Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00MÜZİK
00:13Sevgili Cumhuriyet TV izleyenleri hoş geldiniz yayınımıza.
00:17Türkiye 8 yaşındaki Narin'in ölümüyle sarsıldı.
00:2019 gün boyunca bulunamayan Narin'in geçtiğimiz günlerde cansız bedenine ulaşıldı.
00:25Ancak Narin'in ölümünün arkasından geleneksel aile yapısı, feodalite, ataerki çıktı.
00:32Çünkü orada 19 gün boyunca 20 hanelik bir köyde küçücük bir kıza ne olduğu anlaşılamamıştı, bulunamamıştı.
00:39Birileri yaşananları görmüş, susmuştu, birileri ortak olmuştu.
00:43Bütün bunları aslında günlerdir izliyoruz.
00:45Dolayısıyla bu durum da aslında ne günlere kaldık, neler oluyor,
00:49Türkiye'de nasıl bir sosyolojik yapılanma konuyu buralara getirdi dememize sebep oldu.
00:55Narin aslında ilk de değildi ama maalesef unutuyoruz.
00:58Bugün konuşacağız.
00:59Neden geleneksel aile yapısı dediğimiz bu yapı bu kadar kutsallaştırılıyor?
01:05Neden böyle olaylara sebebiyet veriyor?
01:07Ardında neler var?
01:08Hepsini konuşacağız.
01:09Konuğumuz sosyolog, doçent doktor Ercan Geçkin.
01:12Hoş geldiniz.
01:13Hoş buldum, teşekkür ederim.
01:17İlk olarak şuradan başlamak isterim.
01:19Sekiz yaşında bir kız çocuğu kayboldu.
01:22Hepimiz gördük.
01:23Tüm Türkiye aslında seferber oldu.
01:26Nerede?
01:27Narin nerede diye sorduk.
01:28Hepimizi derinden etkiledi.
01:30Ancak Narin'i her gün gören, bizler gibi tanımayanlar değil, belki onunla vakit geçiren,
01:35belki onun başına okşayan, o içinde yaşadığı köy, onun ölümüne suskun kaldı.
01:39Bu suskunluğu sağlayan o yapıyı dinlemek isterim sizden.
01:44Tabii ki biraz belki bizimki sosyolojik otopsi olacaktır.
01:50Yani oradaki sosyolojik bağlamı biraz daha dikkate alarak bu vakayı,
01:56vakanın çevresindeki durumları analiz etmemiz gerekebilir.
02:00Aslında sosyolojide, sus sosyolojisinde, kriminolojide genel olarak da şu soruyla başlanır.
02:06Suçu işleyen kişi hangi motivasyonla işledi?
02:10Yani o suçu işlerken bunun karşılığında alacağı ya da ödeyeceği bedel alacağına
02:16karşılık gelir mi gelmez mi şeklinde bir sorudan hareket edilir.
02:19Biz de tabii ki bu suça Narin'i öldüren kişi ya da kişileri neden buna iştirak ettiklerini
02:26ya da devamında da delillerin karartılmasında nasıl bir motivasyonla hareket ettiklerini
02:31neyle düşünebiliriz, neyle yararlabiliriz?
02:34Biraz sosyolojik otopsiyle belki biraz bunu açığa çıkarmamız mümkün.
02:38Siz de dile getirdiniz.
02:39Burada karşımıza aslında ailede ziyade o motivasyonu sağlayan şey,
02:44akrabalık oluyor, akrabalık ilişkileri oluyor.
02:47Gündemde çok fazla aile, kutsal aile kavramları, çürüyen toplum söylemleri var ama
02:53o hatalı, bana göre hatalı bir yönden tartışmayı sürüklüyor.
02:58Oysa orada egemen olan ilişki biçimi, ilişki kodu akrabalık ilişkileri.
03:03Genel olarak sosyal bilimlerde sanayi toplumlarının birey odaklı olduğunu,
03:08sanayileşmemiş toplumların, özellikle Orta Doğu toplumlarının kalbinin akrabalık olduğu ifadedir.
03:14Bu önemli bir husus.
03:15Şimdi akrabalık ilişkilerini anlamadan oradaki insanların birbirine sahip çıkmasını anlayamayız.
03:22Mesela Nari'nin gözaltında olmayan abisi şöyle bir ifade kullanmıştı amcası için.
03:31Amcam babam gibidir, ondan yana gönlüm rahat diyor.
03:35Basına yansıyan bu şekilde.
03:37Şimdi amca neden o toplulukta bir baba figürü olarak anlam kazanıyor?
03:45Akrabalık ilişkileriyle bu oluyor.
03:47Orada baba aslında biyolojik baba değil.
03:49Yani amca daha doğrusu sosyal babadır.
03:51Peki onu o mertebeye getiren, onu o statüde, o itibarda kabul ettiren şey neydi?
03:58Akrabalığın özellikle soy ideolojisinde erkeğe yaslanmış olması aslında.
04:04Atarikilik dediğimiz konuların en güçlü vasfı da budur.
