Türkiye son zamanlarda dört bir yandan depremlerle sallanıyor. Bir yandan Ege Denizi'nde deprem fırtınası sürerken, diğer yandan Doğu Anadolu’da Bingöl ve Malatya depremlerle sarsıldı. Dün başkent Ankara dün 3,5'lik deprem yaşadı. Büyük olmamasına rağmen çok şiddetli hissedildi. Deprem Uzmanı Prof. Dr. Süleyman Pampal detayları aktardı.
Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Şimdi öncelikle tabi Türkiye'nin son 1-2 yıllık deprem aktivitesini yüksek gösteren sayılar istatistiklerin ana nedeni 6 Şubat sabah ve öğleden sonra olan 7-8 ve 7-6'lık iki çok büyük deprem bunların 50-60.000'in üzerindeki artçıları istatistikleri alt üst etti ve bunların bir kısmı da yıkıcı 6.5-6 büyüklüğünde hem bağımsız hem artçı depremler olarak
00:30Türkiye gündemini bugüne kadar meşgul etti. Onun dışında Türkiye'nin ortalama sismik aktivitesi sürüyor. Yavaş yavaş sönümlenirken normale dönerken yani Ege'deki olay karşımıza çıktı.
00:46Bu olay da öyle sık sık olan bir olay değil. Ege'de Santorini'nin M.Ö. 1600 ve M.Ö. 1650 yılında faaliyete geçtiği, patladığı, birincisinde özellikle Minos uygarlığını yok ettiği çok büyük hasarlar yaptığı bilinen bir gerçek tarihsel dönemde.
01:09Sonra 1650'de gene patlıyor, 76 kişi ölüyor ve 1656'da bölgede çok büyük bir deprem, 7-7'lik bir deprem yaşıyoruz.
01:22Ege Denizi'nin bu Yunanistan ile Türkiye'nin tam ortasına denk gelen Girit-Rodos bölgesinin yakın kuzeyi Santorini adasının çevresi, hemen güneyde Helenia'yı dediğimiz Afrika levhasıyla Anadolu levhasının sınırı var.
01:39Yani altta Afrika levhası, üstte Anadolu levhası, yaklaşık 3,5 yıllık bir hızla Anadolu, Afrika'nın üstüne doğru hareket halinde, alta dalan Afrika'nın uç kısmı eriyor, yukarı çıkıyor.
01:52Bu lavlar ısınancısı yükselir malum. Bu çerçevede de bu volkanik faaliyet oluyor ve Ege'de adaların büyük bir çoğunluğu bu türden denizaltı volkanizması ürünü olarak karşımıza çıkıyor.
02:06Şimdi 2011 yılında buna çok benzer bir aktiviteyi, yani Santorini civarında deprem fırtınası olayını yaklaşık bir yıl süreyle izledik. O zaman herhangi bir büyük depreme ya da volkan patlamasına neden olmadı, sönümlendi.
02:25Şimdi bu sefer gene volkanik kaynaklı bu sismik aktivite, deprem fırtınası dediğimiz aktivite son günlerde biraz sönümlenmeye başladı. Ancak bu 2011 gibi sönümlenip geçecek anlamına gelmez. Lavlar oldukça hareketli ve yüzeye yakın.
02:44O bakımdan volkanik bir faaliyet mümkündür. Ne zaman olur bunu bilemeyiz ama bir gün olacak. Günümüzden 3500 yıla yakın bir süre önce olmuş, sonra 1650'de olmuş, gene olma ihtimali var.
03:02Şimdi bu Ege'deki deprem fırtınasında kaydedilen aktiviteyi Türkiye'nin geneline teşmil etmemek lazım. Türkiye'de ama son günlerde nerede deprem olunca biz kaygılanmaya başlarız.
03:17Örneğin birkaç gün önce Yedisu'da oldu. Yedisu bizi hemen teyakkuza geçirir. Niye? Çünkü Yedisu, Fayı Erzincan ile Karlova arasında, Kuzey Anadolu Fayı'nın doğu uç kısmında 1784'te 7.3'lük yaklaşık aletsel dönem olmadığı için ancak şiddet üzerinden büyüklüğe gidiyoruz.
03:42Yıkıcı bir deprem üretmiş ve o günden bugüne de enerji biriktiriyor. 6 Şubat öncesi de burada büyük bir deprem, yıkıcı bir deprem bu 7.5'a kadar olabilir. 7-7.5 arası büyüklükte bir deprem. Zaten bekliyor ve tartışıyor idik.
03:58Şimdi orada aktivite var. Dün Kale, Malatya Kale'de oldu 4.4'lük aktivite. O da çok bizi kaygılandırmaz. Niye? Çünkü Kasım ayıydı galiba, 10. ayda 5.9'luk kale depremini hatırlayalım. Malatya Kale'de yani bu depremin olduğu yere çok yakın bir deprem oldu.
