TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu Üyesi ve CHP Karabük Milletvekili Cevdet Akay, bütçe görüşmelerinde; Tasarruf Tedbirleri Genelgesi ile kamuya üç yıl taşıt alınmayacağını anımsatarak, "2025 yılı bütçesinde 3 bin 423 adet araç alınacak. Geçen yıl bu sayı 3 bin 59'muş, 364 araç daha fazlalaşıyor. Yüzde 11,89 oranında bir artış var. Bir taraftan biz bu araçların satılıp kiralanmasıyla ilgili, giderlerin aşağı çekilmesiyle ilgili tasarruf yapmaya çalışırken bir taraftan da bu araçlar alınıyor" dedi.
NİSANUR YILDIRIM
(ANKARA) -
AK Parti Samsun Milletvekili Mehmet Muş'un başkanlığında toplanan TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda, 2025 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi ve 2023 Yılı Merkezi Yönetim Kesin Hesap Kanunu Teklifi'nin geneli ile Sayıştay raporları üzerinde görüşmeler sürüyor.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz'ın da katıldığı komisyonda, milletvekilleri bütçenin geneli üzerine konuşuyor.
hbrlr1.com/cbddcwafkckckl
NİSANUR YILDIRIM
(ANKARA) -
AK Parti Samsun Milletvekili Mehmet Muş'un başkanlığında toplanan TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda, 2025 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi ve 2023 Yılı Merkezi Yönetim Kesin Hesap Kanunu Teklifi'nin geneli ile Sayıştay raporları üzerinde görüşmeler sürüyor.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz'ın da katıldığı komisyonda, milletvekilleri bütçenin geneli üzerine konuşuyor.
hbrlr1.com/cbddcwafkckckl
Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Sayın Başkanım, değerli komisyon üyeleri, Sayın
00:03Cumhurbaşkanı yardımcım, çok kıymetli bürokratlar, değerli
00:06sivi toplum kuruluşlarının temsilcileri, değerli basın
00:09mensupları ben de hepinizi sevgi ve saygıyla
00:12selamlıyorum. Bütçe dönemimizin ülkemiz için hayırlı sonuçlar
00:16doğurmasını ben de gönülden temenni ediyorum. Biz de
00:19tespitlerimizi, görüşlerimizi burada ifade edeceğiz ki
00:22bütçenin daha sağlıklı olabilmesi açısından bütçenin
00:26büyüklüğüne baktığımız zaman ben daha çok bütçe üzerine
00:28konuşmak istiyorum. Çünkü diğer ııı sözcümüz dahil diğer
00:33vekillerimiz ııı genel konulara detaylıca değindiler. Bütçenin
00:36büyüklüğü iki bin yirmi beş yılı bütçe büyüklüğü on dört
00:40nokta yedi trilyon. Iıı yine kamu gerilleri açısından
00:44baktığımız zaman da on iki nokta sekiz trilyonluk bir
00:48gelir hedeflenmiş. Gider büyüklüğü içerisinde en çok
00:52büyüklüğü alan yine Hazine ve Maliye Bakanlığı doğal olarak
00:54tabii ki altı trilyon beş yüz doksan sekiz milyar. Iıı yani
00:58bütçenin yüzde kırk dört nokta yetmiş sekizine tekabül ediyor.
01:01Onu yine bir trilyon dört yüz elli bir milyarla Milliyetin
01:05Bakanlığı ve bir nokta yirmi milyarla da Sağlık Bakanlığı
01:08takip ediyor. Aktarılacak ödenekler haricinde konuşuyorum.
01:11Tabii ki bu iki bakanlık Milliyetin Bakanlığı ve Sağlık
01:15Bakanlığı ile ilgili sorunlar var. Onların bütçeleri geldiği
01:18ve bu konuya daha ayrıntılı bir şekliyle değineceğiz. Şimdi
01:23baktığımız zaman bütçede şimdiden ııı bir trilyon dokuz
01:26yüz otuz bir milyarlık bir açık öngörüyoruz. Önceki yıla
01:29göre yüzde on nokta bir olanında bir düşüş olmasına
01:32rağmen yine de bütçe açığı açısından önemli bir büyüklük.
