Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), maymun çiçeğinin yayılması nedeniyle küresel acil durum ilan etti. Koronavirüs Bilim Kurulu Üyesi ve Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Tevfik Özlü, maymun çiçeği (mpox) virüsünün bulaşıcılığı hakkında önemli açıklamalarda bulunarak alınması gereken tedbirleri aktardı.
Category
✨
İnsanlarDöküm
00:00Maymun çiçeği virüsü nedeniyle küresel acil durum ilan edildi.
00:04Yeni bir pandemi mi geliyor sorusu gündemde yerini koruyor.
00:07Konuğumuz Koronavirüs Bilim Kurulu üyesi,
00:10göğüs hastalıkları uzmanı Prof. Dr. Tevfik Özlü ile bir aradayız.
00:14Hoş geldiniz hocam.
00:15Merhabalar, teşekkür ederim.
00:17Maymun çiçeği koronavirüs gibi büyük bir pandemiye neden olabilir mi?
00:21Sürecin nasıl geçeceğini öngörüyorsunuz?
00:23Yani en başta ben kişisel olarak öyle bir pandemi beklemiyorum.
00:27Bu bana gerçekçi gelmiyor.
00:29Elbette bu hastalık şu anda Afrika'da, özellikle Kongo'da
00:33çok sayıda kişiye bulaşmış durumda, hastalandırmış durumda
00:36ve oradan da dünyanın farklı ülkelerine taşınabilir.
00:39Ama bunun COVID-19'da olduğu gibi küresel bir salgına dönüşme olasılığı
00:44çok çok düşük.
00:46Böyle bir beklentim yok.
00:47Neden? Çünkü bu virüs COVID-19'a yol açan
00:51SARS-CoV-2'den çok farklı özellikler taşıyor.
00:53Öncelikle COVID-19 pandemisinin önemli nedenlerinden bir tanesi
00:58bu virüsün yeni ortaya çıkan bir virüs olmasıydı.
01:01Yani önceden bildiğimiz, karşılaştığımız toplumda
01:05bağışıklığın olduğu, immün hafızanın olduğu bir virüs değildi.
01:09Dolayısıyla çok hızlı salığa yol açtı, yayıldı.
01:12İkincisi RNA virüsüydü.
01:13RNA virüsleri çok hızlı mutasyon geçirirler ve
01:16yeni varyantlar hızlıca oluşur.
01:19Dolayısıyla bu yeni varyantların bağışıklıktan kaçmaları mümkün
01:23ve daha farklı formlara bürünmeleri mümkündü.
01:26Oysa bu virüs eskiden beri bildiğimiz bir virüs.
01:301970'lerden beri tanıdığımız bir virüs.
01:33Aşısı da var aslında.
01:34Buna karşı etkili olduğunu bildiğimiz aşı var.
01:37Ve bazı antiviral ilaçların da bu hastalıkta kullanıldığına
01:41ve etkili olduğuna dair bilgilerimiz var.
01:43Ve ilginç olarak da hani 1982'den önce
01:47tüm dünyada yaygın olarak bizde de tabii
01:49uygulanmakta olan çiçek aşısı var.
01:52Ben dahil pek çok kimse bu çiçek aşısıyla aşılandık.
01:55Bu yaptırdığımız aşıların %85 oranında
01:58bu maymun çiçeği virüsüne karşı da koruduğunu biliyoruz.
02:01Dolayısıyla toplumda bu hastalığa karşı
02:04hiç de az olmayan bir immün hafıza var, bir bağışıklık var.
02:08Dolayısıyla COVID-19'da olduğu gibi hızlı bir şekilde yayılması
02:12çok gerçekçi bir beklenti değil.
02:15Kaldı ki bu virüs DNA virüsü ve mutasyonlar geçirse de
02:19bu mutasyonların bir varyanta dönüşme olasılığı çok zayıf.
02:23Dolayısıyla hızlı bir değişim geçirmesi beklendik bir durum değil.
02:27Ve aynı zamanda da bu virüsün bulaşma özelliği çok farklı.
