ABD’de dün beş milyonda bir görülecek türden bir olay yaşandı ve Beyaz Saray'a 5 kilometre uzaklıkta bir yolcu uçağı ve bir askeri helikopter havada çarpıştı. 67 kişiden kurtulan olmadı. ABD Başkanı Donald Trump'ın olay sonrası yaptığı açıklamalar ise kafaları karıştırdı. Helikopter pilotlarını suçlayan Trump, ‘Acaba bu olayın bir sabotaj olabileceğini mi iddia etti?’ sorusu akıllara geldi. Kazayla ilgili şimdiye kadar bilinenleri ve Trump'ın suçlamalarını Emekli Tuğgeneral Pilot Dr. Hüseyin Fazla değerlendirdi.
Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Ve bunun yanı sıra, defalarca söyledik, ben de söyledim, kayıtları duymak çok önemli, kayıtlar gerçekten çok korkunçtu.
00:11Bir hava aracı, bir uçak pistte iniş yapıyordu, her şeyi olması gerektiği gibi, her zamanki gibi yapıyordu.
00:2425 yıldır iniş yaptığı pistte iniyordu, yola girdi, rotasını hesapladı ve bilinmez bir sebepten ötürü bir helikopter, aynı irtibada, neredeyse aynı yükseklikte ve öyle bir açıda gidiyordu ki, çok kötü bir açıydı, inanılmaz kötü bir açıydı.
00:48Ve hava trafik kontrolü, onu görüyor musun dediğinde, çok geçti artık, vakit yoktu kaçmak için, ve onu takip et, onun arkasından git, dendi ancak bu da çok geçti, dolayısıyla bundan hemen sonra bu kaza yaşandı.
01:12Şimdi Trump'ın açıklamalarını konuşacağız Sayın Fazla'yla, önemli aslında Trump açıkçası yaptığı dönüş doğru değildi, kendisine söylenenin tam tersini yaptı diyor, yani helikopter pilotları onlara söyleneni uygulamadı mı Sayın Fazla, böyle bir kendileri yol alabilir miydi?
01:34Helikopter pilotlarına verilmiş sağa veya sola dönün diye bir talimat yok, yani helikopter pilotlarına sola dönün denilmiş olsa, onlar da sağa dönüp uçağa çarpmış olsa, belki diyeceğiz ki helikopter pilotu kasti olarak bir yanlış yaptı veya bilemeden bir yanlış yaptı, şimdi buradaki tabi kaza üzerinden bir gün geçti ama hala kazanın nasıl olduğunu tam manasıyla bilmemiz mümkün olmuyor.
02:04Burada normalde bu Ronald Reagan havalimanına inişlerde aktif olarak çoğunlukla kullanılan pist kuzey batı yönüne olan kazanın meydana geldiği 3330 derece istikameti değil, biraz daha Beyaz Saray'a doğru olan 0-1 pisti, yani neredeyse tam kuzeye olan pist.
02:28Dolayısıyla bu uçak alçalma esnasındayken yaklaşma kontrol uçağın iniş pistini değiştirmiş, bu mesele acaba neden değiştirildi, çok nadir olan bir şey ve pilotları biraz on müftün altında yapılan her türlü değişiklik bu tür alet alçalmalarında zaman zaman zorlayabilir çünkü yeni bir durum karşısına çıkıyor, gece şartları dolayısıyla bunun sorgulanması gerekebilir.
02:56İkinci olarak şimdi bu helikopter kalkıyor Amerikan ordusuna ait bir üstten kuzey batı bölgesinden ve nehir boyunca geliyor, nehir boyunca uçuşlar orada çok yaygın olduğunu biliyoruz ancak o uçuşlar genellikle 200 feet irtifada yani yere nazaran 60 metre yükseklikte gerçekleşiyormuş.
03:20Ancak bu kazanın olduğu irtifayı dikkate aldığımızda helikopter olması gereken, uçması gereken bilinen irtifasının üstünde uçuyor, bu bir soru işareti.
03:32Şimdi bu helikopterler gelişmiş bir helikopter 2020 yılından itibaren Amerika'daki Black Hawk helikopterlerin hepsi bizdekiler de aynı şekilde yeni bir avionik sistemiyle modernize edildi.