01:36Bu açıkla ilgili bu bütçe disipliniyle ilgili bu kontrolü
01:40henüz sağlayamadık. Şimdi baktığımız zaman bu bütçe
01:44açığının kamu giderlerine oranı yüzde on üç vergi
01:48gelirlerine oranı da yüzde on beş nokta civarında yüzde on
01:52beş nokta sıfır sekiz civarında burada da geçen
01:55yıllara nazaran tabii ki oransal olarak bir düşüş
01:59olmasına rağmen ııı ciddi oranlarda bir büyüklük var.
02:02Burada da bütçenin detayına baktığımız zaman da en önemli
02:05sorunun faiz giderleri olduğunu görüyoruz. Bir trilyon dokuz yüz
02:08elli milyarlık bir faiz gideri var. Bu da faiz gideri yine
02:12bütçe büyüklüğünün oranı yüzde on üç civarında gelirleri oranı
02:16da yüzde on beş nokta yirmi üç civarında. Şimdi genel olarak
02:19dünya ekonomisine de baktığımız zaman ııı global sorun burada
02:24küresel borç büyüklüğüyle ilgili IMF'in açıklamalarına
02:28göre kamu borcu dünyada tüm kamu borçlarını kastediyorum.
02:33Yüz trilyon dolar civarında özel sektör borcunu da
02:36kattığımız zaman bu üç yüz milyar dolarları buluyor. Çok
02:40ciddi ve yüksek rakamlar. Çünkü dünyanın toplam geliri de yüz
02:44beş trilyon dolar civarında. Hani gayri safi millasıla
02:47diyelim bunu. Hani toplam üretilen gelirden bahsediyorum.
02:49Dolayısıyla borçlanma oranı çok yüksek ve borç ödeme sorunu
02:54var. Eskiden gelişmekte olan ülkeler borçlanır, gelişmiş
02:58ülkeler bunu üstlenirdi. Şimdi durum tersine döndü. Bir de
03:01buna çin ilave edildi. Demek ki bu borcun gelir yaratılarak
03:05ııı üretim içerisinde eritilmesi ve aşağı çekilmesi
03:09lazım. Ülkemize baktığımız zaman da bu sorun ülkemizde de
03:12geçerli. Çünkü bu bütçe borç faiz ve ben şimdi bir de ilave
03:18eden ııı kur farkı giderini burada özellikle vurgulayacağım.
03:22Kur farkı giderleri bizim için çok çok önemli. Birazdan detay
03:25rakamları vereceğim. Bu üstünün salmalığına girmiş durumda net
03:30borçlanma hasılatı üretemiyoruz. Yani aldığımız
03:33kullandığımız borçları üretimi istihdamı arttırıcı ihracatı
03:37geliştirici projelere kanalize edip elde edilen gelirle faizi
03:42ödeyip ve ana parayı da ödeyip aşağıya çekmemiz lazım. Yıllar
03:45itibariyle bu borç yükünün arttığını görüyoruz. Bunu
03:48beceremediğimizi görüyoruz. Önümüzdeki dönem içerisinde de
03:51bu ülke ekonomimizi zorlayacak bir şey. Ihracatı arttıralım
03:55diyoruz. Fakat bir taraftan iki bin yirmi dört ve iki bin
03:58yirmi beş ihracatı ayrılan real sektördeki ihracatı ayrılan
04:02paya baktığımız zaman altmış dokuz milyarken iki bin yirmi
04:05dörtte iki bin yirmi beşte elli yedi milyar seviyesinde
04:08görüyoruz. Burada da yüzde on yedi nokta dört oranında bir
04:12düşüş var. Bu demek ki ııı hasılat yaratma ve borç ödeme
04:17konusunda sıkıntı yaşadığımızı gösteriyor. Şimdi kur
