Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Sevgili Cumhuriyet TV izleyicilere herkese merhaba, Cumhuriyet Halk Partisi'nin gündeminde 2 önemli konu var, bunlardan birisi Cumhurbaşkanı adayının belirleneceği ön seçim, bir diğeri ise Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı Özgür Özel'in
00:30Dikkat çektiği Kasım 2025 çünkü o seçimde bir erken seçim istiyor Ana Muhalefet Partisi, peki bu çok tartışılan ön seçimi nasıl değerlendirmemiz gerekiyor konuyu uzmanına soracağız, siyaset bilimci Prof. Dr. Tanju Tosun konuğumuz Tanju hocam hoş geldiniz öncelikle
00:48Merhabalar hoş bulduk Erdem Bey
00:51Şimdi bir ön seçimden bahsetmişti Cumhuriyet Halk Partisi yetkilileri çünkü 2 öne çıkan isim vardı Cumhuriyet Halk Partisi'nde bunlardan birisi İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı İkram İmamoğlu bir diğeri ise Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş, aslında hem seçmen hem de parti bu 2 ismin de Cumhurbaşkanı adaylığına uygun olacağını düşünüyor ancak ortada bir yarış söz konusu sanıyorum ki hangi isim aday olacak yani
01:20Belki parti içinde yoktur böyle bir yarış ama en azından seçmen nezdinde yurttaş nezdinde var
01:26Şimdi bu ön seçimle başlayalım dilerseniz yani bir siyaset bilimci olarak konunun uzmanı olarak
01:32Cumhuriyet Halk Partisi'nin Cumhurbaşkanı adayını belirlemek için
01:36Seçtiği bu yolu siz nasıl değerlendiriyorsunuz?
01:40Şimdi tabi Cumhuriyet Halk Partisi'nin geçen Eylül'de yapmış olduğu parti tüzüğü özellikle 54. madde değiştirilen bu maddede 4 tane yöntem var bu yöntemlerden bir tanesi ön seçim bir diğeri seçmen yoklaması aday yoklaması şeklinde bir de merkez yoklaması yöntem olarak bakıldığında mevcut
02:09Şimdi görülen o ki ön seçim yönünde bir eğilim var parti tüzüğü buna müsait ve ön seçiminde Özgür Bey'in ifade ettiği gibi 1.600.000 civarında üyeli yapılması öngörülüğü
02:28Bir de yeni eklenecek üyeler başvuruda bulundu birçok yurttaş
02:32Evet evet tabi şunu belirtmek gerekir yalnız o 54. maddede ve özellikle parti üyelerinin parti faaliyetlerine katılımı konusunda tüzükteki düzenleme son 1 yıl öncesinde üye olanların partide seçme hakkını kullanabileceklerine ilişkin
02:58Şimdi negatif bir yorumdan çıkartma yapmak istesek bu parti üyelerinin tüzeye göre yani yeni yapılan üyelerin oy kullanmamaları gerekiyor fakat Türkiye'de özellikle siyasi parti tüzükleri Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından siyasi partilere ilişkin konuları inceleyen bu konuda partilerin tüzüklerine göre
03:28hareket etmelerini serbest bırakıyor dolayısıyla yani bir yargı ile ilgili bir problem olacağına hukuki bir problem olacağı kanaatinde değilim yani yeni olan üyelerde ön seçimde hukuken oy kullanma hakkına sahip olacaklar
03:46Bu kadar geniş katılımla bir cumhurbaşkanı adayının belirlenmesi özellikle parti içi demokratik süreçlerde tabanın parti siyasetin oluşumuna katkı koyması anlamında önemli ve değerli diye düşünüyorum ben çünkü genel kanaat şudur ki dünyada siyasi parti üyeliğinin gidişatına ilişkin parti üyeleri çok aktivist olmuyorlar