03:46Dolayısıyla bunların bu çarpışmayı önleyici, havadaki çarpışmayı önleyici tıkas sistemine sahipler, tıkas sistemi uçakta zaten var ancak burada dost düşman tanıması dediğimiz, transponder dediğimiz uçağın pozisyonunu bildiren, irtifa bilgilerini bildiren,
04:04mod Charlie mod Sierra dediğimiz o bilgi akışını olması lazım ki karşılıklı uçaklar birbirlerini sorgulasınlar ve ona göre pozisyon belirlesinler. Burada da bir sıkıntı olabilir.
04:17Tabii teknik olarak şu da var, alçalmaya gelen uçak daha fazla dışarıdan gelen herhangi bir ikazdan rahatsız olmasın, alçalmasını bozmasın diye dört siftin altında zaten kapatırlar.
04:29Sistem kendisini otomatik olarak silent pozisyonuna, sessiz pozisyonuna alıyor. Şimdi helikopter de normalde dört siftin altında uçması gerekiyor.
04:39Onunki de eğer sessiz durumdaysa dolayısıyla havada çarpışmayı önleyici sistem bir anlamda görevini yapmayacak şekilde prosedürler gereği orada kullanıldığı için pilotlar tam manasıyla o sesli ikazları alamamıştır.
04:55Dolayısıyla burada teknik manada baktığımızda helikopter pilotunu ikaz edecek bir şey yok.
05:02Yine olay şeye geliyor ister istemez helikopter pilotu karşıdan iki tane ışık görmesi gerekir diye belki biz bakıyoruz ama çarptığı uçağı yandan görüyor ama gördüğü karşıdan bir ışık.
05:16Karşıdan gelen ışık o ikinci uçak. İkinci uçağı dolayısıyla gördüğü için ondan da çok net muhtemelen emin olduğu için hemen önündeki çarptığı uçağı göremiyor.
05:28Onu diğer ışıklarla karıştırmış olabilir çünkü gece şartları bölge çok farklı ışıkların olduğu bir yer.
05:34Bir hata mı sizce yoksa bu bir kaza susu verilmiş sabotaj ihtimali mi?
05:40Çünkü Trump ısrarla bu ihtimali dillendiriyor yaptığı her açıklamada da enteresan ilginç kayıtları dinleyince dehşet verici açıklamalarından ve böyle soru işaretlerini de akıllarda bırakarak tamamlıyor sözlerini.
05:56Ayrıca helikopterin yanlış rota ve yükseklikte olduğunu da ekliyor Trump. Neden? Sizce sabotaj olma ihtimali yüksek mi?
06:06Helikopter 200 fitte uçması gerekirken 400 fitte uçmuş. Dolayısıyla olması gereken irtifanın üstünde uçuyor.
06:14Şimdi normalde hani 60 metre çok fark etmeyebilir ama havacılıkta özellikle o kadar yoğun bir ortamda trafik yönüyle önemli bir ayrıntı.
06:25Nehrin doğu yakasına diyelim bu Beyaz Saray Kongre'nin olduğu şeritte kıyı kısmından uçarak helikopterin ilerlemesi bekleniyormuş.
06:36Ancak helikopter hem yüksekte uçuyor burada yalnız helikoptere yöneten mekanizmayı da sorgulamak gerekiyor.
06:44Yani orada bir yaklaşma kontrolü var, radarı var, uçuş kulesi var. Dolayısıyla o meydanın kontrol sahasına eğer ki bir sıkıntı varsa sokulmaması gerekirdi.
06:55Şimdi helikopterin uçağa diyelim ki sabotaj maksadıyla irtifasını bırakalım, yaklaştığını düşünelim.
07:02Bir helikopterin bu hızla yaklaşan bir uçağa gidip vurması da öyle çok hesaplanacak kolay bir şey değil.
07:10Yandan vuruyor ve helikopter havada bir tur atmıyor. Diğer uçağı bekliyor olsa ve onun yolunu kesecek şekilde son anda manevra yapsa belki aklımıza sorular gelebilir.
07:23Dolayısıyla helikopter kalkışından itibaren nehir boyunca ilerliyor. Yaptığı hata sadece olması gereken irtifanın üzerinde olması.
07:33Kule bu konuda herhangi bir ikaz yapmıyor. Dolayısıyla onun öncesini de bilmiyoruz.
