Benzin, ham petrolün rafinasyon süreciyle elde edilen bir yakıt türüdür.
Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00MÜZİK
00:15Modern dünyamızın çarklarını döndürebilmek için ihtiyaç duyduğumuz en önemli yakıt türü şu an için benzindir.
00:21Her gün yaklaşık 800 milyondan fazla motorlu taşıt 7 milyar litre civarında bu yakıttan tüketir.
00:28Ve bu yakıta karşı olan açlığımız sürekli artarak yükselmektedir.
00:36Dünyadaki petrol boru hatlarının içinde dolaşan yüksek parlayıcı sabının yolculuğu olağanüstü karmaşık ve tehlikeli bir işlemektir.
00:44Ayrıca mükemmel mühendislikte kimyasal büyücülüğünün birleşimini mecbur kılar.
00:52Peki ama bu nasıl yapılır?
00:59MÜZİK
01:03Amerika Birleşik Devletleri Teksas.
01:07Sert rüzgarların estiği bu sıcak ve çorak araziye ilk bakıldığında buranın kırsal bir bölge olduğunu düşünebilirsiniz.
01:17Ama aslında burası dünyanın en zengin noktalarından biridir.
01:21Çünkü Teksas Amerikan petrol endüstrisinin merkezinde yer alır.
01:28MÜZİK
01:32Burada 1894 yılından beri petrol çıkartılıyor.
01:36Ama 1901 yılında Lucas Gusher'ın Birleşik Devletler'deki petrol üretimini 3 kat arttırmasıyla petrolün gerçek hakimiyeti başlamıştı.
01:47O günden bugüne Teksas topraklarından yaklaşık 60 milyar varil petrol çıkartıldı.
01:53Ve eğer petrol şirketlerinin hesaplamaları doğruysa daha çıkartılabilecek 10 milyar varil petrol toprağın altında bekliyor.
02:04Peşinde oldukları yapışkan, pis kokulu siyah sıvının adı han petrol.
02:08Benzin imali için gerekli olan han madde işte bu.
02:12Fermiyen döneminde oluşan küçük deniz bitki ve hayvanlarının kalıntıları.
02:17Oluşan ısı ve basınç sayesinde 250 milyon yıl sonra bu kalıntılar dünyanın en önemli enerji kaynaklarından birine dönüştü.
02:27Bu siyah altın, Teksas çayı, var olan en önemli şey.
02:31Çürük yumurta gibi kokuyor olsa da aynı zamanda para kokuyor.
02:35Bu sıcak ve nemli Teksas sabahında, delik 62 kuyusu çalışanları yeni bir kuyu açmak için kolları sıvadı.
02:44Teksas'ta her ay 2000'den fazla yeni kuyu açılıyor ve bu kuyular her gün yerden 900 bin varil han petrol çıkartıyorlar.
02:56Bu miktarda petrolün devamlılığını sağlamak için, Occidental gibi bütün üniversitelerde,
03:01her gün ortalama bir kuyu açıyorlar.
03:04Dolayısıyla Rick Baker gibi işçiler için bu sıcak, gürültülü ve külfetli çalışma aslında ofiste geçen normal bir iş gününden farksız.
03:13Bu işi çok seviyorum. 11 yıldır bu işin içindeyim.
03:17Yaptığım işle gurur duyuyorum.
03:19Bu petrol kulesi üzerinde kocaman bir aile gibiyiz.
03:22Ancak petrolü çıkartmak için ekibi çetin bir görev bekliyor.
03:27Bu bölge fermiyan havzası olarak bilinir.
03:30Han petrol yerin 4000 metre altında, 542 milyon yıllık kayaların içinde sıkışıp kalmış durumda.
03:39Petrole ulaşabilmek için derin dev motorlarının gücü ve elma suçlu delicinin yardımıyla yeryüzünü kazıyorlar.
03:46Fakat oluşan sürtünme çok büyük ısılara neden olmaktı.
03:50Bu nedenle yüksek basınçlı su sürekli aşağıya pompalanarak kesici başlığı soğutuyor.
03:55Ardından su çamur halinde yüzeye çıkarken beraberinde kesilen parçaları taşıyor.
04:03Hem gürültülü hem de tehlikeli bir iş.
04:06Rick'in delici üzerindeki basıncı tam otomatik bir şekilde yüzeye çıkıyor.
04:11Hem gürültülü hem de tehlikeli bir iş.
04:14Rick'in delici üzerindeki basıncı tam olarak doğru seviyede tutması gerek.
04:19Çok az olursa delemez.