04:12hatta İskandinav siyaset bilimciler yazmış oldukları makalelerde parti üyelerini sleeping partner uyuyan ortaklar olarak nitelendiriyor çünkü dünyadaki genel eğilim batı demokrasilerinde de böyle parti üyeleri adları var fakat parti faaliyetlerine katılım konusunda görünmeyen hatta tırnak içinde uyuyan ortaklar olarak değerlendiriliyor
04:41fakat şimdi üyeye cumhurbaşkanı adayını belirleme hakkını tanınması bu anlamda üyeliğin uyandırılması bir anlamda aktif parti üyeliğinin teşvik anlamında ve parti içi demokratik süreçlerinin işletilmesi anlamında diğer partilerin pek başvurmadığı ölçüde katılımcı demokratik ve kapsayıcı bir yöntem olarak değerlendirilebilir tabi ki
05:07peki hala parti üyelerinin böyle bir aday belirleme yolu açılması parti üyelerine ne anlama geliyor sonuç ne olabilir parti üyeleri açısından bundan sonraki süreçte cumhuriyet halk parti üyelerinin kendilerini parti ile özdeşleştirmeleri aile ilişkilerini güçlendirmeleri anlamında da önemli katkısı olabilir
05:29yani partileri tarafından değer verilen unsurlar olarak görmelerine yardımcı olur bu aday belirleme yöntemi
05:37Sayın Tosun 2023 genel seçimlerinde muhalefet aday konusunda çok fazla eleştiri almıştı
05:43Sayın Kemal Kılıçdaroğlu ortak aday olarak çıkmıştı muhalefet çepesinden ve seçimin kaybedilme nedenlerinden birinin yanlış aday seçimi olduğu kamuoyunun büyük bir kesimi tarafından iddia edilmişti
05:57Peki bu ön seçim süreci ile ilgili şunu söylemek mümkün olur mu?
06:01Cumhuriyet Halk Partisi'nde yönetim değiştikten sonra yeni yönetim yani özgür özel genel başkanlığında tekrar bir yanlış aday eleştirisine ya da yanlış aday yıpratmasına maruz kalınmaması için mi acaba parti bir bakıma da bir ön seçim yolunu tercih etti?
06:22Geçen seçimde seçimin kaybedilme nedeni sadece yanlış aday tartışmaları ile açıklanamaz
06:32Mesela adayın genel açıklanması, altılı masanın çok uzun süren o programatik hazırlıklarının seçmen nezdinde adayın önüne geçmesi
06:47Çünkü Türkiye siyasal kültüründe liderlik çok önemli. Cumhurbaşkanlığı gibi çok önemli bir makama seçilecek kişinin nasıl bir Türkiye hayal ettiği, bunu hangi program hangi araçlarla hayata geçireceği konusunda seçmeni ikna etmesi gerekiyor.
07:06O süreç işte geç kalındı yani bütün bu faktörler etkili seçim kaybedilmesinde.
07:13Şimdi adayı bu nedenle mi acaba yani seçim kaybetmenin gerekçesi yanlış adaylıktan yola çıkarak mı aday belirleme erkene çekiliyor?
07:27Şimdi burada birkaç tane neden kanımca etkili oluyor.
07:32Bunlardan bir tanesi siyasal iktidarı bir erken seçime zorlamak.
07:37Cumhuriyet Halk Partisi kendi adayını belirlediğini, dolayısıyla belirlenen adayla seçime hazır olduğu mesajını vermek istiyor hem iktidar partilerine hem de kamuoyuna.
07:51İkinci neden hazırlıklı bir şekilde hatta erkenden hazırlıkların yapıldığı ve seçmenin Türkiye'de kamuoyuna kendisini çok iyi tanıyan bir adayla partinin çıkmak istediğine ilişkin bir mesaj verilmek istiyor.
08:10Gerçekten sıkıştırılmış bir adaylık takvimi ile karşılaştırıldığında adayın erken açıklanması en azından kamuoyu tarafından neyi nasıl yapacağı konusunda ihna edilme süreci anlamında önemli.
08:25Yani erken aday açıklanmasının böyle bir avantajı var.
