Arena Türkiye’nin Çernobil’ine girdi. Ölüm kusan radyasyon alanının dehşet verici yönleri Arena’da…
Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Ekibimiz yine soluk soluğa seyredeceğiniz birbirinden çarpıcı haber dosyaları hazırladı.
00:07Sözü fazla uzatmadan kameralarımızı İzmir'in Gazi Emir ilçesine çeviriyoruz.
00:13Çünkü Gökben Ulu radyoaktiviteli kurşun gibi son derece tehlikeli atıkların bulunduğu yere gitti.
00:20Ve tüyler ürperten görüntüler kaydetti.
00:23Böylece halk sağlığına dönük dehşet verici olgulara ışık tuttu.
00:28İşte Türkiye'nin Çernobili'nden rüyalarınıza girecek o görüntüler.
00:59Arenanın sözcü ekranına getirdiği İzmir Gazi Emir'deki radyoaktif ve tehlikeli atık skandalına dair son gelişmeler büyük yankı uyandırdı.
01:09Arenanın bu hafta mikrofonu yönelttiği İzmir halkı ürpertici ve dehşet verici olayın ulaştığı vahim sağlık boyutunu anlattı.
01:17Kokusundan nefes alınmıyor inan Allah'ına yavrum. O kadar kötü anneciğim.
01:22Efendim ne yaşıyorsunuz burada?
01:24Biz burada çok büyük bir koku yaşıyoruz, endişeliyiz.
01:27Sabah namazına kalkıyorum, kokudan canımı açıyorum. Açmak zorundayım ama namazımı zor tutuyorum.
01:33Evimin içine kadar geliyorum, onun arası ne kadar mesafe var biliyor musun?
01:38Var ama yine koku geliyor işte.
01:40Nasıl genziniz mi yanıyor?
01:42Durulmuyor abi durulmuyor. İnan ki çok daraldık yani.
01:45Adam Allah'tan korkan milleti zehirliyorlar resmen yani. Yazık günah.
01:49Artık yanı duramıyoruz, artık bıktık yani.
01:52Peki teyze mahalledeki hastalıklar çoğaldı mı?
01:55Yok herkes de var, herkes de.
01:57Ben de kalp hastasıyım, goater hastasıyım.
01:59Çok yaygın mı mahallenizde hastalıklar?
02:03Evet, koa hastamız var, tüple yaşayan, hiç kadın dışarıya çıkamıyor.
02:06Burada komşunun oğlu engelli doğmadı ama sonra çocukta resmin çıktı.
02:09Düşük yapanlar var. Erken hamile kalıp da düşük yapanlar var.
02:14Hastalıklar çoğaldı.
02:16Solunum yolu hastalıkları mı çoğaldı?
02:18Aslın broşit teşhisi mi konuldu?
02:20Konuldu ama ben bir daha göğüse gidemedim.
02:23Zamanım olmadı.
02:25Biliyorsun yani Suriyeliler geliyor 10 dakika içinde, 10 kişi muayene oluyor.
02:30Sen 15 gün bekliyorsun, sıra bekliyorsun.
02:33Randevu sırası bekliyorsun. Anlatabildim mi?
02:36Kanserden ölenimiz çok mahallemizde vefat eden.
02:39Dip komşu, öbür komşularımız.
02:41Bir ayın içinde iki tane komşumuz burada vefat etti.
02:45Kanserden.
02:46İki tane yengem öldü.
02:48Ben kanser oldum 13 senedir sedayı görüyorum.
02:51Benim bir kardeşim öldü.
02:52Ne kanseri oldunuz?
02:54Ben gırtlak kanseri oldum.
02:56Hep nefes çeke çeke.
02:58Burada ne insanlar öldü.
03:00Bak bu binanın sahibi de öldü, muhtarın babası.
03:02O da mı kanser?
03:03O da kanser.
03:05İki sene içinde yaklaşık 30 kişi öldü.
03:07Burada?
03:08Evet.
03:09Sadece bu sokakta?
03:10Evet.
03:14Sizin bu söylediğiniz şeyler, bulgular, halsizlik, iyi uyuyamamak, bekleme ağrıları vs.
03:21Bunların kurşunla ilişkiyle olabilme olasılığı var mı?
03:24Çok, çok, çok.
