Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Temmuz ayında memur ve emeklinin zam oranları da
00:04TÜİK'in açıkladığı
00:05Haziran ayı rakamlarını
00:07Baz alarak belirleniyor. Dolayısıyla
00:09Özellikle de Haziran ayında beklenenin altında bir enflasyon gelmesi nedeniyle
00:15Yine tüm eleştiri okları TÜİK'e yöneltilmiş vaziyetteydi.
00:18Acaba bu rakamlar
00:19Nasıl toparlanıyor?
00:21Gerçeği yansıtıyor mu?
00:22TÜİK başkanı da Ankara'da gazete ve televizyonların temsilcilerini dün çağırdı ve bayağı uzun bir toplantı yaptı.
00:29Her şeyi sorabilirsiniz. Tek tek yanıtlayacağım dedi. Öncelikle
00:34Şunun altını çizdi. TÜİK yaşam maliyetini ölçmez dedi.
00:38TÜFE sabit bir mal sepetinin bir yıl içindeki fiyat değişimini yüzdesel olarak ölçer.
00:44Hayatın pahalılığı, yaşamın maliyeti gibi kavramlar
00:48Bambaşkadır, başka ölçümlerdir ve bunlar TÜİK'in görev alanı içerisinde değildir ifadesini kullandı.
00:54TÜİK'in bu ölçüm sisteminin Avrupa Birliği'nin kitabından alındığını,
00:59İğneden ipliğe ne yapacaklarının bunun içinde yer aldığını
01:03Ve dünya nasıl yapıyorsa bu hesaplamayı
01:06TÜİK'in de öyle yaptığının altını çizdi.
01:10Bunlar çok teknik detaylar ama bunları da tek tek paylaştı.
01:13Diğer yandan bu TÜFE sepet nasıl oluşuyor onu da anlattı. İşte bir sene boyunca
01:19Toplumun genelini yansıtacak şekilde belirlenen 2000 hanenin
01:24Tüm harcamalarına göre sepetin içinde nelerin yer alıp almayacağının belirlendiğini söyledi.
01:29Aralık ayında her yıllık olarak bu sepet ve içindekilerin ağırlıkları da dahil
01:34Güncellendiğini yenilendiğini ve ağırlığı azalanların sepetten çıkarıldığını ifade etti.
01:402000 haneden gelen verilerin yanı sıra Türkiye genelindeki marketlerin
01:46Kasa çıktıları da
01:48Her ay sonu ayın 28-29 gibi
01:51TÜİK'in eline ulaşıyor.
01:53Tüm bu verileri bir araya getiriyorlar.
01:55Ve ortalamasını alıp açıklama yapıyorlar.
01:59Verilerin %50'si sahadan yani bu belirlenen 2000 hane
02:04Artı marketlerin kasa çıktıları.
02:06%45'i barkod %51'i webden
02:10Alınıyor diye de açıkladı TÜİK başkanı.
02:13Tabi o noktada
02:15Farklı farklı duyurulan enflasyon rakamları var. Mesela İstanbul Ticaret Odası
02:20Bu ay için %82 açıkladı yıllık aylık 3,42 açıkladı.
02:25ENAG daha önce de çok tartışılmıştı. Aylık 4,27 yıllık %113 açıkladı enflasyonu.
02:32TÜİK ise bu ayki rakamları aylık 1,64 yıllık %71'di.
02:37İşte bu farklılık nereden kaynaklanıyor? Bu da gündemdeydi.
02:41TÜİK başkanı Çetin Kaya dedi ki İstanbul Ticaret Odası ve ENAG'ın açıkladığı rakamlar
02:46Farklı. Neden farklı?
02:49Bir kere İstanbul Ticaret Odası bizim yaptığımızın küçük bir modelini yapıyor ifadesini kullandı.
02:55Kapsamı daha az ve İstanbul ölçekli. İstanbul ise Türkiye'nin geleneli
02:59Yansıtmaz ifadesini kullandı.
