Bakın beklenen Marmara depreminin olması durumunda bize ekonomik faturası 250 milyar dolara geçecek.
00:15:05Halbuki biz bunu 99'dan itibaren 30-40 yıl içerisinde bunun 25 milyar dolarını bu riskli binaları ortadan kaldırsaydık ya da riskli yapıları şu anda bir can kaybından bahsetmeyecektik.
00:15:20İşte Türkiye'nin en büyük çıkmazı AFAD yönetim sisteminin yanlış olması.
00:15:26Tamamen kriz ve müdahaleye yönelik.
00:15:29Yani AFAD şu anda genellikle bir deprem olduktan sonra devreye giriyor.
00:15:33Dikkat edin yani 6 Şubat depremlerinde ne oldu?
00:15:38150 milyar dolar bir kaybımız var 53.000'de insan hayatını kaybettik.
00:15:43Halbuki bunun 15 milyar dolarını 30-40 yıl öncesinden bu insanlara mezar olan binaları ortadan kaldırsaydık şu anda böyle bir tablodan bahsetmeyecektik.
00:15:55O zaman yani Marmara için ne diyorsunuz hocam?
00:16:01Yani bakın ben bunu aynı sorular sorulduğu için yani bir bilim insanı kendisiyle çelişmemeli.
00:16:09Yani eğer ulusal kanalda bu depremle ilgili bir açıklama yapıyorsanız üstte söylediğiniz cümleyle altta söylediğiniz cümle birbiriyle tutarlı olması gerekiyor.
00:16:19Şimdi beklenen Marmara depremi gerçeği var değil mi?
00:16:22Bu deprem her an olabilir diyorsanız dirençli bir İstanbul'dan bahsedemezsiniz.
00:16:29Depreme dirençli bir Marmara'dan bahsedemezsiniz.
00:16:32Çünkü fayın size ne kadar süre tanıyacağını bilemiyorsunuz.
00:16:39Derseniz eğer ben beklenen Marmara depremini 30 yıl 20 yıl içerisinde ya da 10 yıl içerisinde beklemiyorum derseniz
00:16:47o zaman depreme dirençli kavramından konuşabiliriz.
00:16:51Ama bir taraftan böyle bir deprem olur İstanbul çöker ekonomimiz dizüstü çöker bağımsızlık gider beka sorunu diyorsanız
00:17:02sonra bunları unutup arkasına depreme dirençli İstanbul diyorsanız e kusura bakmayın kendinizle çelişiyorsunuz.
00:17:10Çünkü bu eli kulağında olan bir depremse siz bu hazırlığı yapamazsınız.
00:17:16Buyurun İstanbul'da 30 bin değil bir bin tane binayı depremden önce yıkıp yerine yenisini yapabilecek bir anlayış ve süre var mıdır?
00:17:27Evet.
00:17:28Hocam doğal olarak herkes şunu merak ediyor bizi izleyenler.
00:17:33Çünkü ben de depremi yaşandığı andan itibaren sokağa çıktım ve insanların çoğu sokaktaydı.
00:17:39İşte yaşlılar var evlerinden çıkamayanlar oldu onları gördüm mesela.
00:17:43Yani yaşlı insanlar mesela dördüncü kattan aşağıya inemediler vesaire.
00:17:48Ama bir taraftan da geceyi nerede geçireceğim diye kaygılanan insanlar da gördüm.
00:17:54İşte okullar da tatil edildi vesaire.
00:17:57Şimdi doğal olarak insanlar şu soruyu çok soruyor.
00:18:01Yani biz bu deprem işte yaşandı 6.2 ardından 5 nokta küsur depremler de oldu vesaire.
00:18:12Biz ne yapacağız?
00:18:13Sokakta mı kalalım bu akşam?
00:18:15Yoksa işte evlerimize girelim mi?
00:18:17Bütün bunlar tabii ki bir müneccimlik gibi gelebilir bu soru size.
00:18:21Bilimsel bir soru değil bunu biliyorum ama yine de sormak istiyorum hocam.
00:18:26İnsanlar gerçekten çok tedirginler.
00:18:29Evet Canlı Hanım şimdi tabii cepten konuştuğum için telefon gelince kesiliyor.
00:18:35Sorunuzu anladım.
00:18:36Bakın aslında biz afet yönetim sistemimiz cidden sıkıntılı.
00:18:42Şu anda herkes bir ulusal kanalda bu depremle ilgili açıklamalar yapıyor.
00:18:47Bu aslında çok da ciddi bir şekilde dezavantajları var.
00:18:52Yani bunun resmi bir ağızdan yapılması gerekiyor.
00:18:55Şimdi diyorsunuz ki bu gece İstanbul ya da çevre kentler ne yapsın?
00:19:01Dışarıda mı yatsın?
00:19:02Şimdi birileri diyor ki bu gece girmeyin.
00:19:05Birileri de diyor ki girin.
00:19:08Değil mi?
00:19:08Yani soru buydu.
00:19:09Şimdi bakın bunu şu anda bana sorsanız ben bu soruya cevap vermem.
00:19:15Çünkü benim böyle bir yetkim yok.
00:19:18Böyle bir bana verilmiş bir yetki de yok.
00:19:21Dolayısıyla bu işten sorumlu, yasal sorumlu, afet yasasından sorumlu ve kamuoyunu bilgilendirme konusu
00:19:30AFAD'a ait, İçişleri Bakanlığı'na ait.
00:19:32Dolayısıyla çıkıp İçişleri Bakanlığı bu kirli bilgileri engellemek adına eğer bu gece girmeyin diyorsa bunun resmi ağızdan yapılması gerekiyor.
00:19:44Bir tane titre olan bir profun ya da bir başka akademik arkadaşın ya da bir deprem bilimcinin bu gece dışarıda yatmayın demesi bunun arkasında çok ciddi bir ekonomik de faturası var.
00:19:57Yani siz bu yetkiyi kimden alıyorsunuz?
00:20:00Bu gece olacağını garanti ediyorsanız tamam kahraman olursunuz.
00:20:04Bunu söyleyebilecek deprem biliminde dünyada bir teknoloji, bir formül yok.
00:20:10Keşke desek ki bu fay bu gece büyük depremini üretecek.
00:20:14Bunu diyemiyorsanız kusura bakmayın yani.
00:20:17Dolayısıyla her büyük, orta büyükte depremlerde falan mutlaka İçişleri Bakanı ya da AFAD Başkanlığı bu konuda deprem danışma konunu toplayıp halkı kamuoyunu bilgilendirmesi gerekiyor.
00:20:32Evet yani bu sorumluluk kamu otoritesini diyorsunuz hocam.
00:20:36Bilim insanlarından gelecek işte rahat rahat rahatlayın evlerinize gidin ya da işte evlerinizde kalmayın dışarıda kalın.
00:20:44Bütün bu bilgilerin kendisinin sorumluluğu kamu otoritesi olan devlette, hükümette diyorsunuz hocam.
00:20:50Ne diyorsunuz hocam?
00:20:51Tabii tabii bakın canlı hanım şimdi mesela bana sordunuz ben o kurumda çalışan birisiyim 35 yıllık çalıştım şimdi emekli oldum.
00:20:58Ama deseniz ki bu gece girsinler, ben desem ki girsinler.
00:21:04Peki bu deprem, büyük deprem olup insanlar hayatını kaybederse ne diyeceksiniz?
00:21:10Yani bu durumda suçlu durumuna giriyorsunuz.
00:21:13Girmeyin derseniz bu gece deprem olacağını biliyor musunuz?
00:21:18Biliyorsanız o zaman çıkarsınız gerekli önlemler yani İstanbul şu anda 18 milyondan oluşuyor.
00:21:28Bir de Marmara kentlerini düşünürsek yaklaşık 30 milyondan fazla insanı bu gece dışarıda yatırabilir misiniz?
00:21:35Evet aynen öyle hocam.
00:21:39Hastalar var, yaşlılar var dediğiniz gibi diğer canlılar var vesaire.
00:21:44Evet çok büyük bir kriz ya da çok büyük bir operasyondan bahsediyoruz hocam.
00:21:50Deprem olsa da olmasa da buna ne kadar hazırlıklıyız gerçekten herkesin herhalde bir fikri vardır diye düşünüyorum.
00:21:58Çünkü sizin gibi bilim insanları uzun zamandır Marmara depremi geliyor, geliyor hazırlıklar, asıl beka sorunu budur.
00:22:06Asıl devlet politikasının buraya dönmesi gerekiyor.
00:22:09Yerel yönetimle merkez hükümet arasında koordinasyon olması gerekiyor.
00:22:13Buradaki rekabet ciddi anlamda can ve mal kaybının bizzat sorumluluğudur diye çok ciddi uyarılar var.
00:22:20Ama o uyarılar ne kadar kulak geliyor, ne kadar kulak ardı ediliyor.
00:22:28Herkesin bir fikri olduğunu düşünüyorum.
00:22:30Hocam çok çok teşekkürler, çok sağ olun verdiğiniz bilgiler için.