04:07Şimdi erkek üzerinden soy ideolojisi bina edilince akrabalık ideolojisi de erkeği daha yüceltiyor.
04:14Amca orada büyük ihtimalle kurucu bir figür, zaten kendisi muhtar.
04:18Bunun gibi tipler her köyde var.
04:21Özellikle akrabalığın hakim olduğu topluluklarda.
04:25Orada nasıl bir durumdan kaynaklı suç işledi bilmiyoruz.
04:29Yani narin bir şeye de şahit olmuş olabilir.
04:32Yani bir kuralın ihlaline şahitlik etmiş olabilir.
04:38Bu kural ihlaline şahit eden kızın ortadan kaldırılmasına götüren motivasyon ne?
04:43O motivasyon bir akrabalık ilişkilerinde, özellikle akrabalık ilişkilerinin yeniden üretilmesinde
04:52erkeğin büyük rol oynaması, amcanın da burada temel bir otorite figürü olması,
04:58köy bazında ve sülale bazında daha doğrusu.
05:01Onların gözünde de kendileri kural ihlali yapmış olsalar da onların gözünde narin aslında bir kural ihlalinde bulunuyor.
05:10Yani gizli kalması gereken bir şeyi halinleştirme korkusundan dolayı.
05:15Zaten suç veya sapma dediğimiz konularda da en fazla kritik sözcük de en fazla üzerinde durulan husus da halinleştirilmesidir aslında.
05:25Halinleştirilmesinden korkulmasıdır.
05:28O itibarı çünkü zedilecek bir şey olacaktır.
05:31Ve atarikil toplumlar da en çok çocuklardan korkarlar.
05:35Çünkü çocuk her an o yapıyı ifşa edebilecek söylemleri geliştirebilir,
05:41başka çocuklara götürebilir, o lafı dolaştırabilir vs.
05:46Ki soy üzerinden devam edecek olursak soy erkek üzerinden inşa edildiği için o toplumda kız da öyle veya böyle o sülaleden gidebilme ihtimali olandır.
05:58Yani gözden çıkarılabilir.
06:00Erkek çocuk olmuş olsaydı acaba yine aynı cinayet işlenir miydi?
06:04Eğer yani aniden bir cinayet vakası değilse.
06:07Çok doğru bir soru.
06:10Şimdi kız çocuğu olduğu için, çünkü kız gidebilir, başkasıyla evlenebilir vs.
06:15İlki elden gözden çıkarılabilecek bir konuma statüye sahip ne yazık ki.
06:21Haliyle aslında orada köyün susma gerekçesinin arkasında yatan şey de amcada sembolize edilen toplumsal ilişkilerin,
06:32bunların temelinde de akrabalık ilişkileri var, onun korunması içindir.
06:37Bunun korunması için kendi çocuğunu da feda edebiliyor.
06:41Yani yeri geldiğinde feda edebilmeyi bile bunun bir parçası olarak koyuyor.
06:47Çünkü birey yok orada.
06:49Çünkü orada bireyin topla feda etmesi var.
06:52Bireyin feda ettiği müddetçe itibarda olabileceğine yönelik anlatı var, ideoloji var aslında.
06:59Buna biz aslında bir de bir antropolojide çok iyi deriz.
07:03Yani birey değil çok iyi.
07:04Çünkü bir bütünün parçası olduğunda ancak anlam kazanıyor.
07:08Bir bütünün parçası olmadığında yoksun sen.
07:11Şimdi böyle olunca aslında kutsal olan şey aileden ziyade bütün bir sülale oluyor.
07:17Yani aslında orada konuşan kişi olmak da o bütünün dışına atılmakla ilgili oluyor bu sefer değil mi?
07:23Tabii ki bütünü sarsacak bir şey olacaktır.
07:26Kendisi bir ihlalde bulunmuş olsa bile.
07:29Kendisine çarpık bir ilişkiye de girmiş olabilir, ona şahit.
07:34Ona göre ihlal olabilir ama esas olan şey o toplum bütünlüğünün korunmasıdır.
07:39Mesela bunu bir mafya için de düşünebiliriz.
07:41Yani mafyada çünkü akraba ilişkilerinin soyutlanmış halidir.
07:45Oradaki gizli bilginin dışa sızmaması için bedel ödenilebilir.
07:49Esas olan şey o örgütsel yapının korunmasıdır aslında.
07:52Çünkü burada birey olmaya olanak sağlayan bir zemin yok.
07:56Yani bütün ilişkiler, eğitim süreci bireyin itaatkarlaştırmasına yöneliktir.
08:01Kız çocukları burada risk teşkil ediyor.
08:04Şimdi çok yönlü boyutlarda bunu net görebiliyoruz.
08:07Mesela abisinin hatta Barış Beyvan dün galiba açıklamıştı, lüks araçlarda seyahat etmesi.
08:16Yine aynı soy adında orada galerinin olmuş olması.
08:22Bunlar en formal olarak da ciddi bir ekonomi bağlamında olduğunu gösteriyor.