08:30Onun dışında Cumhuriyet Halk Partisi'nin üyeleri tarafından böyle bir aday belirlenmesi her şeyden önce o biraz önce ifade ettiğimiz gibi parti ile taban arasında bir aidiyet ilişkisini güçlendirici ettiği yapabilir.
08:48Kanımca bütün bu faktörleri dikkate alarak Cumhuriyet Halk Partisi erken adayı belirleme yöntemini tercih ediyor.
08:58Şimdi Cumhuriyet Halk Partisi 10 Şubat'ta Genel Başkan Özgür Özel liderliğinde bir toplantı gerçekleştirecek.
09:06Toplantının temel amacı hem tabanın fikrini öğrenmek hem de parti meclisi üyeleriyle de bir araya gelerek bu adaylık konusunu biraz netleştirmek.
09:16Yani masadaki en önemli konu aslında ön seçim gibi duruyor ve ön seçimde de iki isim öne çıkıyor.
09:24Şöyle ki programın başında da söylemiştim birisi İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu birisi de ABB Başkanı Mansur Yavaş.
09:31Peki şimdi bütün bu siyasal ortamı incelediğimizde Cumhuriyet Halk Partisi'ni incelediğimizde tabana baktığımızda seçmen kitlesine baktığımızda ön seçimden sizce hangi aday daha önde bitirebilir bu ön seçim yarışını?
09:46Yani bu konuda bir fikre sahip miyiz?
09:50Tabii yani şimdi hangi aday önde bitirir şeklindeki soruya bir yanıt vermek en azından akademisyen kimliğimle biraz spekülatif olur.
10:01İki adayın da ön seçimde şanslarının güçlü olduğunu düşünüyorum.
10:09Fakat tabii şimdi iki adayın profili farklı Ekrem Bey hem teknokratik özelliğe sahip hem de politik bir figür İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı olarak.
10:25Mansur Bey'in ise ülkücü gelenekten gelen daha teknokratik kimliğiyle öne çıkan belediye başkanı bir anlamda profiliyle seçmenle bağ kuran bir isim.
10:43Şimdi yani biri biraz daha CHP seçmenine bağlılık anlamında daha duygusal gelebilir Ekrem Bey örneğinde ama Mansur Bey örneğinde de yine Türkiye'de.
10:56İki profilde birbirinden farklı Ekrem Bey'le ilgili o profili belirttikten sonra Mansur Bey'in seçmen algısında şöyle bir özelliği var.
11:07Türkiye siyasal kültüründe her ne kadar Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminde bu profilin değişmesi yönünde bir takım gelişmeler olsa da devlet başkanlığı denen devletin ülkesi,
11:24milleti, birliği bütünlüğünü temsil eden genellikle siyasetin, aktif siyasetin içinde olmayan bir profili tercih eden bir seçmen kitlesi de var.
11:37Oysa ki Ekrem Bey daha proaktif yani hem teknokratik kimliğim dediğim gibi hem de politikayla çok güçlü bir bağı olan ve CHP tabanı açısından oldukça cazip olan bir de Sayın Erdoğan'la bir şekilde siyasal rekabet etme potansiyeli daha güçlü olan bir aktör olarak algılandığı kanaatindeyim.
12:04Ama ikisinin de güçlü yönleri bulunduğunu ifade etmek gerekir hem parti tabanında hem seçmen tabanında.
12:16Dolayısıyla bir ön seçime iki aday girmesi halinde bence kıyasiye demokratik bir rekabet ortaya çıkabilir.
12:29Peki hocam şimdi bildiğiniz üzere Ekrem İmamoğlu'nun bir siyasi davası bulunuyor aslında ahmak davasından bir tane bulunuyordu bir diğeri de geçen gün Erdoğan'ın bir talimatı üzerine 7 yıl 6 aylık bir istek oluştu Ekrem İmamoğlu'na siyasi yasa ilişkin.
12:49Peki ön seçimi İmamoğlu kazanırsa ve siyasi yasa da onanırsa bir siyaset yasa alırsa bu dengeleri nasıl etkileyecek seçim süreci boyunca?
