Kategori
🗞
HaberlerDöküm
00:00Sevgili Cumhuriyet TV izleyicilere hoş geldiniz efendim.
00:17Bildiğiniz üzere Suriye'de gelişmeler devam ediyor.
00:20Geçtiğimiz günlerde SDG komutanı Mazlum Abdi ile Ahmet Eşşar'a bir anlaşmaya varmışlardı.
00:25Son olarak da Suriye Geçici Hükümet Başkanı Şara geçici anayasa bildirgesini imzaladı.
00:32Orada öne çıkanlar var.
00:33Bunun yanında Dünya Gündemi bir yandan da Rusya-Ukrayna Savaşı'nın akıbetinin ne olacağına ilişkin tartışıyor.
00:39Bugün bütün bu gündemleri bizlerle, uluslararası ilişkiler uzmanı Aydın Sezer ile konuşacağız.
00:44Hoş geldiniz.
00:45Hoş bulduk, iyi yayınlar diliyorum.
00:47Efendim şimdi Suriye'deki geçici anayasayla başlayalım istiyorum.
00:51Orada aslında temelde en çok tepki çeken madde.
00:55Bu anayasanın esas olarak fıkha yani İslam hukukuna dayadığının söylenmesiyle elbette kapsayıcı olduğuna ilişkin,
01:04örneğin kadınların haklarını garanti altına aldığına ilişkin maddeler de yer alıyor.
01:08Ancak şimdi SDG'ye bağlı Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetiminden bir tepki geldi.
01:13Onlar bu anayasayı Suriye'nin çeşitliliğini yansıtmayan, yeterince kapsayıcı olmayan bir anayasa olarak değerlendirdiler ve tepki gösterdiler.
01:22Kamuoyundaki tepkileri siz nasıl okuyorsunuz?
01:25Suriye'de istikrar ne zaman sağlanır efendim?
01:29Son sorudan başlayayım.
01:30Onu Allah bilir.
01:31Yani Suriye'de istikrarın ne zaman sağlanacağı konusunda hiçbir öngörüde bulunamıyorum.
01:37İç Savaş ve Esad'ın ayrıldığı güne kadar geçen süre on üç buçuk yıl.
01:42Dolayısıyla Şarha Hükümeti'nin on üç yıllık bir süre sonunda hala iktidarda olup olmayacağına bakarak Esad dönemiyle yani iç savaş dönemiyle kıyaslayabiliriz.
01:56Şimdi sizin de belirttiğiniz üzere bir anayasa yol haritası açıklandı.
02:02Bu imzalandı.
02:03Bir defa bu anayasa hukukunu bir tarafa bırakıyorum.
02:08Anayasa ilkesi anayasanın kelime anlamıyla hazırlanış biçimi anlamıyla kapsayıcı olması gerektiği anlamıyla tamamen çelişen bir husus.
02:20Bunu bir de törenle imzaladılar.
02:23Bir takım kurallar saptanmış, belirlenmiş işte devletin niteliğinden tutunuz da kadın haklarına kadar güya bir yol haritası çizilmiş.
02:32Bu şekilde bir anayasa hazırlanması bu doğultuda bir anayasa hazırlanması kanımca söz konusu olamaz.
02:41Çünkü anayasa başta etnik ve mezhebi farklılıkların da bir arada yer aldığı kurullarca, meclisçe bir toplulukça dizayn edilmesi gerekiyor.
02:56Yani ana temel omurga maddelerini de bu grupların bu anayasayı hazırlayacak meclisin koyması gerekiyor.
03:05Bir defa üslup ya da tarz olarak son derece yanlış.
03:10Bir defa bunun altını çizelim.
03:12İkincisi kanımca ilk tepki dürüzlülerden geldi.
03:16Anayasanın kapsayıcı olmayacağı gerekçesiyle karşı çıktılar.
03:21SGD'lerden de aynı tepkinin geldiğini biliyoruz.
03:24Şimdi efsane olarak bir de tırnak içinde söylüyorum kapsayıcı bir hükümet kurulmasından bahsediliyor.