08:26Neden? Çünkü akrabalık ilişkileri üzerinden görüyor.
08:29Birçok potansiyel suç faktörünün gizli ortaklığı var aslında.
08:34Peki bu motivasyonu sağlayan ne?
08:36Tamamen kan bağlı üzerinden aşiret kültürü.
08:39Yani aşiret kültürünün biraz daha özel hali olarak sülale kültürü diyebiliriz.
08:44Mesela önceki cinayet, onlar da ne derece cinayet bilmiyoruz.
08:50Tabi cinayet diyoruz ama ablasının ölümünden de bahsediliyor.
08:53Hatta kuzeninin kuzenlerinin ölümünden de bahsediliyor.
08:56Hatta orada 19 yıl öncesinde yine bir erkek çocuğunun kaybedilmesinden söz ediliyor.
09:02Yani orada çocukların feda edilmesinde bana göre en azından ihmal edilen nokta olarak söylüyorum.
09:09Akrabalık ideolojisinin atevkil ve tek yanlı soy üzerinden devam etmesindeki ısrardır.
09:16Öldüren de aslında bir nevi bu tek yönlü akrabalık ideolojisidir.
09:21Çünkü akrabasız aslında toplum olamaz elbette.
09:25Ama oradaki akrabalık kadını kızı ikincileştiren bir statüdedir.
09:30Öyle ki düşünün mesela kız çocuğunun mezarına gelinlik konuluyor.
09:35Yani ona hayal olarak kurdurulan şey ancak ve ancak bir erkeğin eşi olmaktır aslında.
09:42Özgürleşmesi değildir.
09:44Bu topluluktan topluluğun dışında bir söyleme sahip kişiliğe sahip olması değildir.
09:49O bütün bir parçası olarak bile hayal ettiriliyor.
09:51O canını vermiş olsa bile.
09:53O yüzden feda edilen aslında birey.
09:56Feda edilen aslında o bireyin aklıdır.
09:58O bireyin sorgulamasıdır.
09:59O bireyin aslında onun dışında söylemlerde bulunabilme ihtimali bir nevi.
10:03Tartışmamız gereken nokta da burasıdır.
10:05Bir de hocam onu çok özür dilerim.
10:08Burada böldüm ama bir dikkat çekmek istediğim nokta var.
10:10Bu yapıyı kırmak, oradaki o içeride olan o bilgiyi dışarı çıkarmak isteyen kişinin de şiddete maruz kaldığını gördük.
10:19Hadi yalan söyleyin dedi ifade verecek kişilere, çevresindeki köylülere bir kadın.
10:24Ve yumruk yedi.
10:26Yumruk yedi.
10:27Ciddi bir otokontrol sistemi vardır.
10:30Mesela dışarıdan bakıldığı zaman buna farklı olumsuz etiketler verilebilir.
10:35Nasıl bir topluluktur, buradan nasıl böyle bir canilik çıkabilir vs.
10:40Ama onların gözünden baktığınız zaman da ise biz ancak böyle var olabiliyoruz.
10:46Bizi anlamlı kılan ilişki bizim birbirimize olan bağlılığımızdır.
10:51O yüzden hatalı olsak bile bunun dışarıya sunulmaması gerekiyor.
10:57Mesela ne bileyim Türkiye'de genel kodlardan da bir tanesidir bu.
11:01Mesela aman bir satma davranışı ortaya çıktığında aman rezil olduk.
11:07Rezil olma.
11:08Bu ahlaki olarak kötü bir davranıştır değil.
11:11Aman diğerlerinin gözünde kötü görünmeyeyim.
11:14Hikayesidir aslında bir nevi.
11:16Ya da Alpa birliğinin gözünde böyle görüneceğiz vs. gibi.
11:20Ya da komşuya böyle görüneceksin.
11:22Şöyle giyin böyle giyin dediğimiz şey aslında bir nevi.
11:25O satmanın açığa çıkmasının engellenmesidir.
11:29Orada bu durum daha fazla sünale ve geniş ölçekte akrabalık ilişkileri temelinde yürüyor.
11:39Bunun korunması için gerektiğinde çocuğu da feda edebilir olarak düşünüyor.
11:43Zaten feda edilebilir olduğunu düşündüğü için de çocuk daha fazla çocuk yapmayı da meşru görüyor.
11:50Çünkü her an feda edilebilir.
11:52En önemli olan şey bu tür toplumlarda önemli olan topluluğun yeniden üretimidir.
11:58Yani kaç çocuk sahibi olduğunuzdan ziyade topluluğun sürekliliğini sağlamaktır.
12:02Amcanın güçlü olma figürü de oradan geliyor aslında.
12:05Çünkü o bir organizatör.
12:07Çünkü o oranın lideri.
12:10Çünkü o bir nevi akıl veren kişi.
12:12Ama kendisi aynı zamanda da potansiyel olarak da kural ihlalinde bulunabilecek bir kişi.
12:17Aslında bir nevi şeflik diyebileceğimiz bir tiptir.
12:22Burada mesela şunu düşünelim.