13:00Şimdi tabii şunu ifade etmek gerekir parti üyeleriyle yapılacak bir ön seçimde belirlenecek yani öne çıkacak aday Cumhuriyet Halk Partisi tüzüğü gereği yöntemi belirleyen parti meclisi fakat adayın kim olacağını belirleyen parti meclis grubu.
13:24Dolayısıyla aday son noktada parti meclis grubu tarafından belirleniyor ama bunun yöntemi ön seçim olarak parti meclisinden çıkacak görünüyor.
13:34Böyle bir varsayımın gerçekleşmesi durumunda tabii ki Cumhuriyet Halk Partisi'nde potansiyel cumhurbaşkanı aday adayları mevcut.
13:48Yani ister Ekrem Bey ister Mansur Bey varsayalım ki Ekrem Bey ön seçimden birinci çıktı o zaman Mansur Bey ben ön seçimden birinci çıkmadım.
13:59Dolayısıyla Cumhurbaşkanı adayı CHP'nin olmam diye böyle bir kendisini bağlayıcı karar alacağı kanaatinde değilim.
14:09Peki bir ayrılık yaşanır mı? İki aday arasında bir kırgınlık olur mu? Herhangi birisi partiden ayrılma sürecine girebilir mi?
14:17Yok öyle bir gelişme olacağını tahmin etmiyorum ben.
14:21Şeyler farklı tabii ajandaları farklı görünüyor ki bugün Mansur Bey'in bir toplantı vesilesiyle yapmış olduğu açıklamada ki daha önce de ifade etti.
14:32Yani Türkiye'nin gündemi ekonomi, ekonomik kriz bu yoksulluğun önlenmesi gibi meseleler de odaklanıyor.
14:41Şimdi tabii Ekrem Bey de Türkiye'nin önceliği konusunda Mansur Bey'le aynı fikirdedir.
14:50Fakat zamanlama açısından bir farklılık olduğu kanaatindeyim.
14:55Bu zamanlama farklılığı dolayısıyla bir kırgınlığın oluşacağı kanaatinde değilim.
15:00Çünkü Mansur Bey de ön seçime katıldığı takdirde üyelerin iradesine diğer adaylar da varsa katılırsa herhangi bir saygı anlamında soru işareti olacağı kanaatinde değilim tabii ki.
15:21Kaldı ki yani yapılan kamuoylaştırmaların bulgularını değerlendirdiğimizde şimdi iktidar karşısında muhalefet adayının seçim kazanmasının olmazsa olmaz koşulu adaylar aynı partinin ya da muhalefet adaylarının bir şekilde bölünmeden seçime girmesi.
15:46Yani muhalefetin iki tane güçlü adayla ya da muhalefetin bir adayla muhalefetteki anlaşmazlık dolayısıyla güçlü bir adayın kendi başına ya da bir başka partiden seçime girmesi halinde iktidar adayının seçim kazanma olasılığı çok yüksek.
16:07Dolayısıyla Mansur Bey böyle eğer Ekrem Bey çıkarsa ön seçimden böyle bir riski kesinlikle almayacak ve bunu reddedecek kadar en azından Türkiye için önemini, muhalefet için önemini ve CHP için önemini bildiği kanaatindeyim.
16:31Yani tam bir birlik olması gerekiyor muhalefette.
16:33Tabii ki yani muhalefet birlik olmadığı takdirde ki dünyada mesela ABD başkanlık seçimlerinde 19. yüzyılda yaşanan örnekler de var 20. yüzyılda yaşanan örnekler de var.
16:49Demokratlar cumhuriyetçiler arasında rekabette birkaç seçimde demokratlar birden fazla adayla seçime girmiştir anlaşma yapmasına dolayı cumhuriyetçiler kazanmıştır.
17:01Fransa'da Macron örneği vardır seçim kazanmasında yine Rusya'da Yeltsin'in seçim kazanmasında yani muhalefetin aday konusunda uzlaşamamaları dolayısıyla çoklu adayla seçime girmesi halinde iktidar seçim kazanıyor.