03:32Hatta kabinede bir kadın üyenin olacağından da bahsediliyor.
03:36Dolayısıyla bu konudaki çalışmalar Suriye'deki kesimleri ne derece memnun edecek?
03:44Ne derece tatmin edecek?
03:46Yeni hükümet ve anayasayla ilgili sürdürülecek çalışmalar ne derece kapsayıcı olacak?
03:53Bunları görmek lazım.
03:54Bunlarla ilgili çok net ifade etmek gerekirse hiçbir kesimde olumlu bir beklenti ya da imser bir beklenti yok.
04:05Birincisi bu.
04:06İkincisi örneğin bu kapsayıcı hükümette SGD'den birilerinin olup olmaması konusu ya da sorunu gündeme gelebilir.
04:15Böyle bir durumda Türkiye'nin tepkisi ne olur?
04:18Türkiye HTS ilişkileri ne olur gibi.
04:21Ucu açık bir takım belirsiz hususlar var.
04:25Dün Türkiye'den giden bu teknik heyetin İki Bakan ve MİT Başkanı'ndan oluşan teknik heyetin hem SGD ile HTS arasındaki anlaşmanın arka planda hem de önümüzdeki süreçte izlenecek yol haritasına yönelik olarak muhtemelen telkinlerde bulundukları düşünüyorum.
04:46Görüş alışverişin ötesinde.
04:48Zira şu anda HTS yönetimi tamamen ABD'nin Avrupa'nın bir ölçüde de İsrail'in etkisi altında.
04:56Çünkü ambargoların kalkmasını batılılar şaranın atacağı adımlara ve bunların batıyı ne derece tatmin edip etmeyeceğine bağlı olarak değerlendirecekler.
05:09Bunun yanında geçtiğimiz hafta yaşanan Alevi katliamı ile ilgili de bir sorumluluk söz konusu.
05:16Bunu HTS'nin bilgisi dışında cihatçı, çok uluslu cihatçıların yapmış olması iddia ediliyor.
05:24En azından Türkiye'de böyle anlatılıyor.
05:26Ama bu tabi iki sonuç doğuruyor.
05:29Şaranın sorumluluğunu ortadan kaldırmadığı gibi cihat ilan edildi camilerden.
05:34Hem de şaranın kendi unsurları üzerinde eğer bir etkisi, yetkisi ya da kontrol gücü yoksa
05:42o halde bu kapsayıcılık sürecinde diğer kesimleri etnik ve mezhebi kesimleri nasıl ikna edebileceği konusunda da çok ciddi sorunlarla karşılaşılacağını düşünüyorum.
05:55Dün Lavrov bir başka vesileyle yaptığı açıklamalarda Suriye konusuna da değindi.
06:01Suriye'deki mevcut durumun kapsayıcılıkla ilgili ya da şaranın atacağı adımlarla ilgili mevcut durumu hala tehlikeli olarak gördüklerini açıkladı.
06:12Suriye açısından tehlikeli olarak gördüklerini açıkladı.
06:16Dolayısıyla şara bir taraftan Türkiye'yi bir taraftan Arap maraşlarını, ABD'yi özellikle de İsrail'i ki sürekli tehdit ediyor İsrail
06:25ve Avrupa'yı, Avrupa Birliği'ni bir şekilde ikna etmek durumunda.
06:31İşi oldukça zor gözüküyor.
06:33O nedenle de Suriye'nin geleceğine yönelik bir tahminde bulunmak son derece dikkatli.
06:39Sizin de bahsettiğiniz gibi bir yandan da Alevi katliamları sürüyor.
06:43Katliamların yapıldığı bölgeler de çeşitleniyor.
06:46Sayı Suriye İnsan Hakları gözlemlerine göre 1476'ya yükseldi.
06:50Yani yalnızca anayasanın kapsayıcı olmaması değil aslında bir biçimde orada bu katliamların devam etmesi,
06:56başka hızlılıklara ya da dini inanışlara yönelmesi de kaygı verici.
07:01Kuşkusuz bunların ötesinde bir de anayasada bu dini temel espriti, sünni, laik sünni kesimi de tatmin etmeyecek bir husus.
