Doğu Afrika ülkesi Sudan'da 15 Nisan 2023'ten bu yana ordu ve Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında devam eden çatışmalar, son günlerde daha da yoğunlaştı. https://www.timeturk.com/dunya/sudan-daki-son-duruma-dair-gelismeler/video-1804350
Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Doğu Afrika ülkesi Sudan'da 15 Nisan 2023'ten bu yana devam eden çatışmalar son günlerde daha da yoğunlaştı.
00:08Ordu güçleri başkent Hartun ve çevresinde hızlı destek kuvvetlerinin kontrolünde bulunan bölgelerin önemli bir kısmını geri aldı
00:16ve son aylarda başkentin tamamını kapsayacak şekilde ilerleyişini hızlandırdı.
00:23Şiddetlenen çatışmaların insani bilançosu ağır.
00:26Yaklaşık 9 milyon kişi ülke içinde yerinden edilirken 3,5 milyon kişi Sudan'ı terk etmek zorunda kaldı.
00:35Çatışmalar altyapı, ekonomi, eğitim ve sağlık sistemine büyük zarar verirken halk her geçen gün daha büyük zorluklarla karşı karşıya kalıyor.
00:46Başkent Hartun'da başlayan çatışmalarda ilk günlerde hızlı destek kuvvetleri hızla ilerleyerek şehirde geniş alanları ele geçirdi.
00:56Daha sonra çat sınırlarındaki batıya yönülen hızlı destek kuvvetleri ülkenin nüfuz ve toprak bakımından yaklaşık 4'te 1'ine tekabül eden
01:05Darfur bölgesindeki 5 eyaletten 4'ünün merkezini kontrol altına aldı.
01:12Hızlı destek kuvvetleri Mayıs 2024'ten bu yana Kuzey Darfur'un ve bölge ticaretinin merkezi konumundaki El-Fahşiri kuşatma altında tutuyor.
01:22Hızlı destek kuvvetleri sadece batıyla sınırlı kalmayarak ülkenin güneyine de ilerledi.
01:29Ülkenin ortasını diğer bölgelere bağlayan ve ülkenin tahıl ambarı olarak nitelendirilen Cezire eyaletinin merkezi Vadmadeni ve Sinnar eyaletinin merkezi Sinca'ya kadar yayıldı.
01:42Ancak ordu ve ona bağlı güçler Eylül 2024'te başlattıkları operasyonlarla başkent Hartun ve çevresindeki birçok bölgedeki hızlı destek kuvvetlerinin hakimiyetine son verdi.
01:55Peki Sudan'da şu an kim nereyi kontrol ediyor? Çatışmaların en yoğun yaşandığı bölgelerde son durum ne?
02:03Sudan'daki gelişmeleri yakından takip eden polis akademisi mezunu Sudanlı akademisyen İbrahim Nasır ile bu soruların yanıtlarını konuşacağız. İbrahim Bey hoş geldiniz.
02:13Sudan haritasına bakacak olursak son durum ne?
02:16Şimdi Ahmet bu savaş 2023'ten beri devam eden bir savaştan bahsediyoruz.
02:22Birçok insan kayıptan bahsediyoruz. Birçok insan hayatını kaybettiğini, birçok insan evinden olduğunu, 9 milyona yakın insan göçe zorlandığını bir savaştan bahsediyoruz.
02:38Şimdi bu savaş Hartun'da başladı. Hartun'da başlamasıyla Darfur'un Darfur'a yayılması ondan sonra Sudan'ın güneyinde Sinnar'a kadar yayılması giddiği bir insan kaybı, giddiği bir altyapıdaki hasar bıraktığını görüyoruz.
02:57Dolayısıyla bu savaşın bu kadar devam etmesinin sebebi dış ülkelerin müdahil olması. Bunun yanında Sudan ordusunun bu savaşa hazır olmaması.
03:08Ordu şu an Kızıldeniz, Kuzey ve Kuzey taraflarda kontrol ediyor. Şu an bu haritada devam edelim.
03:16Nedir ordunun kontrol ettiği bilgiler?
03:19Şimdi Hartun'da savaş başladıktan sonra başkenti Borsudan'a almışlar. Geçici olarak Borsudan bir başkenttir. Ordunun kontrolünde Kasala, Gadarif, Nil Nehri eyaleti, Kuzey eyaleti, El Gezire son günlerde ordunun kontrolüne geçmiş.