17:18Dünya örnekleri bunu gösteriyor.
17:20Bu anlamda ben bir problem olacak kanaatinde değilim.
17:24Peki Sayın Tosun son olarak şimdi Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı Özgür Özel 2025 Kasım'a dikkat çekti demiştim.
17:31Bunun sebebi de o tarihte bir erken seçim istiyor ana muhalefet partisi.
17:36Türkiye ilerleyen aylarda yani Kasım'a kadar Kasım'a gelindiğinde bir erken seçim görür mü sizce?
17:44Şimdi tabii yani dünyadaki örnekler açısında bir değerlendirme yaptığımızda özellikle başkanlık ve parlamenter sistemler açısından şimdi başkanlık sistemlerinde eğer başkanın partisi parlamentoda çoğunluğu elinde tutuyor ise
18:04teknik olarak bölünmüş bir çoğunluk yoksa parlamentoda iktidar partisi ya da devlet başkanı istemeden bir erken seçime gidilen ülke oranı çok düşük.
18:17Aynı koşullarda erken seçime gidiyor başkanlık sistemleri bir çok ciddi bir siyasal kriz olması gerekiyor.
18:25Çok ciddi bir ekonomik kriz olması gerekiyor.
18:28Siyasal kriz ve ekonomik krizi bir şekilde toplumsal taleple bu krizlerin birleşmesi gerekiyor.
18:37Yani dünyadaki örnekler ana muhalefet partisi ya da muhalefet partileri istedi diye başkanlık sistemlerinde erken seçim sonucuna yol açmıyor.
18:48Ancak ve ancak muhalefet partileriyle bir şekilde toplumsal talepler çakıştığı zaman bir erken seçim oluyor bu sistemlerde ya da devlet başkanı ülkeyi bir erken seçime götürme konusunda ısrarlı olduğu takdirde neden devlet başkanı erken seçime götürmek isteyebilir ki?
19:13Başkanlık sistemlerinde istisnadır o da yani devlet başkanı erken seçime getirme Türkiye'de anayasal olarak bu mümkündür.
19:21Devlet başkanı kendi popülaritesine güvenerek erken seçim kararı alabilir ama parlamenter sistemlerde aslı olan erken seçimin parlamentoda alınması başkanlık sistemlerinde ise bunun bir istisnai olması.
19:40Yani ekonomik koşullar, siyasal konjonktür, toplumsal muhalefet bütün bunların kesişmesi durumunda bir erken seçim söz konusu olabilir ama şu andaki parlamento çoğunluğu ve iktidar partisinin erken seçime yaklaşımına baktığımızda muhalefet açısından çok da kolay görünmüyor bir erken seçime taşınması ülkenin.
20:04Peki sayın hocam çok teşekkür ediyorum aslında sormak istediğim çok daha fazla soru var ancak ben de program saatimin yavaş yavaş sonuna geliyorum.
20:11Çok teşekkür ederim bugün bizleri aydınlattınız oldukça aslında kritik bir konu muhalefetin adayının kim olacağı ya da ön seçimin nasıl bir etki yaratacağı bunları değerlendirmeye çalıştık.
20:23İyi ki bugün de bizi kırmadınız programa katıldınız ağzınıza sağlık var olun.
20:27Rica ederim iyi günler diliyorum Erdem Bey.
20:30Teşekkür ediyorum.
20:32Evet sevgili Cumhuriyet TV izleyicileri Prof. Dr. Tanju Tosun yayınımızdaydı.
20:37Cumhuriyet Halk Partisi'nin ön seçimini konuştuk.
20:40Hangi aday kazanırsa, sonuçları ne olur, ön seçim nasıl bir etki yaratır, Türkiye bir erken seçim görür mü bütün bunları değerlendirmeye çalıştık.
20:50Dilimiz döndüğünce biz sizlere bu ekranlardan gündemleri aktarmaya devam edeceğiz ancak şimdilik burada noktalayalım başka bir programda yeniden görüşmek üzere.
21:02www.sorularlaislamiyet.com