00:22:33Özellikle AFAD gibi bir kurumda da 35 yılını harcamış bir bilim insanı olarak o deneyimlerden yola çıkarak asıl sorumlunun kim olduğunu,
00:22:43yani kamunun bilgilendirilmesi, toplumun bilgilendirilmesi konusunda tek bir ağızdan yapılacak bilgilendirmenin, açıklamanın hangi kurum tarafından olması gerektiğini de siz zaten söylediniz.
00:22:57Bu şu açıdan da önemli bu uyarı hocam.
00:22:59En azından gerçekten halk, toplum, işte bu konuda yüreği ağzında olan Marmaralılar kime kulak kabartması gerektiği konusunda herhalde bir kez daha uyarılmış oluyor sizin vesilenizde.
00:23:16Çok çok teşekkürler hocam.
00:23:17Çok teşekkürler hocam.
00:23:18Evet ben teşekkür ederim, iyi yayınlar.
00:23:20Evet sevgili T24 takipçileri, Profesör, pardon Doktor Ramazan Demirtaş'la konuştuk.
00:23:28Kendisi sismolog, deprem bilimci ve önemli bir şey söyledi.
00:23:33Dedi ki aslında bir İstanbul depremi tarifinin doğru olmadığını,
00:23:37çünkü tam da 6 Şubat Maraş merkezi depremlerin oradan o örnekten yola çıkarak en uzak nokta olan Hatay'ın ne kadar büyük yıkım yaşadığından söz etti.
00:23:51O yüzden Marmara merkezi bir depremi sadece İstanbul merkezi bir deprem gibi sunmak doğru değildi.
00:23:56Ve veri taraftan da aslında bu kırılan fayın yani bu 6.2 büyüklüğünde deprem üreten silivri açıklarındaki o orta Marmara bölümündeki fayın kırılmasının aslında mevcut depremin o Marmara,
00:24:19büyük Marmara depremi için risk oluşturduğunu söyledi.
00:24:23Bir enerji birikimine neden olduğunu söyledi.
00:24:25Evet biz yayınlığımıza devam edeceğiz.
00:24:28Bilim insanlarıyla konuşmaya devam edeceğiz.
00:24:31Savaş Hocam burada mı?
00:24:34Merhabalar Savaş Hocam.
00:24:37Merhaba, nasılsınız?
00:24:38Sağ olun, teşekkürler.
00:24:39Doçent Doktor Savaş Karabulut, Gebze Teknik Üniversitesi'nden.
00:24:44Hocam sizin alanınız daha çok aslında bildiğim kadarıyla yanlış şey yaparsam, tarif edersem siz beni uyarın.
00:24:51Siz daha çok aslında bütün bu yapı stokunun yükseldiği zeminlerin ne kadar sağlam olduğunu daha çok şey yapıyorsunuz, araştırıyorsunuz.
00:25:02Jeofizikçisiniz.
00:25:03Tam da bu bağlamda size şunu sormak istiyorum.
00:25:06Hocam, Marmara ve özellikle İstanbul yapı stoku bağlamında mevcut olası depremlere ne kadar hazırlıklı diye soracağım.
00:25:18Çok hazırlıklı olmadığımız kesin de bilimsel olarak neler söyleyeceksiniz hocam?
00:25:24Çok teşekkür ederim.
00:25:26Ben de Ramazan Bey'i de az önce Ramazan Hoca'yı da konuşurken dinledim.
00:25:30Çok önemli şeylere vurgu yaptı gerçekten.
00:25:32Kendisi de uzun yıllar AFAD'da çalıştı.
00:25:34Ve gerçekten çok dik duran bir bilim insanıdır.
00:25:38Kendisi de jeoloji mühendisi ve paleosismologdur.
00:25:41Ben İstanbul Üniversitesi'nde jeofizik mühendisi bölümünde yüksek siyaset ve doktorumu yaptım.
00:25:46Sismoloji yani deprem aralığına çalıştım.
00:25:49Doktoram da benim daha çok depremden dolayı zeminlerin olası davranışlarını belirlemekti.
00:25:54Yani deprem dalgaları zemine geldiğinde, kayadan zemine girdiğinde üst yapıda ne olacağı sorusuna cevap arayan bir çalışma yapmıştım.
00:26:03Ve bütün akademi çalışmalarında aşağı yukarı bu mertebede.
00:26:06Tabii İstanbul'da Marmara Denizi'nin özellikle tüm kıyı şeritlerinde bizim zemin koşullarının görece olarak daha yumuşak olduğu.
00:26:14Hatta Avrupa yakası ile Anadolu yakasını kıyasladığımızda Avrupa yakasında özellikle çevre yolunun altında kalan alanda,
00:26:21Anadolu yakasında özellikle Ebeş'in güneyinde kalan alanda, sahil kısmında, Beykoz ve benzeri alanlarda,
00:26:27mesela Saryer'de Maden bölgesinde, Kısırkaya bölgesinde zemin koşulları çok daha görücü olarak sıkıntılı.
00:26:33Bu sıkıntının temel olarak üç nedeni var.
00:26:35Bir tanesi deprem zemin ve yapı etkileşiminin temel karakteri olarak bizim yerel zemine etkilediğimiz bir etki var.
00:26:43Yani deprem dalgalarının belli katlı yapılarda özellikle daha fazla kuvvetle yapıya etkilemesi ve rezonans dediğimiz yapıyla zeminin salınımını bir araya getiren
00:26:55ve bu girişinden dolayı da yapının yıkıldığı ve yapının özellikle çok daha yüksek deprem iğmesine maruz kaldı ya da kuvvete maruz kaldığı bir durum var mı yok mu sorusunun cevabını
00:27:04ben İstanbul'un Avrupa yakasında ve Türkiye'nin birçok dilinde aramıştım.
00:27:08Bunun dışında zemin sıvı ulaşması dediğimiz, özellikle bu İskenderun'da, Gölbaşı'nda, son 2023 depremlerinde gördüğümüz,
00:27:14Adapazar'ında, Yalova'da gördüğümüz olaylar meydana gelmişti.
00:27:17Ki unutmadan hatırlatmakta fayda var.
00:27:2017 Ağustos 99 depreminde avcılar 100 km uzakta olduğu halde avcılar da büyük yüküm yaşanmıştı.
00:27:27İşte bunun nedeni ilk söylediğim zemin etkisiydi.
00:27:29Yani kalın bir zemin dolgu üzerinde avcılar.
00:27:32O yüzden avcılar fazla hissediyordu.
00:27:35Ve bugünkü, mesela İstanbul'un yapı stoğuyla ilgili de bu arada İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin
00:27:40geçmiş dönemden beri yaptığı bir mikrobölgeleme yerel çalışması vardı.
00:27:44İlçe ilçe çıkardılar ve bu vevler sürekli güncelleniyor.
00:27:50Özellikle 2023 depremi sonrası çok fazla sayıda talep gelmiş ve İBB ekipleri özellikle belli pilot bölgelerde,
00:27:56Silivir'de, İstanbul'da, Fatih'te ve avcıları pilot bölge belirerek buradaki yapıların, stoklarının durumlarını ortaya koydular.
00:28:03Buna göre depremle ilgili gelecek iğme değerleri de baz alarak yapıların olası depremdeki davranışları ve kayıp tahmin şeyleri çıkardılar.
00:28:12Eller programı denen bir program var. Kandil Rastlansı tarafından geliştirilmiş bu program.
00:28:16Kandil Rastlansı'ndaki deprem mühendisliğindeki öğretim üyelerinin geliştirdiği bir yazılımdı.
00:28:20Hatta bu yazılımda 2011 yılında o dönemin rastlani müdürü Prof. Dr. Mustafa Erdik Hoca,
00:28:25yaklaşık 2011 Van Depremi'nde kaç kişinin hayatını kaybedeceğine dair bir nokta atışı bile yapmıştı yaklaşık.
00:28:32Ve bu yapı stokunu, zemin koşullarını bilince biz, yani elimizde böyle bir envanter varsa biz kaç binanın yıkılacağını ve kaç kişinin hayatını kaybedeceğinin senaryosunu oluşturabiliyoruz.
00:28:45İstanbul için de böyle senaryolar hala çalışılıyor, sürekli güncelleniyor.
00:28:48Peki bu en güncel hali nedir hocam? İstanbul özelinde bu yapı stoku ve olası Büyük Marmara Depremi'nin yaratacağı yıkım bağlamında var mı böyle bir güncel?
00:29:03Yani şey söyleyeyim, bunu ben bizim dışımızda zaten bu konudan yetkili olan bakanlıkların da, bakanların da hatta 70 dönem İçişleri Bakanlığı'nın,
00:29:11Çevre Şehirci Bakanlığı'nın verdiği yani hayatını kaybedecek kişi sayısı olarak verdiği rakamlar 100 binlerden başlıyordu.
00:29:18Sanırım Süleyman Soylu 500 bin demişti, Çevre Şehirci Bakanı ismini unuttum, birim yokuş demişti.
00:29:25Biz TUMOP olarak 2016 yılında bir kitapçık yayınlamıştık.
00:29:28Kitapçıkta İstanbul'daki kayıp ne olur dedik.
00:29:30Bizim verdiğimiz kayıp, hayatını kaybedecek kişi sayısı olarak 625 bin kişinin hayatının tehlikede olduğunu belirtmiştik.
00:29:382016'a 625 bin değil mi hocam?