12:24Buradaki davranış kodu yani akrabalık ilişkilerinin güçlü olduğu topluluklarda İbni Haldun demiştir.
12:30Soy asabiyesi der.
12:32Yani insanların davranışlarına yön veren şey o kan bağdır der.
12:37Mesela antropolojide özellikle kabirler arasındaki çatışmalarda şöyle bir ilke vardır.
12:43Ben kardeşime karşıyım.
12:47Kardeşimle birlikte kuzenime karşıyım.
12:50Kuzenimle birlikte daha uzak akrabaya karşıyım.
12:54Yani bir olay çıktığında o olayda kardeşim haksız olsa bile ben onu otomatik olarak savunmak durumundayım.
13:02Eğer savunmazsam benim aileme, benim sülaleme, benim aşiretime leke sürülecektir.
13:09Başka bireyin yaptığı hatayı da aslında o akrabalık ilişkisi içerisinde bulunduğu için kendine de affedileceğini söylemek.
13:19Tabi tabi akrabalık olarak affedilecektir.
13:22Narin'in ailesinden de son olarak bir açıklama geldi.
13:25Orada mesela söyledikleri şey şu.
13:27Bizim ailemiz karalanmaya ve itibarsızlaştırılmaya çalışılıyor diyorlar.
13:32Yani ortada sanki korkunç bir olay yokmuş.
13:34Bir spekülasyon yapılmış.
13:36Sanki Narin ölmemiş ya da 19 gün boyunca kaybolmamış gibi.
13:39Bir de hatta bunu yapanın da dış güçler olduğuna dair bir iddia var.
13:44O noktada şunu soracağım.
13:45Şimdi biz Türkiye siyasetinde sık sık belki bir konuya dair eleştirilen bir siyasetçinin kaldı ki bu genelde iktidar cenahından oluyor.
13:54Dış güçler dediğini duyuyoruz.
13:56Şimdi yine burada az önce sizin dediğiniz kardeşimle ben birlikte kuzenime karşıyız meselesine geliyoruz aslında.
14:03Hep bir başka yaratılıyor.
14:04Ailenin bu açıklamasını da değerlendirmenizi isteyeyim.
14:09Kesinlikle.
14:10Yani bu bir nevi toplumsal kişilik tipine bürünmüştür.
14:13Aslında sosyal psikolojide böyle kişilikler vardır.
14:16Bu yönde de özellikle sorunun her türlü kaynağını hep dışarıda göre görüp,
14:20içerideki sorunu görmezlikten getirip kolektif olarak da bastırmak vardır.
14:24Yani dış kontrol odaklı kişilik tipi dediğimiz kişilik tipi.
14:28Çünkü bireyin yok.
14:29Bireyin sorgulaması yok.
14:30Matematik bilmeyen toplumlarda sorunun kaynağı hep dışarıda görülür.
14:34Komplojü düşünülür.
14:35Bu komplojü düşünmenin gerekçesi aslında kendileri de bunun mantıklı olmadığını bilirler.
14:41Ama esas olan şey o birliktelik kümesini korumaktır.
14:45Yani küme için yalan söylenebilir.
14:47Kümenin, siyasette bunu görüyor musun?
14:49Çünkü ona oy verenler de onun doğru olmadığını bilir.
14:53Ama esas olan şey kendilerinin güvence altında olması için de onu yutar.
14:59Haliyle de komplojü düşünmen mantığının arkasında da akrabalık ilişkilerini korumak vardır.
15:05Zaten akrabalık ilişkilerinin bir tık ötesi tarikat olabilir, parti olabilir, şirket olabilir, aile gibi görür.
15:12Zaten toplularda hep aile gibi, daha doğrusu akrabalık gibi çalışır o.
15:17Yani burada sadece aileye odaklandığınız zaman,
15:20eğer akrabalık ilişkilerini görmezseniz ağacı görüp ormanı görmemek gibidir.
15:25Türkiye'de siyaset de aileler üzerinden yürütülür.
15:28Zaten oradaki, Doğu'daki, Güneydoğu'daki siyasal ilişkilere baktığımız zamanda da
15:33aslında soyut, çapı geliş akrabalık ilişkileridir.
15:36Otorite ilişkileri benzerdir.
15:38Yani insanların motivasyonu ideolojik gibi görünür ama
15:42arka planda aslında en temelde ideoloji akrabalık ideolojisi.
15:46Onun farklı suretlerde aslında yeniden ifade edilmesi hali.
15:50Türkiye'de kara para tartışmaları da yürüyor.
15:54Mafyanın da kavur görmesinin arkasında da bu yatıyor.
15:56Çünkü evdeki otoritenin dışında sokakta bir babayı arzuluyor.
16:01Sokakta bir otorite, sokakta bir akrabalık ilişkilerini arzuluyor.
16:05Bunun kaynağında ne var? Birey olamamak var.
16:08Nasıl birey olacaksınız? Eğitimle.
16:10Türkiye'de eğitimi geldiği halde ortada.