04:21Çok fazla olursa uç kırılır.
04:23Dahası bir felakete neden olabilecek gaz sızıntısına karşı sürekli tetikli olmalı.
04:31Şu anda yaptığım iş yani kuyu açma kulesinde çalışmak gerçekten çok tehlikelidir.
04:40Gazı işi devam ettikçe ekip durmadan yeni 9 metrelik gazı borularını demir bıçkın dedikleri 5 tonluk otomatik anahtar yardımıyla sondaj borusuna ekler.
04:56Delici başlığı her saat yaklaşık 5 metre ilerlerken bu zor iş her 2-3 saatte bir 24 saat boyunca tekrarlanır.
05:11Sonunda eğer şansları varsa petrolle karşılaşırlar.
05:17İlk olarak sıkışan petrol döşenen borular kanalıyla açılan küçük delikten basınçla yüze yapışkırır.
05:25Ama bu doğal basınç sonsuza kadar sürmez.
05:29Bu nedenle sondaj akımının devamı için bunlardan birini kullanırlar.
05:33Buna jack pompası ya da at başı denir.
05:41Motorlu çarkın ürettiği dönme hareketi dikey harekete dönüşür ve dev bir metal şırınga gibi toprak altındaki petrolü emer.
05:52Geniş topraklara yayılmış bu sessiz kafa sallayan at başları Texas'ın siyah altınını hasat eder.
06:02Ama bu petrol yatakları an petrolün talep edildiği noktadan kilometrelerce uzaktadır.
06:07Dolayısıyla bir dizi pompanın beslediği boru hattıyla han petrol bin kilometrelik uzun yolculuğunun ardından eyaletin diğer ucuna ulaşır.
06:22Olağanüstü parlak gümüş boru nakışından oluşan bu kalenin adı Baytown.
06:28Houston'a 50 kilometre uzakta.
06:30Sanki geleceğin mimari yapıları gibi göğe doğru uzanır.
06:34Burası Birleşik Devletleri'nin en büyük petrol rafinerisidir.
06:4010 kilometre karelik alanı kaplayan 8 bin kilometrelik metal boru hatlarıyla bu tesiste her gün 562 bin varil han petrol rafine edilir.
06:49Oluşan olağanüstü sıcaklık yanında sahar edici gürültüsü sebebiyle 4 bin kişiden oluşan dayanıklı iş gücü her yıl 1 milyondan fazla kulak tıkacı tüketir.
07:05Bu tesis o kadar devasadır ki Texas han petrolü dışında dünyanın dört bir yanından gelen petrolü bir fil gibi emer.
07:14Baytown'un susuzluğunu tahmin edebilmek için 300 metre uzunluğundaki dev gemiler özel olarak inşa edilen limana yanaşır.
07:27Her ay bu dev gemilerden en az 20 tanesi limana gelir ve 3 milyon varilik yüklerini boşaltırlar.
07:36Bu miktar Texas'taki bütün kuyuların 3 buçuk günlük üretimine eşittir.
07:44Ancak bütün bu han petrolün rafine edilmesi gerekir.
07:48Çünkü han petrol hamdır.
07:51Yani petrolü ham haliyle arabanızda kullanamazsınız.
07:57Rafinerinin merkezinde Joyce Bus İdaresi'ndeki laboratuvar yer alır.
08:02Han petrolün kullanılabilir son ürün haline dönüştürülmesindeki süreçte en önemli görevlerden biri de Joyce'in laboratuvarına düşer.
08:11Bu aşamadaki han petrol pek de kullanışlı değildir.
08:15Eğer bu haldeyken defonuza koyarsanız üzülürsünüz çünkü arabanız hiçbir yere gidemez.
08:23Han petrolünün başlıca sorunu içinde bir hidrokarbon karışımı içerisinde.
08:28Bu karışımın her biri farklı sayıda karbon atomuna sahiptir.
08:33Hidrokarbon türleri ağırlık olarak birbirlerinden farklıdır.
08:37En hafife olan propanken en ağır asfaltta kullanılan türdür.
08:42Bu karışımdan benzini ayrıştırmak hiç de kolay bir iş değildir ve bunu yapmak için çok önemli kimyasal donanım gerekir.
08:49Tehsisin arasında bu karışımdan benzini ayrıştırmak çok kolay bir iş değildir.
08:53Çok önemli kimyasal donanım gerekir.
08:56Tehsisin en önemli bölümü işte burasıdır.
09:01Bir katedral kadar yüksek ve heybetli yapısıyla han petrolü ayrıştırır.