03:25Oturduk mu yerimden kalkamıyorum.
03:27Koltuğa tutuluyorum.
03:28Öyle kalkıyorum.
03:29İnsan mesela kalktığı zaman güne gülerek kalkar.
03:31Ben ayı bugün bu şuraya mı ağrıyor, buraya mı ağrıyor.
03:33Uyku düzeni yok.
03:35Aşırı yani anlatılmaz yaşanır.
03:38Gece oluyor genelde.
03:40Gece dumanlar.
03:41Hatta bir ara alevleniyor.
03:43Sözün ettikleri o alevin, dumanın çıktığı yer.
03:47Tayek'in en son bulguladığı depolarda saklanan, içinde radyoaktif bulaşıklı atıkların yoğun olduğu.
03:54En son atıklar buraya gömüldü.
03:56Üzeri toprakla örtülmüştü.
03:58Bütün o duman, alevler vs. oradan çıkıyor.
04:02Şimdi oranın üzeri de açıldı ya, dış ortamla daha çok etkileşiyor.
04:06İnsanların yakımaları çok farklı, oradan kaynaklı.
04:09Prof. Dr. Ali Osman Karababa, emekli olduğu Ege Üniversitesi'nde uzun yıllar Halk Sağlığı Merkezi Müdürlüğü yaptı.
04:17Türk Tabipleri Birliği Merkez Konseyi üyesi olan Karababa, Gazi Emir'deki ölümcül atık sahası hakkında yaşananları başından bu yana yakından takip ediyor.
04:27Şimdi arkamda gördüğünüz fabrika ki bu epey yıkılmış durumda.
04:32Toprak altında 10 bin 125 metre küp tabir ediliyor.
04:37Toksik kimyasalların bulunduğu bir atık alanı burası.
04:41Bunlar içinde ağır metaller var, toksik kimyasallar var, radyoaktif bulaşıklı atıklar da var.
04:47Bütün bunlar çevre ve halk sağlığını nasıl etkiliyor?
04:50En azından 17 sene burada insanlar bu atık alanından yürüdüler.
04:57Bu atık alanında hayvan otlattılar, oyun oynadı çocuklar ve böylece radyoaktiviteyi az veya çok aldılar.
05:06Radyoaktivitenin insan sağlığı açısından iki tane temel sorunundan bahsetmek isterim.
05:12Bunlardan bir tanesi kanser, ikincisi de doğumsal anomaliler.
05:16Yani çocuğun vücudunda herhangi bir organda yapısal bozukluklar.
05:21Tabi en önemli şey burada kurşun.
05:23Kurşunun sinir sistemi üzerinde yaptığı hasarlar bir gündelik yaşamda yorgunluk, halsizlik, iştahsızlık gibi bulguları var.
05:33Duyu organlarında bozulmalar, artı eklem sorunları, kollarda, ekstremitelerde güçsüzlük, hafıza kaybı gibi sinir sistemi tutan sorunlar var.
05:46Erkeklerin sperm hücrelerinde bozulmalara neden oluyor.
05:50Yani erkeklerin çocuk yapma becerisinde azalmalara neden oluyor.
05:55Çocuklarda IQ düşüklüğüne neden oluyor.
05:58Ama yetişkinlere geldiğimiz zaman çocuklardan başlayarak böbrekte, karaciğerde, solunum sisteminde, dolaşım sisteminde, sindirim sisteminde, bağışıklık sisteminde
06:11hepsinde burada sözüne ettiğim ağır metaller ve kurşunun hep olumsuz etkileri var.
06:17En çok istediğimiz şey şu, Sağlık Bakanlığı bizimle bu bölgede yaşayan insanların sağlık verilerini paylaşsın.
06:32Paylaşmıyorlar. Bir sağlık taraması yapsınlar. Bunu da yapmadılar.
06:36Kaderine terk edilen çaresiz yurttaşlar bir yandan ölüm kusan atıkların acilen bertaraf edilmesini isterken, diğer yandan da can havliyle Sağlık Bakanlığı'na sesleniyor.
06:47Sağlık Bakanlığı gelsin bir araştırsın bakalım. Kimde kanser var, kimde nefes darlığı var, kim krizi geçirmiş. İmkanı yok yani.
06:57Sağlık taraması yapılmadı mı?