16:12Eğitim eğer sizi özürleştirmiyorsa, içi boş bir eğitimdir aslında.
16:16Gösteremedik bir eğitimdir.
16:18Türkiye'de olan eğitim de artık giderek otoriteleştiren,
16:21hakikatkar bireylere doğru götürmeye çalışılan bir eğitimdir.
16:25Matematiğin olmadığı yerde zaten eğitimden söz edemeyiz ki.
16:28Sorgulama yok çünkü.
16:29Felsefe olmadığı yerde sorgulama olmayınca birey bağımsız olmayacaktır.
16:33Haliyle bu otorite ilişkilerini kabulüne göre götürecektir.
16:36Ama burada hesap edilmeyen şey,
16:39bir nevi aslında bahsettiğimiz şey orada akrabalık ilişkileri üzerinden yaşayan hukuktur ama,
16:44mesela sosyal medya üzerinden bir sivil toplum gerçekliği var.
16:49Bu hesap edilmeyen bir şey.
16:51Dışarıdan bir baskı oluştu, kamuoyu oluştu.
16:54Kamuoyu baskısı, vicdanıyla hareket eden insanların oluşturduğu bir şey.
16:58Bırakın Türkiye'yi, Türkiye dışında herhangi bir ülkede olan bir şeyde,
17:01dünya küresel sivil toplum dediğimiz bir olgu var.
17:04O karşı çıkıyor.
17:05Orada da ciddi bir toplumsal değişme krizi var.
17:10Aslında biz bunu 25 yıl önce Batman'da da görmüştük.
17:14Batman'daki kız çocuklarının intiharları söz konusuydu.
17:18Orada da ciddi bir çözülme sürecinde kızlar aslında bir gelecek göremediklerinden dolayı kriz yaşadılar.
17:26Onun bedeliydi aslında o intiharlar.
17:28Burada da aslında dikkat edin, siyasal yönden yapılan açıklamalarda yine oradaki toplumsal ilişkilerin korunmasına yönelik bir söylem var.
17:36Çünkü değişmesini çok istemiyor.
17:38Çünkü değişme ihtimali olduğu noktada buradaki siyaset de değişecektir.
17:44Buradaki siyasal ilişkiler, otorite ilişkileri de değişecektir.
17:47Kurtuluş da aslında bir nevi oradadır ama onu tıkamak için her yol deleniyor.
17:52Aslında bir nevi süreç uzatılmaya çalışıyor.
17:54Ama bedelini ödeyenler çocuklar.
17:56Evet, evet.
17:57O yüzden korkuyorum.
17:59Siz de bahsettiniz, tam onu soracağım size.
18:02Belki burada bir medya mensubu olarak döndürüp iğneyi kendimize de batırmamız gerekiyor.
18:07Çünkü meselenin de aslında belki konuşulmaması gereken noktalardan konuşulduğunu çok gördük.
18:13Yani televizyonlarda bu alay adeta magazinselleştirildi.
18:17Bir reyting aracına dönüştürüldü.
18:20Yani biraz acıdan nemalanma gibi meseleleri gördük.
18:23Ekrana çıkıp çığlık atanları gördük.
18:26Yani söyleyemeyeceğim kadar fazla çok konuşuldu, çok gündemdeydi.
18:31Haliyle yurttaş merak ediyordu ne olduğunu ama bilgi içermeyen, bilimsel hiçbir yorum içermeyen pek çok konuşmayı dinledik biz ekranlarda.
18:41Amca ile anne arasında yasak aşk mı var vs. komplo teorileri.
18:46Bütün bunları bir değerlendirmenizi isteyeyim.
18:48Mesela şu an sosyolojik açıdan bir inceleme yapmak istiyoruz ben.
18:51Sizin görüşlerinizi alıyorum.
18:53Hangi noktadan konuşulmalıydı bu mesele?
18:56Yeterince o sizin anlattığınız akrabalık ilişkilerine, siyasetin de değişmesini istemediği o ilişkilere değinildi mi?
19:03Maalesef değinilmiyor, ihmal ediliyor.
19:06Demin sosyal medyanın gözününden bahsederken sosyal medyada aslında bunu bir devi gösteriş alanına döndürebiliyor.
19:13Medya daha fazla bunu yapıyor reyting kaygısıyla vs.
19:16Ama Türkiye'de de bu işin alıcısı var.
19:18Yani bu türden programlar var.
19:20İnsanlar da bir devi dedik ya bir şeyi çok bastırdığınız zaman aman başka yerde ne oluyor merakı daha fazla oluşacaktır.
19:28Aslında benzer sapma örnekleri veya benzer suç vakaları çok.
19:31Dün de bir bebeğe istisbar örneği çıktı mesela ortaya.
19:37Yani böyle vakalar çıkıyor ve insanlar bir nevi bunların konuşulmasından da ne bileyim hem vicdanını rahatlatmaya çalışıyor dile getirilince
19:46hem de bir nevi aslında işi magazinleştirerek de eğlence haline gönderiyor.
19:52Kabata bir de neredeyse yani bu trajik aslında.