00:29:42Yani evet, bizim TUMOP Türk Mühendisi Maradolu Birliği'nin raporunda vardı bu.
00:29:46İstanbul'daki yapı stoğu ciddi şekilde sıkıntılı.
00:29:49Tabii, şu süreçte bazı şeyler konuşulur mu, konuşulmaz mı diye konuştuğumuzda,
00:29:52son bir haftadan beri, ki özellikle Kanal İstanbul'la ilgili benim de çok fazla araştırmalarım, yayınlarım oldu.
00:29:58Özellikle yazılar da yazmıştım.
00:30:00Şu son süreçte mesela İstanbul'daki yapı stoğunun durumunu biliyoruz biz.
00:30:04Ve bu yapı stoğuna rağmen hala yapı stoğu sorunu çözmedi.
00:30:0799 depreminden 26 yıl geçti.
00:30:10Yani bir çeyrek asır geçti ve çeyrek asırdan beri İstanbul'daki yapı stoğu, zemin koşullarına uygun yapı tasarımı hala soru şartı.
00:30:16Ki bugün önemli bir şey daha söyleyeyim.
00:30:18Mesela bugünkü bu depremin bilimsel ve teknik olarak yorumlanması da gerekiyor.
00:30:23Ben, dediğim gibi, doktoramı, yani uzmanlık alanımı, jeofizik mühendisliği ve sismoloji, yani deprem bilim anamidanında aldım.
00:30:33Normalde Türkiye'de sismoloji anamidanında uzman olan kişiler jeofizik mühendisliği bölümünde eğitim alırlar.
00:30:39Şimdi şundan dolayı şunu söylüyorum.
00:30:40Doktoramda özellikle depremin mekanizması ve karakteri çok önemli.
00:30:44Depremin tanılmak çok önemli.
00:30:45İki hatırlayın, 99 depreminde rahmetli Ahmet Meteşikırı hocamız işte deprem fırtınası kavramını ortaya atmıştı ve deprem fırtınasında ne olacağını anlatmıştı.
00:30:54Şimdi şöyle bir durumla karşı karşıyayız.
00:30:56Şimdi 24-26 Eylül 2019 yıllarında biliyorsunuz yine aynı bölgede biraz daha kuzeyinde 4.4 ve 5.8'lik iki deprem meydana gelmişti.
00:31:06İki gün arayla ve bu depremden sonra da belli bir süre, bir aydan uzun süre artçı depremler devam etti.
00:31:13Ve yapılarda da hasarlar meydana geldi.
00:31:15Bazı kamu binalarında, okullarda da hasarlar meydana geldi.
00:31:18Hatta tahliye dedi, güçlendirmeye giren oldu.
00:31:19Ve birçok kişi de DASK'tan aldığı polisler istinaden DASK'ı arayıp 112 numaralar arayıp evimde hasarlar mı yok mu gelip inceleyin demişti.
00:31:27Şimdi bu depremde şöyle bir şey olmuştu.
00:31:30Bu deprem olduğunda 24'ünde önce avcılar açıklarında, hatta ben o gün bir meslektaşımla telefonunda konuşuyordum sabah saatlerinde.
00:31:363.1 büyüklüğünde bir deprem meydana geldi.
00:31:38Hemen avcılar açıklarında.
00:31:40Akabinde çok kısa bir süre sonra da, yani birkaç 10 dakika sonra hemen Marmara Erişi tarafında 4.4 deprem meydana geldi.
00:31:47Yani deprem önce doğuda oldu, sonra batıda oldu.
00:31:51Fakat bugün mesela ve bu depremler Kuzey Doğu fay zonunun orta segmenti dediğimiz, kumurgaz segmenti üzerinde olmamıştı.
00:31:57Kuzeyinde olmuştu.
00:31:58Bizim sismologlu olarak depremin kaynağı dediğimiz, epi ya da hiposantırına ait, oradaki fayın hareketini, karakterini anlamak için yaptığımız bir çözümleme var.
00:32:07Depremin odak mekanizması çözümü.
00:32:09Yani depremin olduğu odaktaki mekanizma ne?
00:32:12Fay nasıl çalışmış, nasıl bir fay olmuş diye deprem olmuş.
00:32:15Mesela o zamanki deprem ters faylanmaydı.
00:32:17Fakat biz bildiğimiz üzere Kuzey Doğu fay zonu sağ yönlü doğu tatımlı bir faylanmaya sahip ki, bu depremler özellikle bu tür faylanmaya sahip depremlerde büyük hasarlar meydana gelir.
00:32:266 Şubat depremleri de böyleydi.
00:32:286 Şubat depremlerindeki sol yönlüydü.
00:32:30Bunlar sağ yönlü Kuzey Doğu fay zonu.
00:32:32Yani sağ doğru hareket var değil mi?
00:32:34Onu anlıyorum hocam sağ yönlü dediniz derken.
00:32:37Bir Kuzey Doğu fay zonu Avrasya levhasıyla, Avrasya levhasıyla, kocaman Avrasya levhasıyla Anadolu levhası arasında bir sınır.
00:32:44Ve o fay hareket ettiğinde, yani sağ yönlü hareket ettiğinde, fayın üzerindeki oklar faya baktığınızda, fay karşınızda ok sağa doğru gidiyor.
00:32:52Yani blok sağa doğru gidiyor.
00:32:54Bu şu demek, Kuzey Doğu fay zonu sağ yönlü doğu tatımlı faylanmaya sahip demek.
00:33:00Fakat 26 Eylül depremi ters faylanmaydı.
00:33:02Yani Kuzey Doğu fay zonu karaktere sahip değildi ve olan deprem doğrudan orta çukurluk dediğimiz, orta marmara kolu dediğimiz kumburgaz segmenti üzerinde olmamıştı.
00:33:12Fakat bugünkü bizi korkutan, jeopisik mühendislerini, sismologları korkutan, beni ciddi şekilde tedirgin eden konu şu.
00:33:19Bu deprem fay hattının üzerinde oldu.
00:33:22Ve bu depremin mekanizma çözümü doğrudan Kuzey Doğu fay zonunun karakteriyle de uyumlu.
00:33:27Yani bu depremin ilk başladığı yer kumburgaz segmentinin batısı.
00:33:30Sonra depremlerin, arçı depremlerin dağılımına baktığımızda arçı depremler de doğudan batıya doğru devam ediyor.
00:33:38Yani ilk deprem batıda oldu.
00:33:41Sonra depremler, arçı depremler tersinden başladı ki 24-26 Eylül 2019 depremlere ters olmuştur.
00:33:47Evet.
00:33:47Doğudan başlamış, batıya etmişti.
00:33:49Batıya.
00:33:49Bu, evet şimdi bu şu durum.
00:33:5124-26 Eylül depremlerinde, öncelikle 99 depremlerinde Marmara içerisine yaklaşık 5 barlık bir enerji transfer oldu.
00:33:59Ne demek bu?
00:34:00Yani bir depremi tetikleyecek bir enerji transferi meydana geldi.
00:34:03Fakat deprem olmadı.
00:34:04Aynı süreç 26 Eylül depremlerinde 5.8'lik deprem oldu.
00:34:08Ve Sakarya Üniversitesi Jeopisik Mühendisi Bölümünden Murat Utkucu ve diğer arkadaşlarının yaptığı yayın yayınlandı.
00:34:14Onlar yaptığı yayından yaklaşık 2.2 barlık bir yükün.
00:34:19Orta segmente transfer olduğunu söyledi.
00:34:21Aynı şekilde Rothstein'de Templer dergisinde yaptığı makalde 1 barlık bir enerji transfer oldu.
00:34:25Ne demek bu enerji transfer oldu?
00:34:26Ya bu ne demek hocam?
00:34:27Yük bindi demek mi?
00:34:28Enerji mi birikti demek?
00:34:30Evet yani depremin, şimdi biz depremin meydana gelmesi için hareket meydana gelmesi gerekiyor.
00:34:35Az önce Ramazan Hoca'da söyledi.
00:34:37Yıllık 2 santimetrelik bir hareket var.
00:34:39Yıllık 20 milimetrelik hareket var.
00:34:41Bu hareket dışında arçı depremler de depremin süresini öne çekiyor.
00:34:44Bunun dışında bu Marmara içerisinde olan depremler de orta segmenti kırmaya zorluyor.
00:34:50Şimdi bugünkü olan depremin tam olarak olduğu yer fay hattının üstü.
00:34:54Bakın bu çok önemli, çok kritik bu.
00:34:56Eğer bir deprem fay hattı üzerinde oluyorsa ve bu depremin çözümü de o fayın karakteriyle uyumluysa bu bir öncü deprem olabilir demek.
00:35:05Bir daha söyler misiniz hocam?
00:35:09Onu bir daha tekrar eder misiniz?
00:35:11Ben de orada bir yayın için bir şey söylüyordum da kaçırdım hocam özür dilerim.
00:35:16Candan Hanım şunu söylüyorum.
00:35:17Eğer bir depremin olduğu yer yani epicenter'ı fay hattının üzerindeyse ve fay mekanizması o fayın karakterine uygun ise o zaman şöyle bir şeyle karşı karşıyayız.
00:35:31Bu bir öncü deprem olabilir diyebiliriz.