07:37Belki de kule dedi ki helikoptere siz 400 fitten yaklaşın dedi nehir boyunca.
07:42Yani kazanın oluşuyla ilgili diğer bilgilere sahip değiliz.
07:47Trump başkan olarak bu bilgilere sahip ona göre konuşuyorsa haklı da olabilir.
07:52Sabotaj ihtimali o zaman ister istemez aklımıza geliyor.
07:56Aslında bu ihtimalin olup olmadığını uçağın kara kutusu da bulundu sayın Fazla.
08:02Uçaktaki son anlara ilişkin ses kayıtları da daha çok her şeyi ortaya çıkaracak.
08:07Kara kutudaki kayıtlar ne zaman ortaya çıkabilir?
08:11Kara kutudaki kayıtları sonuçta bu uçağın üreticisi Bombardier Kanada'dan merkezi.
08:19Helikopter üreticisi de ABD'nin kendisi zaten Lockheed Martin Skorsky.
08:24Dolayısıyla burada eğer ki süreci çok hızlı bir şekilde yapmak isterlerse bir günde çıkar.
08:30Peki Amerika Birleşik Devletleri sizce bunu paylaşır mı?
08:35Eğer bir sabotaj ise mesela paylaşırlar mı?
08:38Değilse Donald Trump bu açıklamaları yaptıktan sonra kafalarda bulanık bir hava estirmek için açık bırakabilirler mi süreci?
08:49Normal Amerika olsa belki bırakırlar ama Trump gördüğümüz kadarıyla her şeyi bir anda açıklıyor.
08:54Dolayısıyla Trump'ın bunu gizli tutacağını sanmıyorum.
08:58Çünkü kendisi dünden bu yana birilerini suçluyor.
09:02Şu anda helikopter pilotunun üzerine iyice yoğunlaştı.
09:05Dolayısıyla orada kendi söylediğini doğrular şekilde bir şeyler kara kutudan çıkarsa mutlaka paylaşır diye değerlendiriyorum.
09:13Sayın Fazla şunu konuşabilir miyiz?
09:15ABD'de Trump eğer başkanlığı kazanmasaydı dünya tarihinde görmediğimiz bir ABD'ye kası göreceğimizi söylüyordu birçok stratejist.
09:26Fakat Trump gelirse de aynı dönemi yaşayacağımızı hatta Trump'ın bu dönemini de bakalım bitirebilecek mi?
09:34Koltuğunu tamamlayabilecek mi?
09:36Eğer bir sapotaj varsa ve Trump çıktı dedi ki böyle bir ihtimal üzerinde duruluyor.
09:43Kara kutuda bunu işaret ediyor.
09:45O zaman Donald Trump'ın ABD içindeki ordu içindeki temizlemesi tasfiyesine tanıklık eder miyiz?
09:54Dünya tarihinde bir ilk olarak.
09:58Yani çok zor bir soru ama ABD ordusu geleneksel olarak zaten cumhuriyetçidir.
10:04Demokratlar biraz daha azdır.
10:06Benim kendi şahsi temaslarım sonucu aldığım algı diye söyleyeyim.
10:12Bu hiçbir yerde bu şekilde yazmaz.
10:14Dolayısıyla cumhuriyetçi politikalarla daha yakın bir ordu da Donald Trump'a karşı gelebilecek bir mekanizma var mı yok mu onu bilmiyorum.
10:22ABD bu konuda biraz daha kapalı bir sisteme sahip.
10:26Emeklilik mekanizmasında da şimdi oradaki general seviyesindeki kişilerin zaten çoğunluğu ABD başkanına doğrudan bağlı kişiler.
10:35Hepsi bu dünyayı 8'e böldüler.
10:37Bölmüş vaziyette askeri komutanlıklar bağlamında söylüyorum.
10:41İdare ettikleri için bu komutanlıkların başındaki kişiler doğrudan başkana bağlı olarak göre yaparlar.
10:48Genelkurmay başkanına bağlı olarak göre yapmazlar.
10:51Sadece bilgilendirme kanalları çalışır.
10:53Dolayısıyla kimi nasıl askeriyede böyle bir değişiklik yapma ihtiyacı olur mu şu an için pek sanmıyorum.
11:00Ama Trump'a karşı olan bir mekanizma var mı onu da çok öngörmüyorum.