19:55İki yönlü bir şey.
19:56İki bir de aslında insanların suçluluk psikolojisine yani bu mesela narine sahip çıkamadık.
20:03Yani narin gibilerine sahip çıkamadıktan ötürü de bir nevi arılma diyebileceğimiz bir psikolojiye bürünüyorlar.
20:09Mesela hani şeyde çok olur.
20:11Cenazelerden sonra mutlaka yemek verilir.
20:13Özellikle et yemeği.
20:14Neden o suçluluk psikolojisini aslında yaymaktır paylaşmaktır.
20:19Mesela narin örneğinde kolektif olarak paylaşmalarının suçu ortaklaştırmanın arkasında da ne kadar pay ederseniz o derece aslında az suçluluk hissediyorsunuz.
20:31Narin vakasında da insanların bu türden programlara eğilim göstermesine iştirakçı olmalarında da bir nevi bu boyut da var aslında.
20:41Hem arınmış oluyorlar aslında bundan ama bir bilinçlilik de ortaya çıkarmış oluyorlar.
20:45Türkiye'deki medya gerçekliği ne yazık ki bambaşka bir seviyede.
20:49Yani bunu bir yeri geldiğinde bir panik havasında da yaratıyor daha fazla izlenmek için.
20:54O kendi iktidarını dayatmaya çalışıyor aslında.
20:56Yani izlenmek için her yol yöntemi narin gibi cinayetleri neredeyse arzulayabilecek kıvama geliyor ne yazık ki.
21:03Biraz işin bencilliği mesleki bencilliği var bu boyutta.
21:08Bu da tabii ki riskli bir durum.
21:10Trajik bunun çocuklar üzerindeki etkilerini toplum psikolojisindeki etkilerini dikkate almaları gerekiyor.
21:17Bilimsel açıdan söylediniz yani Türkiye'de ne yazık ki medyada her işten uzman olan her işi bilenler var.
21:25Yani spordan tutun siyasete siyasetten tutun kriminalojiye kadar yani insan inanamıyor gerçekten.
21:31Böyle olduğu zaman da insanın aklıyla dalga geçiliyor.
21:34Biz aklı ön plana çıkarmamız gerekirken işin uzmanlarıyla konuşmamız gerekirken her hususta ne yazık ki her işi her konuda belirli kişilerle konuşuyoruz.
21:44Bu da bambaşka boyutlardan batmamızda ihmal eden bir husus.
21:48Mesela oradaki topluma yönelik çok ciddi bir ön yargı da oluştu.
21:52Düşmanlık hatta potansiyel ırkçılığı da içinde barındıran bir hususta kamuoyu da tepkiler oluştu.
22:00Hayır yani işin arka planına baktığınız zaman başka yerlerde de beyaz ilişkiler olabiliyor.
22:04Akrabalık temelinde olmasa bile.
22:06O yüzden hani olabildiğince sağduyulu bakmak gerekiyor.
22:10Çok gönlü bakmak gerekiyor ve yeni aylaki ilgilerle de hareket etmek gerekiyor.
22:15Çözüm nerede çözüm belli aslında çok gönlü başta eğitim olmak üzere onun yanında çalışma hayatında kadınların olması üzere de
22:25oradaki çocuklara daha güzel hayaller kurdurabiliyor muyuz sorusuyla hareket etmemiz gerekiyor.
22:31Medya bunu ne derece yapıyor?
22:33Medya o çocuklara ne türden hayaller kurdurtuyor?
22:36Medyanın tartışması gereken bir yönü de bu.
22:38Bizim de keza bilim insanların da yapması gerekenlerden bir tanesi.
22:42Evet sen geçkin.
22:44Buyurun buyurun.
22:47Yani bu Nari'nin cinayeti tek bir vaka değil.
22:52İnşallah son olacaktır da.
22:54Ama burada görmemiz gereken husus en azından sosyolojik otopsi olarak söyleyeceğimiz husus akrabalık idolüsüdür.
23:02Akrabalık idolüsünü yeniden yaratması için çocukların feda edilebilir olan taraftır.
23:07Bu ne gerekçeli olursa olsun tartışmamız gereken husus da budur.
23:12İnsanların bireysel, özerk, bağımsız var olabilmesine yönelik anlatının ikinci plana atılmasıdır.
23:21Bu da ancak ve ancak birinci boyutta eğitimle olacaktır.
23:25Çocukların bu düzeyde özür deşmesiyle olabilmelidir aslında.
23:30Burada aile bunu tamamlayacak bir tamamlayıcı bir öyedir aslında.
23:34Orada zaten baktığınızda aile yok, hane gibi gördüğümüz akrabalık ilişkileri var.
23:41Peki, son eğitimden, ahlaktan ve felsefeden söz ettiniz.
23:46Türkiye'de gerçekten ciddi bir felsefe eğitiminin verildiğini herhalde söyleyemeyiz.
23:52Şuraya geleceğim.
23:53Cinayete ortak olanlardan bir tanesi köyün imamı.