03:01ENAG için ise endeksi olduğundan yüksek açıkladığını söyledi. Endekslerinin sadece 4 yıla yakın
03:08Bir dönemde piyasa fiyatlarından ortalama 2-3 kat
03:12Uzaklaştığı görülüyor ifadesini kullandı.
03:15Dolayısıyla bu farkın oluştuğunun altını çizdi.
03:19Dediğim gibi TÜİK'in
03:212000 belirlenen 2000 haneden gelen veriler
03:24ve market
03:26Kasalarının çıktıları üzerinden
03:28Bu hesaplamayı yaptığını anlattı.
03:30Peki benim anlamadığım bir durum var.
03:33Tarihle ilgili yanlışım varsa lütfen düzelt beni ama 2022 yılına kadar aslında
03:38Enflasyon sepetindeki malların fiyatları tek tek açıklanıyordu.
03:42Fakat 2022'den itibaren açıklanmamaya başladı ki eleştirilerin odağında olan bir konu.
03:48Buna ne yanıt verdi?
03:53Şimdi orada veriler artık %50 dijital olarak elimize ulaşıyor ve veri sayısı çok fazla arttı.
03:59İfadesini kullandı. Yani bir yılda 500 binden
04:02600 bine kadar
04:04Fiyat çeşitliliğinin ellerine geldiğini söyledi.
04:07Bu yüzden artık bunu kullanmadıklarını anlattı ama
04:11Dün itibariyle bu mevzu daha da farklı tartışılıyordu ekonomi yazarı Alaattin Aktaş
04:162022 yılından beri açıklanmayan bu madde fiyatlarını yazdı dün.
04:21Mesela TÜİK'in işte yumurta fiyatı olarak 2,5 lirayı baz aldığını söyledi. Uzman doktor muayenesi
04:2734 lira, kira 5845 lira gibi
04:30Bir takım rakamlar yer aldı o yazıda.
04:33Dün TÜİK başkanıyla yaptığımız görüşmede de
04:35Bu yazı ve o rakamlar gündeme geldi.
04:38Onların da sebeplerini açıkladı.
04:41Şimdi önce şöyle diyor Çetin Kaya dünyanın hiçbir ülkesi
04:44Tek tek tek tek bu fiyatları yazmıyor. Mesela yumurta örneğinden yola çıktı.
04:49Dedi ki farklı farklı yumurta çeşitleri var. Gezen yumurtanın fiyatı ayrı.
04:54Organik yumurtanın fiyatı ayrı.
04:5630'lu paketlerde tanesi 2 liradan satılan yumurta ayrı.
05:00Halkın büyük büyük kısmı
05:032 liralık yumurtadan yani 30'lu paketlerdeki yumurtadan tüketiyorsa bizim elimize
05:09Gelen verilerde de ağırlık
05:11Burada oluyor.
05:12İşin içine işte organik ve gezen tavuk yumurtasının fiyatı da girdiği zaman
05:17Ortalama
05:182,5 lira civarında bir yumurta fiyatı elde edilmiş oluyor. Yani
05:23İşte domateste de öyle. Cherry domates ayrı. Çanakkale domatesi ayrı.
05:27Her bir domatesin fiyatlandırması da ayrı.
05:30Böyle böyle bu kadar ürün çeşitliliği içerisinde
05:34Toplanan veri 500 binden
05:36600 bine çıktı dedi ve bunları tek tek açıklamak yerine ortalamayı esas alarak hesaplama
05:42Yapılıyor ifadesini kullandı.
05:44Öte yandan az önce de bahsetmiştim işte marketlerin kasa çıktıları burada da 300 bine yakın
05:51Market verisi
05:52Ayın son günü TÜİK'in eline ulaşıyor toplu halde 28-29 gibi ayın orada da şöyle bir sitemde
05:59Bulundu. Dünyada her ayın üçünde enflasyon verisi açıklayan
06:03Başka bir ülke yok. Az sayıda ülke
06:06Ayın yedisinde açıklıyor dedi. Büyük bölümü ayın 10 veya 15'inde açıklıyor. Biz zaten bu hesaplamaları
06:12Ucu ucuna yetiştirirken
06:15Kalkıp bir de anlatıcılığı olmayan fiyatlar hesaplamaktan vazgeçtik ifadesini kullandı
06:21Çetin Kaya ve bu yükü ağır ve dünyada kimsenin
06:25Yapmadığı bir iş olarak ifade etti.