02:31COVID-19 hava yoluyla bulaşıyordu ve karşınızda
02:34hiç hastalık belirtisi olmayan asentomatik kişiler bile
02:37bu virüsü size bulaştırabiliyordu, taşıyabiliyordu.
02:41Oysa burada öyle değil.
02:43Bu virüsün bulaşması için hastayla tensel temas gerekiyor.
02:46Yani dokunmanız lazım hastaya ve uzun süreli sarılmanız, kucaklaşmanız lazım.
02:51Yani öyle havadan uzaktan bulaşma olasılığı pek yok.
02:55Çok yakın mesafeden hastayla konuşuyorsanız
02:58onun tükürüğüyle işte ağız ve burun sekresyonlarıyla da bulaşma olasılığı var.
03:03Ama bu çok çok daha az görülen bir bulaşma.
03:06Asıl bulaşma şekli dediğim gibi tensel temasla oluyor.
03:09Zaten bulaştırıcı olan da bu virüsün oluşturduğu
03:13ciltteki, derideki veziküller, pürler, buralardaki sıvıdan bulaşıyor.
03:18Dolayısıyla hastayı da görüyorsunuz aslında, hasta olduğunu tanıyabiliyorsunuz.
03:22Yanınızda, karşınızda olan bir kişi de bu deri döküntülerini görmek, gözlemlemek mümkün.
03:28Çünkü yüzde ellerde oluyor.
03:30Maymun çiçeği virüsüne yakalanmış bir kişinin dokunduğu bir nesneye, bir yüzeye dokunma durumunda bulaş söz konusu olabilir mi?
03:37Olabilir, evet.
03:39Yani asıl bulaş tensel temasla oluyor ama sizin söylediğiniz gibi.
03:43Mesela en sık bildirilenler, bu hastanın kullandığı havlu, çarşaf gibi yağların başka bir tarafından kullanılmasıyla bulaş vakaları bildirilmiş.
03:53Yemek yemiştir, oraya temas etmiştir ve o sıvı, ciltteki lezyonlardan bulunan sıvı oraya bulaşmış olabilir.
04:00Ya da ağız, burun sekresyonları bulaşmış olabilir.
04:03Siz de aynı yere oturursanız ve cildinizde bir yara, sürtük, iz varsa oradan bulaşmama mümkün.
04:08Hani böyle bir bulaşma yöntemi de var.
04:10Onun için alınması gereken tedbirler arasında hani bu tür ortak eşyaların kullanılmadan önce dezenfekte edilmesi gerekiyor.
04:18Mesela uçaklardaki koltuklar ya da işte uçakların iç yüzeyleri, hani başkaları da oturuyor, o kalkıyor, diğeri biniyor uçağa.
04:27Bunların iyi temizlenmesi lazım.
04:28Özellikle enfeksiyon bölgesinden gelen ya da oraya giden işte geri dönen uçakların temizliğinin, dezenfeksiyonunun yapılması lazım aynı koltuğa başka biri oturmadan önce.
04:39Bu önemli.
04:39Evet, tabii bunun dışında işte…
04:41Tüm toplu taşımalar için de söyleyebiliriz o zaman bu durumu. Doğru mu?
04:45Tabii, tabii. Evet, evet. Aynen. Tüm toplu taşıma da aynı şekilde.
04:49Ve el hijyeni de önemli. Siz de söylediniz. Yüzeylerden dokunduğunuz zaman elinize geçebilir, elinizden de size bulaşabilir.
04:56Onun için böyle hani herkesin dokunduğu veya bir şekilde kullandığı eşyaları, yüzeyleri dokunduğunuzda elinizi dezenfekte etmeniz daha doğrusu da yıkamanız.
05:08Eğer mümkünse suyla, sabunla yıkamanız lazım.
05:10Peki aşıdan bahsettiğiniz az önce de tekrar aşı olma durumu gündeme gelebilir mi? Nasıl öngörüyorsunuz bu durumu?