03:39Sinnar ve Beyaz Nil gibi Güney Kordofan gibi eyaletleri ordunun kontrolünde. Ama ordunun da son dönemde bir ilerleyişini Hartun'dan Darfur'a doğru özellikle Beyaz Nil üzerinden Kuzey Kordofan'a kadar kontrol altına aldığını görüyoruz.
04:00Dolayısıyla ordunun ülkenin doğusu ve ortasını ve güneyini kontrol altına almış. Bu da hızlı destekler kuvvetinin niye böyle bir gerileme yaşadığını son dönemde.
04:11Komutanı olan Hamdan Dagalı'nın Hartun'dan kaybolması, Hartun'dan değil de savaşı başka bilinmeyen bir yerde komuta etmesi.
04:23Dolayısıyla ayrıca ordunun da son dönemde bazı kabileleri, bazı aşiretleri, bazı silahlı grupların ordunun yanında savaş aldığını ilan etmesiyle dengeler değiştiğini görüyoruz.
04:37Dolayısıyla bu savaş devam edecek. Maalesef özellikle Darfur'da devam edeceğini bekliyorum. Ama genelde politik bir çözüme kavuşturmakta yarar var.
04:48Evet bahsetmiştiniz hızlı destek kuvvetlerinin komutanı Muhammed Hamdan Dagalı'nın da mensubu olduğu Darfur bölgesinde çatışmalar devam ediyor.
04:56Darfur'a gidelim. Darfur'daki son durumu detaylıca inceleyelim isterseniz.
05:02Şimdi Darfur'un bilindiği üzere bu Darfur'un yıllardır iç savaşla boğuşuyor. Sudan'ın en sıcak bölgelerinden bir tanesi.
05:11Uluslararası kamuoyunun bir gündemiydi 2000'li yılların başında.
05:16Şimdi Güney Darfur'un Hümeddin'in kontrolünde yani hızlı destekler kuvvetinin kontrolünde.
05:26Orta Darfur'da öyle. Batı Darfur'da zaten biliyorsunuz bir katliam yaşandı.
05:32Mesalit kabilesine karşı 15 bin kişinin canlı canlı defnedildiğini bir insani bir soykırım var.
05:44El-Fahşir'e gelirsek ya da Küzey Darfur eyaletine gelirsek Küzey Darfur'da El-Fahşir'in Mayıs 2024'ten beri kuşatma altında.
05:54Ve bazı lokal silahlı grupların ordunun yanında yer alarak El-Fahşir'i koruduğunu ve hızlı destekler kuvvetini El-Fahşir'i kontrol almak için ısrarlı sürekli saldırılar.
06:08Ve bu saldırıların bazı komşu ülkelerden gelen desteklerle devam ettirdiğini görüyoruz hızlı destekler kuvvetinin.
06:15Çat mesela önemli bir nokta. Özellikle bu hızlı destekler kuvvetinin silah tedariği konusunda sevkiyatı buradan gelirdi.
06:25Son dönemde Çat hükümetini Sudan'la bir normalleşme arayışı içinde olduğunu bilgiler arasında.
06:34Dolayısıyla hızlı destekler kuvvetinin komutanı Libya'nın doğusu kontrol eden Halife Haftar'la irtibat sağlayarak askeri destekler Libya'dan geldiğini.
06:47Dolayısıyla Darfur'da maalesef savaş başka bir hal aldı. Öyle devam ederse Darfur'da kabileler arasında bir çatışmalar, çok taraflı bir iç savaştan bahsedeceğiz Darfur'da.
07:00Dolayısıyla bu savaşın Darfur'da böyle devam ederse hem Darfur'un istikrarsızlığını hem Darfur insanlarının birlikte yaşamaları zor olacağını bir günler bekliyorum maalesef.
07:12Sudan'ın ortasında hızlı destek kuvvetleri Aralık 2023'te Cezire eyaletine geçmişti ve Haziran 2024'te keza Sinnar eyaletine geçmişti.
07:22O bölgede Cezire eyaletinde ve Hartum'da bu bölgede son durum ne?
07:27Şimdi Hartum'dan sonra en büyük eyalet Cezire eyaletidir. Cezire'nin söylediğiniz gibi Ahmet bu Sudan'ın tahlı olarak bilinir.
07:36Bunun yanında bu savaş Hartum'da patlak verdiğinde birçok insan Cezire'ye sığınmıştı.