06:28Peki işte bu
06:30Kira fiyatları mesela 5800 lira artık hani
06:34Küçük yerleşim yerlerinde bile
06:37Bu rakamlara kiralamak, ev kiralamak zor diye orada gazeteciler çıkıştı. Bunu neye göre hesaplıyorsunuz?
06:43diye soruldu.
06:45Şöyle anlattı TÜİK başkanı
06:47TÜİK'e göre ortalama kiranın 5800 lira olmasının nedeni şu
06:52Kiracıların sadece %5 ila 10'u diyor her ay ev değiştiriyor.
06:58Diğer hesaplamalarda tüm kiracılar her ay ev değiştiriyormuşçasına şişirilmiş bir zam hesabı yapılıyor.
07:05Kiradaki enflasyonun etkisini görmek için
07:08En az 2 yıllık bir zaman gerekiyor.
07:11Biz kira artış sınırı olan
07:13%25'i de esas almıyoruz.
07:15Takip ettiğimiz 5000 konut var.
07:17Buradaki artışı gözlemleyip
07:19Hesaba dahil ediyoruz dedi.
07:21Yani bu kirada da işte doktor muayenesinde de çünkü devlet doktoru var özel doktor var çeşitli
07:28rakamlar var.
07:29Bunlar üzerinden bir ortalama aldıklarının altını çizdi. Bu ortalamaya göre de bu rakamların
07:35Çıktığını belirtti.
07:37600 bin fiyatın tek düzeye indirgendiği
07:40Toplulaşma
07:41Hesabıdır. Enflasyon diye de
07:43ifade ettiği yaptıkları hesaplamayı Kaan.
07:46Tabi genel itibariyle aslında bütün bu tartışmaların başlamasının
07:50Başlangıç noktası diyeyim daha doğrusu. Enflasyonun beklentinin altında gelmesi ama Haziran ayının
07:56Haziran enflasyonun beklentinin altında gelmesi. Çünkü Tamza
07:59Memur ve emekli zamlının belirleneceği bir aydan bahsediyoruz. Enflasyon verileri ile birlikte
08:04Tepkiyi doğurdu. TÜİK Başkanı
08:06Haziran ayı rakamlarının gerekçelerine ilişkin neler söyledi?
08:10Haziran üzerinde.
08:12Yani aslında bir anlamda TÜİK'in rakamlarla oynadığı ciddi bir iddia olarak
08:18Gündeme geçirilip duruyor.
08:20Bir miktar dünkü toplantının da nedeni işte bunlara
08:23Açık açık yanıt verme arayışıydı. Bunu gözlemledik. TÜİK Başkanı
08:28Çok netti.
08:29Bir kere bu Haziran ayı tablosu ile ilgili
08:33Sebeplerini dört maddede sıraladık Kaan. Birinci madde olarak
08:37Kamuzamlarının Temmuz ayına kalmasını ifade etti. Yani elektrik,
08:41Vergi, akaryakıt, tütün gibi
08:44Kamuzamları
08:45Haziran ayında bir kısmı duyuruldu ama
08:47Bunlar Haziran ayı fiyatlarına tabii ki yansımıyor dedi.
08:51Bir sonraki aya yansıyacak ifadesini kullandı.
08:54Diğer yandan tarihsel seyir ikinci madde olarak ifade etti.
08:59Yani Haziran ayı her zaman enflasyon açısından en düşük aydır ifadesini kullandı.
09:04Tarla ürünleri pazara çıkar.
09:06Daha ucuz satılmaya başlar sebze meyve.
09:09Dolayısıyla her yıl olduğu gibi bu yılda negatif gelmiştir dedi.
09:13Üçüncü madde olarak
09:15Döviz kurunu söyledi.
09:17Enflasyonu tetikleyen en önemli başlıklardan birisi olarak ifade etti.