04:20Onun ahçısı gibi görünüyor. Bölge zaten 6 Şubat'ta çok kırpalandı, kırıldı. Yani levha sınırlıdır burası. Doğu Anadolu fayı boyunca doğudaki Arap levhası kuzeyi doğuya doğru, batıdaki Anadolu levhası da güneybatıya doğru hareket etti. Birbirinden 5-6-7 metrelik uzaklaştığı atımlar kaydedildi.
04:44Her iki deprem birbirini etkiledi. Yani ikinci deprem tarihsel dönemde 31 yıl arayla olmuş. Yani 1513'te Maraş depremi, çok büyük 40 bin kişinin öldüğü ama sonra 1544'te Elbistan ve Süleymanlı, yani Zeytun'u yıkan deprem kaydı var.
05:04Yani 31 yıl aradan sonra ikinci çardak fayı, sürgü fayı kırılarak büyük yıkıcı deprem üretmiş. Ama bu sefer aynı gün oldu. Çok büyük deprem oldu. O nedenle şimdi bu Doğu Anadolu fayının kuzey tarafında, Bingöl civarında, Kuzey Anadolu fayının işte Doğu Anadolu fayıyla kesiştiği Karlova'dan Erzincan'a doğru, batıya doğru yedi su fayı,
05:30hemen onun güneyinde Ovacık fayı, Tunceli'nin kuzeyinde, kuzeybatısında ve Malatya-Tunceli'nin yakın batısında Malatya fayları var ve bunlar da maalesef yıkıcı deprem üretme potansiyeline sahip aktif faylar.
05:46Bu bakımdan Türkiye'de şu anda Ege'deki depremler nedeniyle olmuyor. 6 Şubat sonrası bölgede artan bir aktivite karada ve Doğu'da, Güneydoğu'da olanlardan kastediyorum.
06:00Batı'da tabi Ege, Batı Anadolu bölgesi muhakkak ki bu son deprem fırtınasını üreten mamatik, volkanik aktivite ile de bağlantılı. Levha sınırı burada Helenle Yayı ve hemen doğusunda Antalya'nın güneyinde bir dirsek yapıp Kıbrıs'ın güneyinden Hatay'a doğru giden Kıbrıs Yayı var.
06:23Buralarda da çok yıkıcı tarihsel depremler var. Yani M.Ö. 300'lü yıllardan günümüze kadar 8-8,5'u bulan 8 tane filan deprem var bu sınır üzerinde.
06:37Bu bakımdan Türkiye'de deprem olur mu olmaz mı? Bunlar çok anlamlı tartışmalar değil. Türkiye'de tarihsel dönemde ve hatta jeolojik dönem dediğimiz, günümüzden 30-40 milyon yıl önce daha da geriye götürebiliriz, başlamış sismik aktivite sürüyor.
07:01Çünkü burası dünyada nadir görülen 3-4 levhanın tam çarpışmaz sınır hattı, kavşak noktası, Kızıl Deniz'den Ölü Deniz üzerinden Hatay'dan Türkiye'ye giren Ölü Deniz fayı, Karlova'ya kadar yani Hatay, Kahramanmaraş, Adıyaman, Bingöl üzerinden Karlova'ya kadar Doğu Anadolu fayı adını alıyor.
07:24Yaklaşık 1000 kilometre batıdaki Afrika levhasıyla doğudaki Arap levhasının sınırı bizim ülkemizden geçiyor ve kuzeydeki doğu batı yönde Türkiye'yi kat eden Kuzey Anadolu fayı, Avrasya levhasıyla Anadolu'nun sınırında yani hareketli büyük kırıklar yer kabuğunu çok derinlere kadar kat eden 1500 kilometre 1000 kilometre boyundaki kırıklar bunlar bu depremlerin ana nedeni.
07:54Ana nedeni bu kırıklar geçmişten yani bu Ege'deki hareketlilik değil aslında 6 Şubat'tan gelen geçmişten gelen bir hareketliğin sonucu olarak bu depremleri görmeye devam ediyoruz diyorsunuz doğru mu anladım?
08:07Doğru, doğru.
08:09Peki şunu soracağım şimdi Ankara'yı bir konuşmak istiyorum altından diri bir fay geçmediği belirtiliyor Ankara'nın ama dün sallandı ve 3,5 olmasına rağmen epey de şiddetli hissedildi.
08:22Yani güvenli dediğimiz Ankara bile artık güvenli değil mi buradan bu sonuç çıkar mı?
08:27Şimdi Ankara ile ilgili fay geçmiyor deprem olmaz filan bizim meslek grubunda da bazı arkadaşların yetersiz bilgiye dayalı açıklamalarıdır diye düşünüyorum.