00:35:33Bugünkü depreme uygun bir tarif mi hocam bu yaptığınız tarif?
00:35:39Evet, bugünkü depreme uygun tarif neyin öncüsü?
00:35:43Marmara'da beklediğimiz aslında olması gereken literatürde verilen yayınlarda fay boyuna bağlı olarak fayın boyuna göre yaptığımız deterministik ve probabilistik yani olasılıksal tehlikeli sonuçlarına göre
00:35:53burada olacak depremin büyüklüğü 7.1, 7.2, 7.2'lik depremin hazırlık süreci veya nükleasyon dediğimiz odaklanma, çekirdeklenme sürecinin başladığı bir deprem de olabilir.
00:36:04Ki dikkat ederseniz depremden sonra meydana gelen artçıların büyüklüğü de biraz daha spesifik yani bu depremin bir bağımsız deprem olup olmadığı konusunda da yayınlar yapılacak tabii.
00:36:15Bu tartışma konusu şu anda bu çok erken bunları konuşmak için.
00:36:18Ama bizim bu saatten sonra bölgedeki özellikle 24-26 Eylül 2019'daki davranışıyla, Marmara'nın bu segmentinin davranışıyla şimdiki davranışı arasında bir ilişki kurmaya çalışarak bunları söylüyorum.
00:36:30O günkü hareketin nasıl geliştiğini, bugünkü hareketin nasıl geliştiğini, bu mekanizma çözümlerinin, epicenterlarının, depremlerin, merkez üstlerinin,
00:36:39onun dışında depremlerinin, sismi sisedediğimiz dağılımlarının davranışları, artçı depremlerin değişimi, işte depremlerin tekrar etme sıklığı gibi parametre baktığımızda bunları söylüyoruz.
00:36:51Ki garip tarafından bir tanesi de şu, bizim Gebze Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisi Bölümünde üretim üyesi, geoteknik anımdanında.
00:36:59Bizim geoteknik anımdanında ve yapı anımdanından iki hocamız, Üngyen Mert Tuğsal ve Ahu Kömeç Mutlu hocaların,
00:37:06az önce bizim üniversitedeki arkadaşlarımızla kurduğumuz bir WhatsApp grubu var, öğretim üyelerinin olduğu.
00:37:11Kendileri mesela paylaştılar, kendilerinin paylaşımında şu var.
00:37:15Şu bu deprem olduktan sonraki yazışmalarınız değil mi hocam WhatsApp'tan?
00:37:19Evet, bu depreme dair arkadaşlarımızın yaptığı kendilerinin geliştirdiği bir darla diye bir uygulama var, kod var.
00:37:26Kendileri yazdılar bunun şeyini.
00:37:27Bu depremlerin hemen direkt biz spektrumlarına baktık.
00:37:30Yani bu depremlerin zemin etkisi nasıl gelişmiş, deprem artı zemin etkisi nasıl gelişmiş?
00:37:34Yani yapılara ne kadarlık bir yük gelmiş?
00:37:37Deprem dalgası yapıları ne kadar kuvvetle vurmuş?
00:37:39Sorusunun cevabını arıyoruz.
00:37:40Peki hocam, çok özür dilerim.
00:37:42Deprem, yani yapılara ne kadar yük gelmiş dediğimiz şey aslında bundan sonraki olası depremlerde aslında yapıların biraz daha zayıflaması anlamına mı geliyor?
00:37:55Aynen öyle.
00:37:55Şimdi fizikte çok basit bir formu var.
00:37:57F eşitir M çarpı A.
00:37:58A dediğimiz şey ime, yani fayın yırtılma hızı ve şey de M de yapının kütlesi.
00:38:05Yani yapıya gelecek kuvvet, depremin yapıya vurduğu yumruk aslında ime ile tanımlanıyor.
00:38:12O yüzden ime değeri çok önemli.
00:38:14Şimdi baktığımızda arkadaşlarımız buradaki AFAD'ın istasyonları incelemişler.
00:38:18kuzey, güney, doğu batı ve düşüğe bileşen deprem genellikle bizim güneyimizde olduğu için kuzey, güney bileşen de yüksek miktarda ime olması beklenir.
00:38:25Bu depremde küçük ekmece istasyonunda 201 galilik yani 0.2, 0.21 cilik bir ime var.
00:38:32Yani yüksek bir ime.
00:38:33Yapılara 0.2 cilik bir ime gelmiş.
00:38:36Bakın 6.2'lik bir depremde 0.2 cilik bir ime gelmiş ve spektrum aralığı da geniş.
00:38:42Spektrum aralığını da ben size hemen söyleyeyim.
00:38:44O ne demek tam olarak hocam? Spektrum aralığı.
00:38:47Tamam yapılara yük binmiş onu anladık.
00:38:50Şu demek burada yaklaşık 0.1 ile 0.3 Hz yani alçak katlı yapılarda özellikle tekrar bakayım bir saniye şuraya.
00:39:00Elimde şu anda çünkü 0.2, 0.3 Hz'lik yapılarda yani hangi katlı yapıların hangi katlı yapılara ne kadarlık yük bindiğini gösteriyoruz.
00:39:09Spektrum'da bir şey okuyoruz.
00:39:10Bir tasarım spektrum var.
00:39:11Tasarım spektrumunun bir şey var.
00:39:15Düz bölgesi var.
00:39:16Bu düz bölgesi en yüksek imenin alındığı yani yapıya gelecek en yüksek kuvvetin ne olduğunu gösteriyor.
00:39:21Bizler şunu yapıyoruz.
00:39:22Bölgede zemin ötürü yaparken mikrotromer ölçümü alıyoruz.
00:39:25Veya bu deprem kayıtlarının spektre analizini yaparak yapıların hangi frekansla, kaç katlı yapıların hangi frekansla sallanacağını ve bu yapıların ne kadarlık bir deprem imesi geleceğinin kestiğini yapıyoruz.
00:39:34Mesela şöyle söyleyeyim 6 Şubat depreminde özellikle Hatay'da çok yüksek ime değerler vardı ki burada zemin etkisi çok önemli.
00:39:42Çekmecenin zemin etkisini arkadaşlarımız bizim ZC dediğimiz zemin koşullarına göre almışlar ve deprem yer hareketi düzeyinde DD2 almışlar.
00:39:51Yani Marmara Denizi'nin fay hatlarına uygun bir şey almışlar.
00:39:54Şimdi şu önemli.
00:39:56O yüzden bir kere korktuğumuz diğer bir senaryo da şu.
00:39:59Bizim directivity dediğimiz yani yöne bağlı etki.
00:40:01Bu fayın eğer gerçekten kırılma batıdan başlar yani kumurgaz tarafından başlar avcılara doğru ilerlerse yeşilkiye doğru ilerlerse kırılma yani fayın batısından kırılma başlayıp doğrusuna doğru giderse özellikle Anadolu yakasında deprem çok daha fazla hissedilir.
00:40:19Normalde biz hep depremler doğudan batıya göç ediyor ya Erzincan'dan başladı şeye kadar geldi Adapazarı'na İzmit'e kadar geldi.
00:40:28En son Marmara'yı bekliyoruz ama eğer tersi durum özellikle Anadolu yakasında directivity etkisine bağlı olarak özellikle sahil kısmında deprem dalgalarının daha fazla hissedilmesine neden de olabilir.
00:40:40Bunlar hep şey çalışılan konular tabii burada ben daha önce sizden önce de birkaç programa katıldım özellikle bu okulların tatil edilmesi mevzusunu da aslında konuştuk.
00:40:49Ben de okulların tatil edilmesini özellikle kaos ve kriz ortamının oluşmaması için söyledim çünkü ben bir kriz yönetim uzmanıyım aynı zamanda ve bu krizin önlenmesi açısından özellikle aileler çocuklarının yanında olmasını isterler kendilerini daha güvende hissederler vesaire diye.
00:41:01Fakat burada tabii okul binaların...
00:41:03Doğal olarak insanlar şunu da düşünüyor hocam okullar tatil edilince hepimizin aklına gelmedi değil o soru.
00:41:10Acaba büyük bir risk var mı da okullar tatil edildi? Devlet ya da hükümet bizden bir şeyleri mi gizliyor?
00:41:18Yok şimdi bir şey söyleyeyim. Şunu söyleyeyim. Ben aynı zamanda eğitimsel koca elikin oluşu ve yürütme kurulu başkanıyordum.
00:41:25Evet sevgili TM4 takipçileri böyle minnik bir ara vermek durumunda kaldık teknik nedenlerden dolayı.
00:41:32Savaş hocamla devam ediyorduk.
00:41:35Gebze Teknik Üniversitesi'nden doçan doktor kendisi inşaat mühendisleri, inşaat mühendisliği, jeofizik bölümünde öğretim üyesi.
00:41:42Ve ciddi anlamda bu depremle yer hareketleri arasındaki bağı ve bunun da aslında bir depremin mevcut yapılara ne kadar yük bindirdiği, o yapıları ne kadar etkilediği bu alanda çalışan uzman bir isim.
00:42:02Ve bugünkü depremin yani Silivri açıklarında Orta Marmara, yani Kuzey Marmara Fayat'ın orta bölümündeki o segmentteki kırılmanın aslında binalara yük bindirdiğinden bahsetti Savaş Hoca.