23:57Cinayete ortak olan,
23:59Narini, bunu burada bahsetmekten çok hoşlanmasam da, bir şekilde öldürdükten sonra o saklamaya çalıştıkları yere götüren, oraya bırakan kişi,
24:10bunu yaptıktan sonra namaz kıldığını söylüyor.
24:13Sonra da arama kurtarma çalışmalarına katıldığını söylüyor.
24:16Şimdi, bütün dinlerin aslında temelinde bir ahlak, bir felsefe meselesi yatar ya,
24:23bunu yapan kişilerin toplumunun belki de en çok güvenmesi gereken din adamlarından birileri olması.
24:31Başka örnekler de var.
24:33Burada bu değişimi nasıl yorumlarız?
24:35Bundan belki 30-40 sene önce din adamlarına bu kadar ön yargı var mıydı?
24:44Bu durum nasıl buraya geldi?
24:46İnsanın yaşamının kutsal olduğuna inanan bir dine inandığını söyleyen bir kişi, nasıl onu yaptıktan sonra çıkar, gider, namaz kılar?
24:56Aslında dinden kaynaklı bir durum değil de, dinin nasıl yorumlandığı veya topluma aktarıldığıyla ilgili bir şey.
25:06Ve aktörlerin, daha doğrusu aracı olarak da bunu anlatan başta imam ya da din görevlilerinin yaptığı, nasıl dine baktığı, topluma baktığıyla bir şey.
25:18Siyasal iktidar var olanı korumak üzerine muhafazakar bir politika yürütüyor.
25:24Burada da topluluğun geleneksel yapısını korumaya yönelik bir dinin yorumu baz alıyor.
25:29Oradaki cinayeti olumsuzlaması önemli değil çok fazla burada.
25:35Önemli olan oradaki toplumun bütünlüğünü koruması için din ne derece vazife görüyor.
25:40Zaten Türkiye'de din, Niyazi Berkes'in ifadesiyle söyleyecek olursak,
25:45o da mesela Türkiye'de sekülerdeşme, çağdaşlaşma da bahsederken,
25:49Türkiye'de kutsallaşılmış geleneğin boydurumundan kurtarmak olarak sekülerdeşmeyi, çağdaşlaşmayı baz alır.
25:55Ve şunu söyler Osmanlı'dan Türkiye'ye bir çözüneme yaparken,
25:59Osmanlı'da hiçbir zaman din maslahatı, devlet maslahatından önce gelmemiştir.
26:06Hep devlet maslahatı belirtici olmuştur.
26:09Din ne zaman ki devlet sarsılmaya başlamış o zaman devreye girmiştir.
26:13Şimdi bunu toplumsal ilişkiler içinde söz konusu edebiliriz.
26:16Yani oradaki din nasıl devreye giriyor?
26:19Toplumsal ilişkiler çözülmeye başladığı zaman.
26:22Çünkü dinin var olma tabanı da toplumsal ilişkiler.
26:26Orada ancak ve ancak, yine bireyden söz ettik ya, bağımsız özlerk imamlarla olabilir bu.
26:33Ne kadar bağımsızlar tartışılır.
26:36Cuma hutbellerinden tutalım da diğer konulara kadar.
26:39Biz bireysellikten bahsederken toplumsal bir bireysellikten söz etmeye çalışıyoruz aslında.
26:44Yani bir kültürden söz etmeye çalışıyoruz.
26:47Bu din insanı içinde geçerdedir, inanan kişi içinde geçerdedir, inanmayan kişi içinde geçerdir.
26:53Bizi bir arada tutan şey ne olacaktır? Nasıl bir ahlak olacaktır o zaman?
26:56İşte o zaman yeni ahlak dediğimiz şey, yeni toplumsal ilişki dediğimiz şey,
27:01yeniden keşfetmemiz gereken Amerika'yı yeniden keşfetmemiz gereken bir durum değil.
27:05Hani sekülerlikten bahsetmemiz arkasında da bu yatıyor.
27:08Bizi bir arada tutan hukuk nasıl bir hukuk olacaktır?
27:11Vatandaşlık hukuk mu olacaktır yoksa itaatkar hukuk mu olacaktır?
27:14Bu itaatkar hukuk olunca ya akrabalık ilişkilerine veya onu onayan, olumlayan
27:20öyle bir ahlaki, öyle bir dini yorum oluyor.
27:24Öyle olunca da çıkış olmuyor. Birey ortaya çıkmıyor.
27:27Bireyin ortaya çıkışını da engelleyecek her türlü dini yorumda devreye sokulabiliyor.
27:32Yani bunu Şerif Bahri de söylemişti.
27:35Türkiye'deki büyük mücadele öğretmenle imam arasındaki mücadeledir aslında.
27:40Ama geldiğimiz noktada imam bile kendi dünyasındaki ahlaki ilişkilerde örnek model olamamış.
27:48Ama yine de baskın figür ve siyasetle de başardığı bir temsil olmuştur Türkiye'de.
27:55Öğretmen ise ikinci planda almıştır.