09:21En önemli kalemdir dedi ama uzun zamandır yükselmiyor.
09:24Bir durağanlık stabilite var kurda dedi.
09:28Bu da enflasyon oranları üzerinde
09:30Etkide bulunuyor ifadesini kullandı.
09:32Ve tabii dördüncü madde olarak da
09:34Yaz aylarının etkisi dedi.
09:37Şimdi Çetin Kaya'nın dikkat çektiği zamların etkisinin yansıyacak olması nedeniyle onun da altını çizelim.
09:43Belki Temmuz ayında
09:45Bir miktar yükselecek gibi duruyor enflasyon.
09:48Bunu da belirtelim ama
09:49Türk Başkanı
09:51Başka şeylere de dikkat çekti. Bunlar çok önemliydi Kaan.
09:55Mesela şirket kârları dedi enflasyonu
09:58Tetikliyor ifadesini kullandı.
10:00Dünyanın en pahalı etini yağını tüketiyoruz dedi. Fahiş zam yapanlar yaygın.
10:05Ve bu ortamda kârlılık oransal olarak artıyor.
10:08Oradan anlıyoruz ifadesini kullandı.
10:11Avrupa'da da durumun böyle olduğunu şirket kârlarının enflasyon üzerindeki etkisinin araştırıldığını ve
10:18%45 olarak açıklandığını duyurdu.
10:22İşçilik maliyetlerinin ise Avrupa'da %4,5 olarak enflasyon üzerindeki etkisinin
10:27Hesaplandığını söyledi.
10:30Türkiye'de böyle bir rakam yok. Böyle bir hesaplama şu an için yok ama şirket kâr artışları
10:36Fahiş yurt dışında kaldı ki
10:39Öyle değil. Buna rağmen enflasyona Avrupa'da etkisi %45 diye
10:43Anlatmaya çalıştı ne demek istediğini.
10:46Yani enflasyondan bağımsız bir fahiş fiyat
10:49Gerçeği olduğunu vurguladı.
10:50Dolayısıyla şirket kârları
10:52Enflasyonu etkiliyor dedi.
10:54Bu da çok tartışılacak altı çizilecek bir başlık olarak önümüzde duruyor.
10:59Diğer yandan TÜİK başkanı
11:01Algılanan enflasyonla devletin açıkladığı rakamlar arasında
11:05Bütün dünyada her zaman
11:06Hissedilenin
11:07Farklı olduğunu vurguladı.
11:09Ama Türkiye'de dedi ne yazık ki nominal enflasyon çok yüksek olduğu için
11:13Can acıtıcılığı
11:14Daha fazla derseniz
11:16Buna da söyleyecek
11:18Sözüm olmaz ifadesini kullandı.
11:20Şimdi aynı ürünlerin biliyorsun
11:23CNN Türk olarak bizde çok sık bu haberleri yaptık.
11:26Farklı marketlerde farklı farklı fiyatlara satılıyor olması da aslında
11:30Enflasyonu ve rakamları etkiliyor.
11:33Bunun nedeniyle ilgili sorumluluğu mecra TÜİK değil dedi başkan ama
11:37Enflasyonist ortamda böyle şeyler maalesef oluyor ve rakamlara da
11:41Olumsuz etki ediyor diye konuştu. Yani bu
11:44Farklı marketlerin farklı fiyat uygulamaları da
11:48Ülke açısından enflasyon rakamları açısından
11:51Ciddi bir zarar olarak önümüze çıkıyor TÜİK başkanı resmi olarak da bunu söylemiş oldu.
11:57Benim dikkatimi çeken bir de enflasyon yorumu yaptı. Biraz şakalaştık hani ne zaman düşer fiyatlar diye
12:04Enflasyonun %75 olması veya %45 olması arasında bir fark yok.
12:10Enflasyon enflasyondur ve fiyat artışı getirir dedi.
12:13Dolayısıyla %45 de yüksektir %30 da yüksektir.
12:18Olması gereken
12:19Tek hanelere indirmek hatta eksileri görmektir ifadesini kullandı Kaan.