00:42:20Ve depremin hareketinin de aslında 2019'daki aynı bölgedeki depremden farklı olarak doğuya doğru olduğunu, bunun da aslında olası büyük bir Marmara depreminde Anadolu yakasını çok fazla etkilenme ihtimali olduğunu söyledi.
00:42:39Ve aslında mevcut depremin Büyük Marmara depremi için bir risk oluşturduğunu, bir birikim yarattığı bilgisini bizimle de paylaştı.
00:42:52Tıpkı Doktor Ramazan Demirtaş gibi.
00:42:55Savaş Hocam merhabalar, kusura bakmayın bizden kaynaklandı.
00:42:59Siz sözünüze kaldığınız yerden devam edin.
00:43:02Tam da şeylerden bahsediyordunuz.
00:43:04Bu depremin hareketiyle binayı nasıl etkilediğini, ne kadar yük bindirdiğinden bahsediyordunuz hocam.
00:43:11Evet, onu konuştuk.
00:43:13Kısaltı şeyde kaldım tam olarak.
00:43:14Sendikada kaldım.
00:43:15Ha evet.
00:43:16Özür dilerim.
00:43:17Biz mesela eğitimsel olarak kamusal güvenliği gerçekten önemsiyoruz.
00:43:20Yani bu şey böyle canımız sıkıldığı için iş yapmıyoruz.
00:43:24Eğitimsel'in şöyle bir şeyi var.
00:43:25Biz bilimsel, demokratik, layık eğitimle savunuluşu yanında aynı zamanda şunu da yapıyoruz.
00:43:30Biz kamusal güvenliği de, kamusal güvenliği de baz alarak deprem güvenliği yapılaşmanın, deprem güvenliği eğitim kurumlarının olmasını önemsiyoruz.
00:43:37Ve gerçekten ben yaklaşık bir buçuk yıl boyunca okullardaki durumu sorduk.
00:43:41Kocaeli valiliğine, biz en son baktık olmadı.
00:43:44Şube olarak bir basın açıklaması yayınladık.
00:43:46Açıklamamız gazeteleri düşünce bizi çağırdılar.
00:43:48Dediler ki ya niye gazeteye haber yaptınız?
00:43:51İşte biz okulların durumunu merak ediyoruz dedik.
00:43:54Okulların bize performansların izlerini verin.
00:43:56Biz görelim nedir bu okullarımızın durumu.
00:43:57Kocaeli'deki tüm okulların benim görev yaptığım yer orası.
00:44:00Bunu konuşunca sonra şikayet ediyorlar.
00:44:02Arıyorlar bunları söyleyince samimiyetle söyleyeyim.
00:44:04Üniversitenin rektörünü arayıp beni şikayet ediyorlar.
00:44:06Bir akademisyen olarak benim görevim toplumsal güvenliği sağlamak.
00:44:09Ve eğitim sendikası olarak görevimiz bu.
00:44:12Kusura yapmayın bunu söylemekte zorundayım.
00:44:14Çünkü bu tür şeyler çok oluyor.
00:44:16Yok hocam yani sonuçta bilim neden üretiliyor ki?
00:44:18Herhalde kamu yararı değil mi?
00:44:20Herhalde başka bir türlü o bilgi sizde kaldığı sürece bir manası var mı?
00:44:24Yok yani şimdi zaten özellikle üzerine basarak söylüyorum.
00:44:27Biz kamuca üretim üyesiyiz.
00:44:28Ben kamuca bir üretim üyesiyim.
00:44:29Ben bu ülkenin halkının vergilerinden maaş alıyorum.
00:44:32Beni bu ülke halkının annemle babam dışında beni bu ülkenin halkı okuttu.
00:44:37Beni bilim insanı yaptı.
00:44:38Maaşımı bu ülkenin halkı veriyor.
00:44:39Bu ülkenin halkı demek kamu demek.
00:44:41Ve ben kamunun güvenliğini savunmakla mükellefim.
00:44:43Bu şu demek değil.
00:44:44Yani idari veya merkez idari savunmuyor diye yani kamusal güvenliği reddediyor veya savunmuyor demiyorum.
00:44:50Fakat benim ürettiğim bilgileri öğrendiğim okuduğum makaleleri kamu ile paylaşmak gibi bir sorumluluğum da var.
00:44:57Neyse biz şimdi bu konuyla ilgili Koceli valiliğine işte yazdık.
00:45:01Bize bir tane bize hala vermediler.
00:45:02Hala bizim şeylerimiz yok yani.
00:45:04Ya siz hala kamu şey Kocaeli'ndeki okulların yapılarının niteliğini bilmiyorsunuz.
00:45:11Bize bilgi vermediler.
00:45:13Yani belki valilik biliyordur, ilmi eğitimi biliyordur.
00:45:15Hatta birçok şey yapmışlar.
00:45:16Yaptıklarını söylüyorlar.
00:45:17Ne yaptıklarını da bilmiyoruz.
00:45:19Fakat şu oldu.
00:45:202024 yılının Kasım ayında bizim Genç Teknik Üniversitesi'nden bir hocamız bir öğrencisine tez yazdırdı.
00:45:25Bu tezde tezi okuyunca okulların durumunun ne olduğunu gördük.
00:45:28Kocaeli'ndeki okulların durumunun ne olduğunu gördük.
00:45:29Ki bugün özellikle ben katıldığım programlarda şunu söyledim.
00:45:33Okulda da tatil edin.
00:45:35Bunun nedeni biraz da ailelerin çocuklarıyla yayın olması.
00:45:38Çocukların yanında aileler kendilerini güvenli hissedecekler.
00:45:40Ama bir taraftan da beni arayanlar şunu söyledi.
00:45:42Hocam sen bunu söylüyorsun da.
00:45:44Biz bu eğitim kurumları deprem güvenli değil mi?
00:45:47Orası kamu binaları ve kamu binaları daha güvenlidir.
00:45:49Evler daha güvensiz.
00:45:50Çocuklar keşke okulda kalsalar.
00:45:52Evet doğru olan şey aslında çocukların kamu sualı güvenliği daha yüksek olan okul binaları gibi.
00:45:58Birinci tip binalar, okullar, statlar bu tür alanlar.
00:46:01Belediyeler, kaymakamlık binaları birinci derece yapılardır.
00:46:05Ve bunların tasarımı ve deprem dayanımları daha yüksektir her zaman.
00:46:09Neyse sonra bu yayında tezde biz şunu gördük.
00:46:13Tezde Kocaeli'deki 10 tane okulun göçeceğine, 39 tane okulun ağırı sarılacağını, 224 tane sanırım okulun da orta sarılacağını.
00:46:23Yani yaklaşık 324 tane okulun güçlendirilmesi gerektiğini öğrendik.
00:46:26Kocaeli'nin tamamı da bunlar Gebze'de de var, Dilovası'nda da var, İzmit'te de var, Darıcı'da da var.
00:46:32Şimdi aynı durum, benzer durum şey için de geçerli.
00:46:35İstanbul'da da mesela az önce benim bu paylaşımlarından ve yorumundan sonra beni arayan arkadaşlarım hocam yani niye böyle söylüyorsun dediler.
00:46:42Mesela ben bir kamusal alan olan işte okulların, hastanelerin veya kaymakamlık binaların, belediye binalarının gerçekten deprem güvenli olup olmadığının üzerine binaların, performans tanesini raporlarının asılarak belki de işte yeşil, asasörlerde var.
00:46:59Yeşil, mavi, kırmızı etiketler, eşil bu binalar görmek isteyebilir.
00:47:02Şimdi 2019 depremlere geri dönersek, 2019 depremlerinde bazı okul binalarının, kamu binalarının hasar aldığını da gördük.
00:47:09Az ve boşaltıldığını da gördük.
00:47:11Hocam en son Maraş Merkezi depremlerde gördük binaların hastanelerin durumunu.
00:47:17Şimdi mesela hastanelerle ilgili sanırım Sağlık Bakanlığı 2013'e bir tane genelge yayınladı.
00:47:23Ve dedi ki mesela artık yapılan hastaneler izolatörlü olacak.
00:47:27İzolatör yapılacak, işte izolatörlerle deprem yükü, ya bu dediğimiz depremin kuvveti, iğmesi azaltılacak, sönümlendirilecek ve yapıya daha az kuvvet gelecek, yapı daha az sallanacak.
00:47:37Bunu normal yapılar için yapılabilir mi? Yapılabilir.
00:47:40Fakat maliyetli bir iştir.
00:47:42Yine bizim Gebze Teknik Üniversitesi'nde arkadaşlarımız bununla ilgili mesela çok güzel şey geliştirdiler.
00:47:47Eski bölüm başkanımız Bülent Akbaş ile Onur Şeker hocalarımız, özellikle sanayi tipi yapılarda kullanılacak, bu sönümlenme işini sağlayacak bir tasarım geliştirdiler.
00:47:57Hatta şu anda bununla ilgili modeller de üretiyorlar.
00:47:59Şimdi bu konuda bilim aslında depremin yükünü, yapıya gelecek, yükünü bile azaltacak sistemleri geliştirdi.