06:58Yok yapılmadı. Sağlık taraması yapılmadı.
07:01Bir an önce Sağlık Bakanlığı bize yetişsin bu imdadımızı.
07:07Vatandaşlar yıllardır yetkilileri harekete geçirmek için her yolu denediğini fakat sonuç alamadıklarını belirtirken vicdanlara haykırarak empati sağlamaya çalışıyor.
07:21Zehirlenen insanlar hayata tutunma mücadelesinden de vazgeçmiyor.
07:26Yani biz gittik imza topladık, adliyeye gittik, her yerlere duyurduk sesimizi ama nasıl kapatılıyorsa kapatılıyor bir şekilde, üstü kapatılıyor.
07:36Ama bunu kapatılmaması lazım. Bizlerin illa ölmesi mi gerekiyor? İlla bir şey mi olması gerekiyor? Kendileri de gelsin yaşayabiliyorlarsa yaşasınlar bu kokularda.
07:48Onları buraya oturtacağım ki onlar kanser olsun da aklı başına gelsin o insanlar.
07:52Bu insanlar hepsi mağdur perişan durumunda ya. Çıkarıp balkondaki mermerlere baksana sıp sarı oluyor zehirden.
08:00Çamaşırda asmıyorum. Hani o şeye maruz kalmamak için çamaşırda asmıyorum.
08:05Niçin?
08:06Rengi değişiyor. O koku sinsin istemiyorum yani.
08:09Valla oğlum çok fena. Senelerdir gazeteye de çıktık, devlete de başvuruda bulunduk. Hiç kimse bir şey yapmadı kurban olayım. Ne olur o bizim nefesimizi kesiyor.
08:19Buraya bir an evvel bir çözüm bulsunlar Allah rızası için ya. Yazık bu kadar insanlara, çoluğa, çocuğa, aileye, yaşlıya.
08:26Bu işin sahibi yok burada yani. Bu vatandaşın sahibi yok. Kimse sahip çıkmıyor bu vatandaşa. Bu sahibi kim çıkarsa tebrik ederim. Ben ona sarılacağım bile.
08:39Cehennem'de yaşam. Buradaki tüm yetki Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'yla Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı'na bağlı Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu tenmakta.
09:03Bu bakanlıkların acilen duruma el koymaları ve bu tehlikeli atıkları yurdumuza gönderen ülkeyi de uluslararası hukuk kapsamında devreye sokarak ölümcül maddeleri beltarap etme işini bilimsel sandartlarda yaptırmaları gerekiyor.
09:19Sağlık Bakanlığı'nın da zehirli bölgede yaşam mücadelesi veren yurttaşlarımıza bir an önce sağlık hizmeti götürmesi hayati önem taşıyor. Yoksa olan masum insanlarımızın canlarını olacak.
09:34Sevgili seyirciler şimdi Gökmen Ulu ve konuğu çevre ve çevre bilimi ve kimya uzmanı emekli öğretim üyesi Enver Yaser Küçükgül Türkiye'nin Çernobilinde canlı yayına onlara bağlanıyoruz.
09:52Uğur Dündar bu akşam sizlerin seyircimizin karşısına niçin böyle çıktık? En başta onunla başlayalım. Çünkü ağır meta tehlikeli atık ve radyoaktif madde atıklarının bulunduğu alana hiç bu kadar yaklaşmamıştık.
10:15Daha önceden çok geldik, etrafında dolaştık ki o da tehlikeliydi, riskliydi. Kısa sürelerde çalışmalar yaptık, vatandaşlarımızla konuştuk. Ancak bugün çok yaşlaştık. Alanda tel örgülere 10 metre mesafedeyiz şu anda.
10:32Aslında daha üst düzey koruyucu giysilerle sahanın içine girmek istedik fakat alanın yeni sahibi %51 mülk sahibi olan Ekovar şirketi bu talebimizi reddetti, sahaya girmemize izin vermedi.
10:51Biz de bilim insanlarının uyarılarına riayet ederek bu kıyafetlerle sahanın hemen yanı başına geldik ve burada Enver Yaser Küçükkür ile birlikte size anlatacaklarımız var.