11:06Çünkü ABD'nin dünyaya şekil verme politikalarına en uygun mekanizma şu anda Trump vasıtasıyla işletilebilir gibi gözüküyor.
11:17Yani daha başkan olur olmaz.
11:19Danimarka'nın görenlantına el koymaya çalışan bir başkandan çalışıyoruz.
11:23ABD kutupları da kapsayacak şekilde genişlemeye tüm dünyadaki hegemonyasını perşinlemeye çalışırken
11:30Çin'in yükselen bir tehdit olduğunu da vurgulamak suretiyle Çin'i bir anlamda öcü olarak göstererek
11:37ki bunu gösterebilecek yine en hırslı kişilerden birisi Trump.
11:42Dolayısıyla Trump'a karşı bir mekanizmanın olabileceğini pek öngörmüyorum.
11:46İşte daha antisemitik yasayı veya direktifini yeni yayınladı.
11:51Yahudilerden de destek aldığını görüyoruz.
11:55Trump'ın rüzgarıyla birlikte Gazze'deki o İsrail'le Hamas arasındaki ateşkes bir anlamda devreye girdi.
12:04Şu an orada olumlu gelişmeler var.
12:06Yani Trump'ın gelmesi çok da bütün taşları yerinden oynatmadı.
12:11Buna karşı bir mekanizmanın olduğunu sanmıyorum.
12:14Ama Trump bu kazanın altında Biden'ın olabileceğini hatta Biden'ı da suçladı.
12:21Şimdi siz öyle sanmıyorum diyorsunuz.
12:23Fakat Trump hala da Biden üzerinden yürütüyor siyasetini ve yaşanan tüm olumsuzlukları.
12:31Çünkü Trump başkanlığı Biden'a devrederken yaşadıklarını unutmuyor muhtemelen.
12:39Şimdi Biden başkanlığı kendisine devretti.
12:42Benzer bir şekilde Biden'ı sıkıştıracak her türlü hamleyi muhtemelen siyasetin bir uzantısı olarak öngörüyorum.
12:49Donald Trump kaza sonrası açıklamasını yaptı.
12:52Sabotaj mı değil mi bunun üzerinde durdu.
12:54Ama bir tartışma vardı ki dün de Amerika Birleşik Devletleri CNN Türk temsilcisi Yunus Paksoy da şunu söyledi.
13:00Aslında kazadan çok Donald Trump siyasete girdi.
13:07Kazayla ilgili açıklamalardan, teknik sorunlardan çok.
13:11Donald Trump hala da bu yaşanan kazaları kendisine bir sabotaj olarak algılıyor olabilir mi?
13:24Sayın Fazla.
13:27Sayın Fazla'nın bağlantısında bir sıkıntı var.
13:30Devam edeceğiz.
13:32Aslında Amerika Birleşik Devletleri'ndeki bu kaza önemli.
13:35Çünkü Donald Trump'ın sözleri üzerinden bakacak olursak kritik önemini devam ettiriyor.
13:41Yolcu uçağıyla askeri helikopterin çarpışması sonucu yolcu uçağının içinde bulunan siviller ne yazık ki hayatını kaybetti.
13:52Ve bu kaza neden gerçekleşti sorusunu dünden bu yana konuşuyoruz.
13:58Ve yolcu uçağının içinde yer alan yolculardan hayatta kalan ne yazık ki olmadı.
14:05Donald Trump'ın sözleri açıkçası pilotun yaptığı dönüş doğru değildi.
14:11Kendisine söylenenin tam tersini yaptı diyor.
14:14Burada helikopter pilotları kendisine söylenenin tam tersini yapma yetkisine sahip mi?
14:20Yoksa bir rotaya uymak zorunda mı?
14:23Bunu konuşuyor ve tartışıyoruz.
14:25Donald Trump burada kafaları karıştırıyor.
14:28Eğer helikopter pilotu kendi rotasını uyguladıysa neden böyle bir karar aldı ve ne oldu?
14:36Bundan sonra aslında uçağın kara kutusu bulundu ve uçağın kara kutusu dinlendikten sonra çıkacak sonuç ve
14:42o kara kutunun içinden gelecek mesajlar yapılan konuşmalar hepsini daha fazla gün yüzüne çıkaracak.