00:48:05Sağlık Bakanlığı'nda hastanelerle gidip böyle bir durum var ki, mesela ben 2023 yılında o zaman işte Komünist Başkan Fatih Maçoğlu davetiyle dersin bölgesine gidip orada çalışma yapmıştım.
00:48:16Mesela orada en çok insan var, korktuğu yer hastaneydi.
00:48:20Hastaneyi bir pınarın üzerine yapmışlar.
00:48:21Zaten heylan alanında kalan bir hastane.
00:48:23Mesela bana şunu söylediler, hocam dediler, yani bu Tunceli merkezdeki devlet hastanesinin durumu ne olacak?
00:48:29Tam pınarın üzerinde, yer altı suyu çok fazla, işte zemin koşulları sıkıntılı, orada heylan da olabilir falan dediler.
00:48:34O yüzden bizim Marmara bölgesinde veya Türkiye'nin tamamında, geçmişe göre yapılan iyi şeyler var mı?
00:48:40Evet var.
00:48:41Geçmişe göre binalar, yeni binalar yapılıyor mu yapılıyor mu ama mesela yeni binalar yapılırken, 6 Şubat depremlerinde de gördük, yeni yapılan binalarda da yıkılma hasar meydana geldi.
00:48:50Ya o zaman şunu söylüyoruz, yani şöyle bir durumla karşı karşıyayız.
00:48:53Şimdi bu binaların 2004 yılında çıkılan yapı denetim kanunuyla bu binaların denetim yetkisi piyasalaştırıldı, özelleştirildi.
00:49:01Yani şimdi siz denetim işini piyasalaştırırsanız, özelleştirirseniz, şunu da karşı karşıya kalırsınız.
00:49:08Parasını alan istediğini yaptırır.
00:49:10Aynı iç sağlığı ve güvenliği şeyindeki gibi, iç sağlığı güvenliğinde de ne yaptılar?
00:49:15Her sene 2012'de kanun çıktı, ben her zaman iş sağlığı ve iş güvenliği uzmanıyım.
00:49:19Kanun çıktığından beri her sene yine en az 2000 işçi, emekçi, alın terili çalışan insanın hayatını kaybediyor.
00:49:25Binalar içinde siz yapı denetim kanunu çıkardınız, yapı denetim firmalarında dürüst çalışan, namus çalışan,
00:49:31işini alakalı yapan insanlar var, firmalar da var ama yapmayanlar da var.
00:49:35Ve işte yapmadıklarından dolayı, binalar denetlenmediğinden dolayı doğru düzgün bazıları tarafından, hepsi değil.
00:49:40Ama ben denetimin, benim kendi memleketimin kamu gücüyle yapılmasını isterim.
00:49:45Yani denetim işi piyasalaştırılmaz mesela.
00:49:47Kamusal bir sorumluluktur asla denetim işi gibi.
00:49:49O yüzden bu 6 Şubat depremleri, 6 Şubat depremleri sonrasında yine biz TUMOP olarak, Türk Mühendisliği Maradolu Birliği olarak bunu konuştuk.
00:49:56Fakat bu son depremler bize iki şey söyledi.
00:50:00Biz yine insanlarımız bakın, korku ile panik arasında bir fark var.
00:50:04İnsanlar panik oluyorlar.
00:50:05Korku insani bir refleksidir.
00:50:06Korkabilirsiniz.
00:50:07Bir tehlikeye karşı refleks bir köpekten korkabilirsiniz, bir araçtan korkabilirsiniz, bir yıldırım şeyden...
00:50:13Bu korku normal bir şey ama panik başka bir şey.
00:50:16Panik aslında ölüm korkusunun yaşadığı yerdir aslında.
00:50:19Panik atak aslında özellikle.
00:50:20Depremde insanlar panik atak geçiriyorlar.
00:50:23Evet.
00:50:23İnsanlar oturduk...
00:50:24Bugün de gördüm hocam, insanlar sokaklarda ağlayan insanlar gördüm.
00:50:29Evet, mesela şimdi siz az önce sordunuz, dediniz ki işte insanlar evine girsin mi girmesin mi?
00:50:35Mesela bu konuda gerçekten yetkili kurum, özellikle 17 Ağustos 99 depremi sonrası AFAD oldu.
00:50:41AFAD yetkililerinin bu konuda şey, AFAD'ta şu anda kriz masası oluşturulmuştur.
00:50:45AFAD'taki kriz merkezindeki işte bilim heyetleri de yan yana gelmişlerdir.
00:50:49Mutlaka konuşuyorlardır bunun üzerine.
00:50:51Fakat şey de mesela ben lisans öğrencilik döneminde de benim hocalarım, hatta rahmetli Oğuz Gündoğdu hocamız,
00:50:58bu konuda gerçekten halkçı bir öğretim üyesiydi.
00:51:01Aramızdan 3 sene önce ayrıldı.
00:51:03Oğuzcan'ın sürekli söylediği şey vardı mesela hocalarımda, sismoloji dersime giren mesela Ömer Aertekin hocamız vardı.
00:51:08Çok değerli akademisyenlerdi.
00:51:09Şey derlerdi ya depremin insanları evine girmeyin derseniz ayrı bir sorun, girin derseniz ayrı bir sorun.
00:51:16Girin derseniz deprem olursa büyük sıkıntı olur.
00:51:19Girmeyin derseniz de o zaman işte iş üretilmez, ekonomik kayıp olur.
00:51:23Yani ben orada mesela şey derim, ben beni arayanlara açık açık şunu söylüyorum.
00:51:26Ben bu depremin meydana geldiği yer, depremin çözümüne baktığımda ben bu depremin öncü bir deprem karakteri taşıyacağını,
00:51:34büyük depremden önce bir gün mü olur, üç ay mı olur, bir hafta mı olur bilmiyorum ama taşıyacağından dolayı biraz tedbirli kalmakta yarar var diyorum.
00:51:43Bu açık açık söylediğim şey.
00:51:44Bunun kararını verecek kişi, bunun kararını verecek kurum AFAD'taki bilim heyeti.
00:51:49Şimdi de şey söyleyeyim.
00:51:50Bakın siz normalde tıp hekimleri öncelikle kan tali yaparlar, işte röntgen çekerler, uzmanlık alımına göre değerlendirirler vesaire.
00:51:59Bizim de böyle bir şey.
00:52:00Bizler de yer içi çok kaotik bir ortam, heterojen bir ortam ve yer içerisinde mesela şey, işte şu oldu, bu olacak diyerek yapamayız.
00:52:10Ancak bilimsel yayınlarda o alanın çalışmış insanların ya da çalışacak kişilerin ya da davranışlarına bakarak biz ancak yapabiliriz.
00:52:18Bu da bu bölgede de sihir depremlerle ilgili yayınlar, makaleler yayınlandı.
00:52:21Makalelerde de bu depremin bağımsız bir deprem olduğu ortaya konduğu,
00:52:25orta marmara çıkurluğuna ne kadarlık bir yük bindirdiği ortaya konduğu,
00:52:29tehlikenin boyutunun ne kadar önemli olduğunu,
00:52:32üretilecek depremin boyutunun ne olduğu ortaya konduğu.
00:52:34Tek söyleyemediğimiz şey zaman ki bütün sismoloji kitaplarının girişinde şöyle bir şey yazar.
00:52:39Bir gün hava tahminciler, meteoroloji uzmanları gibi
00:52:41jeofizik mühendisleri de, jeofizik mühendisinin alt dalı olan sismoloji alanındaki deprem bilimciler
00:52:47çıkacaklar, şu gün, şu saatte, şu kadar büyüklüğünde, şu kadar delikte deprem olacak diyecek bir şeye gireceğiz.
00:52:53Ama o dönem geldiğinde emin olun artık yapılarımız deprem güvenliği,
00:52:57insanların panik olmadığı, korktuğu ama panik olmadığı bir sürece yiyeceğiz.
00:53:02O yüzden formülünle deprem artı, zemin artı yapının ortak konsansüsünün uyumlu çalıştığı
00:53:07ve bunun kamusal denetimine yapıldığı bir süreci inşa etmediğimiz sürece
00:53:11bu korku atma süreliği devam edecek.
00:53:14Ve insanlarımızın, biz özellikle şunu söyledik, özellikle Türk mühendis mimarabiliği olarak,
00:53:18biz mesela deprem seferberliği ilan edilmesi dedik.
00:53:206 Şubat depremleri sonrası bütçeden, Aralık ayında yapılan bütçe görüşmelerinde
00:53:262023, 2024 ve 2005 yıllarında depreme ayrılan bütçeye baktığınızda çok net göreceksiniz.
00:53:32Ben 2024 yılı için Cumhuriyet gazetesine bir yazı yazmıştım.
00:53:352024 yılında depreme ayrılan bütçe 1,28 milyardı.
00:53:39Bütçenin yaklaşık onda biriydi.
00:53:412025 yılında depreme ayrılan bütçe, geçen seneki bütçenin yarısı.
00:53:45Ne kadar kötü bir tablo değil mi hocam ki bu kadar...
00:53:51Yarısından girdi şimdi bu bütçe 6 Şubat depremlerinde 11 ilmek etki yapacak.
00:53:5711 ilmek evet hocam.
00:53:59Evet şimdi Marmara'da insanlar deprem bekliyor.