05:17Ya şu anda hani küresel olarak bir aşılama önerisi yok zaten. Dünya Sağlık Örgütü de böyle bir şey söylemiyor.
05:24Böyle bir aşılamaya da gerek yok ama Kongo için böyle bir aşı ihtiyacı var.
05:30Orada çünkü çok yaygın özellikle yeni çıkan variant işte bir B dediğimiz bu 16'nin üzerinde vaka bildirilmiş.
05:37500'lü aşkında ölüm bildirilmiş. Dolayısıyla orada özellikle çocuklar ve bağışıklığı baskınlanmış olan kişilerde ölüm oranları daha fazla gibi duruyor.
05:46Bu açıdan risk gruplarının orada aşılanmasına dönük bir çağrı var.
05:50Son bir sorum daha var. Doğal yollarla korunmak mümkün mü? Yani bazen alternatif öneriler oluyor.
05:57Kekik yağı, çörek otu gibi. Bunların geçerliliği nedir? İddiaları görüyoruz çünkü sosyal medyada veya internet sitelerinde.
06:04Bu mümkün mü? Maymun çiçeğinden bu tarz şeylerle korunabilir miyiz?
06:08Şimdi bu tür tavsiyelerin bir kanıta dayalı olmadığını biliyorum.
06:13Yani bunlar bir tahmin üzere bir öneri olarak yapılabilir, yapılır, yapılmaz.
06:19Ama bunun etkili olduğunu, bu virüse karşı bu virüsü öldürdüğünü ya da ortadan kaldırdığını inaktif hale getirdiğini gösteren çalışmalara ihtiyaç var.
06:28Bunlar, ben bilmiyorum en azından ben görmedim.
06:31Onun için bunlara çok güvenmemek lazım.
06:33Aşılama ya da maske kullanma ya da kısıtlama, yasaklama gibi şeylere şu anda hiç ihtiyaç yok.
06:39Onları öncelikle söyleyeyim. Öyle bir durum yok şu anda.
06:42Teşekkür ederiz. Eklemek istediğiniz başka bir durum var mıdır?
06:45Biz salgınlarla ya da viral enfeksiyonlarla birlikte yaşamaya alışmamız gerekiyor.
06:52Son zamanlarda yaşadığımız tecrübeler bunu gösterdiği çok kırılgan bir hayat tarzımız var.
06:58Artık kocaman şehirlerde, kentlerde, metropollerde yaşıyoruz.
07:02Toplu taşıma araçları kullanıyoruz.
07:04Kapalı mekanlarda kalabalık olarak bir arada bulunuyoruz.
07:07Yani böyle özellikle sonun yoluyla bulaşan hastalıkların yayılma potansiyeli artık çok güçlü.
07:12Öncelikle yüz mevsimi geliyor. Okullar açılacak.
07:15Bu mevsimde sadece Meopax için değil, yani grip başta olmak üzere soğuk algınlığı,
07:21COVID ve diğer viral enfeksiyonların tekrar alevleneceğini öngörebiliriz.
07:26O açıdan temizliğe, hijyene çok dikkat etmemiz lazım.
07:30Sadece şuna dikkat etsek bu salgınları büyük oranda önleriz.
07:34Hasta olan kişiler, bunların bir hafta evde istirahat etmesi, okula ya da işe gitmemesi mümkünse tabii.
07:40Bu bile büyük oranda toplumsal salgınların önlenmesini sağlayacaktır.
07:46En azından maske kullanmaları bu hasta kişilerin ama sağlam kişiler için söylemiyorum.
07:50Topluma karışmaması, izola olması ya da bunu yapamıyorsa, evden çıkması gerekiyorsa,
07:56topluma karışması gerekiyorsa da maskesini takarak diğer insanları koruması
08:01toplumun koruma açısından bir sosyal sorumluluk gereğidir diye düşünüyorum.
08:04Yeri gelmişken bunu da ifade etmiş olayım.
08:06Çok teşekkür ediyoruz. Kıymetli bilgiler için de ayrıca teşekkürler.
08:10İzlediğiniz için teşekkürler.