11:07Hocam siz çevre bilimi ve kimya uzmanı olarak Türkiye'de dehşete düşüren tüyler ürpertici açıklamalarınızı geçen hafta da arenada ekranlara getirmiştik, söylemiştiniz. Şimdi biz bu akşam niye buradayız bunu anlatmadan önce elinizdeki cihazın ne olduğunu da size sormak istiyorum.
11:29Elimde bir radyasyon ölçüm cihazı var. Öncelikle iyi akşamlar demeyi unuttum. Herkese selamlar. Bu radyasyon ölçüm cihazı alpha, beta ve gamma radyasyonunu ölçüyor. İkili ya da üçlü olarak ölçebilirsiniz.
11:46Aslında buraya daha ışık vardı. Yüzeyi de size gösterecek şekilde çalışma yapmaya niyetliydik. Ancak şu anda izleyicilere söyleyelim. Bir tepenin üzerindeyiz. Bu tepe doğal bir yükselte mi yoksa dökülen malzemelerle oluşan bir tepe mi?
12:07Çünkü sahaya eğer kamera zoom yapabiliyorsa gayet düzensiz bir bölgedeyiz. Bunun anlamı şu. 1940 yılından beri faaliyette olan aslan kurşun 2010 yılına kadar buraya tehlikeli zararlı atıklarını gömdü.
12:29Yaptığı işlem hatırlayacaksınız. Bir kurşun geri kazanmayı da hurda kurşun işlediği için tüm hurda metal işleyen tesislerin atıkları tehlikeli zararlı atıktır.
12:43Demin söylediğiniz gibi pek çok ağır metal ancak burada çok daha uluslararası suç teşkil eden bir nükleer atık buraya gömülmüş zamanında ve onun yaydığı radyasyon söz konusu. Elimdeki radyasyon ölçüm cihazıyla bu amaçla geldik.
13:04Hemen ileride yol kenarında okuduğumuz değere göre önce şuradan başlayalım. Uluslararası standartlara bilimsel sınırlara göre değer nedir? Sınır değer?
13:18Birim olarak mikrosiveret saat cinsinden ortalama okur bu cihaz. Bu ortalama okunan cihaz sayı değerine mikrosiveret saat değerine güneş çevirmek için 24 ile çarparız.
13:37Yıla çevirmek için de 365 ile çarparız ve bu çarpımın sonucu 1 milisiveret çıkması lazım. Bu Birleşmiş Milletler Atom Enerji Komisyonunun radyasyon güvenliği alanında belirlediği background güvenli radyasyon değeridir.
13:59Bir değerini 1 milirimli yıllık aşarsa sağlık riskleri oluşturur. Radyasyonun yarattığı sağlık risklerini eminim Ali Osman hocama anlatmıştır.
14:10Evet az önce anlattı. Vatandaşlarımız da çoğalan hastalıkları dile getirdi.
14:28Ölçelim ve söyleyelim hocam.
14:30Şu anda ekranda gördüğümüz sayı 0.236 düzeyinde. Bunu çarpı 24 çarpı 365 derseniz bu 2.5 milirim düzeyine kadar çıkmaktadır. Yani güvenli sınırın üstünde.
14:52Peki sahaya biraz daha yaklaşsak. Daha önceleri ben 2006'dan beri bu sahaya gidip gelip ölçümler yaptım. Benim dışımda da pek çok arkadaş ölçüm yaptı.
15:08Örneğin Arif Ali Cang'ın ölçüm değerinde 7000-8000 kat daha yüksek sayı değerlerini okumuştuk. Ben sahanın içindeki yol kenarında okuduğum değerler bu güvenli sınırın 219 katı.
15:25Yani kısaca 219 katı güvenli sınırın 219 katı çıktı ama sahanın içine girildi. Burası bir radyoaktif sahası ne kadar radyoaktif kaynak var bunun miktarını belirlemek gerekir.
15:41Şu ana kadar yapılan hiçbir çalışmada sahadaki gerçek miktar ölçülmedi. Gerçek miktarı ölçebilmek için buradan sağlam zemine kadar sondaj yapılması lazım.
15:56Bu sondajda alınan karot örnekleri tam analize tabi tutulması lazım. Yani her türlü ağır metal, hangi tür radyoaktif maddeler var, hangi isotoplar var ve bunların aktivite durumları ne? Bunlar belirlendikten sonra sahadaki radyasyon miktarını konuşabiliriz.