00:54:01Bugün biz bir haftadan beri Kanal İstanbul ya Kanal İstanbul platformu var biliyorsunuz.
00:54:05Ben de platformu akademik şeyim, bana da görüş sorarlar arkadaşlar.
00:54:08Mesela bu kanal çevresinde yapılan yeni konutlar.
00:54:11Mesela bu konutlar kimlere hizmet edecek?
00:54:13Mesela ben hep bir arada yaşadığım ilçede belediye başkan adayı olmuştum.
00:54:19Orada şunu söylemiştim insanlara.
00:54:21Siz burada hangi alın teyli geçiren asgari ücretli ya da emekli boğaz kenarında oturabilir?
00:54:29Orası bir kanal olacak ve bir boğaz olacak.
00:54:31Orada boğazdaki insanlara, sizin maaşla çalışan insanlara ev vermezler.
00:54:35Orada size yer yok.
00:54:37Sosyal konut yapmaktır mesela.
00:54:39Şimdi bir artı bir konutlar yapıyorlar ama bir artı bir konutların olmuş fiyatları bilmem kaç TL.
00:54:44Ev sahipleriyle kiracı arasındaki, benim de başımda böyle bir bela mesela var.
00:54:48Ev sahibi kendisi çocuğu var, çoluğu var geçinemiyor.
00:54:52Kiracılar yapılan faiz, efet, tepe, tüfe oranlarından dolayı yüksek şey var.
00:54:57İnsanlar evlerinin bırakın depreme dayanıklı olup olmadığını, yani yenilemeyi depreme dayanıklı olup olmadığını kontrol etmeye korkuyorlar.
00:55:04Çünkü kontrol ettirdikleri an başında o binayı iki ay içerisinde sahil etmeleri gerekiyor.
00:55:10Riskliyse ki iki bin öncesi yapılanın çok büyük bir kısmı riskli çıkıyor.
00:55:13Hatta daha sonra yapılan yapılarda riskli çıkıyor.
00:55:15İnsanlar hangi parayla kiraya geçecekler?
00:55:18Bırakın yine yapmayı.
00:55:18Evet hocam aynen.
00:55:20Ben kendi deneyimimi aktarayım.
00:55:226 Şubat depremleri sonrası İstanbul'da böyle bir tür seferberlik halinde herkes İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne başvurup
00:55:31binalarının olası bir depremeye kadar dayanıklı olup olmadığı yönlere sıraya girdiler.
00:55:37Ama bir zaman sonra o sıra olabildiğince seyreldi.
00:55:41Çünkü dediğiniz gibi insanlar gideceği yeni binanın bir kere ne kadar sağlam olduğunu bilmiyorlar.
00:55:47İkinci olarak o kadar faiş kiralarla karşı karşıya ki insanlar o kendi bulunduğu binasında yaşamaktan başka çaresi olmadığı için
00:55:58o başvurulardan vazgeçen çok insanı biliyorum ben hocam.
00:56:02Aynen öyle.
00:56:03Peki bugünkü depreme gelirsek hocam yavaş yavaş yeniden.
00:56:07Yani siz diyorsunuz ki 2019'daki o depremden farklı olarak farklı bir hareketi var doğuya doğru diyorsunuz.
00:56:19Ve bunun Anadolu yakasını yani İstanbul'un Avrupa değil Anadolu yakasını da çok etkileme ihtimali var diyorsunuz değil mi hocam?
00:56:29Ve bugünkü depremin şiddetinin mevcut yapılara bir yük bindirdiğini söylüyorsunuz.
00:56:34Ve önemli bir yük değil mi hocam?
00:56:38Şimdi şunu söyleyeyim beni birçok kişi aradı.
00:56:40Şimdi 24-26 yıl 29 depremlerindeki davranışın bir benzeri burada aşağı yukarı var.
00:56:46Sadece hareketin başta diğer farklı.
00:56:48Bu batı-doğu ilişkisi biraz çok daha kısa anlatım ama bu depremde dikkat edilmiş var.
00:56:54Bu deprem 6.2 büyüklüğünde oldu açıklandı.
00:56:566.1-6.2 verenler var.
00:56:58Derinliği ortalama 13 kilometre derinlikte.
00:57:00Öğle saatlerinde oldu.
00:57:01Arkasından birçok 4 büyüklüğünde deprem oldu.
00:57:035 büyüklüğünde küçük daha küçük olan depremler meydana geldi.
00:57:06Bu depremin olduğu yer tam olarak orta marmara çukurluğunun üstü.
00:57:12Yani payattının üstünde olduğu.
00:57:13Bu çok önemli.
00:57:14En önemli olan şey bu.
00:57:15Payattının üstünde olması.
00:57:16Evet ikincisi mekanizması depremin yani jeopizik mühendisleri ve sismologlar tarafından yapılan odak mekanizması çözümü doğu patımlı paylanma ve depremlerin sismi sitesi yani deprem dağılımları, arçı deprem dağılımları deprem batıdan başladığı halde yani ilk deprem batıda olduğu halde doğudan başlayıp batıya doğru gidiyor.
00:57:37Bu da diğer önemli bir şey.
00:57:38Teknik açıdan bu.
00:57:38Yani bunu belki de normal vatandaşın anlaması çok zor ama biz bunu söylememin nedeni şu.
00:57:43Bu eğer bu parametre yayına geldiğinde bu deprem bir öncü deprem karakteri.
00:57:48Yani asıl beklenen 7.2'lik bir depremin öncü karakteri olabilir.
00:57:51İşte burada evinize girin girmeyin sorusunun bilim insanları tarafından AFAD'ın, an sonra İBB'nin AKOM'unun bilim heyeti var.
00:57:59Bilim heyetinde birçok saygın hoca vardır ve bu hocalar bunu konuşuyorlardı şu anda.
00:58:02Yani onlar buna göre karar verecekler.
00:58:04Fakat insanları panik yapmak da ayrı bir sorun.
00:58:07Bu kadar insan soğukta kalacak, hava soğukluğu var vs.
00:58:10Bu ayrı bir sorun.
00:58:11Bu idarenin sorumluluğu.
00:58:12Benim sorumlu değil.
00:58:13Ben sadece mesela o komisyonda olsam direkt ben bunları söyler ve böyle bir görüşüm var derim.
00:58:18Ama ben böyle bir komisyonu değilim yetkide direkt oradan.
00:58:20Ve bu deprem dışında eğer bu deprem böyle bir şey değilse ikinci senaryoda şöyle bir durum var.
00:58:256.2'lik depremden sonra 5.6 büyüklüğüne kadar bir arçı deprem meydana gelebilir.
00:58:3024-26 Eylül depremlerinde 2 gün sonra olmuştu.
00:58:33Deprem daha büyük olduğu için ve Marmara'daki kabuk yani kırılan kabuk daha rigid ve sünek olduğu için daha fazla yüküye ihtiyacı var.
00:58:40Mesela Doğan Dolun'un kabuğu çok gevrek.
00:58:42Gevrek simit vardır ya.
00:58:43Bir yerden kırarsınız her yerden çatlar.
00:58:46Burada öyle değil.
00:58:47Burada kabuk çok sert.
00:58:49Daha dayanıklı, daha rigid bir granik kabuk var.
00:58:51Ve bu kabuk enerji biriktirmeye devam ediyor.
00:58:5499 depreminden sonra 99 depreminin yükü bindi.
00:58:58Aradan 26 yıl geçti.
00:58:59Aradan geçen 26 yılında 26 çarpı 2 eştir yaklaşık 50 santimlik daha bir atım kayma meydan edecek bir zaman geçti.
00:59:0724-26 Eylül depremleri bir barlık yük bindirdi.
00:59:10Bir de bu depremler de yük bindirdi.
00:59:12Bu yüklerin hepsi orada kırılacak segmentin üzerine bindi.
00:59:15Bunlar depremin zamanını öne çeken unsurlar.
00:59:18Fakat 2. senaryoda 6.2'lik deprem 5.6 büyüklüğüne kadar bir arçı deprem üretebilir.
00:59:25Bu bir gün sonra da olabilir, bir saat sonra da olabilir, iki gün sonra da olabilir.
00:59:28Ama bir arçı deprem 5.6 büyüklüğüne varacak kadar bir arçı deprem daha olabilir.
00:59:35Bu şu demek, yapılarda çatlak varsa özellikle taşıyıcılarda buna inşaat mühendisleri karar verir.
00:59:41Başka mühendisler değil.
00:59:43İnşaat mühendisleri yapılarda inceleme yapacak.
00:59:45İşte hafif pasar, orta hasar, ağır hasar tanımları vardır çok ağır hasar diye.
00:59:49Ve buna bakarak genellikle beni arayan birçok kişi, özellikle Sancaktare bölgesinde 3-4 kişiden duydum.
00:59:56Duvarlarda çatlak varmış mesela.
00:59:57Hatta bir yurdun duvarında çatlak varmış.
00:59:59İstanbul Sancaktare.
01:00:00Evet evet yani duvardaki çatlak olması demek yapının çalıştığını gösterir.
01:00:05Depreme karşı çalışan bir yapı demektir.
01:00:07Yani duvar çatlaklarından korkulmaz.
01:00:08Ama mesela taşıyıcı sistemlerdeki diagonal çatlaklardan korkarız.