07:10Yani buna da vurgu yapmak lazım.
07:12Biz hep Suriye'de aktörleri sayarken işte dinsel ya da etnik kökenden bahsederek yola çıkıyoruz.
07:20Suriye'nin çoğunluğu sünni Müslümanların niteliği çerçevesinde de böyle bir din devleti anlayışına
07:29ya da PTŞ'nin hayalindeki devlet anlayışına ne derece onay verileceği konusu da ayrıca tartışmalık.
07:37Peki efendim şimdi bir yandan da Rusya-Ukrayna savaşına ilişkin bir gündem var.
07:42Artık 3 yılını dolduran savaş bir anlamda bazı aktörler tarafından sonlandırılmaya çalışılıyor.
07:47Şimdi Suudi Arabistan'da geçtiğimiz hafta yapılan görüşme zirve önemliydi.
07:52ABD'li ve Ukrayna'lı yetkililer aslında 30 günlük bir ateşkesle mutabık kaldılar.
07:57Konuda biraz Rusya'yı ikna etmeye kaldı.
07:59Bu noktada aslında Putin'e elbette bir ateşkes yapılabileceğine dair bir mesaj vermekle birlikte
08:06fikir doğru ve kesinlikle destekliyoruz.
08:09Ama içeriğinin ne olacağına dair Amerikalılarla görüşmeliyiz.
08:13Amerikalı arkadaşlarımız da görüşmeliyiz demiş.
08:16Şimdi bu noktada şunu soracağım.
08:18Rusya bu savaşı bitirmek istiyor mu?
08:20Ve aslında Putin'in şu maddelerde görüşmeliyiz dediği hususlar,
08:24önemsediği hususlar size can giderim.
08:28Şimdi birincisi Trump yönetiminden, Rusya'dan,
08:32Avrupa Birliği'nden, Zelenski'den yapılan açıklamalar,
08:36barış veya ateşkes kendi konularıyla ilgili açıklamalar birbirleriyle farklılık gösteriyor
08:43ve çoğu zamanda çelişkilik.
08:45Her şeyden önce, son rüya toplantısından önce,
08:48tarafların konumunu şöyle özetleyebiliriz kısaca.
08:51Zelenski ve Avrupa bir aylık havada ve denizde ateşkes sahip ediyorlar.
08:58Hepsi bu kadar.
08:59Bundan sonraki süreçte Ukrayna'nın ve Avrupa Birliği'nin de olduğu masada
09:06genel anlamda barış müzakerelerinin yapılabileceğini vuruluyorlar.
09:11Trump yönetimi bir ateşkesten bahsetmekle birlikte buna bir süre koymuyordu.
09:17Tam tersine ateşkesten sonra Ukrayna'da seçimlerin yapılmasını
09:23ve seçimlerden sonra yeni yönetimin bu barış sürecini götürmesini
09:28söylüyordu ya da talep ediyordu.
09:31Rusya ise ateşkes fikrine kesinlikle karşı.
09:34Çünkü ateşkes Ukrayna'nın yeniden yapılanmasını, yeniden silahlanmasını sağlar.
09:40Bu nedenle biz direkt savaşın nedenlerini ortadan kaldıracak şekilde
09:45barış müzakerelerine, barış görüşmelerine başlayalım diyordu.
09:50Bu savaşın başlama nedenlerine ortadan kaldırılması gereken gerekçeleri olarak
09:55denazifikasyon, Ukrayna'nın silah sallandırılması,
09:59Ukrayna'ya NATO üyeliğiyle ilgili söz verilmemesi yani bu yolun kesilmesi
10:03artı işgal ve ilhak edilen toprakların konumu.
10:07Şimdi son olarak Riyad toplantısından çıkan karar
10:11ki Zelenski ve ABD arasında yapılan toplantıdan çıkan karar
10:16sizin de belirttiğiniz üzere bir aylık topyekun bir ateşkesi kapsıyor.
10:21Yani sadece havada ve denizde değil karayı da kapsıyor.