08:41Buraya 40 yılını aşağı yukarı vermiş bir yerbilimci olarak Ankara çevresini Ankara içini gayet iyi bildiğimi söyleyebilirim mütevazı davranmaya gerek yok.
08:52Çünkü özel olarak burada bir üniversitede çalışıyorum ve deprem çalışıyorum öncelik tabi ki Ankara ve çevresi olacak bu amaçla da zaten Gazi Üniversitesi bünyesinde deprem araştırma merkezi diye bir araştırma merkezi kurdum ve onu yönettim.
09:08Bu bölgeye sismik ağlar yerleştirdik, ivme ölçerler yerleştirdik bir faaliyet yapıyoruz biliyoruz.
09:17Ankara'nın bir kere 4 tarafı 50-80 km mesafede çok yıkıcı deprem üretme potansiyeli olan aktif faylar tarafından çevrilenmiş durumda.
09:29Bunlar hangisi? Kuzey Anadolu fayı yani kuş üçüsü 80-90 km, 1944 Bolu-Gerede depreminde 7-4'lük depremdir bu.
09:40Ankara il sınırları içinde 330 civarında can kaybı var.
09:44Hemen 40 kare keskin civarında…
09:48Ankara'nın deprem geçmişini soracaktım size aslında da bu bahsettiğiniz deprem kaç yıl önceki depremdi?
09:551944 yılında oldu ama daha önce 1668'de var Kuzey Anadolu fayının Bolu-Erzincan arasının kırıldığı varsayılan Büyük Anadolu depremi adıyla anılan depremde Ankara yerine bir.
10:10Yani Kuzey Anadolu fayına çok yakın. Kuzey Anadolu fayı şu anda Bolu civarında kırılmamış segmentler barındırıyor.
10:19Sadece bu değil tabii.
10:211938'de keskin depremi var. Burada Akpınar fayı, keskin fayı adıyla aktif faylar var.
10:306-8'lik deprem Ankara'da ciddi hasar yaratmış.
10:33Güneybatısında Eskişehir İnönü fayzonu var 70 km mesafede ama daha önemlisi Ecemiş fayından başlayıp yaklaşık Nide-Bor'dan başlayıp
10:47Aksaray-Şerefli Koçhisar üzerinden Haymana'ya kadar gelen Tuzgölü fayı var.
10:531100'lü yıllarda Nide civarında 30-40 bin kişinin öldüğü kaydediliyor bu deprem nedeniyle.
11:01Bu depre fay aktif ve yıkıcı deprem üretme potansiyeli var ve yaklaşık 1000-1500 yıldır kırılmadığını görüyoruz.
11:10Bu bakımdan Ankara'nın bir kere çevresinde 50-80 km mesafede yıkıcı deprem üretme potansiyeli olan faylar var ve deprem de mesafe tanımıyor bunu biliyoruz.
11:21Bir de Ankara'nın içinden fay yok geçmiyor falan diyen arkadaşlara söylemek isterim.
11:27Ankara'nın içinden de faylar geçiyor.
11:29Ankara'nın yakın civarından Dodurga fayı, Gölbaşı fayı, Elmadağ fayı, Çeltikçi fayı, Kazan fayı bunlar Ankara'nın içinden geçiyor.
11:40Bunlar çok yıkıcı deprem üretmez ama 3-5 arası deprem üretme potansiyeli olan faylardır.
11:47Peki. Sayın Pampak süremin sonuna geldim.
11:50Çok hızlı da şunu sorup tamamlamam gerekiyor artık.
11:53Bu bölge Ankara ne kadar büyüklükte bir deprem üretebilir?
11:5844'teki deprem 7,4.
12:04Tekrarlanma ihtimali var. Aktif faylarla çevriliyorsunuz.
12:08O yakın gelecekte tekrarlamaz ama batısında Bolu civarında yine 7 civarı deprem üretecek parça var, kırılmamış parça var.
12:17Eskişehir fayzonu 7'nin üzerinde, Tuzgölü fayı 7 ve üzeri deprem üretebilir.
12:23Yani işte Akfınar fayı 7 civarı deprem üretiyor.
12:27Yani bunlar 300-400-500 kilometre uzakta bu türden yıkıcı depremler büyük hasar yapıyor.
12:36Can kayıplarına yol açıyor.
12:37350 kilometre uzaktaki Meksiko City'yi yıktı, 20 bin kişi öldü.
12:436 Şubat'ta Adana'da 500'e yakın can kaybı var.
12:47Peki.
12:47Üst merkeze uzaklık 230 kilometre.
12:50Ankara'nın içinden fay geçmiyor korkmayın.
12:53Böyle böyle açıklamaları bilimsel bulmadığımı belirtmek istiyorum, vurgulamak istiyorum sizin aracılığınızla.