01:00:14O yüzden insanlar yapıların dışından baktığında taşıyıcı sistemlerinde çapraz çatlaklar varsa,
01:00:20diagonal çatlaklar, aynı şu şekilde çatlak olursa bu yapının ağır hasar aldığına gösterir bir kanıttır.
01:00:26Onun dışında duvar çatlakları, yine DASK polis, artık zorunlu DASK polisesi var.
01:00:31İnsanların %12 araması gerekiyor.
01:00:331-1-2 araması gerekiyor.
01:00:351-1-2 DASK'ın telefonu, bugün meydana gelen depremde yapımda hasar olduğunu düşünüyorum.
01:00:41Bir elip inceler misiniz demeleri gerekiyor.
01:00:42İncelecekler, ona göre hasar varsa DASK polisesini karşılayacak vesaire gibi.
01:00:45Ki İstanbul'da DASK polisesinin oranı da çok yüksek.
01:00:48Bunlar ilerletebilir.
01:00:49Ama bu deprem iki şekilde, ya öncü deprem karakteri taşıyor, bulunduğu yer ve mekanizma açısından,
01:00:55ya da 5.6 büyüklüğüne kadar bir deprem üretebilir.
01:00:58Buna isnaden, yerel idarinin ve merkez idarinin de bu konuda çözüm üretmesi,
01:01:04işte bu bilim heyetlerini çağırıp konuşması ve bu konuda nasıl bir sistematik olarak çözüm üretmesi gerektiğini bilmek gerekiyor.
01:01:10Ki biz bu konunun uzmanı akademisyenler, kamucu akademisyenler olarak kamusal sorumluluğumuz,
01:01:17bu ülkenin emekçi halkına karşı sorumluluğumuzdan bayisle bize verilecek her türlü görevi hazırız.
01:01:25Kamusal güvenliği, bütün üniversitedeki akademisyenlerin savunmak hakkı görevi aynı zamanda.
01:01:31Bütün yerel yönetimlerin ve merkezlerinin bu konuda üniversitelerde yetişmekte olan inşaat mühendisliği,
01:01:39jeopizik mühendisliği bölümü gibi öğrencileri de bu konuda sürece katıp bir an önce hızlı bir şekilde tarama işinin gerçekleşmesi konusunda da bir çalışma yapılabilir.
01:01:48Teşekkür ederim.
01:01:48Çok önemli bir çağrı yaptınız hocam.
01:01:50Gerçekten çünkü dediğiniz gibi deprem o kadar disiplinler arası bir mevzu ki,
01:01:57o alandaki bütün bilim insanlarının o havuzda bir araya gelmesi ya da o yuvarlak masada, masa etrafında bir araya gelmesi,
01:02:07tam da dediğiniz gibi kamucu ve kamu yararı gözeten anlayışın bir dışa vurumu olacaktır ki bu çağrınız çok değerliydi hocam.
01:02:16Çok teşekkürler.
01:02:17Savaş Karabulut, doçent doktor, Gebze Teknik Üniversitesi öğretim üyesi.
01:02:21Çok sağ olun hocam.
01:02:22Geçmiş olsun diyorum.
01:02:23Çok teşekkür ederim.
01:02:24Hepinize çok geçmiş olsun hocam.
01:02:25Evet sevgili TM4 takipçileri İstanbul'un yüreğini ağzına getiren depremin silivri açıklarında,
01:02:36işte Marmara Denizi silivri açıklarındaki o 6.2 depreminin ve sonrası artçılarının aslında Büyük Marmara Depreminin öncüsü olup olmadığına dair bilim insanlarından görüşler almaya çalıştık.
01:02:51Ramazan Demirtaş'la konuştuk ki kendisi uzun yıllar, 35 yıl boyunca AFAD'da çalışmış, İçişleri Bakanlığı'na bağlı AFAD'da çalışmış ve orada kamu otoritesinin bu tür afet durumlarında tek ağızdan şeffaf olarak kamuoyu bilgilendirmesinin ne kadar önemli olduğunu söyledi.
01:03:12Çünkü farklı farklı senaryolar, bilim insanlarından farklı görüşler geliyor.
01:03:17Bu da tabii ki kamunun, kamuoyunun kafalarını, zihnini karıştıran bilgiler olabiliyor.
01:03:25O yüzden otoriteden yani AFAD'dan gelecek şeffaf bir bilgilendirmenin sağlıklı fikir geliştirme, sağlıklı kanaat oluşturma,
01:03:38insanların kendi gündelik hayatlarını planlamaları açısından çok hayati ve önemli.
01:03:43Tam da kamunun görevi, otoritenin, hükümetin görevi tam da bu olsa gerek.
01:03:48İşte Ramazan Hoca'nın ve aslında Savaş Karabulut'un bu depremle ilgili yani 6.2 büyüklüğündeki depremle ilgili ortak görüşü şu,
01:03:59yani depremin olduğu yer, depremin hareketi ve depremin önceki depremlerle beraber mevcut faya biriktirdiği yük aradan geçen zaman,
01:04:14bütün bunlar üst üsteye geldiğinde, bütün bu parametreler üst üste geldiğinde Büyük Marmara depreminin öncüsü, habercisi olabilir.
01:04:23Tabii ki bu şu anlama gelmiyor, işte hiçbir bilim insanı şunu diyemeyecek.
01:04:28En azından bilimsel gelişmeler, belki bir 10 yıl sonra başka şeyi konuşacağız ama işte yarın olacak, 2 hafta sonra olacak, 15 dakika sonra olacak diyemiyoruz.
01:04:38Ama Savaş Hoca'nın söylediği şöyle önemli bir bilgi var, eğer bu deprem, bugünkü deprem yani Silivri açıklarındaki bu deprem öyle de böyle mevcut binalara bir yük bindirdi.
01:04:53Bu binalarda eğer çatlaklar varsa taşıyıcı kolonlardan bahsediyoruz, kolon ve kirişlerden bahsediyoruz.
01:05:03Orada böyle diyagonal kırıklar, çatlaklar varsa mutlaka ve mutlaka baktırılması gerektiğini söyledi.
01:05:13Çünkü bu Silivri merkezli depremin 6.5 büyüklüğünde başka bir artçı oluşturma ihtimali olabileceğini söyledi.
01:05:23O yüzden bu çatlakların özellikle taşıyıcı kolonlardaki çatlakların varlığı var ise ancak duvarlarda çatlaklar varsa bu o binanın hareket ettiği yani depreme yanıt verdiği ve depremin hareketi yönünde hareket ettiğini gösterdiğini söyledi Savaş Hoca.
01:05:48Bunda çok da tedirgin olmayı gerektirecek bir durum söz konusu değil ama kiriş ve kolonlarda çapraz çatlaklar varsa mutlaka baktırmak gerekiyor.
01:06:00Tam da 5.6 büyüklüğünde olası bir artçı depremin olma ihtimalinin yüksek olması nedeniyle.
01:06:08Evet biraz dediğim gibi aslında Büyük Marmara depremiyle ilgili ciddi anlamda bilim insanlarının, iki bilim insanının ortaklaştığı bir fikri, ortaklaştığı bir bilimsel görüşü sizinle paylaştık.
01:06:25Aslında özü şu bu Marmara denizi, Silivri açıklarındaki bu deprem hiç de hafife alınacak bir deprem değil.
01:06:34O yüzden doğanın kendisini hatırlattığı, beni unutma deprem her an kapıda ve bununla ilgili adım at hatırlatmasının bir kez daha karşı karşıya kaldığı, karşı karşıya kaldığımız bir durum söz konusu burada.
01:06:52Bu hatırlatmayla karşı karşıyayız. Bu hatırlatma bizimle ilgili değil sadece.
01:06:58Tabii ki doğrudan yerel ve merkezi otoritelerin de hatırlaması, hatta sık hatırlaması, hatta acilen hatırlaması gereken bir gerçek.
01:07:09Bugünkü deprem bize bunu bir kez daha hatırlattı.
01:07:13Ben yayını burada sona erdiriyorum.
01:07:15Deprem yayınlarıyla devam edeceğiz.
01:07:19Çünkü kamuoyunun doğru bilgilendirilmesi çok önemli.
01:07:22Özellikle alanındaki gerçekten bilimsel bilgiyi kamuoya dikkatli bir biçimde ve bilimsel verilerle paylaşan bilim insanlarıyla paylaşmak, konuşmak çok önemli.
01:07:39Biz iki ismi, buna inandığımız iki ismi sizlerle buluşturduk ve iki isim de aslında bu depremi ciddiye alın dedi bize ve aslında kamuoyuna ve aslında dediğim gibi devlete ve hükümete.
01:07:57Başka bir yayında görüşmek üzere.
01:07:59Hoşçakalın, hoşçakalın.
01:08:00Youtube yayınımızı beğenin, paylaşın.
01:08:02Özellikle bu deprem yayını paylaşın.
01:08:04Herkes duysun iki hocanın söylediklerini, herkes paylatsın.
01:08:09Bence çok önemli şeyler söylediler mevcut durum ve tabloyla ilgili.
01:08:15Başka bir yayında görüşmek üzere.
01:08:16Hoşçakalın, hoşçakalın.
01:08:17Tekrar TM4'te kalın.