04:21giderinden bahsetmiştim az önce. Bu ben iki bin yirmi üç
04:24yılı rakamlarına ve iki bin yirmi dört yılı rakamlarına
04:27baktım Sayıştay raporlarında da genel uygunluk bildiriminde de
04:30detaylıca bu konuyu incelenmiş ve irdelenmiş. Şimdi kısa
04:34vadeli iç borç ve uzun vadeli iç borç açısından baktığımız
04:37zaman kısa vadeli bahsediyorum kur farkı gideri olarak toplam
04:41üç yüz yetmiş dört milyar kırk beş milyonluk bir kur farkı
04:45gideri var. Iki bin yirmi üç yılında. Yani bunun otuz iki
04:50milyar sekiz yüz altı milyonu ödenmiş. Tahkuk etmiş ama
04:53ödenen kısım iki bin yirmi üç yılı içerisinde otuz iki milyar
04:57sekiz yüz altı milyon. Bu da ııı toplam iç borç büyüklüğü üç
05:01trilyon iki yüz on bir milyar iki bin yirmi üç yılında yüzde
05:04on bir nokta altmış dörde tekabül ediyor. Bu kur farkı
05:07giderlerine özellikle dikkat çekmek istiyorum. Şimdi kurun
05:11baskılandığı bir ortamda bu tutarlar bu boyuta geldiyse
05:14biraz kur artışında bu borç yükünün çok daha fazla
05:17olacağını ve esasında da borçlanma oranının ülke olarak
05:21da çok yükseleceğini bir gerçeğini buradan ifade etmek
05:24istedim. Peki dış borç kullanımlarında durum nasıl?
05:27Burada da baktığımız zaman kur farkı giderleri ııı toplam bir
05:32trilyon üç yüz kırk sekiz milyar. Ve iç ve dış borç kur
05:36farkı giderini topladığımız zaman da bir trilyon yedi yüz
05:40yirmi iki milyarlık bir rakamdan bahsediyoruz. Iki bin
05:44yirmi üçten iki bin yirmide yirmi dörde devreden borç stoku
05:47da Sayın Cumhurbaşkanı Yardımcım altı trilyon yedi yüz
05:50milyar. Devreden borç. Şu anda Sayın Temurçu de konuşmalarında
05:55ifade etti. Dokuz nokta bir trilyonları buldu diye ifade
05:58etti. Söyledi. Iıı gerçekten çok büyük bir rakam. Altı nokta
06:02yedi trilyonda bile kur farkı gideri yüzde yirmi beşlik bir
06:06oran. Yüzde yirmi beş nokta yetmiş hatta. Bunun önlemini
06:10almamız gerekiyor. Şimdi burada benim bazı sorularım da
06:13olacak. Eee gerekli arkadaşlar not alıp da çalışıp da eee cevap
06:18verirlerse sevinirim bu süreç içerisinde. Iki bin yirmi dört
06:21yılına devreden hazine garantili borçların toplamı altı
06:25yüz elli altı milyar dört yüz otuz beş milyon. Hazinenin
06:28garanti verdiği. Iki bin yirmi dörde devrettiği ve iki bin
06:32yirmi dört yılı içerisinde de kullanılanlar var. Şimdi ben bu
06:36hazine garantilerinin nereden kullanıldığını yani dış
06:39kaynaksa dış kaynaklı hangi finans kurumlarından
06:42kullanıldığını faiz oranlarını ve vade yapısını merak ediyorum.
06:46Hangi projelere kullanıldığını merak ediyorum. Bu projelerde
06:50kullanılan müteahhit firmaların kimler olduğunu, oradaki işlerin
06:54tamamlanma oranlarını, bu kullanılan kredilerin geri
06:58dönüşümlerini temerrute düşenler var mı? Vadesi gecikenler var mı?