09:08370 santigrat dereceye kadar ısıtılan han petrol kulenin altına pompalanır ve çaydanlıktan yükselen buhar gibi yukarı doğru tırmanır.
09:16Buhar soğuduğunda sıvı haline döner ve en ağır asfalt molekülleri dibe çöker.
09:27Benzin ve jet yakıtı gibi daha hafif moleküler yapıya sahip kısımlar sıvı haline dönüşünceye kadar yükselmeye devam eder ve üst kısımda emilir.
09:38Bütün bu benzinin üretimiyle birlikte gelen sorun ise bu kadar patlayıcı bir sıvı deniziyle nasıl başa çıkılacaktır?
09:46Aslında haliyle benzini kullanışlı kılan nokta işte bu yüksek parlayıcı olma özelliğidir.
09:52Dolayısıyla olması gerektiği kadar parlayıcı olup olmadığından emin olma görevi Lirik Small D gibi işçilere düşer ve dikkatli alınan örnekler analiz için laboratuara götürülür.
10:02Her 191 litrelik ham petrol var elinden 88 litre benzin, 48 litre mazot, yaklaşık 26 litre jet yakıtı ve gaz yağı, yaklaşık 7 litre propanda, 32 litre de motor yağı ve plastik ham maddesi gibi diğer ürünler elde edilir.
10:21Bu rafineri her gün bir arabanın aya 770 kez gidip gelmesine yetecek kadar yakıt üretir.
10:37Petrole ihtiyaç duyulmadan tesis içinde gerçekleşen keyifli bir bisiklet yolculuğunun ardından Lirik örnekleri laboratuar testi için Joyce'a teslim eder.
10:47Laboratuarımız rafineriden çıkan bütün son ürünleri kontrol eder ve eğer müşterilerimizin ihtiyaçlarına cevap veremeyecek kalitedeyse kapıdan dışarı çıkamaz.
11:01Yakıt eski ama dayanıklı olan test motoruna doldurularak test edilir.
11:08Yakıtın belirli aralıklarla motor silindiri içinde sıkıştırılarak ateşlenmesiyle motor vuruşları başlar.
11:19Bu zamansız ateşlemenin nedeni karışım içinde çok fazla heptan ve gerekenden az oktan olması.
11:27Vuruntu durana kadar karışım içindeki oktan oranı yükseltilir.
11:34Daha sonra laboratuar topladığı verileri ana rafineriye göndererek olası karışım hatalarına düzeltir ve mükemmel karışımı meydana getirir.
11:46Rafinerinin içi bittikten sonra yarım milyon vanasından bir kısmı açılarak benzin yeraltı boruları üzerinden tıpkı sağdışındaki gibi dev tanklarda depolanır.
11:58Buradan da büyük tankerlere aktarılır ve Bradley Unruh gibi şoförler yardımıyla dağıtım süreci başlar.
12:08Ana bir tankeri doldurmak aslında arabanızın defosunu doldurmaktan çok daha tehlikelidir.
12:17Tehlikeli olabilir ama dikkatli ve uyanık bir sürücü olmanızın size yardımı çok büyüktür.
12:22Yüzlerce litre uçucu kargonun anlamı Bradley'in sıkı güvenlik prosedürünü takip etmesi demektir.
12:31Tankeri yüklerken veya boşaltırken yapılacak en küçük bir hata bile çok ciddi bir patlamaya neden olabilir. Bu yüzden işi şansa bırakmamalıdır.
12:42Metal kaporta statik elektrik yüzünden kıvılcıma neden olabilir. Bu yüzden önce bir kabloyla dorse yere bağlanır ve aynı zamanda her iki ucada taşma olmasını engelleyen koruma milleri takılır.
12:56Parlayıcı buharın sızıntı tehlikesine karşın ilave olarak bir de buhar borusu denilen ikinci bir boru hattı takılır. Böylece sızan benzin buharının atmosferi karışmasına engel olunur.
13:10Ancak ve ancak bütün bu tedbirler alındıktan sonra Bradley yakıt borusunu yerine takarak pompalamaya başlayabilir.
13:18Her gün sadece bu terminalden 4 milyon litreden fazla benzin yakındaki benzin istasyonlarına güvenle taşınmaktadır.
13:29Benzin istasyonunun dev rezervu oranına boşaltıldıktan sonra benzin sonunda kullanıma hazırdır.
13:35Bir dahaki sefere aracınızın deposunu doldururken yakıt maliyetine kızmadan önce en azından tekerleklerinizin dönmesini sağladığı için gösterilen bu olağanüstü çalışmayı göz önünde bulundurun.