14:52Son olarak toparlayıcı olarak sayın Fazla siz bu olayı nasıl yorumlarsınız?
14:58Ben bu olayda sabotaj ihtimalini çok çok zayıf görüyorum.
15:03Bu havacılıkla ilgili çok yoğun bir meydanda gelen bir kaza uçuş kontrol sisteminde bir problem var.
15:13Problem yaşanmış ondan kaynaklı olarak görüyorum.
15:16Bu kazanın önlenebilmesi için uçuş kulesinin uçuş yönetim sisteminin zamanında devreye girip helikopter pilotuna
15:24gerekli talimatı vermesi beklenirdi.
15:27Burada muallakta bırakılmış iki tane uçak var hangisinin daha görülüp görülmediği bile net değilken
15:33bu kadar alçalmakta olan bir uçak var helikopter oraya geliyor ve trafik konusunda bir muğlak durum var.
15:41Kule buna rağmen uçuşu devam ettiriyor.
15:43Yani orada doğrudan talimat verip hatta inişteki uçağa da o talimatı verebilirdi.
15:49Yani birinci öncelik uçuş emniyeti olmalı böyle bir durumda.
15:53Ve kuleler talimat vererek gereken yönlendirmeyi pilotlara yapmalı.
15:59Bir iddia var sayın Fazla kulede tek kişi olduğu yönünde.
16:03Olabilir mi böyle bir?
16:06Tek kişi olma ihtimali ben sanmıyorum.
16:09Supervisor mutlaka bu tür kulelerde olur.
16:12Üç tane pistinden bahsediyoruz.
16:14Yer kontrolü vardır.
16:15Yaklaşma kontrolü vardır.
16:17Dolayısıyla böyle bir yoğun meydanda tek kişiyle idare etmesi mümkün değil.
16:21Çok sanmıyorum.
16:22Sadece o kanalı kullanan tek bir hava trafik kontrolü vardır ki o da normaldir.
16:27Yani çeşitli kanalları izleyen diyelim ki on tane ayrı kişi var.
16:32Hepsi ayrı kanalları dinler ve ayrı kanallara talimat verir.
16:35Ama kendi aralarında yan söylem olur.
16:37Yani birbirlerine bilgi aktarımı olur.
16:39Bu bilgi aktarımında da sıkıntı olmuş olabilir.
16:42Yani helikopter pilot oraya yaklaşırken yaklaşma kontrolü ile temas kurmuştur.
16:47Ama iniş anındaki uçağa o bilgiyi aktaracak mekanizma devreye girmemiş olabilir.
16:52Veya kişiler arasındaki yan söylem göz ardı edilmiş olabilir.
16:56Ama ekranlarına bakılırsa ki incelenecektir.
16:59Bütün o bilgiler orada zaten gözüküyordur.
17:02Şimdi bu hava trafiğini yöneten radarların başındaki kişiler iki tane uçağın verisini aldığı an
17:09iki uçağın birbirine çarpışıp çarpışmayacağına hangi istikamette giderse çarpışacakların dahi
17:15on mil önceden çok önceden görebiliyorlar.
17:17Yani bu kestirmeyi çok rahat yapabilirler.
17:20Teknoloji bu konuda onları altyapı olarak destekliyor.
17:23Burada helikopterin çok alçak irtifada gidip bölgede her zaman geçtiği için
17:29kimseye tehdit olmadan yaklaşmayı engellemeden geçişler yaptığına dair
17:34o bölgede alışkın alışkın oldukları bir trafik var.
17:37Muhtemelen helikopterler hep göz ardı ediyorlar.
17:40Ve son anda bu helikopter yukarı irtifada biraz daha çıktığı için
17:45trafik kontrolünde devreye girmekte geç kaldığı için
17:49yani beklenmedik bir şey olmuş olabilir.
17:52Helikopter niye dört spitte uçuyordu?
17:54Çünkü uçağın yapacağı bir şey yok.
17:56Uçağa klerans verilmiş çok emniyetli bir şekilde inmesi beklenir.
18:00O yüzden inen uçağa o 60 yolcu ve 4 mürettebatın olduğu uçak
18:07hani en günahsız olan o.
18:09Birinci suçlu görebileceğimiz sistemin kendisi hava trafik yönetimi.
18:15İkinci olarak da helikopterin pilotu.