16:162007'de Taykin ölçümlerinde 100 bin metre küplük bir atık olduğunu söylemişti. Aradan geçen 20 yılda yine Taykin raporunda buranın bir radyoaktif atık değil radyoaktif kaynak olduğunu söyledi.
16:36Radyoaktif kaynak olmasının nedeni sürekli olarak çevresindeki nötral durumdaki atomları da elementleri de radyoaktif hale getiriyor. Bu nedenle derinlik sürekli olarak artıyor.
16:53İlk ölçüden 12 metre derinlik bugün 30 metrelere geldiyse 3 kat artmış demektir. 100 bin metre küpün kütle değeri 500 bin tondur. Bunun 3 katı 1-1.5 milyon ton demektir.
17:11Yani bu rakamları neden söylüyorum? Şu anda burada yapılan işlem yüzey sıyırma işlemi. Yüzey sıyırma işlemi ile bu sahanın nükleer kaynakları atıkları temizlenemez. Bunu hatırlatmak için söyledim.
17:27Hocam bir kez daha bu ölçüm cihazına dönelim ve sonra toparlayalım. Normal değer kaçtı ve şimdi bulunduğumuz noktaya geçeceğiz.
17:40Radyasyon için yıllık ortalama değerler konuşulur. 1 yıl boyunca alınan değerler. Bunların toplamı da 1 milire mi geçmemiz lazım. Ancak yer yer, bölge olarak, hava durumuna bağlı olarak burada yüzey açıldıkça çevredeki insanların şikayet ettiği dumanlar çıkıyor, kokular bizi rahatsız ediyor dedikleri husus.
18:07Sadece radyasyondan kaynaklanmıyor. Burası aynı zamanda tehlikeli, zararlı, kimyasal atık sahası.
18:16Çuruptan kurşunu saflaştırırken demir, kükürt, karbon, amonyum klorür, amonyum nitrat gibi kimyasallar eritme reaktörüne konulur.
18:33Ve bunları siz getirip attıklarınızı sahaya gömerseniz demirde kükürtten demir sülfürü oluşur. Demir sülfürü burada atmosferik güneş ışığı ve havanındaki su buharıyla yanma tepkimeleri verir. Egzotermik bir tepkimi. Bu da çevresindeki her şeyi buharlaştırır.
18:55Az önce ekrana geldi. Yurttaşlarımızın da çok fena bir koku var dediği bu sebebi bu.
19:01Sadece demir sülfürü değil. Aynı zamanda amonyum klorürün klorürü hidroklorik asit dönüşümü, amonyum nitratın nitratın hidrojenle nitrik asit dönüşümü, kükürdüğün sülfata dönüşümü, sülfürük asit gibi yani pek çok asidik unsurları oluşturması,
19:25buradaki bulunan ağır metallerin çözülmesine ve yer altı sularda karışmasına yol açar. Yani bu sadece tehlikeli zararlı atıkların oluşturduğu bir olay değil.
19:39Bunların arasındaki kimyasal tepkimeler bir de radyoaktif maddeleri buna eklediğiniz zaman buharlaşma hızı arttıkça çevreye gerek tanecik olarak gerek dalga olarak alfa, beta, gamma ışınları ve nötronlar çok uzaklara kadar yayılır.
20:01İnsana, bitkiye, hayvana zarar verir.
20:05Evet, çok teşekkür ediyoruz. Enver Yaser, Küçükkül, Uğur Dündar. Bundan sonra bilim insanlarının ve yurttaşlarının yetkililere başta Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı'na yaptığı çağrıların sonuç vermesini bekliyor herkes ve bir an önce çözüme kavuşmasını bekliyor.
20:30Biz bu akşamki yayınımızı burada böylece noktalıyoruz. Sözü tekrar size bırakıyoruz.
20:35Teşekkürler Gökmen. Sen ve konuğun bir an önce o bölgeden uzaklaşın ama hayatlarını o bölgede devam ettirme durumunda olan yurttaşlarımızın sağlıkları ne olacak?
20:46Doğrusunu istersen dehşet içinde kalarak seyrettim ben. Acaba bunun varlığından sorumlu olan yetkililer bu gece nasıl uyuyacaklar? Evet, bu gece onlar için nasıl geçecek? Doğrusunu istersen benim bile uykum kaçar.