10:25Şimdi bu açıklama yapıldıktan sonra Rusya'dan yapılan resmi açıklamalarda
10:31biraz önce söylediğim pozisyon hatırlatılmakla birlikte şunu söylüyorlar.
10:36Trump'ın çabalarını takdir ediyoruz.
10:39Biz de barışa giden yolda atılan her adıma katılmaya, katkı vermeye hazırız.
10:45Ama diyorlar, o ama'dan sonra bir takım hususları sıralıyor.
10:50Şimdi o hususları dün Putin Lukaşenko'yla yaptığı basın toplantısında net bir şekilde söyledi.
10:57Ben de bahsedeceğim.
10:58Akşam Trump'ın özel Orta Doğu temsilcisi Vitkov
11:04ki artık Ukrayna ve Rusya temsilcisi olduğunu da söyleyebiliriz.
11:08Putin'e oldukça yakın bir işadamı kimlikli birisi.
11:12Üstelik şeyi de vurgulamamda yarar var.
11:16Trump'ın Ukrayna özel temsilcisi olarak atadığı eski asker Kellogg'la ilgili de
11:22Rusya'nın çekinceleri çerçevesinde bu kişi o görevden de halledildi.
11:26Bir de böyle bir durum da var.
11:28Şimdi dün Vitkov gece yarısı Putin'le görüştü, sabah görüştü.
11:33Rusya şunu söyledi.
11:35Prensip olarak tamam ama bu 2000 kilometrelik hatta
11:39ateşkesi kim nasıl denetleyecek ve kontrol edecek?
11:43Bununla ilgili bir mekanizma yok.
11:45İkincisi bu süre zarfında Ukrayna'ya dışarıdan gelecek silah yardımı,
11:50mühimmat yardımı ve veya Ukrayna'nın seferberlikle ilgili
11:56çalışmalarının durdurulacağının garantisini kim verecek?
12:00Ve somut bir konu da var önümüzde diyor.
12:02Kursutta kuşattığımız Ukrayna askerleri var ki
12:05biz bunların ya imha edileceğini ya da teslim olmaları gerektiğini söylüyoruz.
12:09Bunların konumu ve durumu ne olacak?
12:13Ama yine tekrarlıyor hemen biz Trump'ın çalışmalarını destekliyoruz,
12:17takdir ediyoruz, memnuniyet duyuyoruz diyor.
12:20Durum şu anda tam olarak böyle.
12:22Vitkov şu anda Washington'a dönüyor.
12:25Önümüzdeki birkaç gün içerisindeki gelişmelere bakmak lazım.
12:29Yalnız burada şunu da hatırlı tutmakta yarar var.
12:32ABD ile Rusya arasındaki öncelikli konu
12:35iki ülke arasındaki ilişkilerin normalleştirilmesi
12:39ve birçok başlıkta işbirliği yapılıp yapılamayacağına ilişkin
12:45yani bunlardan sadece bir tanesi Ukrayna.
12:47Orta Doğu var, İran nükleer var, Çin var.
12:51ABD'nin Greenland ve Panama konuları var.
12:55Rusya ile konuşması gereken ambargo konuları var.
12:58O nedenle Trump, Putin işbirliği ya da anlayış birliğinin
13:03ben devam edeceğini düşünüyorum.
13:06Aynen bu konuda bugünden yarına bir sonuç olmasa bile
13:10yine masada kalmaya devam edecek diye düşünüyorum.
13:13Peki efendim aslında son tahlilde biraz bu ABD'nin
13:17Rusya'ya yaklaşma politikasını da değerlendirmenizi isterim.
13:20Bu tamamen Çin ile biz bir ekonomi savaşı vereceğiz gibi
13:25bir noktadan mı doğuyor?
13:26Çünkü ABD aslında bu yakınlaşma için biraz gemileri de yakıyor.
13:31Örneğin AB ülkeleri ile ciddi bir ekonomik ve siyasi gerilim yaşıyor
13:34son günlerde.
13:35Trump'ın buradaki hedefi nesiniz sizce?