27:57Çünkü öğretmen bireyselliği, özgürleşmeyi getiren, temsil eden bir kişi.
28:01Yani eğitimden bahsetmemizin arka planda bu yatıyor.
28:04Ama bu eğitim ne derece din için özgürleştirici oldu, ne derece dinin içeriğinde yeni bir yorum getirdi,
28:13ne derece dünyaya bu türden dini yorumu örnek hale getirdi, o da tartışma konusu.
28:19Aslında tartışmalı bir husus da orası.
28:22Biz eğitimi tartışıyoruz ama dini eğitimi neden, dini alandaki özgürleşmeyi niye tartışamıyoruz?
28:28Çok yönlü bir şey.
28:30Oradaki hanede de o otorite ilişkilerini korumak için imamda vazife görüyor.
28:37Mesela sapmadan söz ettik, jandarma ve imamın ilişkisi söz konusu olan bir haber gelmişti geçen haftalarda galiba.
28:44Böyle vakalar da var.
28:46Bütün mesleklerde oluyor bu.
28:48Neden?
28:49Çünkü eğitimle ahlaki ilişkilerin yani modern, çağda, seküler, bir arada yaşayabileceğimize dair bir sözleşmenin ters yüz edilmeye girişiminden ötürü çözülme oluyor.
29:02Çürüme demiyorum çünkü çürüme çok sorunlu bir kavram.
29:05Çürümenin olabilmesi için aslında toplumun olmaması lazım, insanların olmaması lazım.
29:10Çünkü geriye dönüşü yok.
29:12Oysa aktif olarak da insanlar tepkilerini dile getirebiliyorlar, değişimden de bahsedebiliyorlar.
29:19Bunun için de girişimde bulunabiliyorlar.
29:21Toplum canlı bir organizma demeyelim de dinamik bir yapıdır.
29:25Bu değişim de kaçınılmaz bir şekilde olacaktır.
29:29Olması da gerekiyor ama kaçınılmazdır, olacaktır.
29:32Dünya o yöne gidiyor çünkü.
29:34Evet.
29:35Yani tek yönlü bakmamak taraftarıyım.
29:37Ben hani eğitimden söz ederken bunun sorunun kaynağı eğitimsizliktir, eğitimde çözülür demiyorum.
29:43Çok yönlü ama burada hani çocuklar olduğu için, kız çocukları olduğu için bunu dile getiriyorum.
29:48Mesela Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği'nin bir zamanlar hedef gösterilmesinin arkasında da bu yatıyordu.
29:53Elbette.
29:54Tesadüf değildir o yüzden de.
29:56Çünkü oradaki bireylerin özellikle kız çocuklarının bu yapıdan uzaklaşma ihtimallerine tahammül edemedi oradaki yapı ve siyasal yapı.
30:08Siyasal yapının çevresindeki cemaatler, tarikatlar.
30:11Çünkü tarikatta bir aile akrabalık ilişkilerini taklit eden, demeyelim de neredeyse onu yeniden üreten bir mekanizmadır.
30:22Oradaki otorite figürlerine baktığımız zaman hepsi erkektir.
30:25Evet.
30:26Evet Sayın Geçkin çok teşekkür ediyorum.
30:28Çok güzel bir değerlendirme oldu.
30:30O aktardıklarınız için vakit ayırdınız.
30:32Rica ederim.
30:34Rica ederim.
30:35Kolaylıklar diliyorum.
30:36Hoşçakalın.
30:37Hoşçakalın.
30:39Sevgili Cumhuriyet TV izleyenleri, 8 yaşındaki Narin'in ölümünü günlerdir ekranlarda tartışıyoruz.
30:46Pek çok yönüyle tartıştık.
30:48Bu cinayet neden işlendi?
30:50Neden 19 gün boyunca bulunamadı?
30:53Aslında birlikte yaşadığı o insanlar, o köy neden bu cinayete suskun kaldı?
30:58Neden konuşmadılar?
31:00Bütün bunlar aslında tartışıldı durdu.
31:02Bir yönüyle de aslında bu olay biraz magazinselleştirildi ve olmayacak yönlerden de tartışıldı.
31:08İstismar edildiği de oldu.
31:10Bütün bunları konuşurken aslında oradaki bu yapının, insanların suskunluğunun sebebinin Sayın Geçkin'in ifadesiyle bir sosyolojik otopsisini yapmaya çalıştık sizler için.
31:20Akrabalık ilişkilerinden söz etti.
31:22Bireyin topluluk içerisinde var olabildiğini, yalnızca kendisi bağımsız bir birey olarak var olamadığını söyledi.
31:30Bu gibi toplumlarda dolayısıyla kendi ifadesiyle söylüyorum.
31:34O otoritenin, amcanın otoritesinin, o topluluğun sarsılmaması için de bir kız çocuğu feda edilebiliyor dedi.
31:41Bütün bunlar bir daha yaşanmasın, bir daha günlerce ekranlarda 8 yaşında bir kız çocuğunun ölümünü konuşmayalım diyelim.
31:48Bunu dileyerek kapatalım.