07:44El Cezire'de sığınan insanların bu hızlı destekler kuvvetinin başkenti olan Vedmedeni'yi kontrol altına alması bütün insanlar Gadarif'e, Sinnar'a ve Kasala'ya ve Sudan'ın doğusuna göç etmişler zorla tabi.
08:01El Cezire'de ciddi bir katliam hadiseleri yaşandı. Maalesef bu çok acı bir hikaye. Birçok köyün, çok beldenin hızlı destekler kuvvetleri unsurları tarafından bir saldırıldığını, sivilleri hedef aldığını böyle bir trajedi yaşandı El Cezire'de.
08:18Ama son dönemde El Cezire'nin ordunun El Cezire'yi Gadarif üzerinden ilerlemesi, Sinnar üzerinden ilerleyişi ve bunun yanında hızlı destekler kuvvetinin birçok mensubunu burada kaybederek Hartum'a kaçması.
08:38Hartum'dan kaçtıktan sonra Hartum üzerinden özellikle Cebel Aula üzerinden batıya doğru yönelmeye çalıştığını görüyoruz.
08:46Dolayısıyla ordu hemen hemen yanında savaşan bazı unsurlarla hemen hemen El Cezire'yi kontrol altına aldığını söyleyebiliriz.
08:54Hartum'daki duruma odaklayalım. Hartum biliyoruz 3 ana şehirden oluşuyor. Umdurman, Hartum ve Bahri. Hartum'daki son gelişmeleri konuşabilir miyiz?
09:05Şimdi Ahmet bu savaş bir Hibris savaşıdır. Meskum mahallede devam ediyor. Şimdi ordunun yıllardır yani 2 yıldır Hartum'u temizlemek için adım adım mücadele ediyor.
09:21Şimdi Bahri'yi kontrol altına aldığını bilgisini aldık son günlerde. Bazı bilgiler var şimdi Hartum'un doğusunda olan Kafuri'yi dün kontrol altına almıştı.
09:33Dolayısıyla ordu Doğu Nil kasabasına doğru ilerliyor. Evet bu tarafa. Bunun yanında Hartum'da şimdi Umdurman zaten Umdurman'ın güneyine kadar ordu ilerledi.
09:47Başkent olan Hartum'da biraz bir şey var. Bir ordunun zorlandığı bazı noktalar var. Hakim noktalar. Bu hakim noktaları kontrol altına almak biraz orduyu zorlayacak gibi.
10:01Çünkü bu savaşın ordunun daha önce tecrübe etmediği bir savaşla karşı karşıya. Dolayısıyla burada Hartum'daki savaşı biraz sanki uzayacağını gibi düşünüyorum.
10:14Şimdi Hızlı Destekleri Kuvveti'nin içinde bazı bir moral kaybı var. Birçok komutanın kendini teslim ettiği, teslim etmeye çalıştığını bir bilgisi var.
10:23Dolayısıyla unsurlar da komutanlarıyla bir çatıştığını, anlaşamadığını, bazı Hemeddin'e yakın olan kabilesine yakın olan bazı komutanların da diğer kabilelerin komutanlarına karşı bir hamle başlattığını bilgiler arasında.
10:38Dolayısıyla orada bir moral bozukluğu yaşayan Hızlı Destekleri Kuvveti'nin unsurlarını güneye doğru Cebelevliye kasabasına doğru ilerleyerek Darfur'a yöneleceğini.
10:48Ama maalesef oradan kaçarken de, maalesef bunu yaparken de yağmalayarak oradan gidiyorlar.
10:54İnsanları hedef ediyor.
10:55İnsanları, sivilleri de hedefi alıyor. Dolayısıyla bu savaş Hartum'da biraz uzayacak gibi. Ama uzaması askeri tehdit değil de güvenlik tehdit haline geleceğini, yani Hızlı Destekleri Kuvveti'nden bahsediyorum.
11:06Askeri tehdit değil de güvenlik bir tehdit haline geleceğini.
11:10Dolayısıyla Hartum'daki savaş biterse de Sudan'ın ortasında ve güneyinde savaş bitmiş olacak.
11:16Sadece Darfur gündemimiz olacak.
11:18Yani gündemde Darfur olacak.
11:20Sudanlı Akademisyen İbrahim Nazar, teşekkür ederiz.
11:22Sudan'daki savaşın yakın zamanda bitmesi temennisiyle.
11:25Görüşmek üzere.