07:01Ödenmeyenler var mı? Bu konularla ilgili özellikle
07:06bilgi verilirse çok memnun olacağım. Bunu da özellikle
07:09buradan vurgulamak isterim. Yine incelediğimiz zaman bu
07:16garantilerin iki bin yirmi dört yılına devredilen kısmıyla
07:20ilgili iki yüz elli bir milyar beş yüz on dokuz milyonluk bir
07:23kur farkı oluşmuş. Bunun da iki bin yirmi üç yılında on yedi
07:28milyarı ödenmiş. On yedi milyar sekiz yüz seksen yedi milyon.
07:31Yani ödemişiz, hazinemizden çıkmış, devletin kasasından
07:34çıkmış. Şimdi yine iki bin yirmi üç yılı kesin hesabını
07:38ve ııı bütçeyi incelediğim zaman bir dikkatimi çeken bir
07:43şey oldu. Hazine risk hesabından ödenen bir tutar
07:46var. Hazine garantileri tutarı diye risk hesabından ödenen.
07:50Üç yüz elli yedi milyon sekiz yüz otuz bir bin liralık bir
07:52rakam. Şimdiki bu rakam neye ulaştı? Neye bali oldu? Iki bin
07:57yirmi dört yılının son haliyle. Ve bu ödenen tutar kim için ne
08:01için ödendi? Demek ki acaba hazinenin garanti verdiği bir
08:05ııı kredi veya borç veya herhangi bir şeyde ödenmeyen bir
08:10kısım var mı? Hazine o kişinin yerine o kurumun yerine bunu mu
08:13ödüyor diye merak ediyorum. Buna da cevap verirseniz
08:16sevinirim. Yine aynı bağımda devam eden bir soru da iki bin
08:20yirmi üç yılı içerisinde yine imzalanan garanti ve ikrazlı
08:24kredi anlaşmaları dört milyar yüz dokuz milyon ABD doları
08:28bunların da detaylarını az önce sorduğum sorular bu kredi
08:31kullanımı içinde geçerli. Bununla ilgili de özel bilgi
08:34verirseniz memnun olalım. Şimdi gelelim gelirlere. Az önce
08:38bahsetmiştik gelirlerle ilgili. Iıı gelir kısmında da ııı
08:42vergide adaleti sağlayacağız demiştik. Dolaylı ve dolaysız
08:45vergiler açısından. Dolaylı ve dolaysız vergiler ayarına
08:49baktığımız zaman yıllar itibariyle değişen bir şey yok.
08:52Bu bütçede de yüzde altmış beşe yüzde otuz beş. Dolaylı
08:56vergiler yüzde altmış beş. Dolaysız vergiler işte yüzde
08:59otuz beş ııı civarında devam ediyor. Dolayısıyla az
09:03kazanandan ııı az vergi alınması gerekirken az
09:07kazanandan da yüksek vergiler çok kazanandan da aynı
09:11vergileri almış oluyoruz. Dolayısıyla vergi yükü
09:14ücretçiler ve dar gelirler üzerinde devam ediyor. Bir de
09:17red ve iadeleri esasında bunun üzerine ilave edecek olsak
09:21çünkü iade edilen KDV'ler de dolaylı vergidir. Bu oranın
09:24yüzde yetmişlere de dayandığını görüyoruz. Burada da ııı vergide
09:30adaleti sağlama açısından ııı vergi muafiyet istisna ve
09:35indirimler var. Yani vergi harcamaları dediğimiz
09:37tahsilinden vazgeçilen vergilerden bahsediyorum. Iki
09:42bin on iki bin yirmi yılı arasında sadece bu köyü ve
09:47yapıştır devlet projesi yapan firmaların bir kısmına yüz
09:51yirmi sekiz kez vergi resim harç istisna belgesi verilmiş.
09:54Yani sayabilirim detayları. Işte Cengiz İnşaatı otuz kez,
09:58Koli İnşaatı otuz altı kez