13:38Trump öncelikle bir iş adamı olarak ve politikaya girmesinin
13:43temel nedenlerinden bir tanesi de 2006 yılından beri
13:46Çin ve Çin'in gerçekleri olduğu için
13:50Trump şu anda ABD ekonomisini düzelterek
13:54ABD'nin yurt dışındaki masraflarını mümkün olduğu kadar
13:58kısmak, çeşitli kuruluşlardan ayrılma parasına.
14:02İkincisi Çin veya başkası fark etmeksizin
14:06örneğin Kanada, Meksika ve Avrupa Birliği
14:10gümrük tarife yoluyla bir karşılıklılık temelinde
14:14ABD'nin çıkarlarını en üst düzeyde korumayı amaçladığını belirtiyor.
14:19Bu yönde bir politikalizm.
14:21Dolayısıyla Avrupa ile ve Kanada ile şu anda sorunlar yaşanıyor
14:25olması ticaret savaşları bağlamında temel nedeni de bu.
14:29Şimdi Çin'e gelindiğinde Çin'in farklı bir konumu var.
14:33Sadece ticaret savaşlarıyla ilgili değil.
14:35Öncelikle bilişim sektörüyle, bilgi ekonomisiyle ilgili de
14:39ABD ile neredeyse kafa kafaya bir yarış içerisinde
14:43bu ABD ve Trump'a yakın bilişim sektöründeki
14:48yetkililerin en korkulu rüyası.
14:51O nedenle zaten böylesine yeni bir oligark tipi
14:55türediğini belirtiliyor, iddia ediliyor.
14:58Ama Trump burada yine tekrar ediyorum
15:02ABD iş politikasında, ABD ekonomisine verdiği öncelik
15:06çerçevesinde Çin'le savaş yerine Çin'le dengeli bir ilişki
15:10gütmenin peşinde.
15:12Bu nedenle mesela Çin başkanıyla çok yakın bir sürede
15:16görüşecek tıpkı Putin ile görüşeceği gibi.
15:19Dolayısıyla işte bu noktada Rusya'nın ABD Çin arasındaki
15:24konumunu, bu noktada ABD'nin Çin'e yönelik politikasında
15:30Rusya'nın tarafsız kalma ya da destek verip vermeyeceği
15:34konularında bir arayış içerisinde buna mukabil
15:37Çin ve Rusya ile son dönemlerde temaslarına artıyordu.
15:40Onlar da endişe içerisinde bu potansiyel Çin ABD geliriminde
15:47Rusya'nın nasıl konumlanacağını tartışıyorlar.
15:51Ama şunu söylemek gerekiyor.
15:53Trump demek sürpriz demek.
15:55Hemen her konuda her gün yeni bir başlık açtığı için
15:59hani Trump'ı tahmin etmek, öngörmek de söz konusu olmadığından
16:03geçtiğimiz günlerde Rusya'yı yaptırımlarla tehdit etti
16:08falan mesela aynı zamanda.
16:10Ama biliyoruz ki arka planda Putin ile çok derin ve kötü bir
16:15iş birliği var ve görüşüyorlar zaten.
16:17Evet.
16:18Dediğiniz gibi Trump bir gün bir şey söyleyen sonra bunu
16:21erteledik ya da yapmaktan vazgeçtik diyen bir gün
16:24yok canım ben öyle bir şey söylememiştim ki diyebilen
16:27bir aktör.
16:28O yüzden kafalar çok karışık dünyada.
16:30Aynen.
16:31Aynen.
16:32Evet.
16:33Aydın Bey çok teşekkür ediyorum vakit ayırdınız.
16:35Ben teşekkür ediyorum.
16:36Kolay gelsin.
16:37Sağ olun.
16:38Davetiniz için.
16:39Evet efendim biz de yayını sonlandıralım.
16:41Uluslararası İlişkiler Uzmanı Aydın Sezer bizimle
16:43birlikteydi.
16:44Sizler için Suriye'deki son gelişmeleri ve Rusya-Ukrayna
16:46savaşına ilişkin dünyada neler oluyor neler konuşuluyor
16:48bütün bu gündemleri derlemeye çalıştık.
16:50Yeniden görüşmek üzere.